نقش مدیریت زمینه گرا در شکل گیری منظر تاریخی تخت سلیمان
الموضوعات : مطالعات مدیریت شهریسیدمنصور رشیدی 1 , سحر طوفان 2 , احد نژاد ابراهیمی 3
1 - دانشجوی دکتری تخصصی معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. stu.rashidi@iaut.ac.ir
2 - دانشیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. sahar.toofan@iaut.ac.ir (نویسنده مسئول)
3 - استاد، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه هنرهای اسلامی تبریز، تبریز، ایران. ahadebrahimi@tabrizian.ac.ir
الکلمات المفتاحية: تخت سلیمان, زمینه گرایی, آذربایجان غربی,
ملخص المقالة :
مقدمه و هدف پژوهش: منظر شهری تاریخی به عنوان گونه ای از منظرهای فرهنگی، رویکردی جدید نسبت به شهر را مطرح می کند که در آن بازخوانی تعامل پایدار انسان و طبیعت در بستر شهر تاریخی مورد توجه است. شهرستان تکاب به‌عنوان یکی از شهرهای استان آذربایجان غربی علیرغم داشتن انواع جاده‌های دیدنی مانند جاذبه‌های تاریخی، ازجمله مجموعه باستانی تخت سلیمان که به‌عنوان چهارمین اثر تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت‌شده و جاده‌های طبیعی همچون دریاچه تخت سلیمان، کوه زندان، چین متحرک چملی و دارا بودن تعدادی چشمه آب گرم و سرد معدنی، درزمینه زیستی و گردشگری دارای وضعیت کاملاً مناسب نمی‌باشد. روش پژوهش: این پژوهش بر مبنای روش کلی توصیفی- تحلیلی انجام شده است. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزاری تحلیلی مانند spss و روش آمار توصیفی چولگی و کشیدگی و نمودار هیستوگرام بررسی مولفه های و متغیرها با استفاده از تحلیل های آماری و همبستگی و آزمون های شاخص دریافتی به تجزیه و تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده پرداخته و از جدولSWOT نیز به‌منظور تجزیه و تحلیل نهایی اطلاعات و داده‌ها نقاط قوت و ضعف مجموعه به کار گرفته شده است. یافته‌ها: مقدار عددی ضریب آلفای کرونباخ که شامل 25 سوال پرسش نامه را در نظر گرفته است برابر با 0.947 به دست آمده که نشان می دهد پرسشنامه دارای پایایی مورد قبول و عالی می باشد. نتیجه گیری: دستیابی به طراحی زمینه گرا و هماهنگی با بستر ناممکن نیست و حتی با الگوی از محل و استفاده از مصالح بومی، می توان عوامل محیطی را در طرح ها در نظر گرفت. ارزش های تاریخی و رابطه آنها با شیوه های مدیریت در مواجهه با چگونگی مرمت و میراث معماری و به خصوص در دوره های تاریخی، عناصر کالبدی، فضایی و مواد و مصالح آن با توجه به زمینه گرایی در نظر گرفت.
آفرین, ر. م. (1393)، شهرهای ساسانی. تهران: سمت, چاپ : اول.
ایمانی، الناز. (1394)، بررسی رویکردهای مختلف سازگاری با زمینه جهت تقویت جایگاه زمینهگرایی در فرآیند برنامهدهی معماری، نشریه علمی پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره 10، ص 29-44.
اکبری، علی اکبر؛ بذرافکن، کاوه؛ تهرانی، فرهاد و سلطانزاده، حسین. (1395)، تبیین روشهای طراحی زمینهگرایی و منطقهگرایی در معماری ایران (نمونه مطالعاتی: اثرهایی شاخص با دورههای زمانی متفاوت از معماری شهر تهران)، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 48، ص 327-342.
احمدی، زهرا. (1388) زمینهگرایی و معماری پایدار، مجموعه مقالات اولین همایش ملی معماری پایدار.
اسپیرن، آن ویستون. (1395)، زبان منظر. ترجمۀ سید حسین بحرینی. تهران: دانشگاه تهران.
برولین، برنتسی. (1386)، معماری زمینه گرا، ترجمه: راضیه رضازاده، نشر خاک، تهران.
بهبهانی, ه. ا.,بهرامی, ب. (1385). شناسایی نقش ساختارهای طبیعی در شکلگیری منظر فرهنگی سکونتگاه باستانی تخت سلیمان با استفاده از فناوری نوین دورسنجی.
باهامون, آ. (1391)، معماری همگون با ساختارهای جانوری، ترجمه خسرو باهامون و ویراستاری مهدی آتشی. تهران: کتابکده کسری.
بابایی، سعید، و مهدی خاک زند. (1397)، زمینه گرایی در آثار معماران غیرایرانی در دوره پهلوی اول (مدرسه البرز و ایرانشهر) دو فصلنامه علمی مطالعات معماری ایران، 8 (14)، 171-190.
بهمنی، المیرا؛ گودرزی سروش، محمدمهدی و زارعی، محمدابراهیم. (1395)، بررسی شناخت عوامل زمینه گرا در کالبد خانهها و بافت کهن سنندج با نگاهی به ویژگیهای عمارت وکیل الملک، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، سال هفتم، شماره بیست و ششم، ص 55-69.
بلندیان، محمدمهدی؛ ناصری، سارا. (1393)، گفتمانی تحلیلی در ارزیابی رویکردها و رویههای معماری زمینه گرای شهری در عصر جهانی شدن، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 37، زمستان.
بحریه، پروشا؛ طوفان، سحر و اکبری نامدار، شبنم. (1399)، بازخوانی سیر تحول معماری در ساختار بازار تبریز با تأکید بر زمینهگرایی، فصلنامه شهر ایرانی اسلامی، سال دهم، شماره سی و نهم.
پیرنیا, ح. (1392). ایران باستان از آغاز تا صدر اسلام. تهران: نشر دبیر.
تولایی، نوین. (1380)، شهرسازی زمینه گرا، هنرهای زیبا، شماره 10.
تولایی، نوین. (1380)، زمینهگرایی درشهرسازی نشریه علمی هنرهای زیبا معماری وشهرسازی،10: 34-43.
حیدری, ش. (1393). درآمدی بر پژوهش معماری. تهران: کتاب فکر نو.
توسلی، محمود. (1376)، قواعد و معیارهای طراحی فضای شهری. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
زارع زاده، معصومه، سارا دانشمند، و محمد علی آبادی. (1394)، چگونگی مداخله زمینهگرا در پایداری و باززنده سازی بافتهای تاریخی با بهرهگیری از روش چیدمان فضا (نمونه موردی: پیشنهاد طراحی مجموعه گردشگری ابرکوه) دوفصلنامه علمی معماری و شهرسازی پایدار، 3 (1)، 75-90.
سلیمی، نیر؛ باصفا، حسین؛ بیننده، علی و رضایی، محمدحسین. (1394)، بازنگری در کاربری فضاهای معماری ساسانی تخت سلیمان با رویکرد باستان‌شناسانه؛ وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری، دانشگاه نیشابور.
شیرازی، محمدرضا، زمینهگرایی و منظقهگرایی در معماری. (1388)، سال اول، شماره 8، ماهنامه مهندسی زیر ساختها.
عزیزی زلانی، فرهاد؛ عینینژاد، حمزه و عارفی، پرستو. (1394)، طرح ساماندهی محوطه تاریخی میراث جهانی تخت سلیمان با رویکرد طراحی مسیرگردشگری، همایش ملی معماری و شهرسازی بومی ایران.
فیضی، محسن و اسماعیل دخت، مریم. (1393)، تبارشناسی تحلیلی تکنولوژیهای نوین ساخت جهت هویت بخشی به بناهای معماری با رویکرد زمینهگرایی، مدیریت شهری، شماره 38، ص 173-195.
قدیری، بهرام. (1385)، ساختارهای جدید در محیطهای تاریخی. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
گلپرورفرد, ن. (1388)، انسان طبیعت معماری. تهران: طحان.
محمدپور, ب، باستانی, ک. ح. ز. (1400)، تخت سلیمان در گذر زمان (بررسی تحولات تاریخی تخت سلیمان در دوره اسلامی با اتکا به منابع تاریخی). پژوهشهای علوم تاریخی, 13 (2), 27-48.
ماجدی، حمید و زرآبادی، زهرا. (1380)، زمینهگرایی در شهرسازی، هنرهای زیبا، شماره 10.
میر مقتدایی، مهتا. (1383)، معیارهای شناخت و ارزیابی هویت کالبدی شهرها، هنرهای زیبا، شماره 19.
معماریان، غلامحسین، سیری در مبانی نظری معماری، 1386، چاپ نهم، انتشارات سیمای دانش، تهران.
نقوی، پویان و مظاهریان، حامد. (1398)، تحلیل نظریات معاصر در مواجهه با زمینه در طراحی معماری، ماهنامه علمی باغ نظر16 (74): 69-80.
هاشم پور، پریسا؛ نژاد ابراهیمی، احد و یزدانی، ثنا. (1397)، کاربست رویکرد زمینهگرایی در بازآفرینی بافتهای تاریخی، فصلنامه معماری و شهرسازی، سال ششم، شماره اول، ص 105- 126.
_||_
Abedi, S.; Iravani, H. (2015), “Analysis of the Contextual Architecture and its Effect on the Structure of the Residential Places in Dardasht Neighborhood of Isfahan”, European Online Journal of Natural and Social Sciences, Vol.3, No.3.
Gharedaghi Tirabadi , Mostafa. (2013), Field-Orientation, Analysis of Space Dimension and Its Relation with Constructing New Structures in the Historical Fabrics. Journal of Basic and Applied Scientific Research. TextRoad Publication. Published on the Vol. 3, No. 6, in June, 2013.
Rapoport A. (1977), Human Aspects of Urban Form, Pergamon Press, New York.
-Stokols, D.; Altman, I. (1987), Handbook of Environmental Psychology, Wiley- Inter science publication, New York.
Tugnutt, Anthony, (1987), Making Townscape: A Contextual Approach to Building in an Urban Setting, London, Mitchell.
Waterhouse, Alan. (1978), Boundaries of the City: The Architecture of Western Urbanism, Toronto, Toronto University Press.
