نقش هزینه های آموزشی دولت و خانوار در توسعه انسانیِ ایران
الموضوعات :
مطالعات توسعه اجتماعی ایران
شقایق صنعتگران
1
(
دانشجوی مقطع دکتری رشته جامعه شناسی توسعه، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
(Email: sanatgaran.sh@gmail.com
)
میثم موسایی
2
(
استاد گروه علوم برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی،دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)
)
شهلا کاظمی پور
3
(
دانشیارگروه جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران
)
تاريخ الإرسال : 11 الإثنين , ربيع الأول, 1440
تاريخ التأكيد : 06 السبت , رمضان, 1440
تاريخ الإصدار : 15 السبت , ربيع الثاني, 1440
الکلمات المفتاحية:
توسعه انسانی,
هزینه های بهداشتی,
هزینه های آموزشی,
هزینه های رفاه و تامین اجتماعی,
هزینه های اقتصادی,
هزینه های خانوار,
ملخص المقالة :
در این پژوهش رابطه هزینه آموزشی دولت و خانوار با توسعه انسانیِ ایران در سال های 1394-1369 مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق اسنادی و پیمایشی از نوع تحلیل داده های ثانویه است. مقدار HDI از سایت UNDP و داده های مربوط به هزینه های دولت در آموزش، بهداشت، رفاه و تامین اجتماعی و امور اقتصادی از قوانین بودجه و داده های هزینه خانوار از سالنامه های آماری استخراج شده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات و مدل سازی با روش GMM و تابع تولید کاب- داگلاس تعمیم یافته و تخمین آن با داده های سال 1369 تا 1394 انجام شده است. یافته ها نشان می دهد که هزینه های دولتی آموزش و بهداشت، آموزش خانوار روستایی و بهداشت خانوار شهری اثر مثبت و هزینه های دولت در رفاه و امور اقتصادی و هزینه آموزش خانوار شهری اثر منفی بر HDI دارد و هزینه بهداشت خانوار روستایی اثری بر HDI ندارد. با وجود اینکه انتظار می رود اثر مستقیم افزایش هزینه های آموزشی بالارفتن توسعه انسانی باشد، اما محدودیت بودجه و مدیریت ناکارآمد سبب اتلاف منابع و اثر معکوس بر توسعه انسانی است. تغییر اولویت ها در اختصاص بودجه بیشتر به آموزش و بهداشت به جای رفاه و تامین اجتماعی، ارزیابی و نیازسنجی ملی و منطقه ای برای نتیجه بخش بودن برنامه های اقتصادی، کیفی کردن آموزش و دسترسی بیشتر روستاییان به امکانات بهداشتی، امکان افزایش شاخص توسعه انسانی را فراهم می آورد.
المصادر:
اتال، یوگش "برنامه ریزی و آینده" ترجمه پرویز پیران، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره دوازدهم، صفحه 8-4.
ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا (1393) جامعه شناسی توسعه، تهران: شرکت انتشارات کیهان.
باسخا، مهدی؛ صباغ کرمانی، مجید؛ یاوری، کاظم (1390) "بررسی کارکرد هزینه های بهداشتی و آموزشی دولت در بهبود شاخص های توسعه انسانی: مطالعه موردی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی" مجله مدیریت سلامت، شماره 45 (26-11).
بیرو، آلن (1380)" فرهنگ علوم اجتماعی" ترجمه باقر ساروحانی، چاپ چهارم، تهران: کیهان.
پناهی، حسین؛ آل عمران، سیدعلی (1394) "بررسی تاثیر مخارج بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی در کشورهای سازمان همکاری های اقتصادی گروه D8" مجله بهداشت و توسعه، سال چهارم، شماره 4، زمستان 1394، (336-327).
پورفرج، علی رضا "مخارج دولت برای سرمایه انسانی و نقش آن در رشد اقتصادی ایران" مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 69، تابستان 1384: 86-57.
حریری، محمد یوسف(1388)" فرهنگ موضوعی تشریحی علوم اقتصادی" جلد2، تهران: اطلاعات.
ساخاراپولس، جورج؛ وودهال، مورین (1373) "آموزش برای توسعه، تحلیلی از گزینش های سرمایه گذاری" پریدخت وحیدی، حمید سهرابی، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی (1378) "اولین گزارش ملی توسعه انسانی جمهوری اسلامی ایران" تهران: سازمان مدیریت و برنامه ریزی.
سریع القلم، محمود (1392)" عقلانیت و توسعه یافتگی ایران" چاپ ششم، تهران: نشر فرزان.
سن، آمارتیا (1388) توسعه به مثابه آزادی، وحید محمودی، تهران: دستان.
شاهیوندی، اصغر(1396)"بررسی تاثیر آموزش و سلامت نیروی انسانی بر رشد اقتصادی در کشورهای عضو اپک" پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی.
صادقی، سیدکمال (1393) "بررسی رابطه بلند مدت بین مخارج آموزشی، بهداشتی، امنیت و رفاه اجتماعی و رشد اقتصادی در کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی" فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیست و یکم، شماره هشتاد، (136-113).
عظیمی، حسین (1393) " مدارهای توسعه نیافتگی در اقتصاد ایران" چاپ پانزدهم، تهران: نشر نی.
گجراتی، دامودار (1383) "مبانی اقتصاد سنجی" جلد اول، چاپ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
گریفین، کیث و مک کنلی، تری (1375) "تحقق استراتژی توسعه انسانی" غلامرضا خواجه پور، تهران: موسسه عالی پژوهش و تامین اجتماعی.
گریفین، کیث و نایت، جان (1376) "توسعه انسانی: تاکید مجدد"، علی دینی و معصومه سادات صالحی امین، مجله برنامه و بودجه، شماره 19 و 20، آبان و آذر.
گزارش توسعه انسانی 2003 برنامه توسعه سازمان ملل متحد متوسلی، محمود (1370)
محمودی، وحید (1387)" رابطه رشد اقتصادی و توسعه انسانی" اطلاعات سیاسی- اقتصادی شماره251-252، صفحه 150-157.
مشکانی، ابوالفضل؛ سامتی، مرتضی؛ خوش اخلاق، رحمان؛ دلالی اصفهانی، رحیم؛ عمادزاده، مصطفی "بررسی تاثیر هزینه های آموزش بر سرمایه انسانی و رشد اقتصادی با استفاده از الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه" فصلنامه تحقیقات مدل سازی اقتصادی، شماره 5، پاییز 1390: 130-103.
موسوی خامنه، مرضیه؛ ودادهیر، ابوعلی؛ برزگر، نسرین(1389) "توسعه انسانی مبتنی بر جنسیت و آموزش زنان" مجله زن در توسعه و سیاست(پژوهش زنان) شماره 4، زمستان 1389:73-51.
نوری نائینی، محمدسعید؛ قاسمی، حسام الدین؛ کاظمی تربقان، مریم سادات (1396) "بررسی عوامل موثر بر شاخص توسعه انسانی در ایران با استفاده از رویکرد میانگین گیری بیزی" فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی، سال هشتم، شماره بیست و نهم، زمستان 1396 (60-45).
هلک، ژاک (1371) "سرمایه گذاری برای آینده آموزش و پرورش"، عبدالحسین نفیسی، تهران: انتشارات مدرسه.
Atalay, Refica "The education and the human capital to get rid of the middle-income trap and to provide the economic development" Procedia - Social and Behavioral Sciences 174 (2015) 969-976.
Baum, N.D and S. Lin (1993) "The Differential Effects on Economic Growth of Government Expenditures on Education, Welfare and Defense", Journal of Economic Development, 18.
Bellettini, G. and C.B. Ceroni (2000) "Social Security Expenditure and Economic Growth: an Empirical Assessment", Journal of Research in Economics, 54.
Colombier, C. (2000) "Does the Composition of Public Expenditure Affect Economic Growth?" Evidence from Switzerland, Working Paper.
Eggoh, Jude; Houeninvo, Hilaire; Sossou, Gilles-Armand (2015) "Education, Health and Economic Growth in African Countries" Journal of Economic Development, Volume 40, Number 1, March 2015.
Hakan, Oztunc; Zar Chi Oo; Zehra Vildan Serin "Effects of Female Education on Economic Growth: A Cross Country Empirical Study" Educational Sciences: Theory & Practice, 2015 April, 15(2), 349-357.
Kurt, S. (2015) "Government Health Expenditures and Economic Growth: A Feder-Ram Approach for the Case of Turkey" International Journal of Economics and Financial, 5(2).
Narayan, S., Narayan, P. K., & Mishra, S. (2010) "Investigating the Relationship between Health and Economic Growth: Empirical Evidence from a Panel of 5 Asian Countries. Journal of Asian Economics" 21(4), 404-411.
Saviotti, Pier Paolo; Pyka, Andreas; Jun, Bogang (2016) "Education, structural change and economic development" Structural Change and Economic Dynamics 38 (2016) 55–68.
UNDP (2003) "Human Development Report 2003", NY: Oxford University Press.
UNDP (2004) "Human Development Report 2004", NY: Oxford University Press.
UNDP (2015) "Human Development Report 2015", NY: Oxford University Press.
UNDP (2016) "Human Development Report 2016", NY: Oxford University Press.
Wang, Kuan- Min (2011) "Health Care Expenditure and Economic Growth: Quantile Panel-type Analysis" Economic Modelling, 28, 1112 –1139.
_||_
اتال، یوگش "برنامه ریزی و آینده" ترجمه پرویز پیران، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره دوازدهم، صفحه 8-4.
ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا (1393) جامعه شناسی توسعه، تهران: شرکت انتشارات کیهان.
باسخا، مهدی؛ صباغ کرمانی، مجید؛ یاوری، کاظم (1390) "بررسی کارکرد هزینه های بهداشتی و آموزشی دولت در بهبود شاخص های توسعه انسانی: مطالعه موردی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی" مجله مدیریت سلامت، شماره 45 (26-11).
بیرو، آلن (1380)" فرهنگ علوم اجتماعی" ترجمه باقر ساروحانی، چاپ چهارم، تهران: کیهان.
پناهی، حسین؛ آل عمران، سیدعلی (1394) "بررسی تاثیر مخارج بهداشتی دولت بر رشد اقتصادی در کشورهای سازمان همکاری های اقتصادی گروه D8" مجله بهداشت و توسعه، سال چهارم، شماره 4، زمستان 1394، (336-327).
پورفرج، علی رضا "مخارج دولت برای سرمایه انسانی و نقش آن در رشد اقتصادی ایران" مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 69، تابستان 1384: 86-57.
حریری، محمد یوسف(1388)" فرهنگ موضوعی تشریحی علوم اقتصادی" جلد2، تهران: اطلاعات.
ساخاراپولس، جورج؛ وودهال، مورین (1373) "آموزش برای توسعه، تحلیلی از گزینش های سرمایه گذاری" پریدخت وحیدی، حمید سهرابی، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی (1378) "اولین گزارش ملی توسعه انسانی جمهوری اسلامی ایران" تهران: سازمان مدیریت و برنامه ریزی.
سریع القلم، محمود (1392)" عقلانیت و توسعه یافتگی ایران" چاپ ششم، تهران: نشر فرزان.
سن، آمارتیا (1388) توسعه به مثابه آزادی، وحید محمودی، تهران: دستان.
شاهیوندی، اصغر(1396)"بررسی تاثیر آموزش و سلامت نیروی انسانی بر رشد اقتصادی در کشورهای عضو اپک" پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی.
صادقی، سیدکمال (1393) "بررسی رابطه بلند مدت بین مخارج آموزشی، بهداشتی، امنیت و رفاه اجتماعی و رشد اقتصادی در کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی" فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیست و یکم، شماره هشتاد، (136-113).
عظیمی، حسین (1393) " مدارهای توسعه نیافتگی در اقتصاد ایران" چاپ پانزدهم، تهران: نشر نی.
گجراتی، دامودار (1383) "مبانی اقتصاد سنجی" جلد اول، چاپ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
گریفین، کیث و مک کنلی، تری (1375) "تحقق استراتژی توسعه انسانی" غلامرضا خواجه پور، تهران: موسسه عالی پژوهش و تامین اجتماعی.
گریفین، کیث و نایت، جان (1376) "توسعه انسانی: تاکید مجدد"، علی دینی و معصومه سادات صالحی امین، مجله برنامه و بودجه، شماره 19 و 20، آبان و آذر.
گزارش توسعه انسانی 2003 برنامه توسعه سازمان ملل متحد متوسلی، محمود (1370)
محمودی، وحید (1387)" رابطه رشد اقتصادی و توسعه انسانی" اطلاعات سیاسی- اقتصادی شماره251-252، صفحه 150-157.
مشکانی، ابوالفضل؛ سامتی، مرتضی؛ خوش اخلاق، رحمان؛ دلالی اصفهانی، رحیم؛ عمادزاده، مصطفی "بررسی تاثیر هزینه های آموزش بر سرمایه انسانی و رشد اقتصادی با استفاده از الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه" فصلنامه تحقیقات مدل سازی اقتصادی، شماره 5، پاییز 1390: 130-103.
موسوی خامنه، مرضیه؛ ودادهیر، ابوعلی؛ برزگر، نسرین(1389) "توسعه انسانی مبتنی بر جنسیت و آموزش زنان" مجله زن در توسعه و سیاست(پژوهش زنان) شماره 4، زمستان 1389:73-51.
نوری نائینی، محمدسعید؛ قاسمی، حسام الدین؛ کاظمی تربقان، مریم سادات (1396) "بررسی عوامل موثر بر شاخص توسعه انسانی در ایران با استفاده از رویکرد میانگین گیری بیزی" فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی، سال هشتم، شماره بیست و نهم، زمستان 1396 (60-45).
هلک، ژاک (1371) "سرمایه گذاری برای آینده آموزش و پرورش"، عبدالحسین نفیسی، تهران: انتشارات مدرسه.
Atalay, Refica "The education and the human capital to get rid of the middle-income trap and to provide the economic development" Procedia - Social and Behavioral Sciences 174 (2015) 969-976.
Baum, N.D and S. Lin (1993) "The Differential Effects on Economic Growth of Government Expenditures on Education, Welfare and Defense", Journal of Economic Development, 18.
Bellettini, G. and C.B. Ceroni (2000) "Social Security Expenditure and Economic Growth: an Empirical Assessment", Journal of Research in Economics, 54.
Colombier, C. (2000) "Does the Composition of Public Expenditure Affect Economic Growth?" Evidence from Switzerland, Working Paper.
Eggoh, Jude; Houeninvo, Hilaire; Sossou, Gilles-Armand (2015) "Education, Health and Economic Growth in African Countries" Journal of Economic Development, Volume 40, Number 1, March 2015.
Hakan, Oztunc; Zar Chi Oo; Zehra Vildan Serin "Effects of Female Education on Economic Growth: A Cross Country Empirical Study" Educational Sciences: Theory & Practice, 2015 April, 15(2), 349-357.
Kurt, S. (2015) "Government Health Expenditures and Economic Growth: A Feder-Ram Approach for the Case of Turkey" International Journal of Economics and Financial, 5(2).
Narayan, S., Narayan, P. K., & Mishra, S. (2010) "Investigating the Relationship between Health and Economic Growth: Empirical Evidence from a Panel of 5 Asian Countries. Journal of Asian Economics" 21(4), 404-411.
Saviotti, Pier Paolo; Pyka, Andreas; Jun, Bogang (2016) "Education, structural change and economic development" Structural Change and Economic Dynamics 38 (2016) 55–68.
UNDP (2003) "Human Development Report 2003", NY: Oxford University Press.
UNDP (2004) "Human Development Report 2004", NY: Oxford University Press.
UNDP (2015) "Human Development Report 2015", NY: Oxford University Press.
UNDP (2016) "Human Development Report 2016", NY: Oxford University Press.
Wang, Kuan- Min (2011) "Health Care Expenditure and Economic Growth: Quantile Panel-type Analysis" Economic Modelling, 28, 1112 –1139.
