برنامه‌ریزی راهبردی توسعه محلات دارای فقر شهری(موردمطالعه: منطقه 17 تهران)

الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری

یاسمن سلحشور فرد خلیل آباد ¹ (دانشجو)
احمد زنگانه ² (استاد)
طاهر پریزادی ³ (استاد)

تاريخ الإرسال : 18 الخميس , ذو الحجة, 1436 تاريخ التأكيد : 10 الأحد , صفر, 1437 تاريخ الإصدار : 10 الأحد , صفر, 1437

الکلمات المفتاحية: واژگان کلیدی: توسعه محله محور, تحلیل عرصه‌های تصمیم‌گیری مرتب, محلات دارای فقر شهری, منطقه 17 شهرداری تهران,

ملخص المقالة :

مقدمه و هدف پژوهش: شناسایی و تعیین محلات مسئله‌دار و فرودست شهری یکی از موضوعات مهم مدیریت شهری محسوب می گردد. مقاله حاضر، تلاشی است تا با استفاده از ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در منطقه 17 شهر تهران به شناسایی محلات دارای فقر شهری و برنامه ریزی توسعه محله محور آن ها بپردازد. روش پژوهش: الگوی حاکم بر این پژوهش، تحلیلی-کاربردی می باشد، جهت شناسایی محلات دارای فقر شهری منطقه 17 شهر تهران با استفاده از مدل تاپسیس از بلوک آماری سال 1390 و نقشه کاربری اراضی منطقه17 در محیط نرم افزار ArcGIS،SPSS و EXCEL استفاده و درنهایت با استفاده از تکنیک آیدا پروژه های راهبردی تولید شده است. یافته‌ها: با بهره گیری از مدل تاپسیس به سطح بندی محلات منطقه پرداخته و درنهایت محلات مقدم و آذری به‌عنوان محلات دارای فقر شهری و محلات اهداف برنامه ریزی انتخاب و با توجه به پتانسیل و مشکلات موجود در این محلات به ارائه راهبرد و سیاست هایی در جهت توسعه محله محور و درنهایت با استفاده از تکنیک تحلیل عرصه های تصمیم گیری مرتبط (آیدا)، به تولید پروژه های راهبردی در جهت به مطلوبیت رسیدن وضعیت زندگی در محلات هدف پرداخته است. نتیجه‌گیری: نتیجه پژوهش حاکی از آن است که بعد کالبدی محلات مسئله دار مقدم و آذری نسبت به سایر ابعاد شرایط نامساعدتری دارد به همین دلیل بخش اعظم برنامه‌ریزی‌ها بر روی این بعد صورت گرفته است.

المصادر:

الگوی توسعه و طرح تفصیلی منطقه 17 شهرداری تهران،  (1386)، مهندسین مشاور معمار و شهرساز امکو.

پریزادی، طاهر. زنگانه، احمد. ابراهیم پور، مریم. 1390. توسعه درون‌شهری مطالعه موردی: شهر بروجرد، مطالعات مدیریت شهری، شماره 6، دوره سوم، از صفحه 47 تا صفحه 71.

 حاجی­پور، خلیل. 1385. برنامه­ریزی محله مبنا رهیافتی کارآمد در ایجاد مدیریت شهری پایدار، نشریه هنرهای زیبا. شماره 26. تهران.

عبدی دانشپور، زهره (1385) درسنامه کارگاه برنامه‌ریزی شهری 1، گروه شهرسازی، دانشکده شهرسازی و معماری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

رفیعیان، مجتبی. سرداری، محمدرضا. 1387. شناسایی و گونه شناسی محلات فرودست و فقیرنشین شهری با استفاده از سیستم‌های پشتیبانی تصمیم‌گیری مطالعه موردی شهر قزوین. مجله هفت شهر. شماره 23.

رفیعیان، م. فروزنده، م. داداش پور، ه. 1392. تحقق‌پذیری برنامه‌ریزی محله محور در بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی محله سنگلج تهران. مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای. سال پنجم. شماره 18.

رفیع پور، سعید. داداش پور، هاشم. رفیعیان، مجتبی. 1389. بررسی ظرفیت‌های سرمایه اجتماعی در چارچوب برنامه‌ریزی محله - مبنا - نمونه موردی مطالعه محله فیروز سالار گوگان. مجله برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. شماره 3.

رهنمایی، م. قالیباف، م. فرهودی، ر. هادی­پور، ر. 1386. سیر تحول ساختاری و عملکردی محله در شهرهای ایران. جغرافیا  (نشریه علمی- پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران). سال پنجم. شماره 12 و 13 بهار.

شاه مرادی، ل. خدارحم بزی. حیدری تاشه کبود، ا. 1393. بررسی و ارزیابی مشارکت‌های مردمی در توسعه‌ی پایدار محله‌ای با استفاده از مدل TOPSIS مطالعه موردی: کلان‌شهر ارومیه. فصلنامه جغرافیا و توسعه، سال دوازدهم، شماره 36.

شیخی، محمدتقی، 1384، جامعه‌شناسی شهری، انتشارات سهامی انتشار، تهران.

شمس، مجید. رشیدی، غلامرضا. 1390. ارزیابی شاخص‌های پایداری در محلات فرسوده شهر اسدآباد با بهره­گیری از ضریب ناموزون موریس. چشم‌انداز جغرافیایی  (مطالعات انسانی)، سال ششم، شماره 14. صفحه 88 تا 106.

شهرداری منطقه 17. مطالعات دفتر تحقیق و توسعه معاونت برنامه­ریزی و توسعه شهری.

صارمی، فرید. 1386. توسعه محله‌ای در کلانشهر تهران مورد: محله مسکونی بهار، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 11، شماره 30، صفحه 35 – 53.

عارفی، مهیار.1380 به‌سوی رویکرد دارایی مبنا برای توسعه اجتماع محلی، ترجمه: نوین تولای، هنرهای زیبا، شماره 10.

عزیزی، محمدمهدی، 1388، تراکم در شهرسازی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم.

قلمبر دزفولی، راما. 1391. ارزیابی میزان توجه به جایگاه توسعه پایدار محله محور در طرح‌های توسعه شهری مطالعه موردی طرح راهبردی ساختاری تهران. مجله هویت شهر. شماره 12. صفحه 71 تا 78.

کلانتری خلیل‌آباد، حسین. حاتمی‌نژاد، حسین. پوراحمد، احمد. 1387. کاربرد تکنیک AIDA (1) در برنامه‌ریزی شهری مطالعه موردی مرمت بافت تاریخی شهر یزد. مجله جغرافیایی سرزمین، شماره 19.

کلانتری خلیل‌آباد، حسین 1384، فنون و تجارب برنامه‌ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.

کلانتری خلیل‌آباد، حسین،1378، برنامه‌ریزی مرمت بافت تاریخی شهر یزد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی.

مجیدی، بتول. کولیوند، حجت­اله. 1391. تحلیل ساختار فضایی محله شهری بر مبنای توسعه‌ی پایدار اجتماع‌محور مطالعه موردی محله دارآباد تهران. مجله آمایش محیط. شماره 19. صفحه 47 تا 74.

موسوی، یعقوب. 1387. بازسازی محله‌های شهری در چارچوب برنامه‌ریزی توسعه اجتماعی محله‌ای. مجله مطالعات اجتماعی ایران. شماره 4. صفحه 99 تا 123.

نوریان، ف. مظفری­پور، ن. 1392. ارزیابی عملکرد مدیریت محله محور با تأکید بر شاخصه‌های سرمایه اجتماعی مورد پژوهی: محلات 7 گانه ناحیه 1 منطقه 21 شهرداری تهران. مجله معماری و شهرسازی. شماره 56.

UN-Habitat  (2000). Human Settlements, conditions and trends. Retrieved December 7, 2002, from; http://www.unchs. org/unon/unchs/habrdd/CONTENTS.html.

WHO/UNICEF  (2000). Global water supply and sanitation assessment 2000 report. Retrieved December 10, 2002, from;http://www.who.int/water_sanitation_health/Globassessment/Global4.1.htm

FERLANDER, S. 2003. The Internet, social capital and local community, thesis submitted for the degree of doctor of philosophy.

PUTNAM, r. d. 1992. Getting things done in an anti- modern society: social capital network in russia. Washington dc.

BARTON, H 2003. Shaping neighborhoods. London and new york. Spon