استفاده از عوامل زیباشناسی در انتخاب درختان و درختچه‌های زینتی مناسب برای فضای سبز شهری با تأکید بر گونه‌های بومی (مطالعه موردی: شهرستان لنگرود)
الموضوعات :
فاطمه حسینی کومله
1
,
علیرضا اسلامی
2
,
بهزاد کاویانی
3
1 - گروه باغبانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
2 - دانشگاه آزاد رشت
3 - گروه باغبانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
الکلمات المفتاحية: فضای سبز شهری, گونه‌های بومی زینتی, گیلان, AHP.,
ملخص المقالة :
در طراحی فضای سبز شهری، تکیه بر انتخاب گونه¬های بومی با توجه به سازگاری بیشتر آنها با شرایط اقلیمی منطقه، مراقبت راحت¬تر و هزینه کمتر نگهداری، حایز اهمیت است. انتخاب اصولی گیاهان در فضای سبز شهری باید بر مبنای برخی عوامل از جمله زیباشناختی، زیست‌محیطی، خواهش¬های اکولوژیکی و طبیعی، ویژگی¬های عملکردی، مقاومت به آلاینده‌ها، تحمل آلودگی و سازگاری با شرایط آب و هوایی خاص باشد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی عوامل زیباشناسی در انتخاب درختان و درختچه‌های قابل کاشت با تاکید بر گونه¬های بومی زینتی در فضای سبز شهری شهرستان لنگرود در استان گیلان، ایران بود. مطالعه میدانی روی 1۲ گونه (سرو زربین، انجیلی، آزاد، شاه¬بلوط، سرو خمره¬ای یا نوش، شیشه‌شور، زبان ¬گنجشک، توری، نارنج، توسکا، افرا شیردار و ژینگو) و ثبت ویژگی‌های زیباشناسی آنها به کمک مشاهده در طبیعت انجام گردید. با انتخاب و تعیین 9 شاخص زیباشناسی (ایجاد و تولید سایه، زیبایی تنه، زیبایی الگوی شاخه¬بندی، زیبایی برگ، زیبایی منظر، شکل و پوشش تاج درخت، مقیاس گیاهان، هرس-پذیری و عادت به پاجوش¬دهی) و نظرخواهی از متخصصین امر در قالب پرسش‌نامه¬های طراحی‌شده بر اساس اطلاعات جمع-آوری‌شده، ارزیابی درختان و درختچه‌ها به روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبیAHP انجام شد و توسط نرم¬افزار Choice Expert آنالیز گردید. یافته¬های پژوهش حاضر نشان داد از بین گونه‌های مورد بررسی، آزاد (دارای بالاترین شاخص‌ها در همه صفات)، سرو زربین و توسکا از بالاترین مطلوبیت، و شیشه¬شور، توری و ژینگو از پایین‌ترین مطلوبیت برخوردار بودند. در رتبه¬بندی کلی درختان و درختچه‌ها، ¬آزاد، سرو زربین و توسکا به¬ترتیب با کسب امتیاز 238/0، 197/0 و ۱۵۶/۰، رتبه‌های اول تا سوم را به خود اختصاص دادند. شناسایی درختان و درختچه‌های مناسب برای کاشت در هر منطقه می‌تواند به تصمیم‌گیرندگان و طراحان توسعه فضای سبز شهری کمک شایانی نماید.
اسدی، ر.، حسن‌پور، ف.، مهربانی، م.، باقی‌زاده، ا. و کاراتدیش، ف. (۱۳۹۷) بررسی تاثیر کم‌آبیاری بر توزیع ریشه و رشد رویشی گیاه رزماری. مدیریت آب و آبیاری، ۸(۲): ۲۸۹-۳۰۱.
حسین‌زاده¬¬دلیر، ک. (1384) برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، تهران: انتشارات سمت، 256 صفحه.
دلامان، س. و فرهمند، ح. (1396) شاخص تحمل آلودگی، معیاری برای انتخاب درختان و درختچه‌های متحمل به آلودگی. اولین همایش ملی فرصت‌های نوین تولید و اشتغال بخش کشاورزی در شرق کشور (در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی)، خراسان جنوبی، دانشگاه بیرجند، 25 بهمن. صفحه 11.
میرزاده¬واقفی، س.س.، جلیلی، ع. و جم‌زاد، ز. (۱۳۹۸) گیاهان بومی با ویژگی‌های زینتی برای کاشت در فضای سبز شهری تهران. مجله گل و گیاهان زینتی، ۴(۲): ۱31-۱42.
Asgarzadeh, M., Vahdati, K., Lotfi, M., Arab, M., Babaei, A., Naderi, F. and Rouhani, G. (2014) Plant selection method for urban landscapes of semi-arid cities (a case study of Tehran). Urban Forestry and Urban Greening, 13(3): 450-458.
Bravo-Bello, J.C., Martínez-Trinidad, T., Romero-Sanchez, M.E., Valdez-Lazalde, J.R. and Benavides-Meza, H. (2020) The analytic hierarchy process for selection of suitable trees for Mexico City. iForest-Biogeosciences and Forestry, 13(6): 541-541.
Churkina, G., Grote, R., Butler, T.M. and Lawrence, M. (2015) Natural selection? Picking the right trees for urban greening. Environmental Science and Policy, 47(3): 12-17.
Ghafari, S., Kaviani, B., Sedaghathoor, S. and Allahyari, M.S. (2020) Ecological potentials of trees, shrubs and hedge species for urban green spaces by multi criteria decision making. Urban Forestry and Urban Greening, 55(6): 45-57.
Khachatryan, H., Rihn, A., Hansen, G. and Clem, T. (2020) Landscape aesthetics and maintenance perceptions: Assessing the relationship between homeowners’ visual attention and landscape care knowledge. Land Use Policy, 95: 104645. Retrived from https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.104645/
Lohe, R.N., Tyagi, B., Singh, V., Kumar, T.P., Khanna, D.R. and Bhutiani, R. (2015) A comparative study for air pollution tolerance index of some terrestrial plant species. Global Journal of Environmental Science and Management, 1(4): 315-324.
Ma, B., Hauer, R.J. and Xu, C. (2020) Effects of design proportion and distribution of color in urban and suburban green space planning to visual aesthetics quality. Forests, 11(3): 278-278.
MacIvor, J.S. and Lundholm, J. (2011) Performance evaluation of native plants suited to extensive green roof conditions in a maritime climate. Ecological Engineering, 37(3): 407-417.
Mu, Y., Lin, W., Diao, X., Zhang, Z., Wang, J., Lu, Z. and Zhao, C. (2022) Implementation of the visual aesthetic quality of slope forest autumn color change into the configuration of tree species. Scientific Reports, 12(1): 1-19.
Nelson, T., Johnson, T., Strong, M. and Rudakewich, G. (2001) Perception of tree canopy. Journal of Environmental Psychology, 21(3): 315-324.
Odu, G.O. (2019) Weighting methods for multi-criteria decision-making technique. Journal of Applied Sciences and Environmental Management, 23(8): 1449-1457.
Qiangmin, Z.H.A.O., Chuanwei, H.U., Bing, S.U.N., Meina, G.A.N. and Xue, G.A.O. (2017) Aesthetic evaluation and application of ornamental plant landscape. Journal of Landscape Research, 9(5): 103-105.
Roy, S., Davison, A. and Östberg, J. (2017) Pragmatic factors outweigh ecosystem service goals in street tree selection and planting in South-East Queensland cities. Urban Forestry and Urban Greening, 21(1): 166-174.
Saghafi Birjand, S. and Eslami, A. (2021) Aesthetics of native ornamental trees in urban green spaces of Northern Iran: The case of Rasht city. Journal of Ornamental Plants, 11(4): 271-279.
Southon, G.E., Jorgensen, A., Dunnett, N., Hoyle, H. and Evans, K.L. (2017) Biodiverse perennial meadows have aesthetic value and increase residents’ perceptions of site quality in urban green-space. Landscape and Urban Planning, 158(2): 105-118.
Tognon, G.B., do Amaral, W., Bolzan, R.P. and Cuquel, F.L. (2015) Aesthetic characterization and postharvest performance of Chromolaena laevigata. Acta Horticulturae, 1060(19): 141–146.
Tsiaras, S. and Dragoslis, A. (2020) Selection of the most suitable tree species for truffle cultivation using fuzzy VIKOR and Fuzzy AHP: New paths in forest policy planning. International Journal of Environmental Sustainability and Green Technologies, 11(1): 74-91.
Vaz, A.S., Castro-Díez, P., Godoy, O., Alonso, Á., Vilà, M., Saldaña, A. and Honrado, J.P. (2018) An indicator-based approach to analyse the effects of non-native tree species on multiple cultural ecosystem services. Ecological Indicators, 85(2): 48-56.
Wang, R., Jiang, W., Lu, T. and Xu, X. (2022) Effects of colored foliage on visual aesthetic quality. Proceedings of the Institution of Civil Engineers-Urban Design and Planning, 175(1): 22-30.
Ying, Y.L., Xiang, R.W. and Cheng, L.H. (2011) Key Street tree species selection in urban areas. African Journal of Agricultural Research, 6(15): 3539-3550.
Zhao, J., Xu, W. and Li, R. (2017) Visual preference of trees: The effects of tree attributes and seasons. Urban Forestry and Urban Greening, 25(5): 19-25.
