باز پژوهی ادله تراشیدن یا عدم تراشیدن لحیه با نگاهی تطبیقی بر مذاهب اهل سنت و شیعه

الموضوعات :

سعید صفی شلمزاری ¹ (استادیار بخش حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران)
علی طاهری دهنوی ² (کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران)
سیدمجتبی جلالی ³ (استادیار بخش معارف اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران)

تاريخ الإرسال : 28 الإثنين , رجب, 1441 تاريخ التأكيد : 26 الإثنين , محرم, 1442 تاريخ الإصدار : 03 السبت , محرم, 1442

الکلمات المفتاحية: لحیه, حلق, اعفاء, تراشیدن ریش, تاریخ,

ملخص المقالة :

احکام دین از سوی خداوند متعال به وسیله پیامبران به سوی انسان ها نازل شده تا بر اساس آن بتوانند در مسیر تکامل خود گام برداشته و به سعادت اُخروی و دنیوی نائل گردند. مسائل محدث و جاری در بستر جامعه ی اسلامی به گونه ای هستند که گاهی عرف با احکام اسلامی تداخل پیدا نموده و نیاز به استنباط حکم شرع برای آن مسئله و بار شدن آن حکم بر عرف می شود. حلق لحیه یا تراشیدن ریش از این مسائل است. سوأل اصلی پژوهش حکم تراشیدن ریش از نظر فقهی و شرعی در مذهب شیعه و اهل تسنن و بازخورد آن در عرف است که با روش توصیفی-تحلیلی بررسی شده است. از یافته های پژوهش می توان به موارد ذیل اشاره نمود؛ با قطع نظر از یافته های پزشکی مبنی بر منافع گذاشتن ریش و مضرات تراشیدن آن در نزد عقلا و بنای ایشان، بر اساس مصادر و منابع فقه(شیعه و اهل سنت) طبق آیات خدا در قرآن و نیز سنت رسول الله و معصومین(ع)، اجماع و به حکم قاعده ملازمه عقل، حلق لحیه(تراشیدن ریش با ابزار مخصوص؛ تیغ یا کندن مو)حرام است.

المصادر:

منابع

 قرآن کریم

1. ابن اثیر، مبارک بن محمد،النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، ریاض، دارابن الجوزی،،1421 ق.


2. ابن اثیر،علی بن محمد،الکامل فی التاریخ،بیروت،دارصادر،1385ق.


3. ابن بابویه،محمدبن علی،مترجم محمد جواد ذهنی تهرانی،علل الشرایع،قم،مومنین،1380.


4. ابن تیمیة،أحمد بن عبدالحلیم،شرح العمدة فی الفقه - کتاب الطهارة،ریاض،مکتبة العبیکان، 1412ق.


5. ابن حبان، محمد، الإحسان فی تقریب صحیح ابن حبان،بیروت، مؤسسة الرسالة،1408ق.


6.  ابن رشد قرطبی،محمد بن أحمد،البیان والتحصیل والشرح والتوجیه والتعلیل لمسائل المستخرجة، بیروت،دارالغرب الإسلامی، 1408ق.


7. اب‍ن‌ س‍ک‍ی‍ت‌، ی‍ع‍ق‍وب‌ ب‍ن‌ اس‍ح‍اق‌،الکنز اللغوی، قم،مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی،1387.


8. ابن ضویان، إبراهیم بن محمد،منار السبیل فی شرح الدلیل،بی­جا،المکتب الإسلامی،1409ق.


9.  ابن عابدین،محمد بن عمر،قره عین الأخیار لتکملة رد المحتار علی «الدر المختار شرح تنویر الأبصار» (مطبوع بآخر رد المحتار)، بیروت، دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، بی­جا،بی­تا.


10. ابن عثیمین،محمد بن صالح،الشرح الممتع على زاد المستقنع، بی­جا،دار ابن الجوزی،1428ق.


11. ابن عساکر، علی بن حسن،تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر،1415ق.


12. ابن فارس، احمد،معجم مقائیس اللغه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی،1404ق.


13. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر ، قصص الأنبیاء،بی­جا، دارالکتب الحدیثة، 1388ق.


14. _____، البدایه والنهایه، بیروت، دارالفکر، بی­تا.


15. ابن منظور، محمد بن مکرم،لسان العرب، بیروت، دارصادر،1374ق.


16. ابن مودود الموصلی، عبدالله بن محمود، الاختیار لتعلیل المختار، قاهره، مطبعة الحلبی، 1356ق.


17. ابن نجیم مصری، زین الدین بن إبراهیم، البحر الرائق شرح کنز الدقائق، بی‌جا، دار الکتاب الإسلامی،بی­تا.


18. أبویعلى الموصلی، أحمد بن علی، مسند أبی یعلى،دمشق، دارالمأمون للتراث، 1404ق.


19. احسائی، ابن‌ابی جمهور ،عَوالی اللّئالی العَزیزیة فی الأحادیث الدّینیة ،قم،سیدالشهداء،1403ق.


20. اصبحی مدنی، مالک بن أنس، المدونة، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق.


21. امینی، عبدالحسین،موسوعه الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب،قم،موسسه دایره المعارف الفقه الاسلامی،1385.


22. بخاری جعفی، محمد بن إسماعیل، الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله صلى الله علیه وسلم وسننه وأیامه-صحیح البخاری،بی­جا، دار طوق النجاة (مصورة عن السلطانیة بإضافة ترقیم ترقیم محمد فؤاد عبد الباقی)، 1422ق.


23. بغدادی،عبدالقادربن عمر،خزانه الادب ولب لباب لسان العرب،بیروت،دارالکتب العلمیه منشورات محمدعلی بیضون،1430ق.


24. بغدادی حنفی،غانم بن محمد،مجمع الضمانات،بی­جا،دارالکتاب الإسلامی،بی­تا.


25.  بکری دمیاطی شافعی، عثمان بن محمد، إعانة الطالبین على حل ألفاظ فتح المعین (هو حاشیة على فتح المعین بشرح قرة العین بمهمات الدین)،بی­جا، دارالفکر للطباعة والنشر والتوریع.


26. بهجت، محمدتقی،استفتائات آیت الله بهجت،قم،دفتر حضرت آیه الله العظمی محمدتقی بهجت،1386.


27. پاک نژاد،سیدرضا،اولین دانشگاه و آخرین پیامبر (صلی لله علیه و آله)،تهران، کتابفروشی اسلامیه ، 1360.


28. جوادی آملی، عبدالله،اسفتائات آیت الله جوادی آملی،قم،اسراء،1387.


29.  جَوْهَرِی، عَبْدُالرَّحْمَنِ بنُ عَبْدِاللهِ، مسند الموطأ للجوهری،بیروت، دارالغرب الإسلامی، 1997م.


30. حرعاملی،محمد بن حسن،تفصیل الوسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه،قم،موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث،1416ق.


31. حسینی خامنه ای، علی،رساله اجوبه الاستفتائات،تهران، شرکت چاپ و نشر بین الملل،1388.


32. حسینی سیستانی، علی،استفتائات آیت الله العظمی سیستانی،مشهد، علیرضا نیشابوری محمدی،بی تا.


33. خزرجی منبجی، علی بن أبی یحیى، اللباب فی الجمع بین السنة والکتاب، دمشق، دارالقلم، 1414ق.


34. خوری‌شرتونی‌لبنانی،سعید،اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد،تهران،انتشارات اسوه،1385.


35. دمیری شافعی، محمد بن موسى، النجم الوهاج فی شرح المنهاج،جده، دارالمنهاج، 1425ق.


36. روحانی،محمد صادق،استفتائات پرسش و پاسخ مسائل شرعی،قم، مهر امیرالمومنین علیه السلام  ، 1388.


37. زروق، أحمد بن أحمد، شرح زروق على متن الرسالة لابن أبی زید القیروانی،بیروت، دارالکتب العلمیة، 1427ق.


38. زیلعی حنفی، عثمان بن علی، تبیین الحقائق شرح کنز الدقائق وحاشیة الشِّلْبِیِّ، قاهره، المطبعة الکبرى الأمیریةبولاق، 1313ق.


39.  سرخسی، محمد بن أحمد، المبسوط،بیروت، دارالمعرفة، 1414ق.


40. شافعی، محمد بن إدریس، الأم،بیروت، دارالمعرفة، 1410ق.


41. شهیدثانی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة،بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، بی­تا.


42. شهید اول، محمد بن مکى‌، ذکرى الشیعة فی أحکام الشریعة‌،قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام‌، 1419ق.


43. صقعبی،خالد بن إبراهیم،مذکرة القول الراجح مع الدلیل لکتاب الطهارة من شرح منار السبیل،بی­جا،دار أم المؤمنین خدیجة بنت خویلد،بی­تا.


44. طباطبایی، سید محمدحسین،تفسیرالمیزان، ترجمه موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی،1374.


45. طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه احمد عابدی،الآداب الدینیة للخزانة المعینیة ،قم،انتشارات زائر،1380.


46. طبرسی،حسن بن فضل، ترجمه ابراهیم میر باقری،مکارم الأخلاق ، تهران،فراهانی،1365.


47. علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء،بی­جا، منشورات المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، بی­تا.


48. عینى، محمود بن أحمد، البنایة شرح الهدایة،بیروت، دارالکتب العلمیة،1420ق.


49. فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین،ترجمه مهدوی دامغانی،تهران،نشر نی،1366.


50. فیروزآبادی،محمدبن یعقوب، قاموس المحیط و القابوس الوسیط الجامع لما ذهب من کلام العرب شماطیط ،بیروت،دارالکتب العلمیه، بی تا.


51. قشیری نیشابوری،مسلم بن الحجاج،المسند الصحیح المختصر بنقل العدل عن العدل إلى رسول الله صلى الله علیه وسلم،بیروت،دار إحیاء التراث العربی، بی­تا.


52. کاسانی حنفی، أبوبکر بن مسعود، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع،بیروت، دارالکتب العلمیة، 1406ق.


53. کشناوی، أبوبکر بن حسن، أسهل المدارک «شرح إرشاد السالک فی مذهب إمام الأئمة مالک» ، بیروت، دارالفکر،بی­تا.


54. مجلسی،محمدتقی بن مقصود علی،لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقیه،قم،اسماعیلیان، بی تا.


55. مجموعة من المؤلفین، الفقه المنهجی على مذهب الإمام الشافعی رحمه الله تعالى، دمشق، دار القلم للطباعة والنشر والتوزیع، 1413ق.


56. محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر،قم، مؤسسة سید الشهداء(ع)، 1407ق.


57. محقق سبزواری، محمدباقر بن محمّد مؤمن، ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد،قم، موسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث،بی­تا.


58. معبری هندی، أحمد بن عبدالعزیز، فتح المعین بشرح قرة العین بمهمات الدین (هو شرح للمؤلف على کتابه هو المسمى قرة العین بمهمات الدین)، بی­جا، دار بن حزم، بی­تا.


59. مقدسی حنبلی، عبدالرحمن بن محمد،الشرح الکبیر على متن المقنع،بی­جا،دارالکتاب العربی للنشر والتوزیع، بی­تا.


60. منلا خسرو، محمد بن فرامرز، درر الحکام شرح غرر الأحکام، بی­جا، دارإحیاء الکتب العربیة،بی­تا.


61. منیاوی،محمود بن محمد،التحریر شرح الدلیل (شرح دلیل الطالب) - کتاب الطهارة،مصر،المکتبة الشاملة، 1432ق.


62. نجفى طبسی، محمد رضا،ترجمه محمدمحمدی اشتهاردى ، تراش ریش از نظر اسلام، قم،موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان،1387.


63. نراقی، أحمد بن محمّد مهدی، مستند الشّیعة،مشهد، مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث،بی­تا.


64. نفراوی مالکی، أحمد بن غانم، الفواکه الدوانی على رسالة ابن أبی زید القیروانی، بیروت، دارالفکر، 1415ق.


65. نووی، یحیى بن شرف، المجموع شرح المهذب ((مع تکملة السبکی والمطیعی))،بیروت، دارالفکر، بی­تا.


66. هاشمی بغدادی،محمد بن أحمد،الإرشاد إلى سبیل الرشاد،بی­جا،مؤسسة الرسالة،1419ق.


67. هیتمی، أحمد بن محمد، المنهاج القویم، بیروت، دارالکتب العلمیة.
    
    
    1. A.V. Parisi D. J. Turnbull N. Downs D. Smith, Dosimetric investigation of the solar erythemal UV radiation protection provided by beards and moustaches, Radiation Protection Dosimetry, Volume 150, Pages 278–282, Issue 3, 1 July 2012.
    
    

بهشتی، احمد،  واحد جوان،وحید، «بررسی ادلّه قائلین به حرمت ریش تراشی در میان فقهای امامیه»، فصلنامه تخصصی فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال هفتم،شماره 24،1390.