چگونگی شکل‌گیری شبکه شهری استان گیلان (نمونه‌ای از نظام شهری نوپا در کشور)
الموضوعات : مطالعات مدیریت شهری
1 - ندارد
الکلمات المفتاحية: شبکه شهری گیلان, توزیع فضایی شهرها, مدل رتبه ـ اندازه, سلسله مراتب شهری,
ملخص المقالة :
شرایط طبیعی و اکولوژیکی گیلان سبب شده است تا این سرزمین تحولات اجتماعی و اقتصادی متفاوتی را پشت سر بگذارد؛ چرا که گیلان در پناه حصار کوهستانی و جنگل‌های انبوه آن کمتر مورد یورش مهاجمان و نفوذ حکومت‌های مرکزی قرار گرفته است و از دیر باز مساعدت منابع آب و خاک موجب برتری زندگی روستایی شده است که حول محور بازارهای روستایی و شهرهای کوچک محلی اداره می‌گردیدند. بدین ترتیب عدم یکپارچگی سیاسی و اقتصادی گیلان نیز برپایی شهرهای بزرگ و تکامل شبکه شهری را به تعویق انداخته است. به گونه‌ای که شهرهای عمده این استان از اواسط دوره صفوی و پس از یکپارچگی و الحاق کامل آن به حکومت مرکزی شکل گرفته‌اند. از آغاز عصر قاجار و حضور و سلطه امپراتوری روسیه در شمال ایران، نظام شهری گیلان تحت تأثیر روابط اقتصادی وابسته به این کشور تکامل یافت. از آغاز دوره پهلوی، همزمان با اوج‌گیری شهرنشینی در کشور، با قطع روابط استعماری گیلان از روسیه و پیوند محکم‌تر آن با اقتصاد کشور، شبکه جدیدی از شهرهای میانی و کوچک در ولایات مختلف گیلان به وجود آمد. با این حال تا دهه اخیر، جمعیت روستایی و روستانشینی شکل برتر زندگی اجتماعی و اقتصادی گیلان به شمار می‌رفت. درواقع، شرایط طبیعی مساعدی همچون فراوانی منابع آب و حاصلخیزی خاک، شبکه‌ای از سکونت‌گاه‌های روستایی مبتنی بر فعالیت‌های کشاورزی را در جلگه‌های گیلان توسعه داده است. به همین دلیل روستاییان بجای پیوندهای اجتماعی و اقتصادی با بازارهای شهری، در پیوند با مجموعه‌ای از بازارهای روستایی دایمی یا هفتگی قرار داشتند که از سازوکارهایی در چارچوب اقتصادی محلی و سنتی برخوردار بودند.
