بررسی و تحلیل نقش شکاف های قومی در بحران های ژئوپلیتیکی ایران در بعد از انقلاب در راستای کارآمدی نظام در مناطق مرزی (مطالعه موردی: مرزهای غربی)

الموضوعات : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

علی عبدالله نژاد ¹ ( دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران )
حیدر لطفی ² ( دانشیار جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران (نویسنده مسئول) )
مجید کریم‌پور ریحان ³ ( دانشیار گروه منابع طبیعی و کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران )
علی اصغر اسماعیل پور روشن ⁴ ( استادیار جغرافیای سیاسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران )

تاريخ الإرسال : 10 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1441 تاريخ التأكيد : 12 الأحد , ذو الحجة, 1441 تاريخ الإصدار : 27 الإثنين , شعبان, 1441

الکلمات المفتاحية: مرزهای غربی, شکاف های قومی, بحران های ژئوپلیتیکی, مناطق مرزی,

ملخص المقالة :

نقش شکاف‌های قومی در بحران‌های ژئوپلیتیکی ایران در بعد از انقلاب به ویژه در مرزهای غربی بسیار پررنگ و تاثیرگذار بوده است. در نظر گرفتن تنوع و گستردگی در آرایش فضای مناطق غرب کشور، برای بررسی هویت‌طلبی قومی در مقیاس وسیع، پیمایش مناسب‌ترین روش محسوب می‌شود. هدف اصلی این مقاله عبارت است از تبیین و تحلیل نقش شکاف های قومی در بحران های ژئوپلیتیکی ایران در بعد از انقلاب با تاکید بر مرزهای غربی است. سؤال اصلی مقاله این است که نقش شکاف های قومی در بحران های ژئوپلیتیکی ایران در بعد از انقلاب به ویژه در مرزهای غربی دارای چه فرصت ها و تهدیدات و نیز قوت ها و ضعف هایی بوده است؟ در پژوهش حاضر، از روش پیمایش مقطعی با دو هدف توصیف و تبیین استفاده‌ شده است. در زمینه توصیف، هدف نشان‌ دادن تصویری از چگونگی جامعه آماری بر اساس متغیرهای مدنظر به ‌ویژه ازنظر ابعاد هویت ‌طلبی قومی و نوع غالب آن است. در مقیاس تحلیل یا تبیین نیز هدف یافتن روابط بین متغیرهای مستقل و متغیر وابسته و تلاش برای تبیین تغییرات یا به عبارت بهتر، واریانس متغیر وابسته براساس متغیرهای مستقل است. در این پژوهش برای سنجش متغیرها از ابزار پرسش‌نامه استفاده شده است. نتایج این مقاله نشان می‌دهد که شکاف‌های قومی جدای از بحران جدایی‌طلبی و استقلال می‌تواند بحران‌های ژئوپلیتیک دیگری از جمله بحران توسعه، بحران انزوای جغرافیایی و بحران مشارکت را به وجود آورد.

المصادر:

1. احمدی، حمید(1379)، قومیت و قوم گرایی در ایران، از افسانه تا تاریخ، تهران: نشر نی، 1379.


2. احمدی، حمید(1383)، هویت، ملت، قومیت، موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، 1383


3. اسلامی، علی رضا(1389)، قومیت و ابعاد آن، فصلنامه علوم سیاسی، ش 34، 1389


4. اطاعت، جواد(1386)، ژئوپلیتیک و سیاست خارجی ایران، انتشارات سفیر.


5. افتخاری، اصغر(1377)، امنیت ملی رهیافت و آثار، فصلنامه مطالعات راهبردی، ش 2، 1377.


6. افتخاری، اصغر(1378)، حوزه ناامنی، بنیادهای فرهنگی مدیریت استراتژیک و مقوله امنیت داخلی در ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، ش 3، 1378


7. افضل، رسول و برزین ضرغامی‌(1388)، تحلیل بنیادهای پایدار همگرائی و متغیرهای اعتباری تهدید قومی در ایران، نشریه جغرافیا، ش 7، 1388.


8. امیدی، علی(1381)، خودمختاری و مدیریت مناقشات سیاسی جوامع دارای اقلیت قومی، پایان نامه دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دی ماه، ص ۵۴.


9. ایوبی، حجت اله(1377)، شکاف قومی و خشونت در پیکارهای سیاسی، فصلنامه مطالعات راهبردی، ش 1، 1377


10. بشیریه، حسین(1383)، ایدئولوژی سیاسی و هویت اجتماعی ایران، تهران: موسسه تحقیقات و علوم انسانی، 1383


11. بنی هاشم، میر قاسم(1382)، شان قومیت و ناسیونالیسم قومی در مطالعات امنیت ملی، نشریه علوم سیاسی، ش 21، 1382.


12. بنی هاشمی، میر قاسم(1381)، چشم انداز آتی ناسیونالیسم قومی، فصلنامه مطالعات راهبردی، ش 16، 1381


13. بهرامی، قدرت اله(1386)، قومیت گرایی در کردستان، نشریه علوم سیاسی، ش 14 1386،


14. پایروندی، محمدرضا(1392)،  بنیادگرایی و سنت گرایی، تهران: نشر افلاک.


15. پیشگامی فرد، مریم و آوج، امید(1388)، ارتباط بین پراکندگی قومی ایرانی و امنیت مرزها، فصلنامه ژئوپلیتیک، ش 1، 1388.


16. پیشگاهی فرد، زهرا(1385)، تحلیل چالش‌های جامعه ایران از منظر جغرافیای سیاسی‌، پژوهش‌های جغرافیایی، سال سی‌وهشتم، ش ۵۷ (پاییز ۱۳۸۵)، ص ۷


17. جلائی پور، حمید رضا(1372)، کردستان و علل تداوم  بحران آن پس از انقلاب اسلامی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، 1372


18. جلایی‌پور، حمیدرضا (1372)، کردستان، علل تداوم بحران آن پس از انقلاب اسلامی، مؤسسۀ چاپ و انتشارات وزارت خارجه.


19. چلبی، مسعود، یوسفی، علی‌(1380)، روابط بین قومی و تأثیر آن بر هویت اقوام در ایران، فصلنامه مطالعات ملی، شماره:8 13 ـ.32


20. حاجیانی، ابراهیم‌(1380)، مسأله وحدت ملی و الگوی سیاست قومی در ایران، نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران، شماره:3 137 ـ.177


21. حاجیانی، ابراهیم‌(1384)، چالش‌های هویت در آمریکا (نقد و بررسی اثر ساموئل هانتینگتون)، فصلنامه گفتگو، شماره 24 181 ـ.193


22. حاجیانی، ابراهیم(1388)، الگوی سیاست قومی در ایران، مطالعات راهبردی، ش 16، 1388


23. حافظ نیا، محمدرضا(1381)، جغرافیای سیاسی ایران، تهران: سمت، 1381.


24. حق پناه، جعفر(1377)، جامعه مدنی و قومیت در جمهوری اسلامی ایران، نشریه علوم سیاسی، ش 2، 1377


25. حق پناه، جعفر(1382)، روند تدوین سیاست قومی در نظام جمهوری اسلامی ایران، مطالعات راهبردی، ش 1، 1382


26. حق پناه، جعفر(1389)، الگوی تحلیل نقش قومیت بر سیاست خارجی با تاکید بر خاورمیانه، نشریه سیاست، ش 2،1389.


27. خلیلی، محسن(1384)، بررسی مقایسه ی قومیت در قوانین اساسی مشروطیت و جمهوری اسلامی، نشریه حقوق اساسی، ش 15، 1384


28. دیو سالار، مجید(1387)، امنیت ملی و تهدیدات قومی، مجله پگاه، ش 125، 1387


29. قادرزاده، ا. (1388)، هویت جمعی غالب کُردها درکشورهای ایران و عراق، مقاله  دکتری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی.


30. مالشویچ، س. (1391)،جامعه‌شناسی قومیت، ترجمه: یعقوب احمدی و حسین محمدزاده، کرمانشاه: انتشارات جهاد دانشگاهی.


31. مقصودی، م. (1380)، تحولات قومی در ایران؛ علل و زمینه‌ها، تهران: مؤسسه مطالعات ملی.


32. مک‌داول، د. (1383)، تاریخ معاصر کرد، ترجمه: ابراهیم یونسی، تهران: پانیذ.


33. Ahamad, Hashim (2003).Military Power and State Formation in Modern Iraq, Middle East policy, Vol.10, No.4.


34. Amirahmadi, H. (1987) "A Theory of Ethnic Collective Movements and Its Application to Iran", Ethnic and Racial Studies, 10(4):363-391.


35. Andeson, Liam, Stansfield, Gareth (Winter 2004), "the Futuer of Iraq: Dictatorship, Democracy, or Division? The Washington Quarterly, Vol. 27, No.1


36. Bobby, Sayyid, S. (1999)؛ "Sign O'times Kaffirs and Infidels Fighting the Ninth Crusade", in Ernesto Laclau, The Making of Political Identities, London: Iverso.


37. Entesar, N. (1992) Kurdish Ethnonationalism, the United States of America: Lynne Rienner Publishers.


38. Fenton, S. (2004) “Beyond Ethnicity: The Global Comparative Analysis of Ethnic Conflict”. International Journal of Comparative Sociology, 45 (3-4): 179-194.


39. Giles, H. (1997) Languge, Ethnicity and intergroup relations, London, European association of experimental social psychology.


40. Glanser, B. G. and A. L. Strauss, 1993, “The Discovery of Grounded Theory”. Chicago, , Ill.: Aldine-


41. Guibernau, M. (2001) Globalization and Nation-State. In Guibernau, M & Hutchinson, j (Eds) Understanding Nationalism, Cambridge: Polity Press.


42. Gurr, T. and Scarritt, J .R. (1989) “Minorities at Risk: A Global Survey”. Human Rights Quarterly, 11(3): 375-405.


43. Hechter, M. (1975) Internal Colonialism: The Celtic Fringe in British Nional Development, 1536-1966, London and Henley: Routledge & Kegan Paul.


44. Hechter, M. and Kuyucu, T. and Sacks, A. (2005) Nationalism and Direct Rule" in Delanty, G and Kumar, K. (Eds)., Hanbook of  Nations and Nationalism. London: Sage.


45. Huntington، Samuel (1996) the clash of civilization، Simon and schuster، New York.


46. Jaber, Fala (2003) the Shite Movement in Iraq London: London University.


47. Jones، martin and others (2oo4) an introduction to political geography: spase، place and politics، Rudlication.


48. Juergesmeyer, Mark (1993) Antifundementalism, Infludementalism Comprehend, Deeds, Chicago University Press.


49. Koivunen, K. (2002) “Premodern People Using Postmodern Technology”. The 5th Conference of The European Sociological Association.192-288.


50. Languge, Ethnicity and intergroup relations. (1997) Giles. Hassociation of experimental social psychology, London, European.


51. Mouhleb, Naima (2006)"Memories of State:politics,History,and Collective Identity in Iraq", Journal of Pease Research, Vol.43,No.493


52. Olson, R. (1989) The Emergency of Kurdish Nationalism, and the Sheikh Said Rebellion, University of Texas, Austin.


53. Ramezanzadeh, A. (1994) Ethnic Conflict In Iran, A Comparative Study Department Politick Weten Schappam, K.U Leuven Ph.D Theiss.


54. Romano, D. (2002) “Modern Communication Technology in ethnic nationalist Hands: The case of the Kurds”, Canadian Journal of Political Science, 35:127-149.


55. Smith, A. D. (1998) Nationalism and Modernism, London & New York, Routledge.


56. Vali, A. (1998) "The Kurds and Their Others: Fragmented Identity and Fragmented Politics". Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, 18(2):82-95.


57. Wimmer, Andreas (2003-2004)"Democracy and Ethno-Religious Conflict in Iraq", Survival, Vol.45, No.4.