بررسی فقهی انتشار مطبوعات ضالّه

الموضوعات :

احسان قباد ¹ (طلبه ی خارج فقه حوزه ی علمیه ی قم، قم، ایران)

تاريخ الإرسال : 24 الأربعاء , شعبان, 1434 تاريخ التأكيد : 24 الثلاثاء , ذو الحجة, 1434 تاريخ الإصدار : 17 الإثنين , ذو القعدة, 1434

الکلمات المفتاحية: آزادی بیان, مطبوعات, ضلال, احکام فقهی,

ملخص المقالة :

فعالیت مطبوعاتی به عنوان بستری مناسب جهت تقویت آزادی بیان، دارای محدودیت هایی بوده که مورد قبول همه نظامات حقوقی و از جمله نظام فقهی- حقوقی شیعه می باشد. از جمله محدودیت های آزادی بیان در فقه شیعی، حرمتِ انتشار مطالب ضلالت آمیز است که در قالب هایی نظیر نشر مطالب خلاف عفّت و اخلاق، تبلیغ به نفع مخالفین نظام اسلامی و شبهه افکنی در ضروریات دین صورت می پذیرد. عدم وجود نصّ خاص راجع به حرمت انتشار مباحث ضلالت آمیز و استفاده از عمومات و اطلاقات سایر ادلّه، اختلاف در تعریف ضلال و نیز اختلاف در روش برخورد با نوشته های ضالّه، زمینه ساز اختلافِ فتاوا گردیده است. علی رغم همه اختلافات، آن چه مسلّم است این است که مطبوعات حق ندارند با تمسّک به عناوینی مانند عدم فایده در منع از نشر، زمینه سازی برای انتخاب آزادانه، آزادی سوال و شبهه، جریان آزاد اطلاع رسانی، فعالیت سیاسی و ... اقدام به چاپ مطالب ضالّه نمایند.

المصادر:

قرآن کریم

ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بی­چا، بیروت، دار صادر، 1414ق، ج6.

اردبیلی، ملا احمد ، مجمع الفائده و البرهان، بی­چا، بی­جا، دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق، ج3و8.

ایازی، سید محمد علی، آزادی در قرآن، بی­چا، بی­جا، موسسه نشر و تحقیقات ذکر، 1380ش.

ایروانی، علی، حاشیه المکاسب، بی­چا، بی­جا، بی­تا، ج1.

انصاری، شیخ مرتضی ، القضاء و الشهادات، بی­چا، بی­جا، انتشارات کنگره شیخ اعظم، 1415ق.

انصاری، شیخ مرتضی، مکاسب، بی­چا، بی­جا، انتشارات کنگره شیخ اعظم، 1415ق، ج1و2.

بحرانی، یوسف ، الحدائق الناظره، بی­چا، بی­جا، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1405ق، ج18.

جوهری، اسماعیل بن حماد ، صحاح اللغه، بی­چا، بیروت، دارالعلم ، 1407ق، ج3.

حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، بی­چا، بی­جا، موسسه آل البیت علیهم السلام، 1409ق، ج11و12و17.

حلی، حسن بن یوسف، نهایه الاحکام فی معرفه الاحکام، بی­چا، بی­جا، بی­تا، ج2.

خمینی، روح الله الموسوی، تحریر الوسیله، بی­چا، بی­جا، انتشارات جامعه مدرسین، 1363ش، ج2.

خمینی، سید روح الله الموسوی، صحیفه نور، بی­چا، بی­جا، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمت الله علیه، 1378ش، ج21.

خمینی، سید روح الله الموسوی ، مکاسب محرمه،  بی­چا، بی­جا، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمت الله علیه، 1415ق، ج2.

خمینی، سید مصطفی موسوی ، مستند تحریر الوسیله، بی­چا، بی­جا، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدّس سرّه، بی­تا، ج1.

خویی، سید ابوالقاسم ، مصباح الفقاهه، بی­چا، بی­جا، بی­تا، ج1.

خویی، سید ابوالقاسم ، مبانی تکمله المنهاج، بی­چا، بی­جا، بی­تا، ج7.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، بی­چا، بیروت، دار العلم ، 1412ق.

رحیمی، مصطفی، قانون اساسی­ایران­و اصول دموکراسی، بی­چا، بی­جا، انتشارات امیر کبیر، 1375ش.

روحانی، سید محمد صادق، فقه الصادق، بی­چا، قم، انتشارات دارالکتاب، 1412ق، ج14.

روحانی، سید محمد صادق، منهاج الفقاهه، بی­چا، بی­جا، انتشارات یاران، 1418ق، ج1.

زمخشری، محمود، کشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بی­چا، بیروت، دار­الکتاب­العربی ، 1407ق، ج3.

سیزواری، سید عبد الاعلی، مهذب الاحکام، بی­چا، بی­جا، دفتر آیت الله سبزواری، 1413ق، ج16.

شیخ الاسلامی، عباس، جرایم مطبوعاتی(بررسی سیاست جنائی ایران و انگلیس در جرائم مطبوعاتی)، بی­چا، بی­جا، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه مشهد، 1380ش.

طباطبایی، سید علی، ریاض المسائل، بی­چا، بی­جا، موسسه آل البیت علیهم السلام، 1418ق، ج2و8.

طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بی­چا، بی­جا، انتشارات ناصر خسرو، 1372ش، ج7.

عاملی، جواد بن محمد حسینی، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، بی­چا، بی­جا، دفتر انتشارات اسلامی، 1419ق، ج12.

فاضل لنکرانی، محمد ، النجاسات و احکامها، بی­چا، بی­جا، دفتر مولف، 1409ق.

فخرالدین رازی، ابوعبد الله ، مفاتیح الغیب، بی­چا، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق، ج23.

فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، قاموس المحیط، بی­چا، بیروت، دارالمعرفه، بی­تا، ج2.

محیط طباطبایی، محمد، تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، بی­چا، بی­جا، انتشارات بعثت، 1375ش.

مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بی­چا، بی­جا، مرکز کتاب للترجمه و النشر، 1402ق، ج9.

معتمد نژاد، کاظم، وسائل ارتباط جمعی، بی­چا، بی­جا، انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی رحمت الله علیه،1371ش.

معین، محمد، فرهنگ لغات فارسی، بی­چا، بی­جا، انتشارات امیر کبیر، 1371ش، ج1.

مفید، محمد بن محمد بن نعمان، المقنعه، بی­چا، بی­جا، گنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413 ق.

منتظر قائم، مهدی، آزادی سیاسی، مجله حکومت اسلامی، سال دوم، شماره 1، بهار1376ش.

منتظر قائم، مهدی، آزادی­های شخصی و فکری، بی­چا، بی­جا، موسسه چاپ و نشر عروج، 1385ش.

نجفى، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بی­چا، بیروت، دار إحیاء التراث العربی ، بی­تا، ج11و22.

نراقی، ملا احمد، مستند الشیعه، بی­چا، بی­جا، موسسه آل البیت علیهم السلام، 1415ق، ج14.

یزدی، سید محمد کاظم، حاشیه مکاسب، بی­چا، بی­جا، بی­تا، ج1.