واکاوی نقش نظام‌مهندسی شهرسازی در کنترل توسعه کالبدی شهرها (نمونه موردی: سازمان نظام‌مهندسی ساختمان، استان تهران)

الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری

عباس فضلی ¹ (دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد پردیس، ایران.)
الهام امینی ² (استادیار گروه مهندسی شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد پردیس، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 03 الأربعاء , ذو القعدة, 1441 تاريخ التأكيد : 06 الثلاثاء , محرم, 1442 تاريخ الإصدار : 03 السبت , محرم, 1442

الکلمات المفتاحية: سازمان نظام‌مهندسی ساختمان, شهرسازی, توسعه کالبدی, مهندسان شهرساز, تهران, ایران,

ملخص المقالة :

مقدمه و هدف پژوهش: این پژوهش با هدف واکاوی نقش نظام‌مهندسی شهرسازی در کنترل توسعه کالبدی شهر تهران انجام شده است. زمانی توسعه کالبدی به‌صورت منظم و سازمان‌یافته کنترل می​شود که چارچوبی برای ایجاد کنترل توسعه شهری مشخص‌شده باشد و مهندسان شهرساز عضو سازمان نظام‌مهندسی به‌عنوان افرادی آگاه با کمک قدرتی که از طرف سازمان نظام‌مهندسی به آن‌ها اعطا شده است، معیارها را در شهر اعمال کنند. روش پژوهش: روش پژوهش بر اساس هدف کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی و از نوع همبستگی است. جهت گردآوری داده‌ها از روش اسنادی و میدانی، به‌منظور تدوین و تایید شاخص های تحقیق از روش دلفی در 3 مرحله نظرسنجی از ده نفر از بزرگان شهرسازی استفاده شده است. برای تحلیل داده‌ها از آزمون T تک نمونه‌ای، رگرسیون چند متغیره، جهت بررسی نرمال بودن داده​ها از آزمون کولوموگروف-اسمرینوف استفاده‌ شد. جامعه آماری تحقیق شامل مهندسان شهرساز دارای پروانه اشتغال به کار، عضو سازمان نظام‌مهندسی استان تهران، به تعداد 35 نمونه می‌باشد. سنجش شاخص های تحقیق با طیف لیکرت و با میانگین مفروض 3 و تعداد 8 مؤلفه و 26 شاخص صورت گرفت. این مؤلفه‌ها شامل؛ طرح جامع شهری، ملاحظات پدافند غیرعامل، طرح توجیهی افزایش محدوده شهرها، طرح توجیهی در خارج از محدوده و حریم شهرها، تهیه طرح جزئیات شهرسازی، انطباق شهری ساختمان، طرح تفکیک اراضی و انطباق کاربری اراضی شهری هستند. یافته‌ها: بر اساس نظرات خبرگان میانگین کل شاخص​ها برابر با 4.01 می‌باشد که از میانگین مفروض(3) بالاتر است. با استفاده از ضریب بتا بیشترین پیوند رگرسیون بین کنترل توسعه کالبدی شهر تهران و معیار طرح تفکیک اراضی (r=0.787) است. میزان واریانس تبیین شده کنترل توسعه کالبدی شهری توسط مؤلفه‌های متغیر پیش‌بینی (0.43) است که معنی‌دار است. نتیجه گیری: نتایج نشان می​دهد 43 درصد از کنترل توسعه کالبدی شهری، تحت تأثیر متغیرهای مذبور (طرح جامع شهری، ملاحظات پدافند غیرعامل، طرح توجیهی افزایش محدوده شهرها، طرح توجیهی در خارج از محدوده و حریم شهرها، تهیه طرح جزئیات شهرسازی، انطباق شهری ساختمان، طرح تفکیک اراضی و انطباق کاربری اراضی شهری) است که نشان می​دهد تناسب و مطلوبیت بالایی داشته و از قدرت تبیین و پیش‌بینی لازم در موضوع پژوهش برخوردار است.

المصادر:

اطلس شهر تهران(1388).

امین زاده، بهناز. 1387 . مجموعه مقالات توسعه شهری پایدار، چاپ اول، تهران :  انتشارات دانشگاه تهران،

ایزدی، محمد سعید (۱۳۹۵)، "توسعه درونی، الگویی متوازن متعادل و پایدار برای توسعه و ارتقاء کیفی شهر برنامه­ریزی برای توسعه مجدد اراضی نظامی درون شهری" سال سیزدهم، شماره ۴۱، مهر و آبان ۱۳۹۵، صص ۳۵

ایمانی جاجرمی، حسین (1394). بررسی انتقادی سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه شهری در ایران. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. دوره 5. شماره 1. 79-102.

حق پناه، یعقوب و رفیعیان مجتبی و کامیابی سعید و ارغان، عباس(1398)، تبیین نقش الگوی مدیریت زمین شهری مبتنی بر توسعه کالبدی فضایی شهرها -موردپژوهی:  منطقه 12 کلانشهر تهران

حق پناه، یعقوب و رفیعیان، مجتبی و کامیابی، سعید و ارغان، عباس(1397)، تبیین نقش الگوی مدیریت زمین شهری مبتنی بر توسعه کالبدی- فضایی شهرها(موردپژوهی:  منطقه 12 کلانشهر تهران)، فصلنامه پژوهش. برنامه ریزی شهری،سال 10، شماره پیای 37، تابستان 1398. 67-82.

 داوود پور، زهره.( 1384). چگونگی شک لگیری کلان شهر تهران. فصلنامه آبادی، دوره 4، شماره 43 - 44، پاییز 84، 65 - 60 .

دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان (1384). مبحث 2 مقررات ملی ساختمان-نظامات اداری

دودانگه و سواری پور (1392). ضرورت حضور مهندسان شهر ساز در جایگاهی تعریف‌شده. اولین همایش ملی شهرسازی و نظام‌مهندسی ساختمان در کشور. تهران. اسفند 1392.

رفیعیان، مجتبی، براتی، ناصر، آرام، مرضیه (۱۳۸۹). "سنجش ظرفیت توسعه فضاهای بدون استفاده در مرکز شهر قزوین با تأکید بر رویکرد توسعه میان افزا". نامه معماری و شهرسازی، شماره پنجم، صص ۶۱-۴۵.

سعیدنیا، احمد (1379). تجدیدنظر در تعاریف، مفاهیم و محتوای طرح‌های توسعه شهری. تهران:  وزارت مسکن و شهرسازی. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.

صفایی پور، مسعود، حبیبیان، بهار، صحرایی، نسا (۱۳۹۰). ملاحظات فضایی مکانی پراکنش تخلفات کمیسیون ماده ۱۰۰ مطالعه موردی:  منطقه ۲ شهرداری کلان‌شهر اهواز در دهه ۸۰ . کنفرانس ملی توسعه پایدار و عمران شهری.

طباطبایی مزدآبادی، سید محسن(1396)، تبیین مدیریت کارآمد با ارائه الگوی توسعه حرفه ای مدیران(مورد مطالعه:  شهرداری تهران)، فصلنامه علمی و پژوهشی و بین المللی جغرافیای ایران، دوره جدید، سال پانزدهم، شماره 55، زمستان 1396. 220-236.

عابدینی، احمد(1395)، درآمدی بر سیاست های محدودسازی رشد شهری درچارچوب مدیریت رشد شهری،اولین کنفرانس سالانه پژوهش های معماری و شهرسازی و مدیریت شهری.

علی اکبری،اسماعیل و اکبری، مجید(1396)، پهنه بندی توسعه میان افزا؛ کوششی در سناریوی توسعه کالبدی کلانشهر تهران، نشریه علمی پژوهشی برنامه ریزی توسعه کالبدی، سال دوم، شماره 4، زمستان 96، 86-100.

علی محمدلو، مسلم و اکبری، بنفشه و مهدویان پور، الهام(1393)، شناسایی مولفه های مسئولیت اجتماعی دانشگاه​ها با استفاده از تکنیک دلفی فازی، نمونه موردی؛ دانشگاه شیراز، فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، سال ششم، شماره سوم، تابستان 1393.

علیزاده طاری، علیرضا(1396). تبیین و تحلیل نقش نظام‌مهندسی شهرسازی در إیجاد انضباط ساخت و ساز شهری (نمونه موردی:  منطقه ٢ شهرداری کلانشهر تهران)، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، واحد پردیس، پاییز 96.

عندلیب، علیرضا و مسعود، محمد و یوسفی آذر، سوگند(1393)، تأثیر توسعه شهر تهران بر گسترش بافت­های فرسوده (مشکلات و تنگناهای محله هفت چنار- بریانک از منظر گسترش بافت فرسوده)، شماره 30، سال یازدهم، پاییز 1393، 3-14.

فلاح تفتی، ابراهیم؛ مسلمان یزدی، حسنعلی و جواهری، محمدرضا (1394). بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد شهرداری در امر نظارت بر کیفیت ساخت‌وساز. سومین همایش ملی مصالح ساختمانی و فناوری‌های نوین در صنعت ساختمان. دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد

کاظمی، حسن(1396). تحلیل نقش طرح‌های توسعه شهری در ایجاد انضباط شهری منطقه 1 شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تابستان 96.

الکساندر، کریستوفر.، مینه، جان و لینچ، کوین.( 1358). سه مقاله شهرسازی. ترجمه :  حسینعلی غفاری. تهران :  مرکز انتشارات دانشکده مهندسی معماری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.

 

 

کامیار،غلامرضا (1379).حقوق شهری و شهرسازی .مجمع علمی و فرهنگی مجد .چاپ سوم.

Adams, D. & Watkins, C. (2002). “Greenfield, Brownfield Housing Development European Urban and Regional Research Center”. Black Wall Publishing.

Aminzade.B. 2008. Proceedings of the Sustainable Urban Development, First Edition. Tehran:  University of Tehran.

 Bernadez, J. B. 2003. City. Translated by Ashrafi, A.Tehran:  Arts University Press.

Bucur, I. (2013), Managerial core competencies as predictors of managerial performance, on different levels of management. Procedia-social and behavioral sciences, 78, 365-369;

CABERNET Network Report. (2006). “Sustainable Brownfield Regeneration”. Nottingham:  University of Nottingham.

Collings, D. G., & Mellahi, K. (2009), Strategic talent management:  A review and research agenda. Human Resource Management Review, 19(4), 304-313;

Cooper, M. (2012). “Urban Infill and Brownfields Redevelopment Program”. American Planning Association, Sustainable Cities Institute.

Department of Housing and Urban Development. (2000). Planning and Architecture Research Center of Iran. Tehran and other cities around the complex urban design, and land cover studies and physical structure. Tehran.Iran.