تأثیر مدیریت‌ آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های مختلف برنج (مطالعه موردی: شهرستان آمل)

الموضوعات :

مجتبی ذبیح پور روشن ¹ (دانشجوی دکتری، گروه علوم و مهندسی آب، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران.)
علی باقری ² (استادیار گروه علوم و مهندسی آب، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران.)
رضا اسدی ³ (گروه علوم و مهندسی آب، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران. استادیار سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مؤسسه تحقیقات برنج کشور معاونت مازندران، آمل، ایران.)
داود اکبری نودهی ⁴ (استادیار گروه علوم و مهندسی آب، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران.)
فضل شیردل شهمیری ⁵ (استادیار گروه زراعت، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران.)

تاريخ الإرسال : 04 الخميس , شوال, 1443 تاريخ التأكيد : 21 الإثنين , ذو القعدة, 1443 تاريخ الإصدار : 27 الجمعة , صفر, 1444

الکلمات المفتاحية: سطوح آبیاری, ارقام برنج, عملکرد دانه,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: امروزه آبیاری غرقاب دائم در دوره رشد محصول در شالیزارهای شمال کشور موجب مصرف بالای آب شده است. با توجه به کمبود منابع آبی کشور، مدیریت مناسب آبیاری جهت کاهش مصرف آب در ارقام مختلف برنج، ضروری است. بنابراین، پژوهش حاضر به-منظور بررسی اثر مدیریت های آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد چهار ژنوتیپ‌ برنج اجرا شد.روش پژوهش: آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران (آمل) اجرا شد. در این آزمایش ژنوتیپ‌های برنج در چهار سطح (G1: طلوع، G2: طارم، G3: تیسا و G4: شیرودی) به عنوان فاکتور اصلی و سطوح آبیاری در شش سطح (I1: غرقاب دائم از نشاکاری تا 20 روز پس از 50 درصد گلدهی و سپس قطع آبیاری، I2: غرقاب دائم از نشاکاری تا 15 روز پس از 50 درصد گلدهی و سپس قطع آبیاری، I3: غرقاب دائم از نشاکاری تا 10 روز پس از 50 درصد گلدهی و سپس قطع آبیاری، I4: غرقاب دائم از نشاکاری تا 5 روز پس از 50 درصد گلدهی و سپس قطع آبیاری، I5: غرقاب دائم از نشاکاری تا مرحله گلدهی و سپس قطع آبیاری و I6: آبیاری تناوبی از نشاکاری تا 10 روز قبل از برداشت و سپس قطع آبیاری به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. در زمان رسیدگی فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد نظیر ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد کل پنجه در کپه، تعداد دانه‌ پر در خوشه و وزن هزار دانه اندازه گیری شدند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد دانه (به‌ترتیب 6765 و 4255 کیلوگرم در هکتار) از ارقام طلوع و طارم حاصل شد. اعمال سطح I1 موجب حصول حداکثر عملکرد دانه (8/6291 کیلوگرم در هکتار) گردید، در حالی که با کاربرد سطح I5، عملکرد به میزان 4/17 درصد کاهش یافت. سطح I6 ضمن تولید عملکرد دانه مطلوب (5911 کیلوگرم در هکتار)، به عنوان بهترین گزینه مدیریت آبیاری در شرایط کمبود آب جهت آبیاری تعیین گردید.نتایج: با توجه به نتایج، اعمال سطح آبیاری تناوبی از نشاکاری تا 10 روز قبل از برداشت و سپس قطع آبیاری در گیاه برنج در منطقه مورد مطالعه، عملکرد قابل قبولی را در شرایط کم آبی خواهد داشت و جهت دستیابی به حداکثر مقدار عملکرد، رقم طلوع به عنوان ژنوتیپ مناسب پیشنهاد می گردد.

المصادر:

Aalaee Bazkiaee, P., Kamkar, B., Amiri, E., Kazemi, H. and Rezaei, M. 2020. Effect of irrigation management and planting date on yield and productivity of rice (Oryza sativa L.). Crop Production, 12(4): 157-170. [in Persian]

Anjum, S.A., Xie, X., Wang, L., Saleem, M.F., Man, C. and Lei, W. 2011. Morphological, physiological and biochemical responses of plants to drought stress. African Journal of Agricultural Research, 6(9): 2026-2032.

Anning, D.K., Ofori, J. and Narh, S. 2018. Effect of irrigation management methods on growth, grain yield and water Productivity of three lowland rice (Oryza sativa L.) varieties. West African Journal of Applied Ecology, 26(2): 93-104.

Asghari Lalami, H., Valadabadi, S.A., Yazdani, M., Zakrin, H. and Gholipour, M.A., 2021. Effect of rotational irrigation on physiological indexes growth and water use of four rice (Oryza sativa L.) cultivars in Gilan province. Journal of Agroecology, 12(4): 595-612. [in Persian]

Baghitabar Firuzjaii, S., Abbasi, R. and Mousavi Toghani, S.Y. 2019. Comparison of irrigation regimes and seedling age effects on yield and yield components of rice (Oryza sativa L. var. Tarom Hashemi). Agricultural Science and Sustainable Production. 29(2): 67-78. [in Persian]

Bakhshipour, S., Kambouzia, J., Khoshbakht, K., Mahdavi Damghani, A.M. and Hosseini, M. 2017. Identification of effective morphological traits on rice cultivars yield under moisture stress condition using multivariate statistical methods. Environmental Sciences, 15(2): 163-180. [in Persian]

Dass, A., Chandra, S., Choudhary, A.K., Singh, G. and Sudhishri, S. 2016. Influence of field responding pattern and plant spacing on rice root-shoot characteristics, yield, and water productivity of two modern cultivars under SRI management in Indian Mollisols. Paddy and Water Environment, 14(1): 45-59.

Ebrahimi Rad, H., Babazadeh, H., Amiri, E. and Sedghi, H. 2018. Effect of irrigation management and planting density on yield and water productivity of rice (Hashemi cultivar). Journal of Water Research in Agriculture, 31(4): 625-636. [in Persian]

Gagandeep, and Gandhi, N. 2015. Effect of different varieties of basmati rice on their phenological and yield contributing characters. Journal of Academia and Industrial Research, 3(9): 450-452.

Getachew, M. and Birhan, T. 2015. Growth and yield of rice (Oryza sativa L.) as affected by time and ratio of nitrogen application at Jimma, South-West Ethiopia, 4(1): 175-182.

Jaleel, J.A., Manivannan, P., Wahid, A., Farooq, M., Jasim al-juburi, H., Somasundaram, R. and Panneerselvam, R. 2009. Drought stress in plants: A review on morphological characteristics and pigments composition. Journal of Agriculturall Biology, 11: 100-105.

Kavoosi, M. and Yazdany, M.R. 2020. Effect of irrigation interval and nitrogen fertilizer rate on grain yield and yield components of rice (Oryza sativa L). cv. Hashemi. Iranian Journal of Crop Sciences, 22(2): 168-182. [in Persian]

Lan, P.D.T., Thanh, H.N. and Hang, N.N.T. 2020. Impact of irrigation techniques on rice yield and dynamics of zinc in plants and soil. Plant, Soil and Environment, 66(3): 135-142.

Mohammadi, S., Nahvi, M. and Mohadesi, A. 2015. The effect of irrigation interval in different growth stages on yield and yield components of rice line and varieties. Agronomy Journal, 107: 108-114. [in Persian]

Moradi, A., Mohammadian Roshan, N., Amiri, E., Ashouri, M. and Rezaei, M. 2021. Effects of irrigation management and nitrogen fertilizer on yield and yield components of Hashemi rice cultivar. Cereal Research, 11(1): 1-11. [in Persian]

Mousavi, S.G., Mohammadi, A.L., Baradaran, R., Seghatoleslami, M.J. and Amiri, E. 2015. Effect of Nitrogen Fertilizer Rates on Morphological Traits, Yield and Yield Components of Three Cultivars of Rice. Iranian Journal of Field Crops Research, 13(1): 146-152. [in Persian]

Rezaei, M., Motamed, M.K., Yousefi, A. and Amiri, E. 2010. Evaluation of different irrigation management on rice yield. Journal of Water and Soil, 24(3): 565-573. [in Persian]

Rezaei Estakhroeih, A. 2017. Effect of innovative irrigation methods on yield and yield components of rice (Shiroodi Cultivar). Journal of Water and Irrigation Management. 6(2): 193-204. [in Persian]

Sedaghat, N., Pirdashti, H., Asadi, R. and Mousavi Toghani, S.Y. 2013. Response of yield and yield components of two rice cultivars (improved and traditional) to different irrigation managements. Journal of Water and Soil. 27(2): 415-421. [in Persian]

Sedaghat, N., Pirdashti, H., Asadi, R. and Mousavi Toghani, S.Y. 2014. Effect of different irrigation methods on rice water productivity. Journal of Water Research in Agriculture, 28(1): 1-9. [in Persian]

Shirazi, H., Biabani, A., Saboori, H. and Naemi, M. 2019. Effect of different irrigation managements on morphological traits and yield of rice (Oryza sativa L.) cultivars in Gonbad-e-Kavus. Environmental Stresses in Crop Sciences, 12(1): 165-179. [in Persian]

Thakur, A.K., Mohanty, R.K., Patil, D.U. and Kumar, A. 2014. Impact of water management on yield and water productivity with system of rice intensification (SRI) and conventional transplanting system in rice. Paddy Water Environment, 12: 413-424.

Wu, X.H., Wang, W., Yin, C.M., Hou, H.J., Xie, K.J. and Xie, X.L. 2017. Water consumption, grain yield, and water productivity in response to field water management in double rice systems in China. PLoS ONE, 12(12): e0189280.