مدل‌ها و الگوهای سنجش و اندازه‌گیری سرانه مطالعه در ایران

الموضوعات : نظام ها و خدمات اطلاعاتی

قاسم امیدعلی ¹ , حمزه علی نورمحمدی ²

1 - دانشجوی کارشناسی ارشد علم‌سنجی، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 28 الأحد , ربيع الثاني, 1437 تاريخ التأكيد : 26 الأحد , ربيع الأول, 1438 تاريخ الإصدار : 26 الإثنين , شعبان, 1438

الکلمات المفتاحية: سرانه مطالعه, مدل‌های سرانه مطالعه, مطالعه,

ملخص المقالة :

هدف: این پژوهش به منظور شناسایی و تحلیل استانداردها، معیارها و شاخص‌های سنجش و اندازه‌گیری سرانه مطالعه در ایران بر اساس مطالعات اسنادی و اجماع نظر متخصصان حوزه مطالعه انجام‌شده است. روش‌شناسی: این پژوهش از نوع پیمایشی و اسنادی بود. همچنین، بخش‌هایی از پژوهش، با تکیه بر متون انجام‌ و برای گردآوری اطلاعات موردنیاز ، از روش دلفی استفاده‌شده است. یافته‌ها: در دور اول پرسشنامه، 87 شاخص گردآوری شد که 5 شاخص مربوط به تعاریف، 5 شاخص منابع مطالعاتی با کاربرد غیردرسی و درسی (تحصیلی) و 2 شاخص به منابع مطالعاتی با کاربرد شغلی و حرفه‌ای، 7 شاخص به منابع کتابی (کتاب، مجله و روزنامه)، 11 شاخص به منابع غیر‌کتابی کاغذی، 6 شاخص به منابع غیر‌کتابی غیرکاغذی (فقط دیداری)، 36 شاخص به منابع غیرکتابی غیرکاغذی (دیداری- شنیداری)، 6 شاخص به عنوان شاخص‌های میانجی، 4 شاخص به عنوان شاخص‌های کتابخانه‌ای (ورودی) و 5 شاخص به عنوان شاخص‌های انتشارات انتخاب‌شده‌اند. نتیجه‌گیری: در بررسی میانگین‌های به دست آمده از شاخص‌های دور اول، مشاهده می‌شود که بالای 50 درصد از متخصصان، در انتخاب 53 شاخص از مجموع شاخص‌ها، باهم وحدت نظر داشته‌اند و به عبارتی بر سر این شاخص‌ها به توافق رسیده‌اند.

المصادر:

اوزبورن، پ. (1388). بررسی وضعیت کتاب و کتابخوانی در جهان: عادت‌های کتابخوانی دانش آموزان آمریکایی. (ح. قبادی دانا، م. الهیاری فومنی، ع. کاظمی، و ا. راضی، مترجم). تهران: شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر.

آمار واقعی مطالعه در ایران چقدر است؟ (1393) دسترسی از طریق: http://www.tabnak.ir/fa/news/432065/ . مشاهده در تاریخ: (06/02/1394)

پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات. (1388). بررسی مطالعه شهروندان تهرانی در اسفند 1388. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات. (1389). نظرسنجی تلفنی درباره بررسی میزان مطالعه شهروندان اصفهانی در دی‌ماه 1388. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

حاجی زین‌العابدینی، م. (1381). منابع غیرکتابی. در دایرة المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی. کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. دسترسی از طریق: http://portal.nlai.ir/ . مشاهده در تاریخ: (08/03/1394)

رضوی طوسی، م.، و باقری، ل. (1390). بررسی میزان مطالعه شهروندان تهرانی در سال‌های 1387 و 1388. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1389). سند نهضت مطالعه مفید. تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.

صحاف، م. (1393). وضع مطالعه و کتاب‌خوانی به روایت یک نظرسنجی. روزنامه جام جم. دسترسی از طریق:  http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2945375. مشاهده در تاریخ: (02/03/1394).

غفاری، ج. (1387). خواندن قرآن، در سرانه مطالعه قرار می‌گیرد؟. روزنامه قدس. (31/04/1387).

فدایی، غ. (1391). مطالعه نوعی مسابقه است. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی, 18(1)، 1–6. دسترسی از طریق: http://www.ensani.ir/fa/content/310822/default.aspx. مشاهده در تاریخ: (06/02/1394)

قزل ایاغ, ث. (1388). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن (مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.

کلدی، ع.، فلاح مین باشی، ف. (1388). بررسی کارکردهای اجتماعی و فرهنگی دانشگاه‌ها از نظر دانشجویان: ( مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات). پژوهش‌نامه علوم اجتماعی، 3(1)، 71–89.  دسترس‌پذیر از طریق: http://journals.iau-garmsar.ac.ir/soc/library/upload/article/af_32355524-9.pdf مشاهده در تاریخ: 11/04/1394)

محبوب، س. (ب 1391). کتابخانه‌های عمومی و سرانه مطالعه. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 18(1)، 133–117.

محبوب، س. (ب 1393). سرانه مطالعه در مجلس شورای ملی ایران. مجله مطالعات خواندن. دسترسی از طریق: http://readingandreaders.com . مشاهده در تاریخ: (02/02/1394).

منصوریان, ی. (1393). آهسته خوانی و بازخوانی: تأملی بر فرایند خواندن و بهبود کیفیت مطالعه. کتاب ماه کلیات, 17(4), 10–14.

نوروزی چاکلی, ع. (1390). آشنایی با علم‌سنجی (مبانی، مفاهیم، روابط و ریشه‌ها). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی، دانشگاه شاهد.

نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور. (1392). چکیده‌ای از فعالیت‌ها و اقدامات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور: در بازه زمانی 92- 1386. تهران. دسترسی از طریق: http://www.iranpl.ir/ . مشاهده در تاریخ: (02/05/1394)

نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور[ گردآورنده]. (1387). درآمدى بر مبانى نظرى سنجش سرانة مطالعه. تهران: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور.

Duggan, M., & Rainie, L. (2012). E-book reading  jumps; print book reading declines. retrieved September 9, 2015, from http://libraries.pewinternet.org/files/legacy-pdf/PIP_Reading and ebooks_12.27.pdf

Merriam webster dictionary and thesaurus. (2015). retrieved February 16, 2015, from http://www.merriam-webster.com/dictionary/reading

Peacock, J., & Kirsch, A. (1973). The Human direction. retrieved from https://scholar.google.com/scholar?as_q=the+human+direction&as_epq=&as_oq=&as_eq=&as_occt=any&as_sauthors=peacock&as_publication=&as_ylo=&as_yhi=&btnG=&hl=en&as_sdt=0%2C5#1