نقش روندیابی رودخانه در شناسایی و اولویت بندی واحدهای هیدرولوژیک حوزه سد بوستان از نظر سیل خیزی و ارائه راهکارهای مدیریتی
الموضوعات :سیدعلیرضا بهرامی 1 , مجید اونق 2 , حسن فرازجو 3
1 - کارشناس ارشد آبخیزداری اداره منابع طبیعی و آبخیزداری فریدن
2 - استاد گروه مدیریت مناطق بیابانی؛ دانشگاه منابع طبیعی گرگان؛ گرگان؛ ایران
3 - کارشناس ارشد شرکت آب منطقه‌ای استان گلستان
الکلمات المفتاحية: سیلخیزی, روند یابی سیل, حوزه سد بوستان, مدل HEC-HMS,
ملخص المقالة :
در سال‌های اخیر پروژه های سازه ای مهار سیلاب، در سطح کشور گسترش وسیعی یافته است. یکی از مسائل مهم در این گونه پروژه ها، با توجه به حجم کار و هزینه اجرایی آن، اولویت بندی زیر حوزه‌ها برای اجرا است، که در حال حاضر به صورت سنتی و سلیقه ای انجام می شود. هدف از این تحقیق تعیین میزان مشارکت و اولویت بندی زیرحوزه‌ها در تولید سیل محل خروجی حوزه، با در نظر گرفتن اولویت بندی برای بارش های طراحی خاص که معمولا برای کارهای آبخیزداری و کاهش خطر سیل از آن استفاده می شود، می باشد. بدین منظور در حوزه آبخیز سد بوستان واقع در استان گلستان با استفاده از روش واکنش سیل واحد در محیط مدل HEC-HMS، و حذف متوالی و یک به یک زیرحوزه‌ها از فرایند روندیابی داخل حوزه، میزان مشارکت هر یک از آنها در دبی اوج خروجی حوزه بدست آمد. بدین طریق پس از اتمام روندیابی هر یک از واحدهای هیدرولوژیک، میزان تاثیر آنها در کاهش دبی خروجی حوزه بدست آمد. با استفاده از مقادیر بدست آمده بصورت کمی میزان تاثیر هر یک از واحدهای هیدرولوژیک در سیل خروجی حوزه محاسبه و اولویت‌بندی آنها از این دیدگاه انجام شد. در الویت بندی بر اساس دبی اوج و روندیابی هیدروگراف سیل در آبراهه های اصلی، زیر حوزه IB7 به ترتیب در دوره بازگشتهای 50 و 100 سال با تولید دبی اوج 34/8 و 01/9 متر مکعب بر ثانیه در محل خروجی زیر حوزه، کمترین مقدار و زیر حوزه یل چشمه با دبی اوج 12/105 و 34/134 متر مکعب بر ثانیه، بیشترین مقدار دبی اوج را به خود اختصاص می دهند. اما در الویت بندی بر اساس مساحت، مشاهده گردید که زیر حوزه زاو اولین رتبه و زیر حوزه قرناوه 1 آخرین رتبه را دارند. در نهایت با توجه به نتایج بدست آمده راهکارهای مدیریتی لازم پیشنهاد گردید.
