عاشق کامل از دیدگاه ریچارد رول و احمد غزّالی با تأکید بر کتاب‏های آتش عشق و سوانح ‏العشاق

الموضوعات :

زهره همت ¹ (دانشجوی دکتری ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
فاطمه لاجوردی ² (استادیار گروه ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 03 الجمعة , جمادى الأولى, 1442 تاريخ التأكيد : 03 الجمعة , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 03 السبت , محرم, 1442

الکلمات المفتاحية: ریچارد رول, احمد غزّالی, آتش عشق, سوانح‏العشاق, عشق عرفانی, عاشق کامل,

ملخص المقالة :

ریچارد رول (1300-1349م)، عارف، عزلت گزین، نویسنده و مفسر انگلیسی کتاب مقدّس واحمد غزّالی (452-520ق)، عارف، نویسنده و واعظ ایرانی، در مهم ترین آثار خود، آتش عشق و سوانح العشاق، شرح مبسوطی از موضوع عشق به دست داده‌ و از ماهیّتِ عشق، متعلقِ عشق، ویژگی های عاشق و اسباب و نتایج عشق ورزی با مخاطبان خویش سخن گفته اند. نوشتار پیش رو با رویکرد تحلیلی- تطبیقی، نشان می دهد که اگرچه اندیشه‌های غزّالی و رول در بحث ماهیت عشق هم‌پوشانی بسیار دارد، در مباحثی چون ویژگی‎های عاشق، اسباب، موانع و نتایج عشق‎ورزی تفاوت معناداری می یابد؛ از دیدگاه رول، عشق و تبلور آن در وجود عاشق جز از رهگذر بستر دین و اخلاقیات مسیحی تحقّق نمی یابد و تنها در ارتباط با خداوند، مسیح و تثلیث است که معنا و مفهوم پیدا می کند، حال ‌آن‌که از نگاه غزّالی، جنبۀ وجودشناختی و روان‎شناختی عشق در وجود عاشق پررنگ تر است و جز در رابطه با خداوند، در ارتباط با جمال و صنع الهی نیز از قابلیت تجربه برخوردار است. در مقالۀ حاضر دیدگاه‌های رول و احمد غزّالی دربارۀ ویژگی های عاشق کامل به‌تفصیل معرّفی و با یکدیگر مقایسه شده است.

المصادر:

• آبراهموف، بنیامین، عشق الهی در عرفان اسلامی، ترجمۀ حمیرا ارسنجانی، تهران، نگاه معاصر، 1388ش.


• پورجوادی، نصرالله، «تشیّع و تصوّف»، هفت آسمان، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی، ش8، 1379 ش.


• همو، «حکمت دینی و تقدّس زبان فارسی»، نشر دانش، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ش66، 1366ش.


• همو، «رساله‏ای دربارۀ عشق»، معارف، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ش3، 1368ش.


• همو، سلطان طریقت، تهران، آگاه، 1358ش.


• همو، «سوانح»، دانشنامۀ جهان اسلام، تهران، بنیاد دایره‏المعارف اسلامی، ج 25، 1397ش.


• همو، «کرشمۀ حسن و کرشمۀ معشوقی»، بویِ جان، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1372ش.


• همو، «مقدّمه بر کتاب داستان مرغان»، متن فارسی رساله‏الطّیر احمد غزّالی، تهران، انجمن شاهنشاهی فلسفۀ ایران، 1396ق.


• غزّالی، احمد، سوانح، به کوشش هلموت ریتر، تجدید چاپ زیر نظر نصرالله پورجوادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1368ش.


• Carsley, Catherine, “Devotion to the Holy Name, Late Medieval Piety in England”, The Princeton University Library Chronicle, Princeton, Princeton University Library, vol.53, no.2, 1992.


• Powel, Raymond, “Margery Kempe: An Exemplar of Late Medieval English Piety”, The Catholic Historical Review, United States, Catholic University of America Press, vol.89, no.1, 2003.


• Allen, Hope Emily, English Writings of Richard Rolle Hermit of Hampole, Oxford, Clarendon Press, 1931.


• Boeing, Robert, “The God- as- Mother in Richard Rolle’s Bibilical Commentaries”, Mystics Quarterly, Pennsylvania, Penn State University Press, vol.10, no.4, 1984.


• Celeve, Gunnel, “Some Remarks on Richard Rolle’s Prose Style”, Neuphilologische Mitteilungen, Wiley, Modern Language Society, vol.85, no.1, 1984.


• Robertson, Elizabeth, Early English Devotional Prose and the Female Audience, Knoxville, University of Tennessee Press, 1990.


• Herbert McAvoy, Liz, Authority and female Body in the Writings of Julian of Norwich and Margery Kempe, Cambridge, D. Brewer, 2004.


• Higgs, Laquita, “Richard Rolle and His Concern for ‘Even Christian’”, Mystics Quarterly, Pennsylvania, penn state university Press, vol.2, no.4, 1988.


• MacIlory, Claire Elizabeth, The English Prose Treaties of Richard Rolle, Cambridge, D.S. Brewer, 2004.


• Pepler, Conrad, “The New Light”, Life of the Spirit, Wiley, vol.2, no.18, 1947.


• Idem, “Entry into the Night of the Senses”, Life of the Spirit, Wiley, vol.2, no.20, 1948.


• Idem, “Prayer from God”, Life of the Spirit, Wiley, vol.2, no.22, 1948.


• Peters, Brad, “Rolle’s Eroticized Language in The Fire of Love”, Mystics Quarterly, Pennsylvania, Penn State University Press, vol. 12, no. 2, 1995.


• Rolle, Richard, Fire of love, Trans. Clifton Wolters, London, Penguin Books, 1972.


• Idem, Fire of Love, Trans. Richard Misyn, London, Aeterna Press, 2015.


• Watson, Nicholas, Richard Rolle and Invention of Authority, Cambridge: Cambridge University Press, 1991.