نگاه فقهی و اقتصادی به اوراق اجاره، ویژگی‌ها و مزایای آن
الموضوعات : دانش مالی تحلیل اوراق بهادار
عزیز نکو
1
(دانشجوی دوره دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان)
محمدجواد باقی‌زاده
2
(دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، دانشکده حقوق)
الکلمات المفتاحية: اوراق اجاره, عقد اجاره, ابزارهای مالی, اوراق مشارکت, اقتصاد اسلامی,
ملخص المقالة :
ماهیت ربوی اوراق قرضه و ضرورت جایگزینی ابزارهای مشروع سیاست پولی مثل اوراق مشارکت و اوراق اجاره، برای مبارزه با تورم و رکود از یک سو و از سوی دیگر ناکارآمدی اوراق مشارکت در عمل، پیشتازی بعضی کشورهای اسلامی در استفاده از اوراق اجاره و قابلیت تأمین دارائی و نقدینگی اشخاص حقیقی و حقوقی، در شرایط محدودیت شدید مالی و تحریمی کشور توسط اوراق اجاره، از عوامل جذابیت و علل ضرورت بررسی و بکارگیری اوراق اجاره در ایران است. این مقاله ضمن درک ضرورت استفاده از ابزار مالی، به عنوان یک نیاز انکارناپذیر اقتصادی و تبیین ویژگی های اوراق اجاره، بررسی عاری بودن این ابزار مالی از عناصر ربا، غرر و صوری بودن به عنوان ضوابط مهم فقهی و مورد دغدغه ی اندیشمندان اسلامی را به عنوان یک مسأله مهم، در پیش می گیرد و با نیم نگاهی به مشکلات و نواقص فقهی اوراق مشارکت در عمل، مزایای اوراق اجاره، علت ترجیح اوراق اجاره و ثمره آن را که کمتر مورد توجه بوده است را متذکر می شود.
* انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی، 1386، دانشنامه حقوق خصوصی(سه جلدی)، تهران، انتشارات محراب فکر
* بجنوردی، محمد، 1380، مقالات فقهی، حقوقی فلسفی و اجتماعی، تهران، موسسه چاپ و نشر عروج
* خمینی، روح الله، 1389، تحریرالوسیله، جلد اول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
* مجتهد، احمد و حسن زاده، علی، 1387، پول وبانکداری ونهادهای مالی، تهران، پژوهشکده پولی وبانکی
* موسویان، سیدعباس،1386، ابزارهای مالی اسلامی صکوک، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
* پازوکی، مهدی و پازوکی، آزاده، 1392، الگو و الزامات تأمین مالی در بعد اقتصاد کلان با تأکید بر سیاستهای پولی، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس توسعه نظام تأمین مالی در ایران، تهران، انتشارات داربک
* تنانی، محسن و حسین پور، امیرحسین، 1393، اوراق مشارکت، فصلنامه پژوهش حسابداری، شماره16، 149 – 168
* توحیدی، محمد و یارمحمدی، رضا، بهمن 1396، بررسی تحلیلی وضعیت اوراق بهادار اسلامی (صکوک) در ایران و جهان، سایت اینترنتی شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، 1-62
* رحیمی فر, سید محمد ایمان و سعید اسلامی بیدگلی، ۱۳۹۱، مدلی نوین با استفاده از ابزار صکوک به منظور تامین مالی شرکت ها و پروزه های اندازه متوسط SME، پنجمین کنفرانس نظام تامین مالی در ایران، تهران، دانشگاه صنعتی شریف، 207 - 224
* سروش، ابوذر، 1390، مروری بر ابزارهای مالی، اسلامی با تأکید بر اوراق اجاره (صکوک اجاره)، سایت اینترنتی سازمان بورس و اوراق بهادار،
* سروش، ابوذر و صادقی، محسن،1386، مدیریت ریسک اوراق بهادار اجاره، مجله اقتصاد اسلامی، ش27، 157-186
* سیدنورانی، سیدمحمدرضا و علیمرادی، محمد، 1394، ارزیابی و مقایسه صکوک اجاره و مشارکت از دید هزینه های نمایندگی، مجله اقتصاد اسلامی، شماره58، 91 - 122
* شعبانی، احمد و قلیچ، وهاب، 1390، قابلیت اوراق بهادار اسلامی در مهار تورم به عنوان ابزار سیاستی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره43، 127 – 156
* معصومی نیا، غلام علی، 1391، مشکل محاسبه سود و زیان چالش عقود مشارکتی، تازه های اقتصاد، شماره136، 143 - 145
* مؤمن، محمد، 1378، جایگاه اوراق مشارکت در نظام اقتصاد اسلامی، معرفت، شماره28، 10 - 17
* موسویان، سیدعباس،1391، صکوک اجاره به عنوان حیل ربا، تازه های اقتصاد،شماره136، 123 - 125
* موسویان، سیدعباس و سروش، ابوذر، 1390، آسیب شناسی فقهی، اقتصادی و مالی انتشار اوراق مشارکت در ایران، فصلنامه بورس اوراق بهادار، سال چهاره، شماره 14، 29 – 60
* نظرپور، محمدنقی، 1384، اوراق بهادار استصناع ابزاری برای سیاست پولی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره 20،81-110
* قانون تجارت
* قانون مدنی
* قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی» مصوب 25/9/1388 توسط مجلس شورای اسلامی
* «دستورالعمل فعالیتهای نهادهای واسط» مصوب 11/5/1389 توسط شورای عالی بورس و اوراق بهادار
* دستورالعمل انتشار اوراق اجاره (مصوب 11/5/1389، اصلاحیه مصوب 23/8/1390 و 11/3/1394) توسط شورای عالی بورس و اوراق بهادار
* Salman Syed Ali (2005) "Islamic Capital Market Products Developments and Challenges" Section 3.2, Jeddah: Islamic Research and Training Institute, Islamic Development Bank)
* Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions Accounting Auditing & Governance Standards (for Islamic Financial Institutions), (2008), Shari’ahStandards. Manamah.
* Monzer Kahf (1997)"The Use of Assets Ijarah Bonds for Bridging the Budget gap" Islamic Economic Studies, Vol. 4, No. 2, May.
* Mohd Yahya Mohd Hussin, Fidlizan Muhammad, Salwa Amirah Awang, Ahmad Azam Suleiman, (2012) "Development of Sukuk Ijarah In Malaysia" Journal of Islamic Economics, Banking and Finance, Vol. 8 No. 2, Apr- Jun.
* Majd Bakir, 2013, Sukuk al-Ijarah http://www.investment-and-finance.net/islamic-finance/s/sukuk-al-ijarah.html, 18 February 2018.
_||_
