تبیین مفهوم احساس آسایش در مجتمع‌های مسکونی

الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری

خسرو پورجوان ¹ , آویده طلایی ² , محمد هادی کابلی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی تهران غرب، تهران، ایران. [e-mail]
2 - استادیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران، ایران. [e-mail] (نویسنده مسئول)
3 - استادیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، دماوند، ایران. [e-mail]

تاريخ الإرسال : 11 الجمعة , ربيع الأول, 1444 تاريخ التأكيد : 12 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1444 تاريخ الإصدار : 28 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1444

الکلمات المفتاحية: احساس آسایش,  مسکن اجتماعی,  مجتمع‌های مسکونی,  کیفیت زندگی,  مؤلفه اجتماعی,

ملخص المقالة :

محیط زندگی افراد از مهم‌ترین عرصه‌های شکل دهنده رفتار اجتماعی انسان‌ها بشمار می‌رود. در این محیط همواره روابط میان افراد خانواده و همسایگان در جریان است. مجتمع‌های مسکونی در شهرها از مهم‌ترین این مکان‌ها شناخته می‌شوند. لزوم داشتن شاخصه‌هایی در این محیط زمینه دستیابی به صمیمیت، آرامش، گسترش روابط و پیوند‌های اجتماعی، امنیت اجتماعی در یک جامعه فراهم و جامعه‌ سلامت و شاداب با روابط اجتماعی مستحکم را پایه‌گذاری می‌نماید. این پژوهش تبیین مفهوم احساس آسایش را یکی از مقوله‌های تأثیرگذار بر کیفیت ارتباط انسان با محیط مسکونی شناسایی نموده است. بدین‌منظور، ابتدا مؤلفه‌های مؤثر بر مفهوم احساس آسایش در مجتمع‌های مسکونی مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه عوامل مرتبط با این مؤلفه‌ها شناسایی و معرفی می‌گردند. پرسش اصلی پژوهش؛احساس آسایش در مجتمع‌های مسکونی بر اساس چه مؤلفه‌هایی سنجیده می‌شود؟ جهت پاسخ به سوال پژوهش ابتدا مؤلفه‌های اصلی مرتبط با موضوع شامل کالبدی و عملکردی مورد بررسی قرار گرفته و مؤلفه اجتماعی شاخص سومی است که موجب تکامل دو مؤلفه شده و دستیابی به مفهوم احساس آسایش را فراهم می‌آورد. ضمن اینکه عوامل مرتبط با مؤلفه‌های اشاره شده نیز شناسایی و ارائه می‌گردند. جهت بررسی عوامل اثرگذار با انتخاب دو نمونه موردی مجتمع مسکونی در شهر تهران شامل مجتمع مسکونی چهارصد دستگاه نازی آباد و مجتمع مسکونی خیام یافته های پژوهش با کمک یک پرسشنامه مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و نتایج حاصل از پرسشنامه با کمک نرم‌افزار spss و آزمونT تحلیل می‌شوند. روش تحقیق در این پژوهش ترکیبی می‌باشد و جمع‌آوری اطلاعات کمی، تحلیل و ترکیب اطلاعات کیفی، به‌منظور شناخت مسأله تحقیق انجام شده است. در خاتمه پژوهش نتیجه‌گیری لازم ارائه گردیده است.

المصادر:

بعلی،  فؤاد (1382). جامعه،  دولت و شهر نشینی تفکر جامعه شناختی ابن خلدون(چاپ اول). ترجمه غلام رضا جمشیدی‌ها،  تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

بهرام‌پور،  عطیه،  مدیری،  آتوسا (1394). مطالعه رابطه میان رضایتمندی سا کنان از محیط زندگی و میزان حس تعلق آنها در مجتمع مسکونی بلند مرتبه شهرک کوثر تهران. تهران: نشریه هنرهای زیبا،  دوره 20،  شماره 3،  پاییز 1394،  ص 85-97.

پوردیهیمی،  شهرام (1391). شهر،  مسکن و مجموعه‌ها (چاپ دوم). تهران: انتشارات آرمان شهر.

توسلی،  محمود (1395). اصول و روش های طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران(چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

حاجی علی زاده،  جواد،  پورمحمد،  اکرم (1397). فضاهای شهری پیاده محور (چاپ اول). تهران: انتشارات اساتید دانشگاه.

حبیبی،  رعنا سادات (1387). تصویرهای ذهنی و مفهوم مکان. تهران: نشریه هنرهای زیبا،  شماره 35،  پاییز 1387،  ص 39-50.

حاجی علی زاده،  جواد،  پورمحمد،  اکرم (1397). فضاهای شهری پیاده محور (چاپ اول). تهران: انتشارات اساتید دانشگاه.

حبیبی،  سید محسن (1400). از شار تا شهر(چاپ نوزدهم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

حقانی،  مهسا (1397). ارتقای تعاملات اجتماعی در مجتمع‌های مسکونی،  در جهت افزایش حس تعلق به مکان: ارائه راهکارهای طراحی معماری. تهران: کنفرانس بین المللی عمران،  معماری و مدیریت توسعه شهری در ایران ،  انتشارات دانشگاه تهران،  مرداد ماه 97.

جوان فروزنده،  علی،  مطلبی،  قاسم (1390). مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیل دهنده آن. هویت شهر،  تابستان1390،  شماره 8،  ص27-37.

جیکوبز،  جین (1396). مرگ و زندگی شهر های بزرگ آمریکایی(چاپ پنجم). ترجمه حمید رضا پارسی و آرزو افلاطونی،  تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

خدائی،  زهرا،  میره،  محمد (1390). مروری بر تجارب جهانی در زمینه تأمین مسکن گروه های کم درآمد شهری. اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران،  بانک مقالات همایش های دانشگاه فردوسی مشهد،  آذرماه1390.

رحیمی،  علی‌رضا (1394). رویکرد و جایگاه تعاملات اجتماعی در طراحی معماری،  ص1-9.

سلیمانزاده،  سجاد،  حبیب،  فرح و اعتصام،  ایرج (1398). مدل مفهومی ارزیابی شاخص‌های فضای معماری بر مبنای تطبیق دیدگاه‌های غربی و ایرانی- اسلامی،  تهران: پژوهش های معماری اسلامی،  تابستان1398،  سال هفتم،  شماره بیست و سوم،  ص143-163.

شارع پور،  محمود (1396). جامعه شناسی شهری(چاپ دوم). تهران: انتشارات سمت.

شوالباخ ، گریت (1396). مفاهیم پایه در تحلیل شهری(چاپ اول). ترجمه شادی عزیزی،  تهران: انتشارات فکر نو.

ضرغامی،  اسماعیل (1396). نظریه پایداری اجتماعی و مجتمع های مسکونی(چاپ اول). تهران: انتشارات دانشگاه شهید رجایی.

علی نیا ، زهرا،  توکلی،  محمود (1398). نقش تعاملات اجتماعی در مجتمع های مسکونی در اقلیم معتدل و مرطوب،  دومین کنفرانس ملی عمران و معماری در مدیریت شهری قرن 21،  خرداد98.

غفاریان،  میترا،  حصاری،  الهام (1395). بررسی عوامل و متغیرهای زمین‌های مؤثر بر رضایتمندی ساکنان از محیط مسکونی. تهران: نشریه علمی پژوهشی مطالعات شهری 18،  بهار 1395،  ص 91-100.

لنگ،  جان (1386). آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط(چاپ سوم). ترجمه علیرضا عینی‌فر،  تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

مظفری،  نگین،  لطیفی،  بیتا،  برک‌پور،  ناصر (1394). سنجش و مقایسه میزان رضایتمندی ساکنان از سیستم سکونتی (مطالعه موردی: مناطق 3 و 11 شهر تهران). تهران: نشریه علمی پژوهشی مطالعات شهری 17،  زمستان 1394،  ص 77-92.

مرتضوی،  شهناز (1380). روان‌شناسی محیط و کاربرد آن(چاپ اول). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

الکساندر،  کریستوفر (1397). معماری و راز جاودانگی(راه بی زمان ساختن) (چاپ چهارم). ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی،  تهران: نشر روزنه.

نوربرگ شولتز،  کریستیان (1381). مفهوم سکونت: به سوی معماری تمثیلی. ترجمه: محمود امیریاراحمدی،  تهران: انتشارات آگاه.

نوربرگ شولنز،  کریستیان (1387). معنا در معماری غرب(چاپ دوم). ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی.

هال،  ادوارد تی (1398). بعد پنهان(چاپ دهم). ترجمه: منوچهر طبیبیان،  تهران: انتشارات دانشگاه تهران. زیبایی شناسی در معماری.

Amerigo, M., & Aragones, J. (1997). a Theoretical and Methodological Approach To The Study Of Residential Satisfaction. Journal of Environmental Psychology, vol. 17, no. 1, pp. 47-57.

Choudhury, I. (2005). A conceptual model of resident satisfaction with reference to neighborhood composition. XXXIII IAHS World Housing Congress: “Transforming Housing Environment through Design”, September 27-30, University of Pretoria, South Africa.

Goodchild, Barry (1977) .Housing AND Urban Environment: A Guide to Housing Design Renewal and Urban Planning, Blackwell Sicence.

Hajer, Maarten. & Reijndorp, Arnold (2001). In Search of New Public Domain. Rotterdam: NAI Publishers.

Nesbitt, Kate (1996). Theorizing a New Agenda for Architecture, Princeton Architectural.

Lawrence, R (1995) .Deciphering home, and integration disperspective, in D.Benjamin and Dstea (eds), The home wordsinterpretations, meaning and environment, Ethnoscapes Challeng In the Environmental Social Sciences Aldershot. Avebury.

Longman (2001). Longman Dictionary of Contemporary English, Kaleme Publisher, Tehran.

Oxford (2003). Oxford Advanced Learners’s Dictionary, Oxford University Press.

Seamon, David & Sowers, Jacob. (2008). Place& Placelessness Edward Relph , Human Geograph, London: Sage.