تحلیل رفتار کشاورزان در به‌کارگیری فناوری آبیاری کم فشار بر پایه توسعه تئوری تجزیه-یافته رفتار برنامهریزی شده
الموضوعات : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزیآرزو مختاری حصاری 1 , روح اله رضائی 2 , حسین شعبانعلی فمی 3 , علیرضا نعمتی 4
1 - استادیار گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور
2 - دانشیارگروه ترویج، ارتباطات و توسعه روستایی،دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
3 - استاد گروه ترویج و توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
4 - استادیار گروه روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: مدیریت مصرف آب, آبیاری سطحی, فناوری آبیاری کمفشار,
ملخص المقالة :
این پژوهش با هدف تحلیل رفتار کشاورزان در به کارگیری فناوری آبیاری کم فشار در استان آذربایجان شرقی انجام شد. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و جزو پژوهش های کمی می باشد. جامعه آماری تحقیق، کشاورزان استان آذربایجان شرقی به تعداد 112010 نفر بودند که بر اساس فرمول کوکران، نمونه 393 نفری از آن ها با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شد. ابزار پژوهش، پرسشنامه پژوهشگرساخته بود که برای سنجش روایی پرسشنامه از روایی شکلی و روایی همگرا استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که میانگین واریانس استخراج شده برای سازه های مورد بررسی قابل قبول بوده است (AVE≥0.522). همچنین، مقدار پایایی ترکیبی برای همه سازه ها مناسب بود (CR≥0.785). برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS20 و AMOS21 استفاده شد. به منظور درک بهتر عوامل اصلی تأثیرگذار بر رفتار بکارگیری سیستم آبیاری کم فشار، مدل تحقیق بر مبنای تئوری تجزیه یافته رفتار برنامه ریزی شده پایه ریزی گردید. در این پژوهش، دو متغیر هنجار اخلاقی و هویت خود به مدل اولیه تئوری تجزیه یافته رفتار برنامه ریزی شده اضافه شده است که آن را کامل تر و گسترده تر ساخته است. نتایج تجربی پژوهش با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد که توسعه تئوری تجزیه یافته رفتار برنامه ریزی شده از اثربخشی و کارایی مناسبی برای پیش بینی رفتار کشاورزان در بکارگیری فناوری آبیاری کم فشار برخوردار بوده و متغیرهای سازگاری، مزایا، تسهیل کننده ها، خودکارآمدی، هنجارهای اخلاقی، هویت خود، نگرش و واپایش رفتاری 72 درصد از واریانس آن را تبیین نمودند. همچنین، متغیرهای مزایا و سازگاری، 33 درصد از واریانس نگرش نسبت به کاربرد سیستم آبیاری کم فشار و متغیرهای خودکارآمدی و تسهیل کننده ها در حدود 21 درصد از واریانس واپایش رفتاری کشاورزان نسبت به کاربرد سیستم آبیاری کم فشار را تبیین کرده اند.
اسدزاده شرفه، حبیبه.، و رئوف، مجید. (1397). مقایسه کارایی مصرف آب در سامانههای آبیاری بارانی و هیدروفلوم (مطالعه موردی: دشت اردبیل). مدیریت آب و آبیاری، دوره هشتم، شماره اول، صص 68-55.
بلالی، حمید.، سعدی، حشمتا...، و وحدت ادب، رضا. (1395). عاملهای اقتصادی و اجتماعی موثر بر پذیرش فناوری آبیاری تحتفشار در گندمزارهای شهرستان همدان. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 37، 96-85.
بهبهانیمطلق، محمود.، شریفزاده، محمدشریف.، عبداللهزاده، غلامحسین.، و محبوبی، محمدرضا. (1396). واکاوی رفتار کشاورزان در پذیرش فناوری آبیاری تحتفشار در شهرستان دشتستان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 13، شماره اول، صص 103-89 .
پناهدوست، فاطمه.، و احمدزاده کلیبر، فریبرز. (1394). تعیین راندمان آبیاری سطحی گیاه کدو آجیلی در اراضی دشت خوی. پژوهش در علوم زراعی، دوره 26، شماره 7، 102-91.
پیری، جمشید.، انصاری، حسین.، و شیرزادی، سمیه. (1393). ارزیابی اقتصادی و مقایسه سیستمهای ثقلی و تحت فشار شبکه توزیع آب در منطقه سیستان. پژوهش آب در کشاورزی. سال بیست و هشتم، شماره 4، صص724-713.
رحیمی فیضآباد، فاطمه.، یزدان پناه، مسعود.، فروزانی، معصومه.، محمدزاده، سعید.، و برتون، رابرت. (1395). تبیین رفتار حفاظت از آب کشاورزان با استفاده از تئوری توسعه یافته رفتار برنامهریزی شده: مورد مطالعه شهرستان الشتر، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ، دوره 12، شماره دوم، صص 17-1.
سازمان جهادکشاورزی آذربایجانشرقی. (1397). پنجاه و هفت هزار هکتار اراضی آذربایجان شرقی به آبیاری نوین مجهز است. در سایت: http://www.irna.ir/eazarbaijan/fa/News/
سرلک، محمدعلی.، گلپایگانی، زهرا.، و یمانی، مرضیه. (1393). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش دولت الکترونیک از سوی مراجعهکنندگان به دادگستری استان تهران بر اساس مدل DTPB. فرایند مدیریت و توسعه، دوره 27، شماره اول، صص 42-27.
صندوقی، عطیه.، و راحلی، حسین. (1395). توسعه مدل رفتار برنامهریزی شده برای تبیین قصد تولید محصولات ارگانیک بین گلخانهداران خیار شهرستان اصفهان با متغیر هنجار اخلاقی. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-47، شماره 4، صص 974-961.
علیزاده، امین (1390). طراحی فناوریهای آبیاری. انتشارات دانشگاه امام رضا، چاپ چهارم.
قدمی، علی.، سیدان، سیدمحسن.، و عباسی، فریبرز (1389). ارزیابی فنی و اقتصادی آبیاری با لولههای کمفشار(هیدروفلوم) و مقایسه آن با آبیاری سنتی و بارانی. تحقیقات مهندسی کشاورزی، دوره 11، شماره دوم، صص 84-73.
قربانی پیرعلیدهی، فاطمه.، علیبیگی، امیرحسین.، صیمحمدی، سمیره. (1392). مدل پذیرش فناوری IPM در بین باغداران شهرستان دالاهو. مجله پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، سال ششم، شماره 4، 123-107.
کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران. (1394). سامانههای آبیاری (طراحی، برنامهریزی و ساخت). گروه کار بخش کارشناسان جوان، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.
مختاری حصاری، آرزو.، رضایی، روحاله.، و شعبانعلی فمی، حسین. (1398). نظر کارشناسان جهادکشاورزی آذربایجانشرقی نسبت به مشکلات بکارگیری سامانه آبیاری کمفشار توسط بهرهبرداران. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 50، 90-74.
ملایی، محبوبه سادات.، مهدویمزده، علی.، و وطنخواه، علیرضا. (1394). ارزیابی هیدرولیکی فناوریهای آبیاری قطرهای کمفشار به کمک مدلسازی ریاضی و دادههای آزمایشگاهی. نشریه پژوهش آب در کشاورزی، دوره 29، شماره اول، 99-87.
محمدی، سیده زهره، محمدزاده سعید و یزدانپناه، مسعود. (1394) بررسی عوامل موثر بر نیت و رفتار حفاظت از آب توسط باغداران شهرستان دشتستان؛ آزمونی از تئوری رفتار برنامهریزی شده، پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 8، شماره 4، 89-75.
موسوی فضل، سیدحسن و کوهی، نادر. (1389). کاربرد هیدروفلوم در آبیاری سطحی. نشریه فنی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، وزارت جهادکشاورزی.
موحدی، رضا.، ایزدی، نسیم.، و وحدتادب، رضا. (1396). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری تحتفشار بین کشاورزان شهرستان اسد آباد. پژوهش آب در کشاورزی، دوره 31، شماره دوم، صص 300-287.
یادآور، حسین.، نامی، مینا.، و ظریفیان، شاپور. (1397). کاربست تئوری تجزیه رفتار برنامه ریزی شده در پذیرش کشاورزی ارگانیک. دانش کشاورزی و تولید پایدار، دوره 28، شماره اول، صص 183-169.
یزدانپناه، مسعود.، حیاتی، داریوش.، و زمانی، غلامحسین. (1390). واکاوی رفتار و تمایلات رفتاری کارکنان سازمان های کشاورزی نسبت به حفاظت آب: کاربرد تئوری تکامل یافته رفتار برنامه ریزی شده. علوم محیطی، دوره نهم، شماره اول، 22-1.
یزدانپناه، مسعود.، و هاشمی نژاد، آذر. (1394). مقایسه قدرت پیشبینیکنندگی تئوری رفتار برنامهریزی شده و مدل اعتقادات سلامت جهت سنجش تمایل دانشجویان نسبت به استفاده از محصولات ارگانیک، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-46، شماره 4، صص831-817.
Abou Kheira, A.A. (2009). Comparison among Different Irrigation Systems for Deficit-Irrigated Corn in the Nile Valley. Agricultural Engineering International: CIGR Journal, 14, 1-25.
Afrakhteh, H., Armand, M and Askari Bozayeh, F. (2015). Analysis of Factors Affecting Adoption and Application of Sprinkler Irrigation by Farmers in Famenin County, Iran. International Journal of Agricultural Management and Development, 5 (2), pp. 89-99.
Alkhasawneh, M. H., and Irshaidat, R. (2017). Empirical validation of the decomposed theory of planned behavior model within the mobile bank in adoption context. International Journal of Electronic Marketing and Retailing, 8 (1), 58-76.
Al-Zaidi A. A., Baig M. B., Elhag E. A. and Al-Juhani M. A. (2013). Farmers’ attitude towards the traditional and modern irrigation methods in Tabuk region - King-dom of Saudi Arabia. Chapter 8. In. Science, Policy and Politics of Modern Agricultural System: Global Context to local Dynamics of Sustainable Agriculture. Springer Science and business.
Arvola, A., Vassallo, M., Dean, M., Lampila, P., Saba, A., Lähteenmäki, L., and Shepherd, R. (2008). Predicting intentions to purchase organic food: The role of affective and moral attitudes in the theory of planned behaviour. Appetite, 50(2), 443-454.
Bamberg, S. and Moser, G. (2007). Twenty years after Hines, ¨Hungerford, and Tomera: a new meta-analysis of psycho-social determinants of pro-environmental behaviour. J. Environ. Psychol. 27, 14-25.
Besbes Sahli, A., and Legohérel, P. (2014). Using the decomposed theory of planned behavior (DTPB) to explain the intention to book tourism products online. International Journal of Online Marketing, 4(1), 1-10.
Burton, R. J. (2004). Reconceptualising the behavioral approach in agricultural studies: a socio psychological perspective. Journal of Rural studies, 20(3), 359-371.
Chan, L., Bishop, B. (2013). A moral basis for recycling: Extending the theory of planned behavior. Environmental Psychology, 36(4), 96-102.
Chau, P.Y.K., and Hu, P.J.H. (2001). Information technology acceptance by individual professionals: a model comparison approach. Journal of Decision Sciences, 32 (4):699-719.
Chen, M. F., and Tung, P. J. (2014). Developing an extended theory of planned behavior model to predict consumers' intention to visit green hotels. Hospitality Management, 36, 221–230..
Chuchird, R., Sasaki, N ID and Abe, I. (2017). Influencing Factors of the Adoption of
Agricultural Irrigation Technologies and the Economic Returns: A Case Study in
Chaiyaphum Province, Thailand. Sustainability, 9 (9), pp. 1-16.
Cook, A. J., Kerr, G. N., and Moore, K. (2002). Attitudes and intentions towards purchasing GM food. Economic Psychology, 23(5), 557-572.
Darko R O, Liu J P, Yuan S Q, Sam-Amoah L K, Yan H F.(2020). Irrigated agriculture for food self-sufficiency in the sub-Saharan African region. Int J Agric & Biol Eng, 13(3): 1–12.
Davis, F.D. (1989). Perceived Usefulness, Perceived Ease of Use, and User Acceptance of Information Technology. MIS Quarterly, 13(3), 319-340.
El-Shafie, A.F., Marwa, M.A, and Dewedar, O.M. (2018). Research article hydraulic performance analysis of flexible gated pipe irrigation technique using GPIMOD Model. Asian Journal of Crop Science, 10 (4): 180-189
Feizabadi Y., Gorji E. M. (2018). Analysis of effective factors on agricultural water
management in Iran. Journal of Water and Land Development. 38, pp. 35–41.
Folorunso, O., and Ogunseye, S. (2008). Applying an enhanced technology acceptance model to knowledge management in agricultural extension services. Data Science Journal, 7: 31-45
Gangwal, N., and Bansal, V. (2016). Application of Decomposed Theory of Planned Behavior for M-commerce Adoption in India. Proceeding of 18th International Conference on Enterprise Information Systems (ICEIS), India, 357-367.
Garay, L., Font, X., and Corrons, A. (2018). Sustainability-Oriented Innovation in Tourism: An Analysis Based on the Decomposed Theory of Planned Behavior. Travel Research, 58(4). 622-636.
Garcia-Saldana, A., Landeros-Sanchez, C., Castaneda-Chavez, M., Martinez-Davila, J., Perez-Vazquez, A., and Carrillo-Avila, E. (2019). Fertirrigation with low-pressure multi-gate irrigation systems in sugarcane agro ecosystems: A review. Pedosphere, 29(1), 1-11.
Harland, P., Staats, H., and Wilke, H. A. (2007). Situational and personality factors as direct or personal norm mediated predictors of pro- environmental behavior: Questions derived from norm-activation theory. Basic and applied social psychology, 29(4), 323-334.
Hoseini, Y. (2019). Use fuzzy interface systems to optimize land suitability evaluation for surface and trickle irrigation. Information Processing In Agriculture. 6(1), 11-19.. Retrieved from https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214317318302208
Hsieh, P. (2014). Physicians’ acceptance of electronic medical records exchange: An extension of the decomposed TPB model with institutional trust and perceived risk. Medical Informatics. 74(1), 1-14.
Hung, S.Y., Ku, Y.C. and Chien, J.C. (2011). Understanding physicians’ acceptance of the medline system for practicing evidence based medicine: a decomposed TPB model. Medical Informatics, 81(2), 130-142.
Hung, S.Y., and Wu, H, L. (2012). Factors Influencing User Acceptance of Web-Based Decision Support Systems. Journal of Computer Information Systems. 52(4), 70-77.
Kaiser, F.G., and Scheuthle, H. (2003). Two challenges to a moral extension of the theory of planned behavior: moral norms and just world beliefs in conservationism. Personality and Individual Differences, 35, 1033-1048.
Kaiser, F. G. (2006). A moral extension of the theory of planned behavior: Norms and anticipated feelings of regret in conservationism. Personality and Individual Differences .41, 71–81.
Kazemi, A., Nilipour, A. and Kabiry, N. (2013). Factors affecting Isfahanian mobile banking adoption based on the decomposed theory of planned behavior. Academic Research in Business and Social Sciences, 7(3), 230–245.
Koech, R. Haase, M. Grima, B. Taylor, B. 2021. Barriers and measures to improve adoption of irrigation technologies: A case study from the Bundaberg region in Queensland, Australia. Irrigation and Drainage, 70(5),
Leejoeiwara, B. (2013). Modeling adoption intention of online education in Thailand using DTPB with self- directed learning. Assumption University. AU Journal of Management, 11(2), 13-26.
Mastrangelo, M.E., Gavin, M., Laterra, P., Linklater, W., and Milfont, T. (2014). Psycho-Social factors influencing forest conservation intentions on the agricultural frontier. Conservation Letters, 7(2), 103–110.
Moons, I., De Pelsmacker, P. (2015). An extended decomposed theory of planned behavior to predict the usage intention of the electric car. Sustainability, 7, 6212-6245.
Mousavi Fazl, S. Hassan., and Koohi, N. (2010). Application of hydroflume in surface irrigation. Technical Journal of Agricultural Technical Engineering and Research Institute, Ministry of Jihad-e-Agriculture.
National Committee for Irrigation and Drainage of Iran. (2016). Irrigation technologies (design, planning and construction). Working Group of Young Experts, National Committee for Irrigation and Drainage of Iran.
Nejadrezaei, N., Allahyari, M. S., Sadeghzadeh, M., Michailidis,A El Bilali, H. (2018).
Factors afecting adoption of pressurized irrigation technology among olive farmers in
Northern Iran. Applied Water Science, 8:190, pp. 1-9.
Neissi, L., Albaji, M. and Nasab, S.B. (2019). Site selection of different irrigation systems using an analytical hierarchy process integrated with GIS in a semi-arid region. Water Resource Management, 33, 4955–4967
Osama, A., M., Ahmed, A., and Mohammed, S.H. (2015). Performance evaluation of gated pipes technique for improving surface irrigation efficiency in maize hybrids. Agricultural Sciences, 6, 550-570.
Osman, B., and Hassan, E. (2003). Evaluation of surface irrigation using gated pipes techniques in field crops and old horticultural farm. Agricultural Engineering Research Institute, Egypt.
Pereira, L.S., Calejo, M.J., Lamaddalena, N., Douteb, A. and Bounoua, R. (2003). Design and performance analysis of low pressure irrigation distribution systems. Irrigation and Drainage Systems, 17, 305-324.
Rana, N.P., Yogesh, K.D., Banita, L., and Michael, D.W. (2015). Assessing Citizens’ Adoption of a Transactional E-Government System: Validation of the Extended Decomposed Theory of Planned Behavior (DTPB). Association for Information SystemsAIS Electronic Library (AISeL). Pacific Asia Conference on Information Systems (PACIS), 217.
htp://aisel.aisnet.org/pacis/217/2015 .
Shadkam, S., Rasouliazar, S and Rashidpour, L. (2017). Factors aff ecting the attitude of farmers
towards acceptance of pressurized irrigation systems (Case study: West Azerbaijan
Province). Journal of Research in Ecology. 5 (2), pp. 1086-1094.
Shen, C.C., and Chiou, J.S. (2010). The impact of perceived ease of use on internet service adoption: the moderating effects of temporal distance and perceived risk. Computers in Human. Behavior, 26 (1), 42-50
Singh, A., Jhorar, R.K., Kumar, S. and Kumar, N. (2018). Performance Evaluation of Surface Irrigation Method under Cotton-Wheat Rotation. Current Microbiology and Applied Sciences. 7 (5), 1014-1026.
Sookhtanlou, M. (2018). Inhibiting factors on adoption of pressurized irrigation methods
according to drought zoning in Northwestern Iran (Ardabil province). Desert, 23 (1), pp. 45-55.
Taghizadeh, Z., Verdinejad, V., Ebrahimian, H., and Khanmohammadi, N. (2012). Evaluation and analysis of surface irrigation technology. Journal of Water and Soil, 96, 13501359-.(In Persian).
Tao, C.C., and Fan, C.C. (2017). A modified decomposed theory of planned behavior model to analyze user intention towards distance-based electronic toll collection services. Promet – Traffic and Transportation, 29 (1), 85-97.
Taylor, S., and Todd, P.A. (1995). Understanding information technology usage, a test of competing modeles. Information Systems Research, 6 (2), 144-176.
Teo, T., Keng, N., and Beng Lee, C. (2011). Teachers’ intention to teach financial literacy in Singapore: a path analysis of an extended theory of planned behavior (TPB). The Asia-pacific education researcher, 20(2), 410-419.
Verma, P., and Sinha, N. (2018). Integrating perceived economic wellbeing to technology acceptance model: The case of mobile based agricultural extension service. Technological Forecasting and Social Change, 126, 207-216.
Witt, M. Petrus de Clercq, W…… 2021. An in-depth evaluation of personal barriers to technology adoption in irrigated agriculture in South Africa. Outlook on Agriculture, 50(3).
Yadav, R., and Pathak, G.S. (2016). Young Consumers' Intention towards Buying Green Products in a Developing Nation: Extending the Theory of Planned Behavior. Cleaner Production, 135, 732-739.
Yazdanpanah, M., Hyati, D., Hochrainer-stigler, S., and Zmani, GH. (2014). Understanding farmers' intention and behavior regarding water conservation in the Middle-East and North Africa: a case study in Iran. Environmental Management, 135, 63-72.
Yi, M.Y., Jackson, J.D., Park, J.S. and Probs, J.C. (2006). Understanding information technology acceptance by individual professionals. Journal of Management, 43 (3), 350-363.
_||_