تحلیل گفتمان توسعه اجتماعی در ادوار مجلس شورای اسلامی ایران

الموضوعات : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

مرادعلی منصوری رضی ¹ , رضا یازرلو ² , صدیقه امینیان ³ , علیرضا اسماعیلی ⁴

1 - دانشجوی دکترای جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران
2 - استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 - استادیار گروه علوم اجتماعی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران
4 - استادیار گروه علوم اجتماعی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران.

تاريخ الإرسال : 14 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1445 تاريخ التأكيد : 18 الأربعاء , شعبان, 1445 تاريخ الإصدار : 28 السبت , شعبان, 1445

الکلمات المفتاحية: &quot, گفتمان&quot, , &quot, تحلیل گفتمان&quot, , &quot, توسعه اجتماعی&quot, , &quot, برنامه‌های توسعه&quot, , &quot, مجلس شورای اسلامی&quot, ,

ملخص المقالة :

هدف مقاله حاضر، تحلیل گفتمان توسعه اجتماعی در ادوار مجلس شورای اسلامی بوده است. به این منظور، متن مذاکرات مربوط به توسعه اجتماعی در ادوار اول تا نهم مجلس شورای اسلامی با تاکید بر مذاکرات مربوط به برنامه‌های اول تا پنجم توسعه کشور و با استفاده از روش نمونه‌گیری «نظری» انتخاب و به ‌عنوان جامعه هدف پژوهش، مبنای بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌های حاصل از تحلیل گفتمان، حاکی از آن است که در ادوار اول و دوم مجلس، به دلیل شرایط جنگ در کشور، تمرکز بر توزیع و رفع نیازهای ضروری آحاد جامعه بوده است و هر آنچه با توسعه به معنای رشد اقتصادی - اجتماعی پیوند داشته، نابهنجار تلقی و از ادبیات گفتاری و کرداری توسعه حذف شدند. در مجلس سوم و در قالب برنامه اول توسعه، با توجه به حاکم بودن گفتمان «تعدیل اقتصادی» شاهد «رویکرد تک بعدی به توسعه» با اولویت توسعه اقتصادی و در حاشیه قرار گرفتن ابعاد دیگر توسعه از جمله توسعه اجتماعی بودیم. در مجلس چهارم و در قالب برنامه دوم توسعه، گفتمان «رشد و توسعه پایدار»؛ حاکم شد. در مجلس پنجم و ششم در قالب برنامه سوم توسعه، گفتمان «توسعه پایدار»؛ و در مجالس ششم و هفتم در قالب برنامه چهارم، گفتمان «توسعه اجتماعی بومی»؛ و نهایتا در مجالس هشتم و نهم در قالب برنامه پنجم توسعه، گفتمان «پیشرفت و عدالت» تسلط گفتمانی داشته‌اند. این رویکرد حاکی از نوعی گسست و عدم تداوم گفتمان جامع توسعه اجتماعی در ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی بوده است.

المصادر:

 آذر، عادل (1386). گرفتار ضعف کارشناسی، عملکرد اقتصادی مجلس هفتم، روزنامه اعتماد ملی.
 امجدی، حوریه، مطلبی، مسعود و گنجی، قربانعلی (1399). تحلیل مقایسه‌ای سیاست‌های اجتماعی- رفاهی در دولت‌های احمدی نژاد و روحانی، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال دوازدهم، شماره 3: 178- 191
 پور محمدی، محمد رضا (1391). برنامه ریزی مسکن، تهران: انتشارات سمت.
 خزافی، حسین (1378). نگاهی به برنامه سوم بخش مسکن، فصلنامه اقتصاد مسکن، شماره 29.
 خلیلی، زهرا و شهامت، نادر (1400). عدالت آموزشی و توسعه اجتماعی، چهارمین همایش بین‌المللی روانشناسی، علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی، دانشگاه آزاد مرودشت
 دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و عطایی، مهدی (1392).گفتمان هسته‌ای دولت یازدهم، مطالعات راهبردی، سال 17، شماره 1.
 رحمانی، مریم (1375). ارزیابی بخش مسکن در قالب برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی، مجموعه مقالات سومین سمینار سیاست های توسعه مسکن در ایران، تهران: دانشگاه تهران.
 شیروانی، نگین (1382). بهای اقتصاد در مجلس هفتم، روزنامه ایران.
 صادقی فسایی، سهیلا و روز خوش، محمد (1392). نکاتی تحلیلی و روش‌شناختی درباره تحلیل گفتمان (با نگاهی به پژوهش‌های ایرانی)، مطالعات اجتماعی ایران، سال هفتم، شماره ۴ (پیاپی ۲۴).
 قنبری، ابوالفضل و ظاهری، محمد (1389). ارزیابی سیاست‏های کلان مسکن در برنامه‏های قبل و پس از انقلاب اسلامی ایران، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 132: 89- 77.
 قنبری، عاطفه، مؤدب، فاطمه، حیدرزاده، آبتین و همکاران (1396). طرح تحول نظام سلامت؛ نگاهی نو به ارایه خدمات سلامت: چالش‌های فراروی آن، مجله تحقیقات نظام سلامت حکیم، دوره بیستم، شماره 1: 8-1.
 گزارش اقتصادی سال 1382 و نظارت بر عملکرد چهار ساله اول برنامه سوم توسعه (1383)
 گزارش اقتصادی و ترازنامه بانک مرکزی (1378)
 مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری (1387). دولت ایرانی- اسلامی (آراء دکتر محمود احمدی نژاد رئیس جمهور)، تهران: نشر مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری.
 یازرلو، رضا و ملکی، امیر و صالحی، صادق و ربیعی، علی؛ به کارگیری مدل فرکلاف در گونه شناسی گفتمانهای محیط زیستی ایران (گفتمان‏های عدالت، حفاظت، مخاطره و نوسازی) فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، سال پنجم، شماره دوم، زمستان 1395، صص 76-59
 یازرلو، رضا؛ تحلیل گفتمان های زیست محیطی مجلس شورای اسلامی ایران، رساله دکتری تخصصی جامعه‏شناسی، دانشگاه پیام نور، 1395