تحلیل جایگاه شهرهای جدید در نظام فضایی کلانشهر تهران
الموضوعات : مطالعات مدیریت شهریحسین علیپور 1 , نوبخت سبحانی 2
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا وبرنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران(نویسنده مسئول) alipour4646@gmail.com
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا وبرنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران n.sobhani65@gmail.com
الکلمات المفتاحية: شهرهای جدید, نظام شهری, کلانشهر تهران,
ملخص المقالة :
شهرهای جدید پس از جنگ جهانی دوم الگویی برای کمک به حل مشکلات اجتماعی، اقتصادی و محیطی ناشی از تمرکزگرایی شهرهای بزرگ بودند. این شهرهای جدید در جهت حل مشکلات مذکور و همچنین جذب سرریز جمعیتی در حوزه این شهرها مکانیابی و احداث شدند. بدین ترتیب، این الگو در بسیاری از کشورهای دنیا مورد توجه بوده و در کشور ایران هم قبل از سال 1357 با هدف تأمین مسکن شاغلان بخش صنعت و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، عمدتاً به منظور جذب سرریز جمعیت مادرشهرها مورد توجه بوده است.پژوهش حاضر به منظور تحلیل جایگاه شهرهای جدید در نظام فضایی کلانشهر تهران تدوین شده است.روش بکار گرفته شده در این تحقیق، توصیفی-تحلیلی بوده است. یافته‌ها حاکی از آن است که مکانیابی وایجاد شهرهای جدید در ایران به خصوص در پیرامون کلانشهر تهران نتوانسته به اهداف مورد انتظار مانند منافع حاصل از شهرهای جدید از بعد اقتصادی و زیست محیطی، جایگاه آنها در نظام فضایی منطقه شهری تهران، کاهش جذابیت اقتصادی و معیشتی کلانشهرتهران دست یابد. همچنین در میان شهرهای جدید پیرامون تهران تنها شهر جدید اندیشه به دلیل قرار داشتن در ناحیه ایی که دارای پتانسیل‌های بالقوه و بالفعل اقتصادی، سابقه شهرگرایی، قرارگیری در کانون فعالیت واشتغال ودارای جذابیت کافی برای سرمایه گذاری بخش های تعاونی(شرکتهای تعاونی مسکن ادارات) و بخش خصوصی و تقریباً موفق بوده وتوانسته به اهداف کمی جمعیتی واقتصادی پیش بینی شده برای این شهر دست یابد.
تبریزی جلال، نگاهی به مبانی نظری ساخت شهرهای جدید در ایران ارائه شده به همایش بینالمللی شهرهای جدید تهران – 1388
تحلیل روند سلسله مراتب شهری ایران طی سالهای 85-1365 رعنایی نسب حمید رضا- ضرابی اصغر.
تقوایی مسعود، صابری حمید، تجلیل بر سیستمهای شهری، ایران طی سالهای 1335 تا 1385
حکمتنیا، حسن و میر نجف موسوی میرنجف(1392)، کاربرد مدل در جغرافیا – با تأکید برنامهریزی شهری و منطقهای، انتشارات آزادپیما
خزائی، زهرا(1390)، بررسی و ارزیابی وضع موجود شهر جدید هشتگرد با توجه به عوامل مؤثر در جمعیت پذیری آن، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال 8، شماره32، صص 113-124.
دانشپور زهره، دگرگونی مشکلات شهرهای جدید ارائه شده به همایش بینالمللی شهرهای جدید در ایران در سال 1383
رشیدی ابراهیم حصاری، اصغر، داداله بهمند، نوبخت سبحانی و تقی حیدری(1392)، نقش شهرهای کوچک اندام در تعادل ناحیه‌ای استان آذربایجان شرقی، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، شماره5، صص139-158.
زیاری کرامت الله(1383)، برنامهریزی شهرهای جدید انتشارات سمت، تهران
سرایی، محمدحسین و محمد اسکندری ثانی(1386)، تبدیل روستاهای بزرگ به شهرهای کوچک و نقش آن در تعادل بخشی ناحیه‌ای موردشناسی: ریوش شهرستان کاشمر، جغرافیا و توسعه، شماره10، صص 165-182.
سعیدنیا احمد، جایگاه شهرهای جدید در نظام شهری ایران، ارائه شده در همایش شهرهای جدید فرهنگ جدید در شهرنشینی
سیف الدین، فرانک و موسی پناهنده خواه (1389)، چالشها و موانع برنامهریزی توسعه منطقه ای در ایران، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره73، صص 83-98.
شرکت عمران شهرهای جدید کشور (1393).
صرافی مظفّر(1368)، ضرورت تدوین سیاست ملی شهرنشینی برای موفقیت شهرهای جدید در ایران – ارائه شده به همایش شهرهای جدید فرهنگی جدید در شهرنشینی (1368)
عیسی محمد، بررسی تحولات نظام شهری استان تهران طی سالهای 1355 تا 1385، دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات تهران
قرخلو مهدی، پناهنده خواه موسی، ارزیابی عملکرد شهرهای جدید در جذب جمعیت کلانشهرها: مطالعه موردی: شهرهای جدید اطراف تهران
مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
مشهدیزاده دهاقانی، ناصر (1378)، تحلیلی از ویژگیهای برنامه ریزی شهری در ایران، ناشر دانشگاه علم و صنعت ایران.
هال پیتر (1389)، برنامهریزی شهری و منطقهای، ترجمه جلال تبریزی، انتشارات پردازش برنامهریزی شهری تهران
_||_