بررسی عوامل مؤثر بر رضایت آببران از عملکرد شبکه آبیاری و زهکشی دشت ورامین
الموضوعات : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزیمعصومه افشانی 1 , مهدی سرائی تبریزی 2 , مصطفی تیموری 3
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی. تهران، ایران.
2 - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه اقتصاد، ترویج و آموزش کشاورزی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: شبکه آبیاری و زهکشی, ارزیابی عملکرد, رضایت آ بران, دشت ورامین,
ملخص المقالة :
جلب رضایت بهرهبرداران در تعامل با شبکه آبیاری و زهکشی از دغدغه های مهم مدیران اجرایی و مسئولان حوزه کشاورزی و آب است. پژوهش حاضر با هدف شناسائی عوامل مؤثر بر رضایت آببران در محدوده شبکه آبیاری و زهکشی ورامین با استفاده از پرسشنامه به روش میدانی- اسنادی و نمونهگیری تصادفی انجام شد. جامعه آماری بهره-برداران و آببران تحت پوشش شبکه و حجم نمونه (رابطه کوکران) 98 نفر تعیین شد. پرسشنامه‌ای بود که روایی ابزار پژوهش با تکمیل 30 نمونه اولیه، بررسی پایایی با نظر اساتید دانشگاه و صاحبنظران متخصص صورت پذیرفت. تحصیلات، میزان مالکیت‌آب، نظام‌بهره‌برداری مثبت و معنی‌دار، سن، سابقه کشاورزی و نوع کشت اثر منفی و معنی‌دار دارند. وصول آب‌بها، جلوگیری از مراجعات مکرر، کاهش هزینه و توزیع بهینه آب در اراضی تحت پوشش، فقدان همکاری موثر بین سازمانی درخصوص یکپارچه‌سازی اراضی و اخذ مجوز، عدم کفایت اطلاعات آبیاری و خشکسالی، نشاندهنده سطح تأثیر بر رضایتمندی بهرهبرداران است.
احسانی، م. 1387. درسهای آموزنده از تجارب انتقال مدیریت آبیاری. پنجمین کارگاه فنی مشارکت آببران درمدیریت شبکههای آبیاری و زهکشی، ایران، تهران، باشگاه توانیر. 26دی1387. صفحه 19-35.
امید، م.، اسکندری، غ.، شعبانعلی فمی، ح.، و اکبری، م. 1388. واکاوی مشکلات تشکلهای آببران در فرآیند انتقال مدیریت آبیاری مطالعه شبکههای تجن، مغان و ورامین. مجله تحقیقات آب و خاک ایران، 40 (2): 167-175.
بینام. 1392. گزارش بیلان منابع آب محدوده مطالعاتی ورامین (4134). وزارت نیرو. مهندسین مشاور آبخوان. 69 صفحه.
بینام. 1398. گزارش فنی شبکه آبیاری و زهکشی ورامین. شرکت آبیاری آبمنطقهای پاکدشت، 22 صفحه.
پاسیار، ف.، و منعم، م، ج. 1387. ارائه شاخص‌های تفکیکی ارزیابی عملکرد برای عوامل سازهای و بهرهبرداری شبکههای آبیاری. مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی، 9 (1): 15-30.
پژوهان، ع.، عمانی، ا.، و سلمانزاده، س. 1395. تحلیل موانع مشارکت گندمکاران در زمینه تشکیل تشکل آببران، شبکه آبیاری دز. فصلنامه راهبردهای توسعه روستائی. 3 (3): 365-378.
حسینی، م.، روستا، ک.، زمانیپور، الف.، و تیموری، م. 1395. ادراک کشاورزان نسبت به پیامدهای خشکسالی با رویکرد پدیدارشناسی (مطالعه موردی: استان خراسان جنوبی). فصلنامه پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، 10 (4): 71 – 59.
داوری، ک.، و سالاریان، م. 1393. مبانی مدیریت شبکههای آبیاری و زهکشی (بهرهبرداری و نگهداری)، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، شماره نشریه 36، 200 صفحه.
رشوند، ا.، میردامادی، م.، و لشگرآرا، ف. 1397. بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت تشکلهای آببران شبکه آبیاری دشت قزوین. مجلهی پژوهش های ترویج و آموزش در کشاورزی، 11(3): 21-28.
زندرضوی، س.، ملکمیان، ل.، کامران، ف.، ضیایی، ک.، و اخلاصپور، ر. 1387. بررسی موانع عاملیتی مؤثر بر مشارکت سازمانیافته (مطالعه موردی تشکلهای آببران شهرستان بردسیر). مجله پژوهش اجتماعی، 1(1): 99-119.
زهتابیان، غ، ر.، رفیعیامام، ع.، علویپناه، ک.، و جعفری، م. 1383. بررسی آب زیرزمینی دشت ورامین جهت استفاده از آبیاری اراضی کشاورزی. مجله پژوهشهای جغرافیایی، شماره 38(2):102-91.
سرائیتبریزی، م.، و حیدری، ن. 1394. چالش‌های پیشرو در استفاده پایدار از منابع آب و خاک در بخش کشاورزی. مجله آب و آبیاری، 44(1): 7-13.
سلیمانی، م.، سیارایرانی، ک.، صباغی، م.، و فریدی، م. 1388. ضرورت اهمیت بهینهسازی مصرف آب کشاورزی و تغییر مدیریت تقسیم و توزیع آب از بخش دولتی به خصوصی. دوازدهمین همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی، تهران، 5 و 6 اسفندماه، صفحه 384-377.
سیدجواد، م.، و مشعل، م. 1393. ارزیابی شاخص‌های هیدرولیکی سازههای نیرپیک (مورد مطالعه: شبکه آبیاری و زهکشی دشت ورامین). مجله مدیریت آب و آبیاری، 2 (4): 229-222.
شیری، ن.، هاشمی، م.ک.، میرکزاده، ع.ا.، و اسحاقی، ر. 1392. عوامل مؤثر بر بهکارگیری عملیات حفاظت خاک از سوی کشاورزان استان ایلام. نشریه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 44 (2): 297-308.
عبداللهزاده، غ.، جهانگیر، ل.، محبوبی، م.، و قزل، ع. 1397. تأثیر الگوی مدیریتمشارکتی در بهرهبرداری بهینه آب در شهرستان آققلا. مجله پژوهش آب در کشاورزی، 32 (1): 131-146.
عطائی، پ.، و ایزدی، ن. 1393. تحلیل مسئولیتهای تشکلهای آببران و زمینهیابی موانع ایجاد آن از دیدگاه بهرهبرداران. مجله پژوهش آب در کشاورزی، 4(28): 738-849.
مرتضینژاد، م.، یعقوبی، ج.، ستودهنیا، ع.، و داغستانی، م. 1391. راهکارهای بهینهسازی مدیریت منابع آب در شبکههای آبیاری از دیدگاه آببران (مطالعهی موردی: شبکه آبیاری دشت قزوین). مجلهی مهندسی منابع آب، 5(1): 69-77.
میرزایی، آ.، و میردامادی، س. م. 1388. عوامل مؤثر بر نگرش کشاورزان نسبت به تعاونیهای آببران. مجله ترویج و اقتصاد کشاورزی، 2(1): 1-8.
میرزایی، آ.، و میردامادی، س. م. 1391. سازههای مختلف تأثیرگذار بر تمایل کشاورزان استان گلستان به مشارکت در تشکل آببران. فصلنامه روستا و توسعه، 15(1): 135-151.
ناصری، س.، و درویشی ، ف. 1394. مدیریت بهرهبرداری از شبکههای آبیاری و زهکشی (پژوهش موردی: شبکه آبیاری و زهکشی سلیمانشاه). کنگره ملی آبیاری و زهکشی ایران، انجمن آبیاری و زهکشی، دوره 1، 1394.
نجفی، ن.، خسرویپور، ب.، غنیان، م.، برادران، م.، و دحیماوی، ع. 1392. شناسایی عوامل بازدارنده موفقیت تشکلهای آببران از دیدگاه بهرهبرداران حوزههای کرخه شمالی و جنوبی استان خوزستان. مجله پژوهشهای روستائی، 4 (1): 165-188.
Amirova, I., Petrick, M. and Djanibekov, N. 2018. Long and short-term determinants of water user cooperation: Experimental evidence from Central Asia. 30th International Conference of Agricultural Economists, 28 July-2 August 2018, Vancouver, Canada.
Kahil, MT. Dinar, A and Albiac, J. 2016. Cooperative water management and ecosystem protection under scarcity and drought in arid and semiarid regions. Water Resources and Economics. NO: 13. :P: 60-74.
_||_