بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر روند توسعه پایدار شهری در شهر اهواز
الموضوعات :
مطالعات توسعه اجتماعی ایران
نبی الله ایدر
1
(استادیار گروه علوم اجتماعی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران)
بهزاد حکیمی نیا
2
(دکتری جامعه شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران (نویسنده مسئول) (Email: hakiminya@gmail.com))
تاريخ الإرسال : 08 الثلاثاء , ربيع الأول, 1441
تاريخ التأكيد : 08 الثلاثاء , ربيع الأول, 1441
تاريخ الإصدار : 20 الثلاثاء , ذو القعدة, 1440
الکلمات المفتاحية:
اعتماد اجتماعی,
فرهنگ کار,
تحصیلات,
مشارکت اجتماعی,
توسعه پایدار,
شهر اهواز,
ملخص المقالة :
این پژوهش با هدف مطالعه عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر روند توسعه پایدار شهری در شهر اهواز انجام شده است. روش این پژوهش کمی از نوع پیمایشی است. جامعه‌آماری شامل همه شهروندان 15 تا 60 ساله شهر اهواز بوده و نمونه آماری پژوهش به کمک فرمول کوکران به تعداد 384 نفر برآورد شده و اطلاعات آماری پژوهش به وسیله پرسشنامه محقق ساخته به صورت سهمیه‌ای در میان شهروندان توزیع و اطلاعات با روایی بالایی جمع‌آوری شده است. در بحث نظری هم از رویکرد نظری توسعه درونزا استفاده شده است. نتایج آماری گویای وجود رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته است و تمامی ضرایب معنادار بوده است. برای سنجش اینکه آیا شاخص‌های اعتماد اجتماعی، فرهنگ کار، انگیزه و میل به پیشرفت، تعصب و تعلق به ویژگی‌های سنتی و بومی، اعتقادات مذهبی، تحصیلات و مشارکت اجتماعی شاخص‌های قابل قبولی برای توسعه پایدار در شهر اهواز هستند از یک مدل عاملی تاییدی بهره گرفته شده است که مجموعه برآوردهای استاندارد برای وزن‌های رگرسیونی شامل بارهای عاملی نشان می‌دهد که اثر شاخص‌های مذکور بر توسعه پایدار در اهواز معنادار است. در بین این شاخص‌ها تعهد اجتماعی با ضریب (78/0) بیشترین توان تبیین و مذهب با ضریب (16/0) کمترین توان تبیین توسعه پایدار را داشته‌اند.
المصادر:
ازکیا، مصطفی. (1384). جامعه شناسی توسعه، تهران: نشر قطره.
ازکیا، مصطفی. (1381). جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستاهای ایران. چاپ ششم. انتشارات اطلاعات.
ازکیا، مصطفی و غفاری غلامرضا. (1377). جامعه شناسی توسعه، تهران: نشرکلمه، چاپ سوم.
اکبری، نعمت‌اله. (1378). مجموعه مقالات مباحثی از توسعه اقتصادی در ایران، نگرش متدولوژیک بر تفاوت و تعدد در مفاهیم توسعه، اصفهان: نشر هشت بهشت.
بلانت، دان و مارک جکسون، (1373). اقتصاد کار و نیروی انسانی، محسن رنانی، انتشارات فلاحت ایران.
پرانک، ژان، الحق، محبوب. (1380). گزارش لاهه پیش زمینه توسعه پایدار (از فکر تا عمل)، مجله محیط شناسی، شماره 28.
پورافکاری، نصراله. (1391) نگرشی جامعه‌شناختی بر سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار در شوشتر، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی، سال ششم، شماره (17)، تابستان 1391
تودارو، مایکل. (1382). توسعه اقتصادی در جهان سوم، دکتر غلامرضا فرجادی، موسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی وتوسعه.
جعفری، مصطفی و حبیبی،محمد. (1381) فرهنگ کار، نشریه مدیریت تدبیر شهریور 1381 - شماره 125، 6 صفحه - از 70 تا 75)
حکیمی‌نیا، بهزاد، نسرین قلانی، سید محسن خلیفه سلطانی (1390) بررسی جامعه‌شناختی شاخص‌های کیفی توسعه انسانی کشورهای مسلمان با درآمد نفتی و غیر نفتی با تاکید بر جایگاه ایران، فصلنـامـه تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال پنجم ـ شماره سیزدهم، تابستان 1390
رحیمی، حسین. (1378). توسعه پایدار شهری با تکیه بر توانهای محیطی شهرستان کاشمر، رساله دکتری به راهنمایی دکتر شکوهی، دانشگاه تربیت مدرس.
رضوانی، محمد رضا. (1383). مقدمه ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران، تهران: نشر قومس،چاپ اول.
رضوانی، محمدرضا (1383). سنجش و تحلیل سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی در شهرستان سنندج با استفاده از GIS، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، دانشگاه فردوسی ، شماره سوم، مشهد، 149 تا 164.
رهنمایی، محمد تقی، سید موسی پور موسی (1385). بررسی ناپایداری امنیتی کلانشهر تهران بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار شهری، مجله پژوهش های جغرافیایی ، شماره 57 ص181-174.
زاهدی، شمس السادات، (1382)، چالش‌های توسعه پایدار از منظر اکوتوریسم، مدرس علوم انسانی، پاییز 1382، سال 7، شماره 3، ص 89-103.
زاهدی، شمس السادات وغلامعلی نجفی،(1385). بسط مفهومی توسعه پایدار، مجله مدرس، دوره دهم،شماره چهارم(پیاپی49)، ص76-43.
سازمان برنامه و بودجه جمهوری اسلامی ایران. (1377). در سایت: http://dastour.ir
سانتوس دوس و همکاران. (1358). توسعه و توسعه نیافتگی، ترجمه فرخ حسامیان، نشر ایران
سلامی، رضا. (1376). بررسی اجمالی توسعه پایدار، نشریه: اطلاع رسانی و کتابداری «رهیافت» زمستان 1376 - شماره 17 (7 صفحه - از 44 تا 50)
صادقی ده چشمه، ستار. (1380). بررسی جامعه شناختی موانع اجتماعی فرهنگی توسعه در شهرستان فارسان، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، استاد راهنما: دکتر نصراله پورافکاری-دکتر رسول ربانی.
صالحی، سیدرضا. (1386). تنوع فرهنگی و همبستگی ملی، تهران: گروه پژوهشهای فرهنگی و اجتماعی پژوهشکده تحقیقات استراتژیک (پژوهشنامه شماره 8). بهار 1386.
صرافی، مظفر. (1379). شهر پایدار چیست؟، دو فصلنامه مدیریت شهری، شماره 4، زمستان 1379 .
صمدی، علی حسین، (1388) سرمایه اجتماعی و توسعه مالی : اقتصاد ایران ( 1350-1385)، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 88، پاییز 88، صفحات 117-144)، 117)
ضرابی، اصغر و نازنین تبریزی (1390). تعیین سطح توسعه یافتگی شهرستان‌های استان مازندران- رویکرد تحلیل عاملی، فصلنامه آمایش محیط، شماره 12، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر، 63 تا 77.
طالب، مهدی (۱۳۸۳). جامعه شناسی روستایی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران..
عنبری، موسی. (1390). جامعه‌شناسی توسعه از اقتصاد تا فرهنگ، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). چاپ اول.
فراهانی، عاطفه. (1386). مطالعات قومی: مفاهیم و نظریات، تهران: گروه پژوهشهای فرهنگی و اجتماعی پژوهشکده تحقیقات استراتژیک (پژوهشنامه شماره 8). بهار 1386.
کِیت گریفین، (1382). راهبردهای توسعه اقتصادی، حسین راغفر، محمدحسین‌هاشمی، نشر نی.
محسنیان راد، مهدی. (1374). ارتباط جمعی و توسعه روستایی، تهران: معاونت ترویج و مشارکت مردمی وزارت جهاد سازندگی.
مرصوصی، نفیسه. (1383). توسعه یافتگی و عدالت اجتماعی شهر تهران، پژوهشهای اقتصادی، زمستان 1383، 4(14):19-32.
مطیعی لنگرودی، حسن (1384): برنامه ریزی روستایی با تأکید بر ایران، چاپ دوم، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
مطیعی لنگرودی، سیدحسن و ابراهیم شمسایی (1388): توسعه و کشاورزی پایدار (از دیدگاه اقتصاد روستایی)، انتشارات دانشگاه تهران.
مکنون، رضا و دیگران. (1376). تحقیقات و توسعه پایدار، فصلنامه رهیافت، زمستان 1376.
مکنون، رضا. (1376). مبانی برنامه‌ریزی توسعه پایدار، دومین همایش کشوری – نگرش بلندمدت به برنامههای توسعه پایدار با تاکید بر محیط زیست، تهران (مجموعه مقالات) 18-17 آذر 1376 (مجموعه مقالات).
میراب زاده ،پرستو؛شاخص‌های پایایی، مجله محیط زیست ،جلد 7 ،ش2 ،1374.
نوابخش، مهرداد و ارجمند سیاهپوش، اسحاق. (1388). مبانی پایدار توسعه شهری، تهران، انتشارات جامعه شناسان
هریسون، دیوید. (1376). جامعه شناسی نوسازی و توسعه، ترجمه دکتر علیرضا کلدی، ناشر دانشگاه علوم بهزیستی.
Anchorena, J. and F. Anjos (2008), Social Ties and Economic Development, Working Paper, Electronic Copy Available at: http://ssrn.com/abstract.
Cities Alliance, (2006). Guide to City Development Strategies; Improving Urban Performance, Washington D.C., 20433, U.S.A. First printing June 2006
Cozens, P M, (2002) Viewpoint Sustainable Urban Development and Crime Prevention Through Environmental Design for the British City. Towards an Effective Urban Environmentalism for the 21st Century, www.elsevier.com/locate/eiar.
David C. McClelland and David G. Winter. Motivating Economic Achievement. New York: Free Press, 1969. Pp. 409
David C. McClelland. (1961). The Achieving Society, Publisher: D. Van Nostrand Place of publication:Princeton, NJPublication year:1961
Desjeux, D. (1990) Essay on Training in Culture. Paris: UNESCO Publications.
Fedderke, J., R. De Kadt and J. Luiz (1999), “Economic Growth and Social Capital: a Critical Reflection,” Theory and Society, 28, 709-745.
François, P. (2002), Social Capital and Economic Development, Rutledge, First Published.
Gibson, R.B. (2001) ‘Specification of sustainability-based environmental assessment decision criteria and implications for determining ‘significance’ in environmental assessment’, Canadian Environmental Assessment Agency Research and Development Programme, Ottawa.
Grootaert, C. and T. Bastelaert (2002), the Role of Social Capital in Development, Cambridge: Cambridge Univ. Press.
Hagen, Everett E. (1967). On the Theory of Social Change. Homewood, Ill.: Dorsey.
Hoselitz, Berthold F. (1960). Sociological Aspects of Economic Growth. New York: Free Press.
Inglehart, Ronald (1997). Modernization and Postmodernization: Cultural, Economic, and Political Change in 43 Societies. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Kemp, René; Parto, Saeed. (2005). Governance for sustainable development: moving from theory to practice, Int. J. Sustainable Development, Vol. 8, Nos. 1/2, 2005
Lerner, Daniel. (1958). the Passing of Traditional Society: Modernizing the Middle East. Second Printing. Glencoe, Ill.: Free Press.
Luthans, F., Hodgetts, R. M., & Rosenkrantz, S. A. (1988), Real Managers, Cambridge, MA: Ballinger.
McClelland, D.C., Atkinson, J.W., Clark, R.A., and Lowell, E.L. (1961). The Achievement Motive. NY: Appleton-Century-Crofts
McClelland, David C. (1978). "Managing motivation to expand human freedom". American Psychologist. 33 (3): 201–210. doi:10.1037/0003-066x.33.3.201.
Misra, R. P. and A. L. Mabogunje (1981), Regional Development Alternatives: International Perspectives, Tokyo: Maruzen Co. Ltd.
Moore, B. (1997): social origins of dictatorship and demo cracy, Boston,Beacon press
Nielsen, F. (1995), “Towards a Theory of Ethnic Solidarity in Modern societies”, American Sociological Review, vol 50, No 2. PP. 133-149.
Prize, R. Williams, A. (2006); Environmental Planning for Sustainable Urban Development, Exhibition at Chaguaramas, pp 2-6, October, http:/www.bvsde.paho.org.
Roseland, mark, 2003, dimension of eco-city, cities.
The Cities Alliance, (2006). Guide to City Development Strategies, Washington D.C., 20433, U.S.A. http://www.citiesalliance.org
The Oxford English Dictionary. (2012). Second Edition, Oxford University Press
_||_
ازکیا، مصطفی. (1384). جامعه شناسی توسعه، تهران: نشر قطره.
ازکیا، مصطفی. (1381). جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستاهای ایران. چاپ ششم. انتشارات اطلاعات.
ازکیا، مصطفی و غفاری غلامرضا. (1377). جامعه شناسی توسعه، تهران: نشرکلمه، چاپ سوم.
اکبری، نعمت‌اله. (1378). مجموعه مقالات مباحثی از توسعه اقتصادی در ایران، نگرش متدولوژیک بر تفاوت و تعدد در مفاهیم توسعه، اصفهان: نشر هشت بهشت.
بلانت، دان و مارک جکسون، (1373). اقتصاد کار و نیروی انسانی، محسن رنانی، انتشارات فلاحت ایران.
پرانک، ژان، الحق، محبوب. (1380). گزارش لاهه پیش زمینه توسعه پایدار (از فکر تا عمل)، مجله محیط شناسی، شماره 28.
پورافکاری، نصراله. (1391) نگرشی جامعه‌شناختی بر سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار در شوشتر، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی، سال ششم، شماره (17)، تابستان 1391
تودارو، مایکل. (1382). توسعه اقتصادی در جهان سوم، دکتر غلامرضا فرجادی، موسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی وتوسعه.
جعفری، مصطفی و حبیبی،محمد. (1381) فرهنگ کار، نشریه مدیریت تدبیر شهریور 1381 - شماره 125، 6 صفحه - از 70 تا 75)
حکیمی‌نیا، بهزاد، نسرین قلانی، سید محسن خلیفه سلطانی (1390) بررسی جامعه‌شناختی شاخص‌های کیفی توسعه انسانی کشورهای مسلمان با درآمد نفتی و غیر نفتی با تاکید بر جایگاه ایران، فصلنـامـه تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، سال پنجم ـ شماره سیزدهم، تابستان 1390
رحیمی، حسین. (1378). توسعه پایدار شهری با تکیه بر توانهای محیطی شهرستان کاشمر، رساله دکتری به راهنمایی دکتر شکوهی، دانشگاه تربیت مدرس.
رضوانی، محمد رضا. (1383). مقدمه ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران، تهران: نشر قومس،چاپ اول.
رضوانی، محمدرضا (1383). سنجش و تحلیل سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی در شهرستان سنندج با استفاده از GIS، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، دانشگاه فردوسی ، شماره سوم، مشهد، 149 تا 164.
رهنمایی، محمد تقی، سید موسی پور موسی (1385). بررسی ناپایداری امنیتی کلانشهر تهران بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار شهری، مجله پژوهش های جغرافیایی ، شماره 57 ص181-174.
زاهدی، شمس السادات، (1382)، چالش‌های توسعه پایدار از منظر اکوتوریسم، مدرس علوم انسانی، پاییز 1382، سال 7، شماره 3، ص 89-103.
زاهدی، شمس السادات وغلامعلی نجفی،(1385). بسط مفهومی توسعه پایدار، مجله مدرس، دوره دهم،شماره چهارم(پیاپی49)، ص76-43.
سازمان برنامه و بودجه جمهوری اسلامی ایران. (1377). در سایت: http://dastour.ir
سانتوس دوس و همکاران. (1358). توسعه و توسعه نیافتگی، ترجمه فرخ حسامیان، نشر ایران
سلامی، رضا. (1376). بررسی اجمالی توسعه پایدار، نشریه: اطلاع رسانی و کتابداری «رهیافت» زمستان 1376 - شماره 17 (7 صفحه - از 44 تا 50)
صادقی ده چشمه، ستار. (1380). بررسی جامعه شناختی موانع اجتماعی فرهنگی توسعه در شهرستان فارسان، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، استاد راهنما: دکتر نصراله پورافکاری-دکتر رسول ربانی.
صالحی، سیدرضا. (1386). تنوع فرهنگی و همبستگی ملی، تهران: گروه پژوهشهای فرهنگی و اجتماعی پژوهشکده تحقیقات استراتژیک (پژوهشنامه شماره 8). بهار 1386.
صرافی، مظفر. (1379). شهر پایدار چیست؟، دو فصلنامه مدیریت شهری، شماره 4، زمستان 1379 .
صمدی، علی حسین، (1388) سرمایه اجتماعی و توسعه مالی : اقتصاد ایران ( 1350-1385)، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 88، پاییز 88، صفحات 117-144)، 117)
ضرابی، اصغر و نازنین تبریزی (1390). تعیین سطح توسعه یافتگی شهرستان‌های استان مازندران- رویکرد تحلیل عاملی، فصلنامه آمایش محیط، شماره 12، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر، 63 تا 77.
طالب، مهدی (۱۳۸۳). جامعه شناسی روستایی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران..
عنبری، موسی. (1390). جامعه‌شناسی توسعه از اقتصاد تا فرهنگ، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). چاپ اول.
فراهانی، عاطفه. (1386). مطالعات قومی: مفاهیم و نظریات، تهران: گروه پژوهشهای فرهنگی و اجتماعی پژوهشکده تحقیقات استراتژیک (پژوهشنامه شماره 8). بهار 1386.
کِیت گریفین، (1382). راهبردهای توسعه اقتصادی، حسین راغفر، محمدحسین‌هاشمی، نشر نی.
محسنیان راد، مهدی. (1374). ارتباط جمعی و توسعه روستایی، تهران: معاونت ترویج و مشارکت مردمی وزارت جهاد سازندگی.
مرصوصی، نفیسه. (1383). توسعه یافتگی و عدالت اجتماعی شهر تهران، پژوهشهای اقتصادی، زمستان 1383، 4(14):19-32.
مطیعی لنگرودی، حسن (1384): برنامه ریزی روستایی با تأکید بر ایران، چاپ دوم، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
مطیعی لنگرودی، سیدحسن و ابراهیم شمسایی (1388): توسعه و کشاورزی پایدار (از دیدگاه اقتصاد روستایی)، انتشارات دانشگاه تهران.
مکنون، رضا و دیگران. (1376). تحقیقات و توسعه پایدار، فصلنامه رهیافت، زمستان 1376.
مکنون، رضا. (1376). مبانی برنامه‌ریزی توسعه پایدار، دومین همایش کشوری – نگرش بلندمدت به برنامههای توسعه پایدار با تاکید بر محیط زیست، تهران (مجموعه مقالات) 18-17 آذر 1376 (مجموعه مقالات).
میراب زاده ،پرستو؛شاخص‌های پایایی، مجله محیط زیست ،جلد 7 ،ش2 ،1374.
نوابخش، مهرداد و ارجمند سیاهپوش، اسحاق. (1388). مبانی پایدار توسعه شهری، تهران، انتشارات جامعه شناسان
هریسون، دیوید. (1376). جامعه شناسی نوسازی و توسعه، ترجمه دکتر علیرضا کلدی، ناشر دانشگاه علوم بهزیستی.
Anchorena, J. and F. Anjos (2008), Social Ties and Economic Development, Working Paper, Electronic Copy Available at: http://ssrn.com/abstract.
Cities Alliance, (2006). Guide to City Development Strategies; Improving Urban Performance, Washington D.C., 20433, U.S.A. First printing June 2006
Cozens, P M, (2002) Viewpoint Sustainable Urban Development and Crime Prevention Through Environmental Design for the British City. Towards an Effective Urban Environmentalism for the 21st Century, www.elsevier.com/locate/eiar.
David C. McClelland and David G. Winter. Motivating Economic Achievement. New York: Free Press, 1969. Pp. 409
David C. McClelland. (1961). The Achieving Society, Publisher: D. Van Nostrand Place of publication:Princeton, NJPublication year:1961
Desjeux, D. (1990) Essay on Training in Culture. Paris: UNESCO Publications.
Fedderke, J., R. De Kadt and J. Luiz (1999), “Economic Growth and Social Capital: a Critical Reflection,” Theory and Society, 28, 709-745.
François, P. (2002), Social Capital and Economic Development, Rutledge, First Published.
Gibson, R.B. (2001) ‘Specification of sustainability-based environmental assessment decision criteria and implications for determining ‘significance’ in environmental assessment’, Canadian Environmental Assessment Agency Research and Development Programme, Ottawa.
Grootaert, C. and T. Bastelaert (2002), the Role of Social Capital in Development, Cambridge: Cambridge Univ. Press.
Hagen, Everett E. (1967). On the Theory of Social Change. Homewood, Ill.: Dorsey.
Hoselitz, Berthold F. (1960). Sociological Aspects of Economic Growth. New York: Free Press.
Inglehart, Ronald (1997). Modernization and Postmodernization: Cultural, Economic, and Political Change in 43 Societies. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Kemp, René; Parto, Saeed. (2005). Governance for sustainable development: moving from theory to practice, Int. J. Sustainable Development, Vol. 8, Nos. 1/2, 2005
Lerner, Daniel. (1958). the Passing of Traditional Society: Modernizing the Middle East. Second Printing. Glencoe, Ill.: Free Press.
Luthans, F., Hodgetts, R. M., & Rosenkrantz, S. A. (1988), Real Managers, Cambridge, MA: Ballinger.
McClelland, D.C., Atkinson, J.W., Clark, R.A., and Lowell, E.L. (1961). The Achievement Motive. NY: Appleton-Century-Crofts
McClelland, David C. (1978). "Managing motivation to expand human freedom". American Psychologist. 33 (3): 201–210. doi:10.1037/0003-066x.33.3.201.
Misra, R. P. and A. L. Mabogunje (1981), Regional Development Alternatives: International Perspectives, Tokyo: Maruzen Co. Ltd.
Moore, B. (1997): social origins of dictatorship and demo cracy, Boston,Beacon press
Nielsen, F. (1995), “Towards a Theory of Ethnic Solidarity in Modern societies”, American Sociological Review, vol 50, No 2. PP. 133-149.
Prize, R. Williams, A. (2006); Environmental Planning for Sustainable Urban Development, Exhibition at Chaguaramas, pp 2-6, October, http:/www.bvsde.paho.org.
Roseland, mark, 2003, dimension of eco-city, cities.
The Cities Alliance, (2006). Guide to City Development Strategies, Washington D.C., 20433, U.S.A. http://www.citiesalliance.org
The Oxford English Dictionary. (2012). Second Edition, Oxford University Press
