نقش تعاونی‌ها در توسعه اجتماعی و اقتصادی

الموضوعات : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

مسعود دارابی ¹ (استادیار دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران)
ابوالقاسم حیدرابادی ² (استادیار گروه جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بابل، بابل، ایران)

تاريخ الإرسال : 12 الجمعة , رجب, 1444 تاريخ التأكيد : 05 الخميس , ذو القعدة, 1444 تاريخ الإصدار : 29 الإثنين , رجب, 1444

الکلمات المفتاحية: فرهنگ تعاونی, واژگان کلیدی: تعاون, توسعه اقتصادی و قم, توسعه اجتماعی,

ملخص المقالة :

تعاون یکی از سه بخش مهم اقتصادی کشور محسوب می شود. تعاونیها و بخش تعاون می تواند در توسعه اقتصادی و اجتماعی یک جامعه اثرگذار باشد. پژوهش حاضر با هدف نقش تعاونی ها در توسعه اقتصادی و اجتماعی در استان قم مطالعه شد. روش تحقیق، پیمایشی بوده و ابزار آن، پرسشنامه است. جامعه آماری مطالعه حاضر، اعضای شرکتهای تعاونی تولیدی و خدماتی استان قم می باشد که مجموعاً برابر با 830044 نفر می باشند. از طریق نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، تعداد 400 نفر از اعضای تعاونی ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته ها نشان می دهد میانگین متغیر توسعه اجتماعی در سطح متوسط رو به پایین قرار دارد. بالاترین میانگین را به ترتیب شاخص های فعالیت های مدنی، سلامت جسمانی و هنجارهای تعمیم یافته داشته است. همچنین کمترین میانگین مربوط به انسجام اجتماعی و آگاهی اجتماعی است. میانگین توسعه اقتصادی برابر با 2.44 بوده و کمتر از حد متوسط است. همچنین مقدار آن از توسعه اجتماعی نیز پایین تر است. نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان می دهد که 40/5 درصد از تغییرات توسعه اجتماعی و 30/1 درصد توسعه اقتصادی متأثر از تعاونی ها و بخش تعاونی است. نتیجه این که تعاونی ها و عملکرد مثبت آنها می تواند زمینه را برای توسعه اجتماعی و اقتصادی فراهم سازد. لذا تعاونی ها توانایی لازم برای ایجاد برابری اقتصادی و اجتماعی در استان قم را دارند.

المصادر:

ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا(1383) توسعه روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران، تهران: نشر نی.

ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا (1385)، جامعه شناسی توسعه، تهران: نشر کیهان.

اسدی، شراره و علی، آقایی ملک‏آبادی(1391) نقش شرکت های تعاونی در توسعه اقتصادی و اجتماعی، اولین همایش ملی کشاورزی در شرایط محیطی دشوار، رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز.

بزرگ پرور، الهام و بهمن خسروی پور(1395) نقش تعاونی در کاهش فقر، دومین کنگره سراسری در مسیر توسعه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، گروه آموزش و پژوهش شرکت مهندسی باروگستر پارس، دانشگاه فرهنگیان استان گلستان.

بیات، اصغر(1388) تعاونیها و اقتصاد اجتماعی، مجله علمی پژوهشی تعاون و کشاورزی، دوره 20، 206-207، تابستان 1388، صفحه 167-143.

 بهرامی، ایرج(1354) اصول شرکت‏های تعاونی. تهران: انتشارات دانشگاه ملی ایران.

پیرایش، رضا و پرکاری، شیرین(1394) نقش شرکت های تعاونی در توسعه اقتصادی کشور، چهارمین همایش ملی علوم مدیریت نوین، سال 1394.

جبارزاده شیاده، سیدمهدی و دیگران(1396) نقش و جایگاه اقتصادی تعاونی‏ها در برنامه‏ریزی‏های توسعه پایدار روستایی(مطالعه موردی: تعاونی‏های صیادی جزیره قشم)، فصلنامه جغرافیا(برنامه‏ریزی منطقه‏ای)، دوره 29، شماره 1، زمستان، صفحه 17-31.

 رحمانی فیروزجاه، علی، سهرابی، سعدیه(1390) نقش تعاونی در تشکیل و تقویت سرمایه اجتماعی، مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین المللی ظرفیت های بخش تعاون در توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، وزارت تعاون.

ژید، شارل؛ ریست شارل(1380) تاریخ عقاید اقتصادی(جلد اول)، ترجمه کریم سنجانی، تهران، دانشگاه تهران مؤسسه انتشارات و چاپ، چاپ چهارم.

سبزی، احمد(1394)نقش تعاونی های روستایی در توسعه اقتصاد روستایی مطالعه موردی شهریار، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‏ریزی روستایی، دانشگاه تهران.

 سپهردوست، حمید و زمانی شبخانه، صابر(1394)بررسی نقش تعاونی ها در ایجاد انگیزه های مشارکتی و توسعه اقتصادی، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 63، سال شانزدهم.

سرافراز، ایوب؛ مالکی‏نیا، ناهید؛ عسگری الوج، حسین(1390) بررسی اثربخشی تسهیلات صندوق تعاون (بانک توسعه تعاون) در توسعه تعاون، پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار، زمستان 1390،  شماره 3 12، صفحه 88-77.

سلطانی‏مقدس، ریحانه و میرزاعلی، محمد(1396) واکاوی اثرات اقتصادی اجتماعی شرکت‏های تعاونی روستایی از دیدگاه روستاییان شهرستان گنبدکاووس)، فصلنامه برنامه‏ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 8، شماره 30، بهار 1396، صفحه 103-67.

شرکت مهندسین مشاور یکم، ( ۱۳۷7) مطالعات جامع کشاورزی، وزارت جهاد سازندگی، مؤسسه پژوهش برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، جلد ۲۸، تهران.

شکیبا مقدم، محمد(۱۳۸1) مدیریت تعاونی‏ها، تهران، انتشارات میر.

شمس‏الدینی، علی(1388) بررسی نقش شرکتهای تعاونی در توسعه پایدار شهرستان ممسنی، تعاون و کشاورزی (تعاون)،  تیر و مرداد 1388، دوره 20، شماره 204-205، صفحه103-89.

طالب، مهدی(1384) اصول و اندیشه‏های تعاونی،چاپ چهارم، تهران، دانشگاه تهران.

طاهرخانی، مهدی و حیدری‏ساربان، وکیل(1383) نقش تعاونی‏های تولیدی در توسعه مناطق روستایی (مطالعه موردی شهرستان مشکین‏شهر)، پژوهش‏های جغرافیایی، پاییز 1383،  دوره 36، شماره 49 ، صفحه 113-124.

فال سلیمان؛ محمود، جواد میکانیکی؛ حجت‏اله صادقی؛ عالیه دزگی(1392) بررسی نقش شرکت‏های تعاونی روستایی زنان در وضعیت اقتصادی و اجتماعی اعضا(مطالعه‏ موردی شرکت‏های تعاونی خوسف و خراشاد در استان خراسان جنوبی)، مجله برنامه‏ریزی فضایی، دوره 3، شماره 4، زمستان 1392، صفحه 116-95.

فدایی، معصومه(1389) نقش شرکت‏های تعاونی تولیدی در توسعه اقتصادی اجتماعی نواحی روستایی(مطالعه موردی: شهرستان‏های فارسان و کوهرنگ)، پایان‏نامه کارشناسی ارشد جغرافیا، دانشگاه بیرجند.

کورکی‏نژاد، ژاله و دیگران(1397) بررسی تأثیر عضویت در تعاونی‏های تولید کشاورزی بر کارایی تولیدکنندگان پسته شهرستان سیرجان با تأکید بر نقش سرمایه اجتماعی، مجله تعاون و کشاورزی، دوره 7، شماره 26، تابستان 1397، صفحه 80-59.

گرجی کرسامی، علی و بابایی کارنامی، علی(1396) بررسی نقش سرمایه اجتماعی در مشارکت کشاورزان در تعاونی‏های تولیدی کشاورزی چهاردانگه ساری، مجله تعاون و کشاورزی، دوره 6، شماره 24، زمستان 1396، صفحه 150-129.

معروفی، اسماعیل(1392) نقش تعاونی‏ها در توسعه اقتصادی کشاورزی و روستایی پایدار ایران، دومین همایش ملی توسعه پایدار کشاورزی و محیط زیست سالم، همدان، شرکت هم‏اندیشان محیط زیست فردا.

میرآخوندی، علی(1386) تعاون در حوزه اندیشه و عمل: تحلیلی پیرامون نقش تعاونی های مرزنشین در رونق اقتصادی و توسعه صادرات و کارآفرینی، فصلنامه تعاون، دوره جدید، مرداد و شهریور 1386، شماره 191 و 192،  صفحه 95 تا 104.

 میکانیکی، جواد، نجمه سادات، میرحسینی؛ محمود، فال سلیمان3(1393)بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی فعالیت در شرکت های تعاونی دامداری بر خانوارهای عضو: مطالعه موردی بخش سرولایت شهرستان نیشابور، مجله برنامه ریزی فضایی، دوره 4، شماره 4، زمستان 1393، صفحه 128-105.

موسایی، محسن و محمدی مفرد، آیت‏الله(1397) شناسایی عوامل اجتماعی و محیطی مؤثر در عملکرد تعاونی‏های تولید روستایی استان کهگیلویه و بویر احمد، مجله تعاون و کشاورزی، دوره 7، شماره 28، زمستان 1397، صفحه 198-167.

نامغ، پرویز، (1377) مدیریت تعاونی‏ها، نشر آروین، چاپ اول، تهران.

نصیری، اسماعیل(1389) آثار تشکیل تعاونی‏های تولید کشاورزی بر بهبود شاخص‏های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اعضا: مطالعه موردی روستاهای شهرستان زنجان، فصلنامه روستا و توسعه، دوره 13، شماره 3، پاییز 1389، صفحه 145-127.

نظام شهیدی، مهردخت و علیزاده اقدم، مهردخت(1378) اصول مدیریت تعاونی‏ها، تهران، انتشارات لادن.

نهاوندی، هوشنگ(1352) تاریخ مختصر عقاید اقتصادی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، مردادماه۱۳۵۲.

Benin, R, (2010), Assessing the Impact of Cooperation in Rural Development, New York: Free Press. 

Berman, M. (1974). Sex discrimination in Geography: The case of Ellen Churchill Semple, Professional Geography, Vol26. Pp: 8-11.

Dogarawa Ahmad Bello (2005) The Role of Cooperative Societies in Economic Development, published in the official journal of the Department of Public Administration, Online at http://mpra.ub.uni-muenchen.de/23161.

Donna, R. and Chinhui. B. (2001) “The effects of women employment on demand for labor in rural areas", Indian Journal of Agricultural Economics, 56, PP 38-46.

Figueiredoa, Vítor and Mário, Franco (2018) Wine cooperatives as a form of social entrepreneurship: Empirical evidence about their impact on society, Land Use Policy, Volume 79, December 2018, Pages 812-821.

Gertler, M. (2001). Rural Co-operatives and Sustainable Development, Center for the study of co-operatives University of Saskatchewan, USA.

Lee, K.(2008)”Korean Agricultural cooperatives as a model for development of the Lane County” Terminal project presented to the Department of Planning, Public Policy & Management of the University of Oregon for the degree of Master of Community and Regional Planning.

Mcphail, M.G., 2003, Colorado data for cooperative extension decade planning. Available on: http://www.world bank .org /poverty/wroppverty.

Morris, Altman (2015) Cooperative organizations as an engine of equitable rural economic development, Journal of Co-operative Organization and Management, Volume 3, Issue 1, June 2015, Pages 14–23.

Mhembwe, Smart and Ernest Dube (2017) The role of cooperatives in sustaining the livelihoods of rural communities: The case of rural cooperatives in Shurugwi District, Zimbabwe, Jamba. 2017; 9(1): 341.

Okwara M. Oa, Uhuegbulem I. J(2017) Roles of Cooperatives in Economic and Rural Empowerment in Imo State, Nigeria, American Scientific Research Journal for Engineering, Technology, and Sciences (ASRJETS) (2017) Volume 33, No 1, pp 146-154.

Pinsky, B. (2001) Overview of poverty reduction strategies, www.worldbank.org/ poverty/ wrp poverty.

Samian,    Masoud,  Heshmatollah Saadi, Masoud Asadi, Khalil Mirzaei, Ateieh Soleymani(2017) The role of fishing cooperatives on social – Economic and cultural development of rural areas of Bord Khun city of Bushehr, Iran, Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, Volume 16, Issue 2, April 2017, P 178-183.

Styoppw,, C. (1975). Cooperation Development and Problem of Social Participation in Light of Recent, University of bologhatialy. Journal of Rural Cooperation. Vol. 12, p1-9.

Stovkstd, G. (2002). Cooperative Income Allocation in Multiput, Multu-input Setting, Oregon State University, Corvallis or USA, Norwegin Agricultural Economics Research Institute, Norway, pp: 53-67.

Wang, X., Mcintosh, Ch., Watson, Ph., Zhang, H., & Lua, Q. (2013). Technical efficiency in small-scale irrigation cooperative and its determinants from the perspective of social capital heterogeneity: The case of northwestern China. Agricultural and Applied Economics Association. Annual meeting. August 4-6-2013-Washangton, D. C.

Zeul, K. & Radel, J. (2005) “cooperatives as a community development strategy: Linking theory and practice,” the Journal of Regional Analysis and Policy.