نقش بازدارنده حمایت اجتماعی از تعارض نقش شغلی- خانوادگی

الموضوعات : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

سیدعلیرضا افشانی ¹ ( استاد جامعه‌شناسی، دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه يزد، يزد، ایران )
لیدا هاتفی راد ² ( دکتري جامعه‌شناسي مسائل اجتماعي ايران، دانشگاه يزد، یزد، ایران. )

تاريخ الإرسال : 16 الخميس , جمادى الأولى, 1445 تاريخ التأكيد : 18 الأربعاء , شعبان, 1445 تاريخ الإصدار : 28 السبت , شعبان, 1445

الکلمات المفتاحية: تعارض نقش, شغلی- خانوادگی, زنان, حمایت اجتماعی, حمایت خانواده,

ملخص المقالة :

كار و خانواده دو حوزه اساسي در زندگي هر فرد محسوب مي‏شود كه درگيري همزمان با نقش‏هاي دوگانه اين دو حوزه هم بر سازمان و فرد و هم بر خانواده‏ها اثرگذار است. پژوهش حاضر درصدد است تا یکی از عوامل اجتماعی مهم مرتبط با تعارض نقش شغلي- خانوادگي یعنی حمایت اجتماعی از فرد شاغل را در میان زنان شاغل در شهر يزد مورد بررسي قرار دهد. روش مورد استفاده در این تحقیق، از نوع پیمایشی است؛ داده‏ها با ابزار پرسشنامه و با استفاده از شیوه نمونه‏گیری خوشه‏ای از 323 نفر از زنان شاغل در شهر يزد گردآوری شده است. داده‏ها به کمک نرم‏افزار آماری SPSS و Amos مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‏ها نشان داد که بین حمایت اجتماعی از فرد شاغل با تعارض نقش شغلی و خانوادگی و هم‏چنين بین حمایت اجتماعی در خانواده و حمایت اجتماعی سرپرست با تعارض نقش شغلی- خانوادگی و ابعاد آن رابطه منفی و معنی‏داری وجود داشت. ولی بین حمایت اجتماعی همکاران با تعارض نقش رابطه معناداری یافت نشد. بنابراین برخورداری از حمایت اجتماعی هم در خانواده و هم در محیط کار برای كاهش فشار و تنش زنان شاغل ضروری است.

المصادر:

 افخمي اردكاني، مهدي؛ رادمرد، سيد قادر؛ رجب پور، ابراهيم (1395). بررسي نقش تعديل گر حمايت اجتماعي در رابطه تعارض كار- خانواده و رضايت شغلي، مديريت فرهنگ سازماني، 14(1): 116-97.
 توانگر، حسين؛ الحاني، فاطمه؛ونكي، زهره (1391). نقصان خودكارامدي: پيامد تعارض كار- خانواده پرستاران، مجله‏ تحقيقات كيفي در علوم سلامت، 1(2): 147-135.
 دعايي، حبيب‏اله؛ پور، سميرا؛ خريدار، فاطمه (1391). تحليل و بررسي عوامل پيش‏بيني‏كننده‏ تعارض كار- خانواده و قصد ترك خدمت؛ نمونه مورد مطالعه: پرستاران بيمارستان قائم (عج) در مشهد، مجله‏ علوم اجتماعي دانشكده‏ ادبيات و علوم انساني دانشگاه فردوسي مشهد، 9(1): 88-63.
 رازقي نصرآباد، حجيه بي‏بي؛ حسيني، زينب (1398). مطالعه تجربه ايفاي همزمان نقش شغلي- خانوادگي در مادران شاغل داراي فرزند خردسال، جامعه شناسي کاربردي، 30(3): 109-134.
 رستگارخالد، امیر (1385)، خانواده، کار، جنسیت، تهران: شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
 روش بلاو- اسپنله، آن ماري (1372). مفهوم نقش در روانشناسي اجتماعي، مطالعات تاريخي- انتقادي، (ترجمه ابوالحسن سروقد مقدم)، تهران: آستان قدس رضوي.
 زمان زاده، وحيد؛ حيدرزاده، مهدي؛ عشوندي، خدايار؛ لک ديزجي، سيما (1386)، ارتباط بين کيفيت زندگي و حمايت اجتماعي در بيماران همودياليزي، مجله پزشکي دانشگاه علوم پزشکي تبريز، 29(1): 54-49.
 سبك رو، مهدي؛ كلهريان، رضا؛ كامجو، زين العابدين؛ طالقاني، غلامرضا (1392). تعارض کار و خانواده: نقش ادراک حمايت‏هاي سازماني در قصد ترک خدمت (مورد کاوي پرستاران بيمارستان‎هاي شهر تهران)، فصلنامه مديريت دولتي، 3(6): 126-111.
 سفيري، خديجه؛ زهرا، زارع (1385). احساس ناسازگاري ميان نقش‏هاي اجتماعي و خانوادگي در زنان، مطالعات زنان، 4(2): 70-47.
 سواره، دیمن؛ شریعتمدار، آسیه؛ خدادادی سنگده، جواد (1401). مطالعه تجارب زیسته معلمان زن دارای رضایت شغلی در زمینه حل موفقیت آمیز تعارض کار- خانواده، فصلنامه پژوهش‏های کاربردی روانشناختی، 13(3): 293-309.
 طاهري گودرزي، حجت (1396). بررسي تأثير تضاد كار- خانواده و حمايت كار- خانواده بر رضايت شغلي و عملكرد شغلي كاركنان شركت ملي حفاري ايران، فصلنامه مديريت منابع انساني در صنعت نفت، 9(33): 132-111.
 فاتحي زاده، مريم؛ نقوي، اعظم و سلطاني، مرضيه (1386) بررسي ارتباط بين حمايت اجتماعي و تعارض كار- خانواده زنان شاغل، فصلنامه مشاوره شغلي و سازماني دانشگاه شهيد بهشتي، شماره1: 121-132.
 فتحی، لیلا؛ قاسمی، طیبه (1401). مطالعه کیفی تعارض نقش شغلی - خانوادگی زنان معلم در شهر ساوه، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 14(56): 21-40.
 گروسي، سعيد؛ آدينه زاد، راحله (1389). بررسي رابطه عوامل اجتماعي با تعارض نقش‏هاي شغلي و خانوادگي در بين زنان شاغل شهر كرمان، مجله‏ علوم اجتماعي دانشكده‏ ادبيات و علوم اجتماعي دانشگاه فردوسي مشهد، 7(1): 139- 121.
 ملكيها، مرضيه؛ باغبان، ايران؛ فاتحي زاده، مريم (1388). بررسي اثربخشي مديريت تعارض كار- خانواده بر كاهش تعارض كار- خانواده و خانواده- كار زنان شاغل، مطالعات اجتماعي- روان‏شناختي زنان، 7(1): 152- 133.
 نبوي، عبدالحسين؛ شهرياري، مرضيه (1391). بررسي تأثير محرک‏هاي تنش زا و حمايت اجتماعي در خانواده بر تعارض خانواده با کار (مورد مطالعه: زنان شاغل ادارات دولتي شهر اهواز)، مجله انجمن جامعه شناسي ايران، 13(1و2): 57-31.
 Adams, G. A. and king, L. A. (1996). "Relationships of job and family social support and work family conflict with job and life satisfaction". Journal of applied psychology, 81 (4):411-420.
 Asghar, M., Gull, N., Bashir, M. and Akbar, M. (2018). "The Impact of Work-Family Conflict on Turnover Intentions: The Moderating Role of Perceived Family Supportive Supervisor Behavior". Journal of Hotel & Business Management, 7(1): DOI: 10.4172/2169-0286.1000178.
 Aycan, Z. and Eskin, M. (2005). "Relative Contributions of Childcare, Spousal Support, and Organizational Support in Reducing Work-Family Conflict for Men and Women: The Case of Turkey". Sex Roles, 53 (7–8): 453–471.
 Carlson, D.S. & Perrewe, P.L. (1999)." The role of social support in the stressor-strain relationship. An examination of work-family conflict". Journal of Management, 25 (4): 513-540.
 Cohen, S. (2004). "Social relationship and health". American psychologist, 59: 676-684.
 Daalen, G. V, Willemsen,T. M and Sanders, K (2006). "Reducing work- family conflict through different sources of social support". Journal of vocational behavior, 69: 462-476.
 Davidson, L. M, Demaray, M. L, Malecki. ch. k, Ellonen, N and korkiamaki, R. (2008). "United stated and finish adolescent’s perceptions of social support: a cross-cultural analysis". School psychology international, 29 (3): 363-375.
 Greenhause, J.H.and Beutell, N.J. (1985). "Sources of conflict between work and family roles". Academy of management review, 10 (1):76-88.
 Jamaludin, N. H., Ibrahim, R. and Dagang, M. (2018). "Social support as a moderator of the relationship between work family conflict and family satisfaction ."Management Science Letters, 8(9): 951-962.
 King, L.A. and Mattimore L.A.k. and King, D.W. and Adams, G. A. (1995). "Family support inventory for workers: A new measure of perceived social support from family members". Journal of Organizational Behavior, 16 (3): 235–258.
 Kossek, E. E and Ozeki, C. (1998). "Work- family conflict policies, and the Job-life satisfaction Relationship: A Review and Directions for organizational Behavior-Human Resources". Journal of Applied Psychology, 83 (2): 139-149
 Krchmeyer, C., & Cohen, A. (1999). "Different Strategies for managing the work/non-work interface: test for unique pathways to work outcomes". Work and stress, 13 (1):59-73.
 Ku, M. (2007). "An examination of work-family conflict and intention to leave among college and university foodservice managers". Unpublished doctoral dissertation. Stillwater, OK: Oklahoma State University.
 Marcelissen, F.H, Winnubst J.A., Buunk B., deWolff, C.J (1988),"Social support and occupational stress: a causal analysis". Social science and medicine, 26: 365-373.
 Marks, S.R (1977). "Multiple roles and role strain: some notes on human energy, time and commitment". American Sociological Review, 42)6 (: 921- 936.
 Matthews, R. A., & Toumbeva, T. H. (2015). "Lagged effects of family supportive organization perceptions and supervisor behaviors in relation to generalized work-related resources". Journal of Occupational Health Psychology, 20(3): 301-313.
 Mauno, S., Ruokolainen, M., & Kinnunen, U. (2015). "Work family conflict and enrichment from the perspective of psychosocial resources: Comparing Finnish healthcare workers by working schedules". Social and Behavioral Sciences, 48: 86-94.
 Mofoluwake P. Ajayi, Tomike I. Olawande, Ajibade E. Jegede, Emmanuel O. Amoo & Adebanke Olawole-Isaac.(2020). "Work-family conflict: Evaluating the mediating role of personal intervening strategies". Cogent Social Sciences: 6(1). https://doi.org/10.1080/23311886.2020.1731224.
 Rathi, N., & Barath, M. (2012). "Work-Family Conflict and Job and Family Satisfaction: Moderating Effect of Social Support among Police Personnel". Amrita School of Business: 5-19.
 Seiger, C. P and Wiese, B. S. (2009). "Social support from work and family domains as an antecedent or moderator of work- family conflict?". Journal of vocational behavior, 75: 26-37.
 Selvarajan, T.T, Cloninger, P.A. & Singh, B. (2013)."Social support and work– family conflict: A test of an indirect effects model". Journal of vocational behavior, 83: 486-499.
 Thomas, L.T., Ganster, D.C. (1995)."Impact of family-supportive work variables on work-family conflict and strain: A control perspective". Journal of Applied Psychology, 80 (1): 6-15.
 Voydanoff, P. (1988). "Work role characteristics, family structure demands and work/family conflict". Journal of Marriage and the Family, 50: 749-761.
 Voydanoff, P., and Donnelly, B.W. (1999). "Multiple Roles and Psychological Distress: The Intersection of the Paid Worker, Spouse, and Parent Roles with the Role of the Adult Child". Journal of Marriage and the Family, 61 (3):725–738.
 Warren, J. A., & Johnson, P. J. (1995). "The impact of workplace support on work-family role strain". Family Relations, 44: 163–169.
 Yildirim, D. & Aycan, Z. (2008)." Nurses work demands and work_ family conflict: A questionnaire survey". International journal of nursing studies, 45: 1366-137.