بررسی عوامل موثر بر پذیرش بیمه محصولات کشاورزی بین شالیکاران شهرستان رضوانشهر
الموضوعات : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزیمعصومه ارفعی 1 , سروه احمدی 2 , آزیتا زند 3 , سحر دهیوری 4
1 - استاديار گروه کشاورزي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد آشتيان، آشتيان،ايران
2 - استاديار گروه کشاورزي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد ورامين، ورامين،ايران
3 - استاديار گروه کشاورزي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد اسلامشهر، اسلامشهر،ايران
4 - استاديار گروه کشاورزي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد اسلامشهر، اسلامشهر،ايران
الکلمات المفتاحية: بیمه محصولات کشاورزی, پذیرش, رضایتمندی, شالیکاران, شهرستان رضوانشهر,
ملخص المقالة :
هدف این تحقیق بررسی عوامل موثر بر پذیرش بیمه محصولات کشاورزی توسط شالیکاران شهرستان رضوانشهر است. این پژوهش کاربردی و پیمایشی است. جامعه آماری را شالیکاران بیمه‌گذار شهرستان رضوانشهر استان گیلان (1666 نفر) باحجم نمونه برآورد شده طبق جدول بارتلت و همکاران 183 نفرو بطور خوشه‌ای تصادفی انتخاب شدند. گردآوری داده ها با پرسشنامه محقق ساخته شامل ویژگیهای فردی و زراعی و 79 سؤال عوامل موثر بر پذیرش بیمه توسط کشاورزان بود انجام شد. روایی محتوایی سؤالات با نظر کارشناسان تأیید شد. ضریب آلفای کرونباخ متغیرهای رضایتمندی 863/0، عدم پذیرش 856/0 و پیشنهاد برای بهبود پذیرش بیمه 702/0 بود که بالاتر از 7/0 بوده که بیانگر هماهنگی درونی گویه ها و تأیید پایایی است. آنالیزداده ها بامدل رگرسیونی و ضریب همبستگی اسپیرمن و پیرسون تحت نرم افزار spss انجام شد. بر اساس نتایج مدل رگرسیونی لاجیت بر اساس آماره پیش‌بینی صحیح (4/84 %) با توجه به متغیرهای توضیحی (سن کشاورز، تحصیلات، سطح زیر کشت، سابقه زراعت، درآمد، فاصله تا شرکت کارگذاری)، مدل پیشنهادی درصد بالائی از مقادیر متغیر وابسته را پیش‌بینی نموده و همبستگی بین ویژگیهای فردی و زراعی شالیکاران با میزان رضایت از بیمه محصولات کشاورزی نشان دادکه محل سکونت، فاصله تا شرکت بیمه‌گزار، میزان زمین زراعی، درآمد حاصل از کشاورزی، سابقه بیمه‌گزاری، شرکت در کلاسهای بیمه، استفاده از تسهیلات بانکی، روش کشت و سطح زیر کشت برنج رابطه مثبت معنی دار و استفاده از نشریات بیمه رابطه منفی معنیدار داشتند.
- آذري، آ. احمدي، ک. و آذري، م.ع. (1394) . بررسي الگوي بيمه درآمدي محصول سيب زميني در شرايط عدم قطعيت (مطالعه موردي استان همدان)، کنفرانس بين المللي مهندسي ارزش و مديريت هزينه، تهران، پژوهشگاه طراحان پارسه و مرجع دانش مهندسي ارزش ايران ۱4 - ۱5 دي ماه تهران.
- اسکندري نسب، م .، حکمت، ف و حضرتي، س، (1400). بررسي مفاهيم و کاربرد تاب آوري در مديريت بحران،اولين کنفرانس بين المللي شهرسازي، معماري، عمران، محيط زيست، اولين کنفرانس بين المللي شهرسازي، معماري، عمران، محيط زيست.
- احمدي, ع, منوچهري، س. (1399). سنجش وضعيت و تحليل عوامل مؤثر بر مطلوبيت مديريت بحران مخاطرات طبيعي در شهرستان قائنات. برنامه ريزي فضايي (جغرافيا), 10(2), 23-56.
- پورنظري، م و محمدرضايي، م و اسلامي، ا (1394)، ريسک در بخش کشاورزي و کنترل آن از طريق بيمه،سومين همايش ملي انجمن‌هاي علمي دانشجويي رشته‌هاي کشاورزي و منابع طبيعي،کرج، سومين همايش ملي انجمن‌هاي علمي دانشجويي رشته‌هاي کشاورزي و منابع طبيعي.
- عليدوست، ع (1399)..نقش پوشش هاي بيمه اي بانک کشاورزي در کاهش ريسک سرمايه گذاري در بخش کشاورزي، سومين کنفرانس بين المللي حسابداري و مديريت، تهران، سومين کنفرانس بين المللي حسابداري و مديريت.
Alam, A. F., Begum, H., Masud, M. M., Al-Amin, A. Q., & Leal Filho, W. (2020). Agriculture insurance for disaster risk reduction: A case study of Malaysia. International Journal of Disaster Risk Reduction, 47, 101626.
Arfaee, M., Zand, A & Dehyouri, S. (2021). Designing Thermal Map of Organizational Intelligence on Managerial Styles of Managers (Green Space Organization of Tehran). Agricultural Marketing and Commercialization Journal, 5(2), 1-13
Teimoori, M., Mirdamadi, S.M and F. Hosseini .,S. J . (2019), Modeling of Climate Change Effects on Groundwater Resources: The Application of Dynamic Systems Approach, International Journal of Agricultural Management and Development, 9(2), 107-118.
Teimoori, M., Mirdamadi, S.M., Farajollah hosseini, S. J., Rahimi Sourah, S., & Afshar
Kazmi, M.A. (2014). Survey of Poverty Line- Vulnerability of Rural Households and the Determining factors in the Province of Southern Khorasan, Iran. In ternational Journal of Plant, Animal and Environmental Sciences, 4(3), 395-402.
Dehyouri, S., Zand, A., & Arfaee, M. (2022). Study of innovation capacity of fisheries companies in the covid-19 pandemic crisis. Brazilian Journal of Biology, 84.
Horowitz J.K. Lichtenberg.E (1993). Insurance, moral hazard, and chemical use in agriculture. American Journal of Agricultural Economics .75: 926-935.
Haq A.H. E. Myers A. (2003). Agriculture and Green Insurance. Research Report.
Sharifi A. & Hosseini M. (2018). Factors affecting acceptance of social insurance among farmers: a case study of Qorveh and Dehgolan cities, Kurdistan province. Journal: Village and Development, (2).
Barnett, B.J., Skees, J.R., and Hourigan, J.D. (1990). Examining participation in Fedral Crop Insurance. Staff Paper No.275, Department of Agricultural Economics, and university of Kentucky.
Jensen, N. D., Barrett, C. B., and Mude, A. G. (2014). Basis risk and the welfare gains from index insurance: Evidence from northern Kenya.
Jørgensen, S. L., Termansen, M., & Pascual, U. (2020). Natural insurance as condition for market insurance: Climate change adaptation in agriculture. Ecological Economics, 169, 106489.
Lusk, J. L. (2016). Distributional effects of crop insurance subsidies. Applied Economic Perspectives and Policy, 39(1), 1-15.
Zamani G. Karmi A. Keshavarz M. (2006). Acceptance of insurance of agricultural products: determinant structures. Journal: Economy and agriculture. Course: 1 (1), 141-168.
Vandeveer M.L. and Young, C.E. (2001). The Effects of the Federal Crop Insurance Program on Wheat Acreage. Economic Research Service. USDA, 2001, 21-30.
Vera, A. C., and Colmenero, A. G. (2017). Evaluation of risk management tools for stabilising farm income under CAP 2014-2020. Economía agraria y recursos naturales, 17(1), 3-23.
Yazdan Panah M. Zaman G.H. Rezaei Moghadam K. (2008). Farmers' satisfaction with agricultural products insurance: application of path analysis. Journal of Agricultural Economics and Development. Course: 17 (66), 139-164.
Mcleman R. Smit. (2006). Vulnerability to climate changing hazards and risks: crop and flood insurance, The Canadian Geographer, 50(2), 217-226.
Hosseinnejad N. Rahimian M. Rahmani Karchgani M. Gholamrezaei S. (2018). An analysis of the strategies for the development of agricultural insurance in the country. Rural and Development Magazine 22(1), 71-86.
Turkmani J. Ghorbani M. (2018). Factors affecting the demand for insurance of agricultural products: a case study of Sari city. Iranian Journal of Agricultural Sciences, 2(1), 27-21.
Ali Beigi A. H. Adine Vand Z. Gholami M. Shehbazi S. (2015). Pathology of the agricultural insurance system from the point of view of insurance fund experts in Kermanshah city. Journal of Rural Research, Number 28, 593-602.
Golmohammadi F. Shahbeigi F. (2022). Agricultural insurance of South Khorasan province and its role in controlling the risk of production and creating a protective umbrella to preserve the capital of villagers. The 6th International Congress of Agricultural Development, Natural Resources, Environment and Tourism of Iran.
بررسي عوامل موثر بر پذيرش بیمه محصولات کشاورزی بین شالیکاران شهرستان رضوانشهر
چکیده
هدف این تحقیق بررسی عوامل موثر بر پذیرش بیمه محصولات کشاورزی توسط شالیکاران شهرستان رضوانشهر است. این پژوهش کاربردي و پیمایشی است. جامعه آماری را شالیکاران بیمه‌گذار شهرستان رضوانشهر استان گیلان (1666 نفر) باحجم نمونه برآورد شده طبق جدول بارتلت و همکاران 183 نفرو بطور خوشه‌ای تصادفی انتخاب شدند. گردآوری داده ها با پرسشنامه محقق ساخته شامل ویژگیهای فردی و زراعی و 79 سؤال عوامل موثر بر پذیرش بیمه توسط کشاورزان بود انجام شد. روایی محتوایی سؤالات با نظر کارشناسان تأیید شد. ضریب آلفای کرونباخ متغیرهای رضایتمندی 863/0، عدم پذیرش 856/0 و پیشنهاد برای بهبود پذیرش بیمه 702/0 بود که بالاتر از 7/0 بوده که بیانگر هماهنگی درونی گویه ها و تأیید پایایی است. آنالیزداده ها بامدل رگرسیونی و ضریب همبستگی اسپیرمن و پیرسون تحت نرم افزار spss انجام شد. بر اساس نتایج مدل رگرسیونی لاجیت بر اساس آماره پیش‌بینی صحیح (4/84 %) با توجه به متغیرهاي توضیحی (سن کشاورز، تحصیلات، سطح زیر کشت، سابقه زراعت، درآمد، فاصله تا شرکت کارگذاری)، مدل پیشنهادی درصد بالائی از مقادیر متغیر وابسته را پیش‌بینی نموده و همبستگی بین ویژگیهای فردی و زراعی شالیکاران با میزان رضایت از بیمه محصولات کشاورزی نشان دادکه محل سکونت، فاصله تا شرکت بیمه‌گزار، میزان زمین زراعی، درآمد حاصل از کشاورزی، سابقه بیمه‌گزاری، شرکت در کلاسهای بیمه، استفاده از تسهیلات بانکی، روش کشت و سطح زیر کشت برنج رابطه مثبت معنی دار و استفاده از نشریات بیمه رابطه منفی معنیدار داشتند.
واژگان تحقیق:بیمه محصولات کشاورزی، پذیرش، رضایتمندی، شالیکاران، شهرستان رضوانشهر
مقدمه
تأثیر رشد بیمه ها در اقتصاد به حدی است که بسیاری از تحقیقات کاربردی به یک رابطه یک به یک بین آن ها و توسعه و رشد اقتصادی با ضرایب معناداری بالا دست یافته اند. در بین مکانیسم های مختلف کاهش ریسک تولید در بخش کشاورزی، بیمه محصولات کشاورزی به عنوان یکی از سیاست ها و ابزارهای مناسب حمایت از منافع مالی تولید کنندگان و سرمایه گذاران این بخش در هنگام بروز حوادث قهری و بلایای طبیعی محسوب می شود و در صورت فراگیر شدن آن در بین تولید کنندگان بخش کشاورزی می تواند وسیله مؤثری برای تضمین سرمایه و افزایش تمایل به سرمایه گذاری در بین سرمایه داران در نتیجه منجر به افزایش تولید و درآمد تولید کنندگان گردد(علیدوست،1394). همچنین که بیمه باعث کاهش ریسک و افزایش رفاه تولیدکنندگان می شود و همراه با وجود یارانه، باعث افزایش رفاه نیز می شود(جنسن و همکاران ،20۱4 ). به طوریکه حذف یارانه های حق بیمه برای بیمه کشاورزی نشان داده است، تغییرات قابل توجهی در اثر حذف یارانه وجود دارد و در مجموع باعث کاهش مازاد رفاه تولید کنندگان کشاورزی و مصرف کنندگان می شود لوسک، 20۱6 ).
از سوی دیگر، در سنجش وضعیت و تحلیل عوامل مؤثر بر مطلوبیت مدیریت بحران مخاطرات طبیعی، چهار عامل اصلی ضعف در برنامه ریزی، اجرا و نظارت مدیریت بحران، نارسایی های اجتماعی، ضعف در قانونگذاری و سیاست گذاری های بالادستی همانند بیمه و ضعف در آموزش و مهارت های عملی می تواند تاثیرگذار باشد (احمدی و همکاران،1399).
به طور کلی نقش بیمه در توسعه کشاورزی، زمانی آشکار می شود که کشاورزان به طور ملموسی از تأثیر آن در جبران خسارت های وارده به محصولات کشاورزی خود بهره مند شده و اطمینان پیدا کنند که در صورت بروز حوادث قهری، از پشتیبانی مناسب و مطمئن تری برخوردار هستند. از طرفی این احساس اطمینان در کشاورزان باعث می شود تا فرهنگ بیمه محصولات کشاورزی در سطح وسیع و چشمگیری گسترش یافته و زمینه های امنیت غذایی و توسعه روستایی فراهم شده و آن گاه با اطمینان می توان از نقش بیمه به عنوان فرایندی مؤثر در افزایش راندمان تولید، بهبود بهره وری نیروی انسانی، سرمایه گذاری مطمئن و به طور کلی بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه روستایی سخن به میان آورد (پور نظری و همکاران، 1394). فعالیت در بخش کشاورزی به علت اتکای زیاد به طبیعت و شرایط جوی و محیطی، فعالیتی همراه با ریسک محسوب می شود (Horowitz & Lichtenberg, 1993). مستندات موجود نشان می‌دهد که کشور ایران جزء ده کشور آسیب پذیر از بلایای طبیعی جهان بشمار می‌آید (اسکندری نسب و همکاران، 1400). از این رو بقا و دوام فعالیت های تولیدی در این بخش نیازمند حمایت های جدی از تولیدکنندگان و سرمایه گذاران این بخش است (Hartman& Myers, 2003).
همچنین، تحقیقات محققان نشان دادند که در تمایل به انواع بیمه های که در مناطق مختلف مورد استفاده قرار گرفته است، میزان حق بیمه درآمدی نسبت به بیمه عملکردی کمتر است. این موضوع، مزیت استفاده از بیمه درآمدی را نسبت به بیمه عملکردی نشان می دهد (آذری و همکاران، ۱۳۹).
توان اقتصادي خانوار، بي اعتمادي كشاورز، سرمايه انساني خانوار، سطح توسعه روستايي، و پيروي از ديگران نیزدر پذیرش بیمه مهم است(Sharifi &Hosseini, 2018) بارنت و همکاران معتقدند که نرخ بازده انتظاری بیمه مهمترین عامل تعیین تقاضای بیمه محصولات کشاورزی است(Barnett et.all, 1990.).
بنابراین به نظر می رسد بیمه محصولات کشاورزی مهمترین راهکار برای جبران خسارت های احتمالی و پشتوانه ای محکم برای بهره برداران بخش کشاورزی، به ویژه شالیکاران باشد. در سالهای اخیر استقبال شالیکاران استان بخصوص شهرستان رضوانشهر از بیمه محصولات کشاورزی کاهش یافته است. بنابراین هدف این تحقیق بررسی عوامل موثر بر پذیرش بیمه محصولات کشاورزی توسط شالیکاران شهرستان رضوانشهر است.
این پژوهش از لحاظ هدف کاربردي، از لحاظ ماهیت توصیفی و از لحاظ روش پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه 1666 شالیکار بیمه‌گذار شهرستان رضوانشهر استان گیلان تشکیل می‌‌دهند. بر اساس جدول حداقل حجم نمونه بارتلت و همکاران برای دادههای پیوسته با حاشیه خطای 03/0 با ضریب اطمینان 99%، حداقل حجم نمونه برابر 183 نفر برآورد شد. به دلیل اینکه در اکثر مطالعات اجتماعی تعداد بازگشت پرسشنامهها کمتر از حد توزیع شده میباشد لذا برای دستیابی به حداقل حجم نمونه مورد نیاز در پژوهش حاضر حجم نمونه 360 نفر در نظر گرفته شد که در نهایت از این تعداد 231 پرسشنامه برگشت داده شد. نمونه گیری بر اساس روش خوشه‌ای تصادفی متناسب با حجم جامعه بر اساس فرمول 𝑛 × 
به صورت زیر برآورد شد:
بخش پره‌سر با داشتن 2 دهستان و 3341 هکتار اراضی شالیکاری، دارای 1657 شالیکار است که از این تعداد 1213 شالیکار دارای قرار داد بیمه محصولات کشاورزی میباشند. این بخش 95 نفر از کل حجم نمونه را به خود اختصاص داد.
بخش مرکزی با داشتن 2 دهستان و 3041 هکتار اراضی شالیکاری دارای 1763 شالیکار است که از این تعداد 453 شالیکار دارای قرار داد بیمه محصولات کشاورزی میباشند. این بخش 45 نفر از کل حجم نمونه را به خود اختصاص داد. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که شامل دو بخش است: بخش اول شامل سئوالات مربوط به ویژگیهای فردی و زراعی (شامل جنس، سن، شغل اصلی، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تعداد افراد خانوار و محل سکونت و همچنین برخی از مهمترین مشخصات زراعی) و بخش دوم شامل 79 سؤال (گویه) مربوط به عوامل موثر بر پذیرش بیمه توسط کشاورزان در قالب طیف پنج گزینهای لیکرت از کاملاً موافق تا کاملاً مخالف است. روایی صوری و محتوایی سؤالات بر اساس نظر اساتید و کارشناسان بررسی ومورد تأیید قرار گرفت. ضریب آلفای کرونباخ متغیرهای رضایتمندی 863/0، عدم پذیرش 856/0 و پیشنهاد برای بهبود پذیرش بیمه 702/0 بدست آمد که بالاتر از 7/0 است و بیانگر هماهنگی درونی گویه ها و تأیید پایایی است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از مدل رگرسیونی لوجیت و ضریب همبستگی اسپیرمن و پیرسون با کاربرد نرم افزار spss استفاده شد.
یافته ها
الف- اطلاعات جمعیت شناختی پاسخ دهندگان
ویژگیهای فردی به تفکیک کشاورزان پذیرنده و نپذیرنده بیمه بررسی گردیده که نتایج در زیر ارائه شده است.
جنسیت غالب پاسخگویان مرد بود (یعنی 5/83 درصد از کشاورزان گروه نپذیرنده و 80 درصد از کشاورزان گروه پذیرنده)و بیشترین فراوانی سنی در گروه نپذیرندگان به گروه سنی 50-41 سال (2/35 درصد) و برای شالیکاران پذیرنده بیمه برای گروه سنی 40-31 سال (4/31)، به لحاظ تحصیلات، بیشترین فراوانی در هر دو گروه نپذیرنده و پذیرنده پاسخگویان مربوط به افراد دارای مدرک سیکل، به ترتیب با 7/40 و 4/31 درصد بوده است. در گروه نپذیرنده بالاترین مدرک تحصیلی مربوط به مدرک فوق‌دیپلم بود اما در گروه پذیرنده مربوط به مدرک لیسانس بود. درصد بی‌سواد در گروه پذیرنده 6/18 درصد و در گروه پذیرنده 11 درصد بود از نظر محل سکونت در گروه پذیرنده 6/73 درصد در روستا و 4/27 درصد در شهر و در گروه نپذیرنده 2/80 درصد در روستا و 8/19 درصد در شهر سکونت داشتند. از لحاظ وضعیت تأهل نیز در گروه نپذیرنده 1/90 درصد و در گروه پذیرنده 1/92 درصد پاسخگویان متأهل بوده اند. از نظر تعداد فرزند در هر دو گروه پذیرنده و نپذیرنده بیمه بیشترین فراوانی مربوط به 3-1 فرزند (در گروه پذیرنده 78 درصد و در گروه نپذیرنده 6/73 درصد) بود. میانگین تعداد فرزند در گروه پذیرنده 03/2 نفر و در گروه نپذیرنده 14/2 نفر بود.
ب- آمار توصیفی
متغیرهایی مانند سن، فاصله تا شرکت کارگذاری، سطح زیر کشت ارقام محلی، تعداد فرزند، مقدار زمین، درآمد سالانه از مزرعه و تعداد دفعات شرکت در کلاسهای ترویجی بیمه بین دو گروه پذیرنده و نپذیرنده بیمه اختلاف معنیداری ندارند، ولی در تعداد نیروی کار خانوادگی و سابقه کار در سطح 99 درصد دارای اختلاف معنیدار میباشند .
با استفاده از آزمون کای اسکویر نشان داده شد که بین پذیرش بیمه و منبع تأمین آب رابطه معنیداری در سطح 99 درصد وحود دارد.
نتایج حاصل از آزمون منویتنی حاکی از آن است که تفاوت معنیداری بین دو گروه پذیرنده و نپذیرنده بیمه از لحاظ میانگین رتبهای میزان تحصیلات وجود ندارد.
به منظور بررسی عوامل نأثیرگذار بر عدم پذیرش بیمه توسط کشاورزان از آزمون اسپیرمن استفاده شد. متغیرهای پایین بودن مبلغ مربوط به غرامت پرداختی به کشاورزان، پایین بودن سطح تحصیلات کشاورزان و کاغذبازی در بیمه نمودن محصولات در سطح 95 درصد و اطلاعرسانی ضعیف در خصوص مقدار حق بیمه در سطح 99 درصد بر عدم پذیرش بیمه تأثیرگذار هستند (جدول 1).
جدول 1: عوامل مؤثر بر عدم پذیرش بیمه با استفاده از ضریب همبستگی اسپرمن
متغیر | ضریب همبستگی اسپیرمن |
پایین بودن مبلغ مربوط به غرامت پرداختی به کشاورزان | *142/0 |
اطلاع رسانی ضعیف در خصوص مقدار حق بیمه | **259/0 |
پایین بودن سطح تحصیلات کشاورزان | *132/0 |
کاغذبازی زیاد در بیمه نمودن محصولات | *147/0 |
*:معنیداری سطح5% **: معنیداری در سطح 1%
متغیرهای تنظیم به موقع بیمهنامه توسط شرکت کارگذاری بیمه کشاورزی و تأثیر دریافت خسارت بر تمدید بیمه برای سال بعد در سطح 95 درصد و همچنین متغیرهای برخورد مدیرعامل شرکت کارگذاری بیمه کشاورزی با بیمهگذاران و نحوه پاسخگویی به سوالات شما در مراجعه به شرکت کارگذاری در سطح 99 درصد در پذیرش بیمه تأثیرگذار هستند. متغیر خرید بیمهنامه از بازاریابان در محل سکونت کشاورز در سطح 99 درصد بر بهبود وضعیت پذیرش بیمه مؤثر است (جدول 2).
جدول 2:عوامل مؤثر بر بهبود پذیرش بیمه با استفاده از ضریب همبستگی اسپیرمن
متغیر | ضریب همبستگی اسپیرمن |
تنظیم به موقع بیمه نامه توسط شرکت کار گذاري بیمه کشاورزي | *170/0 |
برخورد مدیر عامل شرکت کارگذاري بیمه کشاورزي با بیمه گذاران | **235/0 |
نحوه باسخگویی به سئوالات شما در مراجعه به شرکت کارگذاري | **320/0 |
تأثیر دریافت خشارت بر تمدید بیمه برای سال بعد | *166/0 |
خرید بیمه نامه از بازاریابان در محل سکونت کشاورز | **181/0 |
*:معنیداری سطح5% **: معنیداری در سطح 1%
ج- عوامل موثر بر پذیرش بیمه
نتايج حاصل از برآورد مدل رگرسیونی لاجیت در (جدول 6) ارائه شده است. آماره برآورد شده‌ي نسبت درستنمائی1، که در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود، بیانگر آن است که در مدل رگرسیونی لاجیت مورد بررسی، متغیرهاي توضیحی (عوامل مؤثر) توانسته‌اند متغیر وابسته (پذیرش یا عدم پذیرش بیمه توسط شالیکاران) را توصیف نمایند. ضریب تعیین مکفادن2 برابر 738/0 بدست آمد و نشان داد که متغیرهاي توضیحی مدل، تغییرات متغیر وابسته را بخوبی توجیه کرده‌اند. آماره‌هاي مادالا3، استرلا4 و کراگ اوهلر5 نیز مؤید این مطلب میباشند. بر اساس آماره درصد پیش‌بینی صحیح6 (4/84 درصد) مدل برآورده شده مورد نظر توانست با توجه به متغیرهاي توضیحی، درصد بالائی از مقادیر متغیر وابسته را پیش‌بینی نماید. به بیان دیگر، تقریباً 4/84 درصد از شالیکاران، پذیرش و عدم پذیرش بیمه را با ارائه نسبتی مناسب با اطلاعات، به درستی اختصاص دادند.
آماره برآورد شده‌ي نسبت درستنمائی7 که در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود، بیانگر آن است که در مدل رگرسیونی لاجیت مورد بررسی، متغیرهاي توضیحی (عوامل مؤثر) توانسته‌اند متغیر وابسته (پذیرش یا عدم پذیرش بیمه توسط شالیکاران) را توصیف نمایند. ضریب تعیین مکفادن8 برابر 738/0 بدست آمد و نشان داد که متغیرهاي توضیحی مدل، تغییرات متغیر وابسته را بخوبی توجیه کرده‌اند. آماره‌هاي مادالا9، استرلا10 و کراگ اوهلر11 نیز مؤید این مطلب میباشند. بر اساس آماره درصد پیش‌بینی صحیح12 (4/84 درصد) مدل برآورده شده مورد نظر توانست با توجه به متغیرهاي توضیحی، درصد بالائی از مقادیر متغیر وابسته را پیش‌بینی نماید. به بیان دیگر، تقریباً 4/84 درصد از شالیکاران، پذیرش و عدم پذیرش بیمه را با ارائه نسبتی مناسب با اطلاعات، به درستی اختصاص دادند.
[1] Log Likelihood Ratio test
[2] McFadden R-Square
[3] Maddala R-Square
[4] Estrella R-Square
[5] Cragg-Uhler R-Square
[6] Percentage of Right Predictions
[7] Log Likelihood Ratio test
[8] McFadden R-Square
[9] Maddala R-Square
[10] Estrella R-Square
[11] Cragg-Uhler R-Square
[12] Percentage of Right Predictions
جدول 3: نتایج برآورد مدل رگرسیونی لاجیت در مورد ارتباط عوامل موثر بر پذیرش بیمه توسط شالیکاران
ضرایب | برآورد ضرایب | برآورد کشش | آماره t | |
سن کشاورز | 212/0- | 6718/0- | **24/2- | |
تحصیلات | 0344/0- | 0341/0- | 33/0- | |
سطح زیر کشت | 2220/0 | 0447/0 | 63/0 | |
سابقه زراعت | 7993/0 | 2910/0 | *77/1 | |
درآمد | 7-10×2603/1 | 1359/0 | **21/1 | |
فاصله تا شرکت کارگذاری | 3788/0 | 1279/0 | 68/0 | |
عرض از مبدأ | 8876/0 | 1104/0 | 22/0 | |
Log Likelihood Function = -12.702 | Maddala R-Square = 0.640 | |||
Log Likelihood (0) = -48.520 | McFadden R-Square = 0.738 | |||
Log Likelihood Ratio test = 71.637 | Estrella R-Square = 0.844 | |||
Chow R-Square = 0.959 | Cragg-Uhler R-Square=0.640 | |||
Percentage of Right Predictions = 84.4 |
| |||
رابطه بین رضایت از بیمه محصولات کشاورزی و برخی متغیرهای تحقیق
نتایج حاصل از همبستگی بین ویژگیهای فردی و زراعی شالیکاران با میزان رضایت از بیمه محصولات کشاورزی نشان داد که محل سکونت (**286/0=r)، فاصله تا شرکت بیمه‌گزار (*173/0=r)، میزان زمین زراعی (**280/0=r)، درآمد حاصل از کشاورزی (**354/0=r)، سابقه بیمه‌گزاری (**336/0=r)، شرکت در کلاسهای بیمه (*168/0=r)، استفاده از تسهیلات بانکی (**271/0=r)، روش کشت (*199/0=r) و سطح زیر کشت برنج (**280/0=r) رابطه مثبت معنیدار و استفاده از نشریات بیمه (**443/0-=r) رابطه منفی معنیدار داشتند (جدول4).
جدول 4 : رابطه بین رضایت از بیمه محصولات کشاورزی و برخی متغیرهای تحقیق در جامعه آماری شالیکاران
متغیر پیشبین | مقیاس | متغیر ملاک | آزمون | ضریب همبستگی | سطح معنیداری | ||
مقیاس | آزمون | ||||||
جنس | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.041 | 0.628 | |
سن | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.125 | 0.142 | |
محل سکونت | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.286** | 0.001 | |
وضعیت تاهل | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.116 | 0.172 | |
تعداد فرزند | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.154 | 0.07 | |
تعداد نیروی کار | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.142 | 0.095 | |
تحصیلات | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.039 | 0.643 | |
سابقه کار | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.11 | 0.194 | |
فاصله تا شرکت بیمه گذار | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.173* | 0.041 | |
میزان زمین زراعی | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.280** | 0.001 | |
وضعیت آب مطمئن زراعی | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.024 | 0.781 | |
درآمد سالانه | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.354** | 0.000 | |
سابقه بیمه‌گذاری | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.336** | 0.000 | |
شرکت در کلاسهای بیمه | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.168* | 0.047 | |
شغل غیر کشاورزی | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.122 | 0.15 | |
میزان اراضی بیمه شده | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.097 | 0.253 | |
تسهیلات بانکی | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.271** | 0.001 | |
استفاده از نشریات بیمه | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.443** | 0.000 | |
روش کشت | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.199* | 0.018 | |
سطح زیر کشت برنج | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.280** | 0.001 | |
استفاده از روش‌های بیولوژیک برای مبارزه با آفات | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.116 | 0.174 | |
*:معنیداری سطح5% **: معنیداری در سطح 1%
رابطه بین عدم پذیرش بیمه محصولات کشاورزی و برخی از متغیرهای تحقیق
نتايج حاصل از همبستگی بین ویژگیهای فردی و زراعی شالیکاران با عدم پذیرش بیمه محصولات کشاورزی نشان داد که میزان زمین زراعی (**218/0-=r)، دریافت تسهیلات بانکی(**224/0-=r)، روش کاشت (**216/0-=r)، سطح زیر کشت (**218/0-=r) رابطه منفی معنیدار و استفاده از نشریات بیمه (**252/0=r) رابطه مثبت معنیدار با عدم پذیرش بیمه دارند (جدول 5).
جدول 5:رابطه بین عدم پذیرش بیمه محصولات کشاورزی و برخی از متغیرهای تحقیق در جامعه آماری شالیکاران
متغیر پیشبین | متغیر ملاک | آزمون | ضریب همبستگی | سطح معنیداری | ||
متغیر | مقیاس | متغیر | مقیاس | |||
جنس | ترتیبی | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.041 | 0.627 |
سن | فاصلهای | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.083 | 0.329 |
محل سکونت | ترتیبی | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.113 | 0.182 |
وضعیت تاهل | ترتیبی | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.029 | 0.735 |
تعداد فرزند | فاصلهای | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.166 | 0.051 |
تعداد نیروی کار | فاصلهای | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.197 | 0.022 |
تحصیلات | ترتیبی | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.043 | 0.613 |
سابقه کار | فاصلهای | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.130 | 0.127 |
فاصله تا شرکت بیمه گذار | فاصلهای | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.038 | 0.652 |
میزان زمین زراعی | فاصلهای | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.218** | 0.01 |
وضعیت آب مطمئن زراعی | فاصلهای | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.083 | 0.329 |
درآمد سالانه | فاصلهای | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.141 | 0.096 |
شغل غیر کشاورزی | ترتیبی | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.002 | 0.978 |
تسهیلات بانکی | ترتیبی | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.224** | 0.008 |
استفاده از نشریات بیمه | ترتیبی | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.252** | 0.003 |
روش کشت | ترتیبی | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.216** | 0.01 |
سطح زیر کشت برنج | فاصلهای | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.218** | 0.01 |
استفاده از روش‌های بیولوژیک برای مبارزه با آفات | ترتیبی | عدم پذیرش بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.186* | 0.028 |
*:معنیداری سطح5% **: معنیداری در سطح 1%
رابطه بین پیشنهاد برای بهبود بیمه محصولات کشاورزی و برخی از متغیرهای تحقیق
نتایج حاصل از همبستگی بین ویژگیهای فردی و زراعی شالیکاران با پیشنهاد برای بهبود بیمه محصولات کشاورزی نشان داد که وضعیت تاهل (*336/0-=r)، رابطه منفی معنیدار و روش کشت (*191/0=r) رابطه مثبت معنیدار با پیشنهاد برای بهبود بیمه محصولات کشاورزی دارند (جدول 6).
جدول 6: رابطه بین پیشنهاد برای بهبود بیمه محصولات کشاورزی و برخی از متغیرهای تحقیق در جامعه آماری شالیکاران
متغیر پیشبین | متغیر ملاک | آزمون | ضریب همبستگی | سطح معنیداری | ||
متغیر | مقیاس | متغیر | مقیاس | |||
جنس | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.045 | 0.595 |
سن | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.09 | 0.29 |
محل سکونت | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.009 | 0.919 |
وضعیت تاهل | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | -.363** | 0.000 |
تعداد فرزند | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.07 | 0.409 |
تعداد نیروی کار | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.139 | 0.101 |
تحصیلات | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.111 | 0.195 |
سابقه کار | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.023 | 0.784 |
فاصله تا شرکت بیمه گذار | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.065 | 0.448 |
میزان زمین زراعی | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.055 | 0.52 |
وضعیت آب مطمئن زراعی | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.011 | 0.011 |
درآمد سالانه | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.016 | 0.85 |
شغل غیر کشاورزی | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.086 | 0.315 |
تسهیلات بانکی | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | -0.029 | 0.735 |
استفاده از نشریات بیمه | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | 0.083 | 0.331 |
روش کشت | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.191* | 0.046 |
سطح زیر کشت برنج | فاصلهای | رضایت از بیمه | فاصلهای | پیرسون | -0.05 | 0.557 |
استفاده از روش‌های بیولوژیک برای مبارزه با آفات | ترتیبی | رضایت از بیمه | فاصلهای | اسپیرمن | 0.153 | 0.07 |
*:معنیداری سطح5% **: معنیداری در سطح 1%
بحث و نتیجه گیری:
بر اساس نتایج حاصل از برآورد مدل رگرسیونی لاجیت، ضریب برآورد شده براي متغیر سن کشاورز در مورد کشت برنج در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد. از آنجا که کشت برنج در استان گیلان دارای سابقه زیادی است، لذا کشاورزانی که داراي سن بیشتري بوده‌اند، معمولاً به روش‌های سنتی خود تمایل داشته‌اند و تنها تعداد کمی از مزارع خود را بیمه نموده‌اند و تمایل کمتري نیز به بیمه کردن این مزارع داشتند. لذا ضریب برآورد شده در این مورد منفی شد. همچنین، مقدار برآورد کشش این متغیر نیز بیانگر آن است که با افزایش یک درصد در سن شالیکاران ، پذیرش بیمه‌ي کشاورزی برای برنج 67/0 درصد کاهش می‌یابد. داشتن تجربه در کشت برنج نیز اثر مثبت و معنی‌داري در سطح احتمال 5 درصد بر پذیرش بیمه داشت. در واقع کشاورزانی که سابقه بیشتري در کشت برنج داشته‌اند، احتمالا بًیشتر به کشت این گیاه و کاهش ریسک فعالیت خود اهمیت دادند و لذا تمایل بیشتري به مدیریت ریسک و بیمه کردن محصولات خود داشتند. همچنین، با افزایش یک درصد در تجربه‌ي کشاورزان در کشت برنج، 29/0 درصد پذیرش بیمه توسط شالیکاران افزایش یافت. در نهایت، درآمد ناشی از محل تولید نیز بر پذیرش بیمه مؤثر بود. به‌طوری‌که افرادي که داراي درآمد زراعی بیشتري بودند، اشتیاق بیشتري به پذیرش بیمه و کاهش ریسک عملکردي داشتند. افزایش یک درصد در درآمد زراعی زارعین سبب شد تا پذیرش بیمه توسط شالیکاران، معادل 136/0 درصد افزایش یافت. متغیرهاي تحصیلات، سطح زیر کشت و فاصله تا شرکت کارگذاری، هر چند رابطه‌ي مثبتی با پذیرش بیمه داشتند، اما این روابط در سطح مناسبی معنیدار نبودند. زمانی و همکاران پژوهشی براي بررسي سازه هاي اثر گذار بر پذيرش بيمه محصولات کشاورزي توسط کشاورزان و تبين مدل هاي پيش بيني کننده رفتار پذيرش کشاورزان اجرا کردند. داده هاي لازم براي انجام اين پژوهش پيمايشي از طريق نمونه گيري طبقه بندي شده‌ي چند مرحله اي و با انجام مصاحبه حضوري و تکميل 1470 پرسشنامه در 8 استان کشور بدست آمد. براي تعيين سازه هاي اثر گذار بر رفتار پذيرش بيمه محصولات کشاورزي از نظريه هاي نشر، ساختار مزرعه، و چند بعدي بهره گيري شد. با توجه به يافته هاي پژوهش سازه هاي مهم اثر گذار بر پذيرش عبارتند از: آگاهي کشاورز از بيمه، دريافت وام، ريسک پذيري، فاصله تا کارگذار، تعهد فرد نسبت به بانک کشاورزي، و اندازه واحد توليدي. در نهايت با توجه به يافته‌ها، توصيه هايي براي اصلاح نظام بيمه محصولات کشاورزي و نشر هر چه بيشتر آن ارايه گرديده است(Zamani et.all,2006) که همراستا با تحقیق حاضر است.
ورا و کولمنرو (2017) در مطالعه ای به بررسی اثر ابزارهای مدیرت ریسک از جمله پرداخت های مستقیم، تنوع کشت و بیمه محصولات کشاورزی بر درآمد کشاورزان و ثبات درآمدی آنها با استفاده از روش شبیه سازی و حداکثر سازی تابع مطلوبیت مورد انتظار کشاورزان اسپانیا پرداختند. نتایج این مطالعه نشان داد که تاثیر پرداخت های مستقیم و تنوع کشت بیشتر از بیمه محصولات بر کاهش نوسانات درآمدی است اما استفاده از بیمه به طور بالقوه باعث افزایش مقاومت کشاورزان در برابر تغییرات درآمدی میشود. جورجنسن و همکاران در سال (2020)به بررسی بیمه طبیعی به عنوان شرط بیمه بازار: سازگاری تغییرات اقلیمی در کشاورزی برداختند که نتایج نشان می دهد که به طور کلی کشاورزان زراعی و کشاورزان با کیفیت پایین خاک که در گذشته خسارت های محصولاتی را تجربه کرده اند به احتمال زیاد چنین بیمه مشروطی را خریداری می کنند. کشاورزان با خاک مرغوب ، که تصور می کنند قبلاً اقدامات خود را با خطرات اقلیمی تطبیق داده اند و به دلیل حوادث نامساعد آب و هوایی در گذشته خساراتی را تجربه نکرده اند ، تمایل کمتری برای خرید بیمه دارند. این مقاله به دانش محدودی درباره ترجیحات بیمه های مرتبط با خطر آب و هوا در سیستم های کشاورزی به طور کلی و به ویژه در اروپا کمک می کند.
در تحقیقی که واندور و یانگ(2001) درباره تاثیرات برنامه بیمه محصولات کشاورزی دولت فدرال بر وسعت زمین های گندم انجام دادند، به این نتیجه دست یافتند که یارانه های بیمه محصولات کشاورزی در تصمیم گیری های کشت تاثیر دارد، که این هم به بر تولیدات کشاورزی و قیمت های آنها تاثیر می گذارد همچنین در مطالعه ای که اسمیت و باکوت درمورد بررسی تقاضای بیمه محصولات کشاورزی از سوی گندمکاران مونتانا انجام دادند، به این نتیجه دست یافتند که متغیرهایی از قبیل میزان تحصیلات کشاورزان، سابقه مواجهه با خطر، میزان بدهی به موسسات اعتباری و بانک‌ها، نوسانات میزان محصول تولیدی و نیز نرخ حق بیمه در مشارکت کشاورزان در طرح بیمه گندم موثر است که با پژوهش حاضر همسو هستند.
متغیرهایی مانند سن، فاصله تا شرکت کارگذاری، سطح زیر کشت ارقام محلی، تعداد فرزند، مقدار زمین، درآمد سالانه از مزرعه و تعداد دفعات شرکت در کلاسهای ترویجی بیمه بین دو گروه پذیرنده و نپذیرنده بیمه اختلاف معنیداری ندارند. ولی در تعداد نیروی کار خانوادگی و سابقه کار در سطح 99 درصد دارای اختلاف معنیدار میباشند.
به منظور بررسی عوامل نأثیرگذار بر عدم پذیرش بیمه توسط کشاورزان از آزمون اسپیرمن استفاده شد. متغیرهای پایین بودن مبلغ مربوط به غرامت پرداختی به کشاورزان، پایین بودن سطح تحصیلات کشاورزان و کاغذبازی در بیمه نمودن محصولات در سطح 95 درصد و اطلاعرسانی ضعیف در خصوص مقدار حق بیمه در سطح 99 درصد بر عدم پذیرش بیمه تأثیرگذار هستند.
متغیرهای تنظیم به موقع بیمهنامه توسط شرکت کارگذاری بیمه کشاورزی و تأثیر دریافت خسارت بر تمدید بیمه برای سال بعد در سطح 95 درصد و همچنین متغیرهای برخورد مدیرعامل شرکت کارگذاری بیمه کشاورزی با بیمهگذاران و نحوه پاسخگویی به سوالات در مراجعه به شرکت کارگذاری در سطح 99 درصد در پذیرش بیمه تأثیرگذار هستند. متغیر خرید بیمهنامه از بازاریابان در محل سکونت کشاورز در سطح 99 درصد بر بهبود وضعیت پذیرش بیمه مؤثر است. به روش نمونه گیری چند مرحله ای از بین کشاورزان بیمه گزار فعلی و قبلی این استان انتخاب گردیدند. نتایج مطالعه یزدان پناه و همکاران نشان داد در مورد کشاورزان بیمه گزار قبلی متغیرهای تعهد کشاورزان به بانک و کیفیت خدمات دریافتی, در مورد کشاورزان بیمه گزار فعلی متغیرهای وجهه بانک کشاورزی در نزد کشاورزان و کیفیت خدمات دریافتی و در مورد کل کشاورزان بیمه گزار متغیرهای وجهه بانک کشاورزی, کیفیت خدمات دریافتی و میزان غرامت دریافتی کشاورزان از بیمه عوامل علی موثر بر رضامندی کشاورزان به شمار می آیند (Yazdan Panah et.all, 2008).
بـا توجه به تأثير اجتناب ناپذير مخاطرات توليدات كشاورزي بر اقتصاد جامعـه روسـتايي و اهميـت فوق العاده زياد بخش كشاورزي در اقتصـاد كشـورها ، كشـاورزان و حاكميتهـاي سياسـي بـراي ياري رساندن به كشاورزان و خانوادههاي روستايي در راستاي جبران خسارتهاي احتمالي ناشـي از خطرات ، اقدامات متنوعي انجام مي دهنـد (Mcleman & Smit, 2006; Arfaee et al., 2021; Dehyouri et al., 2022)). آلام و همکاران در سال (2020) به بررسی بیمه کشاورزی برای کاهش خطر بلایا: یک مطالعه موردی در مالزی برداختند که نتایج نشان داد این مطالعه چالش هایی را برای بیمه کشاورزی در مالزی مانند کمبود تجربه در زمینه اقدامات بین المللی ، محصولات محدود ، کمبود اطلاعات لازم ، ظرفیت مالی محدود و هزینه های بالای اجرایی اداری شناسایی کرده است. توصیه های مناسب با هدف ارتقا بیمه کشاورزی و کاهش خطر بلایا در محصولات کشاورزی ارائه می شود. این توصیه ها بر ابتکارات مناسب دولت و مشارکت عمومی و خصوصی شرکت های بیمه برای کمک به بازار و طراحی محصولات بیمه مناسب تأکید دارد. ماحصل کشاورز آن چیزی است که از انواع بلایای قهری و طبیعی برجای می ماند و با شرایط تغییر اقلیم رخداد افزاینده این گونه خسارت ها گریزناپذیر است. آن چه مهم است، استمرار و ادامه تولید و بازتوانی تولید کننده است که تنها مکانیزم عملی و قابل اتکا برای آن، مدیریت ریسک های مالی از طریق بیمه کشاورزی است(زارع و همکاران، 1399).
طبق مطالعه حسین نژاد و همکاران(2018) مهمترین راهکارهای توسعه بیمه، افزایش آگاهی کشاورزان نسبت به اهمیت بیمه و انجام بهموقع تعهدات صندوق بیمه است. بر اساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، چهار عامل سیاستی- اداری، آموزشی- اطلاعرسانی، تسهیلاتی- لجستیکی، و اجتماعی- فرهنگی در تبیین واریانس توسعة بیمة کشاورزی تأثیرگذار است. بر این اساس، از جمله راهکارهای پیشنهادی پژوهش حاضر ساماندهی برنامههای آموزشی و ارتباطی برای دو قشر مخاطبان و کارگزاران، به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام اداری، تقویت بنیه مالی و تجهیزاتی بخش خصوصی، توسعه روش‌های آکچواری و تحقیق و توسعه و بهره‌گیری از روستاییان تحصیلکرده به عنوان کارگزاران محلی بیمه است. بر اساس مطالعه ترکمانی و قرباني(2018) برای مقابله با ریسک و عدم اطمینان موجود در بخش کشاورزی و در نتیجه فراهم نمودن زمینه سرمایه گذاری جدید در این بخش، بیمه محصولات کشاورزی بعنوان یکی از مناسب ترین راهکارها مورد توجه صاحب نظران قرار گرفته است. بیمه کشاورزی می تواند با افزایش رسیک پذیری بهره برداران و افزایش احساس امنیت کشاورزان، زمینه لازم برای استفاده مناسب و کارا از عوامل تولید و همچنین سرمایه گزاری در استفاده از فن آوری نوین و درنتیجه افزایش بهره وری در بخش کشاورزی و کاهش نوسانان در تولید محصولات کشاورزی و همچنین کاهش نوسانات درآمدی کشاورزان را فراهم آورد .
بر اساس مطالعه علی بیگی و همکاران(2015) آسیب‌های شناسایی‌شده نظام بیمه کشاورزی عبارتند از: نداشتن امنیت شغلی کارشناسان و سیاست‌گذاری نامناسب مدیران هم‌رتبه با هم، مشکل تأمین اعتبارات نظام بیمه و پایین‌بودن سطح خدمات ارائه‌شده، جامع و مانع نبودن قوانین بیمه، عدم به‌کارگیری فناوری‌های نوین و پایین‌بودن سطح مشارکت سازمانی. درنهایت می‌توان بیان داشت نبود زیرساخت فرهنگی مناسب در جوامع روستایی و پایین‌بودن سطح مشارکت کشاورزان از آسیب‌های مهم پیش روی توسعه و گسترش بیمه است که این امر به اعتقادات و باورهای سنتی و ضعف فرهنگی مردم منطقه در زمینه مشارکت در طرحهای توسعه روستایی و کشاورزی برمی‌گردد. گل محمدي و شاه بيگي (2020) بيان نموده اند وجود بیمه محصولات کشاورزی برای جبران خسارتهای ناشی از بلایای طبیعی ضروری است و باید تبلیغاتی همه جانبه و یکپارچه برای شناساندن بیمه محصولات و مزایای آن به کشاورزان توسط کارگزاران صنعت بیمه صورت گیرد .
پیشنهادات:
با توجه به شرايط طبيعي و اقتصادي ايران مي توان گفت مخاطرات سرمايه گذاري در بخش كشاورزي بسيار جدي است؛ به بیان دیگر توليد محصولات كشاورزي در شرايط طبيعي يكي از پرمخاطره ترين فعاليتهاي اقتصادي است، لذا بيمة محصولات كشاورزي را مي‌توان يكي از اهرم‌هاي مؤثر توسعة كشاورزي دانست. در واقع بيمة محصولات كشاورزي نمونه اي از فناوري است كه براي پاسخگويي به نيازهاي كشاورزان خرده پا ايجاد شده است.همچنین به نظر می رسد برگزاري دوره‌هاي مختلف آموزش حين خدمت در زمينة بيمة محصولات كشاورزي براي كاركنان صندوق بيمة محصولات كشاورزي به منظور شناساندن عوامل مؤثر در توسعه بيمه نقش مهمي در بالا بردن سطح توانمندي و كارايي كاركنان و در نهايت كارايي سازمان‌هاي مختلف (به خصوص سازمان‌هاي بيمه اي) خواهد داشت. بنابراين آگاهي از عوامل مؤثر بر توسعة بيمه و پذيرش آن توسط كشاورزان، زمينه‌هايي را براي برنامه ريز ي و سياستگذاري صحيح‌تر جهت جلب مشاركت روستاييان در طرح بيمه فراهم خواهد آورد. وجود از سویی همبستگي تأثیر دریافت خسارت بر تمدید بیمه برای سال بعد و خرید بیمه نامه از بازاریابان در محل سکونت کشاورز بين پذیرش بیمه حاكي از آن است كه كشاورزان گرايش بيشتري به استقرار واحدهای فروش بيمه در مناطق نزدیک به سکونت خود دارند. در واقع اين گونه مي توان نتيجه گيري كرد كه كشاورزان بزرگ نسبت به كشاورزان خرده پا و كوچك استقبال بيشتر و بهتري از خدمات بيمة محصولات كشاورزي مي كنند؛ بنابراين ضروری است مسئولان و سياستگذاران با اتخاذ تدابير و سياستهاي حمايتي، راهكارهاي مناسبي در جهت حمايت از كشاورزان خرده پا و جذب آنها به بيمه به كار بندند تا از اين طريق نيز گام‌هاي مؤثر و مفيدي در راستاي اهداف عالية صندوق بيمه برداشته شود.
با توجه به نتایج تحقیق حاضر، پيشنهادهاي زير ارائه مي گردد:
1- نظر به به رواج استفاده از منابع ارتباطي سنتي در مقايسه با ساير كانالها و منابع ارتباطي در بين بيمه گزاران، مي توان از توان بالقوه اعضاي شوراهاي اسلامي، معتمدان و افراد بانفوذ محلي و اعضاي تعاوني‌ها و اتحاديه‌هاي مختلف كشاورزي به منظور ارائه اطلاعات موردنياز كشاورزان و ترغيب آنها به استفاده از بيمه بهره برد. در اين باره همچنين مي توان براي معرفي هر چه بهتر و دقيقتر برنامه‌ها و طرح‌هاي بيمه اي صندوق بيمه و ترويج فرهنگ استفاده از بيمه، از منابعي همچون راديو و تلويزيون نيز بيشترين بهره را برد.
از آنجا كه طبق فرم قراردادهاي از پيش تنظيم شدة صندوق بيمة محصولات كشاورزي، موارد مشمول بيمه از پيش تعيين شده اند و بيمه گزاران در انتخاب نوع خطرات آزادي عمل ندارند، لذا پيشنهاد مي شود اين محدوديت از قراردادهاي بيمه و بيمه نامه ها برداشته شود تا كشاورزان در اين زمينه از آزادي بيشتري برخوردار باشند.
2-با توجه به رضايت پايين كشاورزان از « سرعت پرداخت غرامت » و « مقدار غرامت دريافتي » پيشنهاد مي شود با به كارگيري تمهيداتي از جانب صندوق بيمة محصولات كشاورزي، عواملي همچون پرداخت غرامت به كشاورزان آسيب ديده با سرعت و دقت بيشتر انجام شود تا موجب تقويت انگيز ة كشاورزان گردد. اين امر از نظر رواني نيز تأثير مثبتي بر كشاورزان خواهد گذاشت.
3- با عنايت به پايين بودن رضايت نسبي بيمه گزاران از سرعت بازديد كارشناسان بيمه به هنگام بروز آسيب و خسارت، پيشنهاد مي‌شود با برگزاري دوره هاي ضمن خدمت براي كارشناسان بيمه و ارائة آموزشها و اطلاع رساني در خصوص نقش و هدف صندوق بيمه در حمايت از كشاورزان خرده پا و كوچك، اين مسئله به كارشناسان تفهيم شود تا كارشناسان رسالت واقعي خويش را بهتر دريابند.
4- تسهيل قوانين و شرايط مناسب براي استفاده از تسهيلات بانكي به كشاورزاني كه محصولات خود را بيمه مي نمايند در تشويق آنها براي شركت در طح بيمه محصولات كشاورزي موثر است.
5- تشويق كشاورزان به منظور شركت در كارگاه هاي اطلاع رساني مناسب به منظور بالا بردن سطح اطلاعات كشاورزان در مورد قواعد و قوانين بيمه محصولات كشاورزي
6- برنامه ريزي صحيح در زمينه بيمه محصولات كشاورزي به منظور تعيين قيمت مناسب در خصوص مبلغ غرامت بيمه كشاورزان
منابع و ماخذ:
- آذری، آ. احمدی، ک. و آذری، م.ع. (1394) . بررسی الگوی بیمه درآمدی محصول سیب زمینی در شرایط عدم قطعیت (مطالعه موردی استان همدان)، کنفرانس بین المللی مهندسی ارزش و مدیریت هزینه، تهران، پژوهشگاه طراحان پارسه و مرجع دانش مهندسی ارزش ایران ۱4 - ۱5 دی ماه تهران.
- اسکندری نسب، محمد و حکمت، فاطمه و حضرتی، سپیده، (1400). بررسی مفاهیم و کاربرد تاب آوری در مدیریت بحران،اولین کنفرانس بین المللی شهرسازی، معماری، عمران، محیط زیست، اولین کنفرانس بین المللی شهرسازی، معماری، عمران، محیط زیست.
- احمدی, عبدالمجید, منوچهری، سوران. (1399). سنجش وضعیت و تحلیل عوامل مؤثر بر مطلوبیت مدیریت بحران مخاطرات طبیعی در شهرستان قائنات. برنامه ریزی فضایی (جغرافیا), 10(2), 23-56.
- پورنظری، محمد و محمدرضایی، محمد و اسلامی، اسماعیل (1394)1.ريسک در بخش کشاورزی و کنترل آن از طریق بیمه،سومین همایش ملی انجمن‌های علمی دانشجویی رشته‌های کشاورزی و منابع طبیعی،کرج، سومین همایش ملی انجمن‌های علمی دانشجویی رشته‌های کشاورزی و منابع طبیعی.
- عرب مازار، عباس و کیقبادی ثانی، سعيد (1399).اثر تغییر اقلیم بر بیمه محصولات کشاورزی با تاکید بر بیمه شاخص،بیست و هفتمین همایش ملی بیمه و توسعه، تهران.
- علیدوست، عبدالله (1399)..نقش پوشش های بیمه ای بانک کشاورزی در کاهش ریسک سرمایه گذاری در بخش کشاورزی، سومین کنفرانس بین المللی حسابداری و مدیریت، تهران، سومین کنفرانس بین المللی حسابداری و مدیریت.
- Arfaee, M., Dehyouri, S., & Zand, A. (2021). Designing Thermal Map of Organizational Intelligence on Managerial Styles of Managers (Green Space Organization of Tehran). Agricultural Marketing and Commercialization Journal, 5(2), 1-13.
- Dehyouri, S., Zand, A., & Arfaee, M. (2022). Study of innovation capacity of fisheries companies in the covid-19 pandemic crisis. Brazilian Journal of Biology, 84.
- Horowitz J.K. Lichtenberg.E(1993). Insurance, moral hazard, and chemical use in agriculture. American Journal of Agricultural Economics .75: 926-935.
- Haq A.H. E. Myers A. (2003). Agriculture and Green Insurance. Research Report.
- Sharifi A.& Hosseini M. (2018). Factors affecting acceptance of social insurance among farmers: a case study of Qorveh and Dehgolan cities, Kurdistan province. Journal: Village and Development, (2).
- Barnett, B.J., Skees, J.R., and Hourigan, J.D. (1990). Examining participation in Fedral Crop Insurance. Staff Paper No.275, Department of Agricultural Economics, and university of Kentucky.
- Jensen, N. D., Barrett, C. B., and Mude, A. G. (2014). Basis risk and the welfare gains from index insurance: Evidence from northern Kenya.
- Jørgensen, S. L., Termansen, M., & Pascual, U. (2020). Natural insurance as condition for market insurance: Climate change adaptation in agriculture. Ecological Economics, 169, 106489.
- Lusk, J. L. (2016). Distributional effects of crop insurance subsidies. Applied Economic Perspectives and Policy, 39(1), 1-15.
- Zamani G. Karmi A. Keshavarz M. (2006). Acceptance of insurance of agricultural products: determinant structures. Journal: Economy and agriculture. Course: 1 (1),141-168.
- Vandeveer M.L. and Young, C.E. (2001). The Effects of the Federal Crop Insurance Program on Wheat Acreage. Economic Research Service. USDA, 2001, 21-30.
- Vera, A. C., and Colmenero, A. G. (2017). Evaluation of risk management tools for stabilising farm income under CAP 2014-2020. Economía agraria y recursos naturales, 17(1), 3-23.
- Yazdan Panah M. Zaman G.H. Rezaei Moghadam K. (2008). Farmers' satisfaction with agricultural products insurance: application of path analysis. Journal of Agricultural Economics and Development. Course: 17 (66), 139-164.
- Mcleman R. B. Smit. (2006). Vulnerability to climate changing hazards and risks: crop and flood insurance, The Canadian Geographer, 50(2), 217-226.
- Hosseinnejad N. Rahimian M. Rahmani Karchgani M. Gholamrezaei S. (2018). An analysis of the strategies for the development of agricultural insurance in the country. Rural and Development Magazine 22(1), 71-86.
- Turkmani J. Ghorbani M. (2018). Factors affecting the demand for insurance of agricultural products: a case study of Sari city. Iranian Journal of Agricultural Sciences, 2(1),27-21.
- Ali Beigi A. H. Adine Vand Z. Gholami M. Shehbazi S. (2015). Pathology of the agricultural insurance system from the point of view of insurance fund experts in Kermanshah city. Journal of Rural Research, Number 28, 593-602.
- Golmohammadi F. Shahbeigi F. (2022). Agricultural insurance of South Khorasan province and its role in controlling the risk of production and creating a protective umbrella to preserve the capital of villagers. The 6th International Congress of Agricultural Development, Natural Resources, Environment and Tourism of Iran.
Investigating factors affecting the acceptance of agricultural products insurance among rice farmers in Razvanshahr city
Abstract:
This research aims to study factors effective on rice farmers of Rezvanshahr county to accept agricultural products insurance. This is a applied and correlational study. The statistical population includes insured rice farmers (1666 people) of Rezvanshahr county in Gilan province, with an estimated sample size of 183 people selected through a random cluster sampling in accordance with the test of Bartlett, et al. Data collection was carried out applying a questionnaire ,designed by the researcher, containing personal and agricultural features as well as 79 questions regarding factors affecting farmers insurance acceptance. Validity of the questions context was approved by the experts. The Coefficient of Cronbach’s alpha variables of satisfaction was 0.863 rejection 0.856 and suggestion for insurance acceptance enhancement 0.702; which was higher than 0.7, indicating the consistency of items and the final confirmation. The data analysis was conducted using a regression model and the Spearman and Pearson’s correlation coefficients by the spss software. According to the logistic regression model result, based on the correct prognosis statistics (84.4%), considering the descriptive variables (farmer’s age, educations, cropland area, farming records, revenue, distance from broker firms), the suggested model prognosticated a high percentage of dependent variable amounts. Also, the correlation between personal and agricultural features of the rice farmers and the satisfaction rate from the agricultural products insurance indicated that dwelling locations, distance from brokers firms, cropland areas, farming incomes, insurance records, attendance of insurance class, bank facilities, cultivation methods and rice cultivated area had a significant positive relationship, but using insurance publications had a significant negative relationship.
Keywords: agricultural products insurance, acceptance, satisfaction, rice farmers, Rezvanshahr county
