مطالعه تطبیقی کیفیت ادراک مفاهیم کلی از دیدگاه ابن سینا و صدرالمتألهین
الموضوعات :
بیوک علیزاده
1
(
ندارد
)
داود زندی
2
(
ندارد
)
الکلمات المفتاحية: ادراک, مفاهیم کلی, تجرید, تعالی, معرفت شناسی,
ملخص المقالة :
ویژگی اساسی معقولات در مقابل محسوسات اتصاف آنها به کلیت و عمومیت است. صورت محسوسکه جزیی است، در مرتب هی ادراک عقلی به کلیت می رسد. حال سوال این است که چه تحولی درصورت محسوس به وجود م یآید که متصف به کلی بودن م یشود؟ در فلسف هی اسلامی دو نظری هیاساسی در باب نحوه ی ادراک مفاهیم کلی ارائه شده است. به سخن دیگر، به سوال بالا، دو پاسخمعروف است و دیگری به تعبیر مرحوم نظریه تجرید اساسی ارائه شده است که یکی از آنها بهنام دارد. بر اساس نظریه تجرید که عمدتا در آثار ابن سینا و پیروان او مطرح نظریه تعالی مطهریشده است صورت محسوس به واسطه تجرید و حذف عوارض مادی و خصوصیات شخصی متصف بهکه در آثار ملاصدرا و پیروان او مطرح شده است ذهن نظریه تعالی کلیت می شود. اما مطابقمفاهیم و معانی کلی را هم چون یک مفهوم مبهم و کاهش یافته که قابل صدق بر کثیر است درک نم یکند. بلکه در واقع همان صور و معانی جزئی حسی و خیالی به وسیله ی تعملات عقلی ونفسانی ترقی و تعالی یافته و به شمول و سعه بیشتری م یرسند. نوشتار حاضر به تبیین و مقایسهدیدگاه این دو فیلسوف درباره ی کیفیت ادراک مفاهیم کلی پرداخته است و از این رهگذر نقاطاشتراک و اختلاف دیدگاه آنان در این زمینه بیان شده است.
