ارزیابی و اصلاح روش تگزاس به عنوان یک روش هیدرولوژیکی برای ارائه رژیم اکولوژیکی در رودخانه‌های دائمی

الموضوعات :

بهناز ختار ¹ (گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران)
علیرضا شکوهی ² (استاد گروه مهندسی آب دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین)

تاريخ الإرسال : 30 الأربعاء , ربيع الأول, 1441 تاريخ التأكيد : 22 الجمعة , رمضان, 1441 تاريخ الإصدار : 28 الخميس , رمضان, 1441

الکلمات المفتاحية: روش تگزاس اصلاح شده, رژیم اکولوژیکی, جریان زیست محیطی, روش هیدرولوژیکی تنات, روش تگزاس,

ملخص المقالة :

در این مطالعه به ارزیابی روش تگزاس و توسعه این روش برای تعیین جریان زیست محیطی رودخانه‌ها پرداخته شده است. این روش هیدرولوژیکی در حالیکه از حداقل داده‌ها برای تخصیص جریان زیست محیطی استفاده می‌نماید در مقابل روش هیدرولوژیکی تنانت قرار داشته و قابلیت تجویز جریان برای حفظ رژیم اکولوژیکی رودخانه‌ها را داراست. دراین مقاله بعد از اثبات ارزش روش مزبور و مشاهده وجود اختلافاتی در نتایج کار با رژیم تاریخی مشاهده شده در مطالعه موردی، روش تگزاس توسعه داده شد به نحوی که نتایج حاصل از آن توانست علاوه بر حفظ مبانی روش بنیادی، بین دو باند حداقل و میانگین جریان ماهانه تاریخی قرار گیرد. برای ارزیابی دو روش تگزاس و تگزاس اصلاح شده، از منظر کل حجم جریان تخصیص یافته به جریان زیست محیطی، نتایج حاصل از آن‌ها با سناریوی مشابه در روش تنانت مقایسه گردید. در این حالت حجم آب تخصیص یافته به محیط زیست در روش تگزاس اصلاح شده 50% ، در روش تگزاس 47% و در روش تنانت 40 تا 60% آورد سالانه رودخانه برآورد گردید. این مقاله با توجه نتایج بدست آمده در مطالعه موردی نشان می‌دهد که با استفاده از دو روش تگزاس و تگزاس اصلاح شده بجای روش تنانت و ارتقای آنها به حد یک روش بومی، می‌توان به نتایجی قابل مقایسه با نتایج روش‌های شبیه‌سازی زیستگاه و جامع دست یافت.

المصادر:

احمد پور، ظ. یاسی، م. 1393. مقایسه روشﻫﺎی اﮐﻮ-ﻫﯿﺪروﻟﻮژﯾﮑﯽ-ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ درارزﯾﺎﺑﯽ ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ(رودﺧﺎﻧﻪ ﻧﺎزﻟﻮ،ﺣﻮﺿﻪ درﯾﺎﭼﻪ اروﻣﯿﻪ). مجله هیدرولیک. 2 (92): 69-82.

استاندارد صنعت آب و آبفا. 1390. راهنمای تعیین حداقل آب مورد نیاز اکوسیستم های آبی، وزارت نیرو، معاونت امور آب و آبفا، دفتر مهندسی و معیارهای فنی آب و آبفا، ص127.

امینی، ا. شکوهی، ع. ر. 1393. حل تحلیلی تعیین نقطه شکست نمودار محیط تر شده–دبی در روش هیدرولیکی تعیین حداقل جریان زیست محیطی. نشریه هیدرولیک. 2014. 9 (1): ( 43-27).

مهندسین مشاور آب انرژی محیط. 1388. گزارش محیط زیست طرح جامع مهندسی رودخانه­های غرب مازندران- مشارکت خزرآب- آب انرژی محیط،شرکت سهامی آب منطقه­ای مازندران، وزارت نیرو.

پناهی، ق., خداشناس، س.، فرید حسینی،ع. 1396. ارزیابی روش‏ های برآورد جریان زیست‏ محیطی در رودخانه­‏ها. آب و توسعه پایدار 4(1): 73-80.

پورصالحان، س.ج.، پرویزی، م.، صدقی اصل، م. 1391. بررسی جریان زیست محیطی رودخانه بشار. نهمین کنفرانس بین المللی مهندسی رودخانه، دانشگاه شهید چمران اهواز. ایران. 3-5 بهمن 1391.

خان‌محمدی فلاح، س.، شکوهی، ع. 1397. استفاده از مدل RVA در تبیین رژیم اکولوژیکی رودخانه‌ها به منظور جریان زیست محیطی. تحقیقات منابع آب ایران. 14(2): 224:235.

زرعکانی، م. شکوهی، ع. و  سینگ، و . معرفی رژیم  جامع اکولوژیکی در شرایط کمبود داده برای تعیین حق آبه زیست محیطی رودخانه. مجله تحقیقات منابع آب. 1396. 13 (127):140-153.

شکوهی ع ر، یانگ ه .استفاده از مشخصه های مرفولوژیکی در رودخانه های دایمی برای تعیین حداقل نیاز آبی محیط اکولوژیکی. محیط شناسی،1389ش58،(ص117-128).

عبدی، ر . یاسی، م. صدقی، ح. 1394. ارزیابی روش­های اکولوژیکی- هیدرولیکی هیدرولوژیکی در برآورد جریان محیط زیستی رودخانه  . آب وفاضلاب. 26 (2):71-82.

شاعری کریمی، س.، سالاری جزی، م.، قربانی، خ. 1395. برآورد جریان زیست محیطی رودخانه با استفاده از روش‌های هیدرولوژیکی تنانت، تسمن، انتقال منحنی تداوم جریان و مدل ذخیره رومیزی. اکوهیدرولوژی، 4(1): 177-189.

صدیق کیا، م.، ایوب زاده، س.ع.، حاجی اسماعیلی، م. 1394. بررسی الزامات برآورد جریان زیست محیطی در رودخانه‌ها با روشهای هیدرواکولوژیکی(مطالعه موردی: رودخانه دلیچای واقع در استان تهران). اکوهیدرولوژی،  2(3): 300 – 298.

نادری، م.ح.، ذاکری نیا، م.، سالاری جزی، م. 1397. بکارگیری مدل PHBSIM در تبیین رژیم اکولوژیکی به منظور برآورد جریان زیست محیطی و مقایسه با روش‌های هیدرولوژیکی ( مطالعه موردی: رودخانه قره‌سو). اکوهیدرولوژی، 5(3) : 941: 955.

نادری، م.ح.، ذاکری نیا، م.، سالاری جزی، م. 1398. مدیریت بوم‌سازگانهای آبی و احیای رودخانه‌ها با پیاده‌سازی رژیم جریان زیست محیطی. اکوهیدرولوژی، 6(3) : 719: 737.

نوری قیداری، م.ح.، عبد شریف اصفهانی، م.، ابراهیمی، ل. 1390. استفاده از روش بلوکسازی اصلاح شده در برآورد جریان زیست محیطی(مطالعه موردی: رودخانه گمبرچای). نشریه آب و خاک، 25(3): 646 – 655.

Anonymous. (2005). The science of instream flows a review of the Texas Instream Flow Program. Committee on Review of Methods for Establishing Instream Flows for Texas Rivers, National Research Council, ISBN: 0-309-54808-X, 162 pages.

Anonymous. (2006). TEXAS instream flow studies: technical overview. Texas Commission on Environmental Quality Texas Parks and Wildlife Department Texas Water Development Board. 150 pages.

Arthington, A.H., Bunn, S.E., Poff, N.L., Naiman, R.J. (2006). The challenge of providing environmental flow rules to sustain river ecosystems. Ecological Applications 16(4):1311-1318.

Bahukandi, KD. Ahuja, NJ. (2013). Building block methodology assisted knowledge-based system for environmental-flow assessment of Suswa river of Dehradun Dist., India: A reminiscent framework. International Research Journal of Environment Sciences, 2(12), 74-80.

Gao, B., Yang, D., Zhao, T., Yang, H. (2012). Changes in the eco-flow metrics of the Upper Yangtze River from 1961 to 2008. J. of Hydrology 448:30-38.       

Karimi, S. Yasi, M. and Eslamian, S. (2012) Use of hydrological methods for assessment of environmental flow in a river reach.International J. of Environmental Science and Technology, 9, 549-558.

King, JM., Tharme, RE., De Villiers, MS. (2008). Environmental flow assessment for rivers: Manual for the Building Block Method. WRC Report NoTT 354/08, 364p.

McClain, ME., Subalusky, AL., Anderson, EP., Dessau, SB., Melesse, AM., Ndomba, PM., Mtamba, JOD., Tamatamah, RA., Mligo, C. (2014). Comparing flow regime, channel hydraulics, and biological communities to infer flow–ecology relationships in the Mara River of Kenya and Tanzania. Hydrol Sci J. 59(3-4):801-819.

Mirkhourki, S. Saiefi, P. Aghashahi, M. Mehrdadi, N. 2012. Assessment of Sefidrood Environmental Flow at Ghezel Ozan Station. First National Conference on Flow and Water Pollution, Tehran university. Iran.

Nikghalb, S., Shokoohi, A., Singh, V.P., Yu, R. (2016). Ecological Regime versus Minimum Environmental Flow: Comparison of Results for a River in a Semi Mediterranean Region. Journal of Water Resources Management, 30:4969–4984.

Olsen, M. Troldborg, L. Henriksen, J.H. Conallin, J. Refsgaard, JC. and Boegh E. (2013). Evaluation of a typical hydrological modeling relation to environmental flow.Journal of  Hydrology,  12(507), 52-62.

Opdyke, D.R., Oborny, E.L., Vauhg, S.K., Mayes, K.B. (2014). Texas environmental flow standards and the hydrology-based environmental flow regime methodology. Hydrologic Science Journal, 59(3-4): 820-830.

Poff, NL., Zimmerman, JKH. (2010). Ecological responses to altered flow regimes: a literature review to inform the science and management of environmental flows. Freshwater Biological, 55(1):194-205.

Poff, N. Richter, B. Arthington, A. Bunn, S. Naiman, R. Kendy, E.and Acreman, M. (2010). The ecological limits of hydrologic alteration (ELOHA): A new framework for developing regional environmental flow standards. J. of Freshwater Biology, 55, 147-170.

Shokoohi, A. Yong H. (2011). Using hydrologic and hydraulically derived geometric parameters of perennial rivers to determine minimum water requirements of ecological habitats (case study: Mazandaran Sea Basin—Iran). Hydrological Processes, 25(22), 3490-3498.

Shokoohi A., Amini M. (2014). Introducing a new method to determine rivers’ ecological water requirement in comparison with hydrological and hydraulic methods. Int J Environ Sci Technol 11(3):747–756.

Smakhtin VU, Shilpakar RL, Hughes DA (2006) Hydrology-based assessment of environmental flows: an example from Nepal. Hydrol Sci 51(2):207–222.

Tennant, DL. (1976). Instream flow regimens for fish, wildlife. Recreation and related environmental resources. Fisheries, (1), 6–10.

Tharme, R E. (2003). A global perspective on environmental flow assessment: emerging trends in the development and application of environmental flow methodologies for rivers. River Research and Applications, (19), 397–441.

Yang, F.Xia, Z, Yu, L. Guo, l. (2012).Calculation and analysis of the instream ecological flow for the Irtysh River, Procedia Engineering, 28: 438-441. 

Yin, XA. Mao, XF.  Pan, Z.B. and Zhao, W.Y. (2015). Suitable range of reservoir storage capacities for environmental flow provision. Ecological Engineering, 31(79),122-129.

Zhang, H., Singh, V.P., Zhang, Q., Gui, L., Sun, W. (2016). Variation in ecological flow regimes and their response to dams in the upper Yellow River basin. Environmental Earth Science 75:938:1-16 DOI: 10.1007/s 12665-016- 751-x.

Zhang, Q., Gu, X., Singh, V.P., Chen, X. (2015). Evaluation of ecological instream flow using multiple ecological indicators with consideration of hydrological alterations. J. of Hydrology 529:711-722.