ساحت‌های اجتماعی در مکتب فقهی حله
الموضوعات :
محبوبه حسینی
1
(گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد ایران.)
عذرا انتخابیان
2
(استاد و عضو هیئت علمی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد ایران.)
محسن رزمی
3
(دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران)
الکلمات المفتاحية: تاریخ فقه, مکتب فقهی حله, فقه الاجتماع, عقل‌گرایی استدلالی, مناسبات اجتماعی فقه, فقه حکومتی, علامه حلی,
ملخص المقالة :
ساحات اجتماعی یک مکتب در یک برهه تاریخی چگونه ترسیم می‌شود و فقها چه نقشی می‌توانند در این ساحات ایفا کنند؟ این تحقیق برای رسیدن به پاسخ این مسأله، در الگوی مکتب فقهی حله، با رویکرد توصیفی تحلیلی، گزارش های تاریخی و گزاره‌های فقهی و اصولی را بررسی می‌کند. این جستار ابتدا پدیده‌های اجتماعی که در برابر فقهای مکتب حله قرار داشت را ترسیم می‌کند؛ پدیده‌هایی نظیر جنگ مغول، قیام‌های مردمی علیه مغول، منجی‌گرایی، قبیله‌گرایی، تکثر ادیان و مذاهب، موقعیت جغرافیای سیاسی و اقتصادی حله و پیشینه جایگاه اجتماعی فقهای حله. سپس آثار و فعالیت‌های علمی و عملی فقهای حله در ساحت اجتماعی را با عنایت به این فضا رصد می‌نماید. حاصل این رصد، استنتاج چهار ساحت معنویت، آموزش، عقل‌گرایی استدلالی و تعامل اجتماعی و انحاء و انواع آنها است. در تحلیل نهایی بیان می‌شود که فقها با توجه به مبانی شریعت و اصول اعتقادی، توفیق اصلاح و ارشاد اجتماعی را یافتند به گونه‌ای که نسبت به بسیاری از دستاوردهای حکومتی و اجتماعی رقیب، اصولی‌تر و گسترده‌تر بود. این توفیق، توفیق مضاعف و متقابل دیگری به همراه داشت و آن پویایی و توسعه فروع فقه، اصول فقه و مبانی کلامی فقه شیعه است.
_||_
