آمایش ژئومورفولوژیکی به‌منظور توسعه سکونتگاهی با استفاده از مدل AHP-Fuzzy، مطالعه موردی شهرستان تفرش
الموضوعات :عبدالکریم ویسی 1 , عباس علی پور 2 , سجاد باقری 3 , مصطفی هاشمی 4
1 - -
2 - استادیار جغرافیای سیاسی
3 - دکتری ژئومورفولوژی
4 - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد
الکلمات المفتاحية: ژئومورفولوژی, آمایش سرزمین, توسعه سکونتگاهی, مدل AHP-Fuzzy,
ملخص المقالة :
توسعه و ایجاد سکونتگاه در ارتباط مستقیم با بستر طبیعی و پدیده‌های ژئومورفولوژیکی است. بنابراین هدف از این پژوهش شناخت توان‌ها و تنگناهای ژئومورفولوژیکی منطقه جهت ایجاد و توسعه سکونتگاه‌های انسانی در سطح شهرستان تفرش می‌باشد. در همین راستا از مدل تلفیقی AHP-Fuzzy در ارتباط با روش آمایش ژئومورفولوژیکی بهره گرفته شده است. در این تحقیق جهت شناسایی مناطق مستعد توسعه و ایجاد سکونتگاه‌ها بر اساس واحدهای ژئومورفولوژیکی، از 14 پارامتر شیب، جهت شیب، ارتفاع، زمین‌شناسی، خاک، کاربری اراضی، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از راه ارتباطی، فاصله از سکونتگاه، ژئومورفولوژی، خاک، فاصله از نقاط زمین‌لغزش و فرسایش به عنوان عوامل مؤثر در مسئله تحقیق انتخاب گردیدند. درنهایت پس از استانداردسازی، تلفیق و پهنه‌بندی بر اساس مدل فازی و آمایش ژئومورفولوژیکی نتایج نشان داد که 68 درصد از منطقه معادل 1861 کیلومترمربع برای توسعه سکونتگاهی نامناسب می‌باشد که این نشان از محدود بودن مکان‌های مناسب با توجه به شرایط ژئومورفولوژیکی منطقه جهت توسعه و ایجاد سکونتگاه‌های جدید است. واحدهای ژئومورفولوژیکی از قبیل کوهستان، دشت رسی، دشت نمکی، تپه‌ماهور، تپه‌های ماسه‌ای، تپه سنگی و بدلند دارای محدودیت برای ایجاد و توسعه سکونتگاه‌های انسانی بوده و واحدهای مخروط افکنه‌ای و دشت‌های آبرفتی مناسب‌تری برای ایجاد و توسعه سکونتگاه می‌باشند.
امینی‌فسخودی، عباس، 1384، کاربرد استنتاج منطق فازی در مطالعات برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای. مجله دانش و توسعه، شماره 17.
پناهی، رجب، زیاری، کرامت اله، 1388، بررسی تأثیر فعالیت‌های کشت و صنعت بر توسعه شهر نوبنیاد پارس آباد، مجله پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 70، 14-1.
تقوايي، مسعود، 1379، كاربرد مدل رتبه اندازه در ارزيابي تعادل بحشي نظام شبكه شهري در
ايران، مجله پژوهش دانشكده ادبيات و علوم انساني، دانشگاه اصفهان، شماره 23.
رجایی، عبدالحمید، 1378،.کاربرد ژئومورفولوژی در آمایش سرزمین و مدیریت محیط. نشر قومس.
قنواتی، عزت الله، دلفانی، فاطمه، 1392 ، مکان یابی بهینه توسعه شهری با تاکید بر پارامترهای طبیعی با استفاده از مدل تلفیقی AHP-Fuzzy مطالعه موردی(شهرستان بروجرد)، دو فصلنامه ژئومورفولوژی کاربردی ایران، سال اول، شماره 1، 45-60.
مخدوم، مجید، 1380، شالوده امایش سرزمین، انتشارات دانشگاه تهران.
Acatrinei, E. 2015. Interaction between human settlements and geomorphology in Husi depression, NE Romania. Lucrările Seminarului Geografic" Dimitrie Cantemir", 40(1), 191-199.
Ceballos-Silva, A., & Lopez-Blanco, J. 2003. Delineation of suitable areas for crops using a Multi-Criteria Evaluation approach and land use/cover mapping: a case study in Central Mexico. Agricultural Systems, 77(2), 117-136.
Chang, N. B., Parvathinathan, G., & Breeden, J. B. 2008. Combining GIS with fuzzy multicriteria decision-making for landfill siting in a fast-growing urban region. Journal of environmental management,.N 87(1), 139-153.
Dai, F.C. and Lee, C.F., 2000, GIS-based GeoEnvironmental.Eveluatiton.for.Urban.Land-use.Planning, Engineering Geology 61, PP. 257-271.
Gorsevski, P. V., Donevska, K. R., Mitrovski, C. D., & Frizado, J. P. 2012. Integrating multi-criteria evaluation techniques with geographic information systems for landfill site selection: a case study using ordered weighted average. Waste management, 32(2), 287-296.
Gurnell, A., Lee, M., & Souch, C. (2007). Urban rivers: hydrology, geomorphology, ecology and opportunities for change. Geography Compass, 1(5), 1118-1137.
James, L. A., Harden, C. P., & Clague, J. J. 2013, Geomorphology of Human Disturbances, Climate Change, and Hazards. Acad Press, Volume 13 of Treatise on geomorphology.
Kaur, M., Singh, S., Verma, V. K., & Pateriya, B. 2014. Quantitative Geomorphological Analysis & Land Use/Land Cover Change Detection of Two Sub-Watersheds in NE region of Punjab, India. The International Archives of Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 40(8), 371.
Mohapatra, S. N., Pani, P., & Sharma, M. 2014. Rapid urban expansion and its implications on geomorphology: A remote sensing and GIS based study. Geography Journal, 2014.
Napieralski, J. A., & Carvalhaes, T. 2016. Urban stream deserts: Mapping a legacy of urbanization in the United States. Applied Geography, 67, 129-139.
Nazmfar, Hossain 2012, An analysis of urban system with emphasis on entropy model(case study: the cities of East Azerbaijan Province), Indian Journal of Science and technology,VOL.5 NO.9.
Oliva Gonzalez, A.O. Navarro, A. R. Salgado, R.M. Nicieza, C. G. Fernndez, M.I.A. 2012. Urban development and human activity as factors in terrain instabilityin Tijuana, Engineering Failure Analysis, No. 19, Pp 51–62.
Openshaw, S., & Abrahart, R. J. (2000). GeoComputation. London: Taylor & Francis. V 8, 477P.
Roy, S. S., & Jana, N. C. 2015. Impact of Geomorphic Attributes on Rural Settlement Distribution: A Case Study of Baghmundi Block in Purulia District, West Bengal. International Journal of Innovative Research and Development|| ISSN 2278–0211, 4(8).
Rubinić, V., Pejić, M., Vukoje, I., & Bensa, A. 2015. Influence of Geomorphology and Land Use on Soil Formation–Case Study Maksimir (Zagreb, Croatia). Agriculturae Conspectus Scientificus (ACS), 80(1), 1-8.
Sobhani, N., Gholamrezaei, Z., Ranjbarzadeh, S., & Soori, F. 2015. The effect of Geomorphological agents in the formation of human settlements of the Kohdasht County. Cumhuriyet Science Journal, 36(3), 4059-4069.
Youssef, A, Pradhan, B, Tarabees E. 2011. Integrated Evalution of Urban Development Suitability Based on Remote Sensing and GIS, Contribution from the Analytic Hierarchy Process, Journal of Arab J Geosci, No.4, Pp. 463–473.
