بررسی و تبیین مولفه‌های سازمان فضایی در ساختار کالبدی تخت سلیمان

الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری

سیدمنصور رشیدی ¹ , سحر طوفان ² , احد نژاد ابراهیمی ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - دانشیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. [e-mail].
3 - استاد تمام، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه هنرهای اسلامی تبریز، تبریز، ایران

تاريخ الإرسال : 16 الأحد , ربيع الأول, 1445 تاريخ التأكيد : 16 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1445 تاريخ الإصدار : 08 الأربعاء , جمادى الأولى, 1445

الکلمات المفتاحية: تبیین, مولفه­های, فضایی, تخت سلیمان,

ملخص المقالة :

هدف: تخت سلیمان یکی از مجموعه های تاریخی ایران به شمار می رود که در دوره های مختلف از مهم ترین مراکز مذهبی، سیاسی و تشریفاتی بوده است. در دوره ساسانی به عنوان جایگاه مهم ترین آتشکده، یعنی آتشکده آذرگشنسب بوده است. هدف: هدف از پژوهش شناخت سازمان فضایی، بررسی و تبیین مولفه های ساختاری و الگوهای بررسی شده در مجموعه تخت سلیمان در دوره ساسانی است. در این مقاله ابتدا از نظر کیفی به بررسی الگوهای ساختاری و سازمان فضایی و کیفیت مجموعه پرداخته و سپس ارزیابی یافته های پژوهش، به منظور تجزیه و تحلیل آماری، پردازش داده های کمی با استفاده از شاخص ها و ویژگی های کلی مجموعه و آزمون های آماری انجام شده است. روش: این پژوهش، با توجه به روند اوج گیری معماری تخت سلیمان و گسترش معماری با شکوه، سعی بر آن دارد تا از روش تفسیری- تاریخی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی، به شناخت جایگاه و اهمیت مجموعه تخت سلیمان، و چگونگی تأثیر آن بر کالبد معماری تخت سلیمان در دوره ساسانی و آثاری از دوران اسلامی بویژه از دوره ایلخانی می باشد. تکنیک جمع آوری اطلاعات به وسیله پرسشنامه بسته به پاسخ محققین و تحلیل داده های جمع آوری شده با SPSS روش آمار توصیفی چولگی و کشیدگی و نمودار هیستوگرام جهت بررسی مولفه های سازمان فضایی در تخت سلیمان، با استفاده از تحلیل های آماری و همبستگی و آزمون شاخص‌های دریافتی انجام شده است. یافته ها: مجموعه تاریخی تخت سلیمان نزدیک 12.5 هکتار، نشانگر گونه های مختلفی از معماری دوره باستانی است این مجموعه به دلیل گستره زمانی، شاهد تجربه های متفاوتی از الگوهای فضائی است که برای شناخت فضایی آن باید به دوره های زمانی توجه ویژه ای داشته باشیم. و از لحاظ ویژگی های کلی بنا، هندسه، سلسله مراتب، سیرکولاسیون، ارتباطات، ساختار کالبدی، محرمیت و محصوریت، حس مکان، انعطاف پذیری، فرم هندسی ساختمان، درون گرایی، فضاهای باز و نیمه باز، تناسبات فضایی، مصالح مناسب و ایستایی می باشد. یافته ها: در این تحقیق مقدار عددی ضریب آلفای کرونباخ با در نظر گرفتن 10 سوال پرسشنامه برابر با 840/0 بوده که نشان می دهد پایایی پرسشنامه متوسط می باشد. نتیجه گیری: در نتیجه توانایی معماری ساختاری در برآورده نمودن نیازهای انسانی در ابعاد گوناگون می تواند به عنوان یکی از شاخصه های مهم در بررسی معماری و سازمان فضایی مجموعه باشد. هدف بررسی سازمان فضایی که با دستیابی به عواملی که در ارتباط متقابل بین بنا و ساختار فضایی نقش دارند و برقراری تعامل بین محیط و انسان از طریق الگوهای فضایی در معماری مجموعه تخت سلیمان می باشد.

المصادر:

 

Brinckerhoff, Jackson John (1994)," A Sense of Place, A Sense of Time", Yale University Press, New Haven and London.

Huff, Ditrish, Takht-i Suleiman. Sassanian Fire Sanctuary and Mongolian Palace, Web Article, 2000.

Masuya, T. (1997). In Soucek P. P. (Ed.), The ilkhanid phase of takht-i sulaiman ProQuest Dissertations Publishing. (564-92).

Osete-Cortina, L., Doménech-Carbó, M., Doménech, A., Yusá-Marco, D., & Ahmadi, H. (2010). Multimethod analysis of Iranian Ilkhanate ceramics from the Takht-e Soleyman palace. Analytical and Bioanalytical Chemistry, 397 (1), p. 323.

Zakeri, Mohsen (1995). Sāsānid Soldiers in Early Muslim Society: The Origins of ʿAyyārān and Futuwwa. Wiesbaden: Otto Harrassowitz. p. 32. ISBN 978-3-447-03652-8.