بررسی عوامل مؤثر بر رضایت آب‌بران از عملکرد شبکه آبیاری و زهکشی دشت ورامین

الموضوعات : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

معصومه افشانی ¹ ( دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی. تهران، ایران. )
مهدی سرائی تبریزی ² ( استادیار گروه علوم و مهندسی آب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )
مصطفی تیموری ³ ( استادیار گروه اقتصاد، ترویج و آموزش کشاورزی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )

تاريخ الإرسال : 08 السبت , ربيع الثاني, 1443 تاريخ التأكيد : 22 الثلاثاء , ذو القعدة, 1443 تاريخ الإصدار : 21 الأحد , شوال, 1443

الکلمات المفتاحية: شبکه آبیاری و زهکشی, ارزیابی عملکرد, رضایت آ بران, دشت ورامین,

ملخص المقالة :

جلب رضایت بهره‌برداران در تعامل با شبکه آبیاری و زهکشی از دغدغه های مهم مدیران اجرایی و مسئولان حوزه کشاورزی و آب است. پژوهش حاضر با هدف شناسائی عوامل مؤثر بر رضایت آب‌بران در محدوده شبکه آبیاری و زهکشی ورامین با استفاده از پرسشنامه به روش میدانی- اسنادی و نمونهگیری تصادفی انجام‌ شد. جامعه آماری بهره-برداران و آب‌بران تحت پوشش شبکه و حجم نمونه (رابطه کوکران) 98 نفر تعیین شد. پرسشنامه‌ای بود که روایی ابزار پژوهش با تکمیل 30 نمونه اولیه، بررسی پایایی با نظر اساتید دانشگاه و صاحبنظران متخصص صورت پذیرفت. تحصیلات، میزان مالکیت‌آب، نظام‌بهره‌برداری مثبت و معنی‌دار، سن، سابقه کشاورزی و نوع کشت اثر منفی و معنی‌دار دارند. وصول آب‌بها، جلوگیری از مراجعات مکرر، کاهش هزینه‌ و توزیع بهینه آب در اراضی تحت پوشش، فقدان همکاری موثر بین سازمانی درخصوص یکپارچه‌سازی اراضی و اخذ مجوز، عدم کفایت اطلاعات آبیاری و خشکسالی، نشاندهنده سطح تأثیر بر رضایتمندی بهره‌برداران است.

المصادر:

احسانی، م. 1387. درس­های آموزنده از تجارب انتقال مدیریت آبیاری. پنجمین کارگاه فنی مشارکت آب­بران درمدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی، ایران، تهران، باشگاه توانیر. 26دی1387. صفحه 19-35.

امید، م.، اسکندری، غ.، شعبانعلی فمی، ح.، و اکبری، م. 1388. واکاوی مشکلات تشکل­های آب­بران در فرآیند انتقال مدیریت آبیاری مطالعه شبکه­های تجن، مغان و ورامین. مجله تحقیقات آب و خاک ایران، 40 (2): 167-175.

بی­نام. 1392. گزارش بیلان منابع آب محدوده مطالعاتی ورامین (4134). وزارت نیرو. مهندسین مشاور آبخوان. 69 صفحه.

بی­نام. 1398. گزارش فنی شبکه آبیاری و زهکشی ورامین. شرکت آبیاری آب­منطقه­ای پاکدشت، 22 صفحه.

پاسیار، ف.، و منعم، م، ج. 1387. ارائه شاخص‌های تفکیکی ارزیابی عملکرد برای عوامل سازه­ای و بهره‌برداری شبکه­های آبیاری. مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی، 9 (1): 15-30.

پژوهان، ع.، عمانی، ا.، و سلمان­زاده، س. 1395. تحلیل موانع مشارکت گندم­کاران در زمینه تشکیل تشکل آب‌بران، شبکه آبیاری دز. فصلنامه راهبردهای توسعه روستائی. 3 (3): 365-378‌.

حسینی، م.، روستا، ک.، زمانی­پور، الف.، و تیموری، م. 1395. ادراک کشاورزان نسبت به پیامدهای خشکسالی با رویکرد پدیدارشناسی (مطالعه موردی: استان خراسان جنوبی). فصلنامه پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، 10 (4): 71 – 59.

داوری، ک.، و سالاریان، م. 1393. مبانی مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی (بهره­برداری و نگهداری)، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، شماره نشریه 36، 200 صفحه.

رشوند، ا.، میردامادی، م.، و لشگرآرا، ف. 1397. بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت تشکل­های آب‌بران شبکه آبیاری دشت قزوین. مجله­ی پژوهش های ترویج و آموزش در کشاورزی، 11(3): 21-28.

زندرضوی، س.، ملکمیان، ل.، کامران، ف.، ضیایی، ک.، و اخلاص­پور، ر. 1387. بررسی موانع عاملیتی مؤثر بر مشارکت سازمان­یافته (مطالعه موردی تشکل­های آب­بران شهرستان بردسیر). مجله پژوهش اجتماعی، 1(1): 99-119.

زهتابیان، غ، ر.، رفیعی­امام، ع.، علوی­پناه، ک.، و جعفری، م. 1383. بررسی آب زیرزمینی دشت ورامین جهت استفاده از آبیاری اراضی کشاورزی. مجله پژوهش­های جغرافیایی، شماره 38(2):102-91.

سرائی­تبریزی، م.، و حیدری، ن. 1394. چالش‌های پیش­رو در استفاده پایدار از منابع آب و خاک در بخش کشاورزی. مجله آب و آبیاری، 44(1): 7-13.

سلیمانی، م.، سیارایرانی، ک.، صباغی، م.، و فریدی، م. 1388. ضرورت اهمیت بهینه­سازی مصرف آب کشاورزی و تغییر مدیریت تقسیم و توزیع آب از بخش دولتی به خصوصی. دوازدهمین همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی، تهران، 5 و 6 اسفندماه، صفحه 384-377.

سیدجواد، م.، و مشعل، م. 1393. ارزیابی شاخص‌های هیدرولیکی سازه­های نیرپیک (مورد مطالعه: شبکه آبیاری و زهکشی دشت ورامین). مجله مدیریت آب و آبیاری، 2 (4): 229-222.

 شیری، ن.، هاشمی، م.ک.، میرک­زاده، ع.ا.، و اسحاقی، ر. 1392. عوامل مؤثر بر به­کارگیری عملیات حفاظت خاک از سوی کشاورزان استان ایلام. نشریه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 44 (2): 297-308.

عبدالله­زاده، غ.، جهانگیر، ل.، محبوبی، م.، و قزل، ع. 1397. تأثیر الگوی مدیریت­مشارکتی در بهره‌برداری بهینه آب در شهرستان آق­قلا. مجله پژوهش آب در کشاورزی، 32 (1): 131-146.

عطائی، پ.، و ایزدی، ن. 1393. تحلیل مسئولیت­های تشکل­های آب­بران و زمینه­یابی موانع ایجاد آن از دیدگاه بهره­برداران. مجله پژوهش آب در کشاورزی، 4(28): 738-849.

مرتضی­نژاد، م.، یعقوبی، ج.، ستوده­نیا، ع.، و داغستانی، م. 1391. راه­کارهای بهینه­سازی مدیریت منابع آب در شبکه­های آبیاری از دیدگاه آب­بران (مطالعه­ی موردی: شبکه آبیاری دشت قزوین). مجله­ی مهندسی منابع آب، 5(1): 69-77.

میرزایی، آ.، و میردامادی، س. م. 1388. عوامل مؤثر بر نگرش کشاورزان نسبت به تعاونی­های آب­بران. مجله ترویج و اقتصاد کشاورزی، 2(1): 1-8.

میرزایی، آ.، و میردامادی، س. م. 1391. سازه­های مختلف تأثیرگذار بر تمایل کشاورزان استان گلستان به مشارکت در تشکل آب­بران. فصلنامه روستا و توسعه، 15(1): 135-151.

ناصری، س.، و درویشی ، ف. 1394. مدیریت بهره‌برداری از شبکه­های آبیاری و زهکشی (پژوهش موردی: شبکه آبیاری و زهکشی سلیمانشاه). کنگره ملی آبیاری و زهکشی ایران، انجمن آبیاری و زهکشی، دوره 1، 1394.

نجفی، ن.، خسروی­پور، ب.، غنیان، م.، برادران، م.، و دحیماوی، ع. 1392. شناسایی عوامل بازدارنده موفقیت تشکل­های آب­بران از دیدگاه بهره­برداران حوزه­های کرخه شمالی و جنوبی استان خوزستان. مجله پژوهش‌های روستائی، 4 (1): 165-188.

Amirova, I., Petrick, M. and Djanibekov, N. 2018. Long and short-term determinants of water user cooperation: Experimental evidence from Central Asia. 30th International Conference of Agricultural Economists, 28 July-2 August 2018, Vancouver, Canada.

Kahil, MT. Dinar, A and Albiac, J. 2016. Cooperative water management and ecosystem protection under scarcity and drought in arid and semiarid regions. Water Resources and Economics.  NO: 13. :P: 60-74.