قیاس‌های اقترانی شرطی-حملی و تقسیم‌بندی قضایا به خارجیه، ذهنیه و حقیقیه
الموضوعات :
علیرضا دارابی
1
(استادیار گروه فلسفه، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
الکلمات المفتاحية: قیاس اقترانی شرطی-حملی, قضایای حقیقیه, قضایای خارجیه,
ملخص المقالة :
ضرورت سازگار بودن همه‌ی قضایای منطق امری است که هیچ‌گاه نزد متفکران مسلمان انکار نشده است. در طول تاریخ منطق، هر ناسازگاری احتمالی در قواعد منطقی، هرچند کوچک، بررسی دقیق منطق‌دانان مسلمان را در پی داشته است. در ادامه‌ی این روند، متن حاضر به معرفی یک ناسازگاری مهم در آراء کنونی منطق‌دانان می‌پردازد. در آراء معاصر، تقسیم‌بندی قضایای حملی به سه دسته حقیقیه، خارجیه و ذهنیه (با اختلافاتی در تفسیر) مورد تأیید اغلب منطق‌دانان و فلاسفه اسلامی قرار گرفته است. ادعا می‌شود که این تقسیم‌بندی مستقل از بقیه قواعد منطقی است و بدون تغییر در قیاس‌های بیان شده در سنت منطقی قابل پذیرش است. در این مقاله نشان داده شده است که بخشی از قیاس‌های اقترانی شرطی-حملی تنها با قبول حقیقی بودن گزاره‌های حملی قابل پذیرش خواهند بود. اثبات این مدعا با بررسی برخی از قیاس‌های اقترانی شرطی-حملی با اشتراک در جزء ناقص صورت گرفته است. این بخش از قیاس‌ها در سنت منطق سینوی بدیهی‌ترین نمونه قیاس‌های شرطی-حملی با اشتراک در جزء ناقص محسوب شده‌اند. بررسی دقیق اثبات‌های موجود در این باب در کتب منطق‌دانان سینوی صحت مدعای ما را نشان داده است.
_||_
