الگوی آموزش معماری بر اساس نظریۀ‌ قابلیت‌های محیطی گیبسون

الموضوعات :

رضا نقدبیشی ¹ , شهیندخت برق جلوه ² , سید غلامرضا اسلامی ³ , حامد کامل نیا ⁴

1 - دانش‌آموخته دکتری تخصصی معماری، گروه آموزشی معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دکتری طراحی شهری و برنامه ریزی محیط، دانشیار گروه برنامه‌ریزی و طراحی محیط، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
3 - دکتری معماری، گرایش برنامه ریزی توسعه، استاد دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
4 - دکتری معماری، دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران.

تاريخ الإرسال : 07 الأحد , شعبان, 1434 تاريخ التأكيد : 04 السبت , ذو القعدة, 1435 تاريخ الإصدار : 19 الإثنين , ذو القعدة, 1437

الکلمات المفتاحية: آموزش معماری, فرایند طراحی, قابلیت‌های محیطی گیبسون, علوم رفتاری, آموزش بین رشته‌ای, مدل‌سازی,

ملخص المقالة :

در این نوشتار، چالش مورد کاوش، یافتن ساختارهایی نظری، منتج از انگاره‌های علوم رفتاری به‌منظور بهبود روش آموزشِ فرایند طراحی معماری و ساخت چارچوبی نظری عملی به منظور تغییر در رویکردها و تقابل با عدم تحول و سکون در نظریه‌پردازی حوزۀ‌ روشِ آموزشِ معماری است. افزون‌براین، هدفِ پژوهش، تعریف و شناسایی شاخصه‌های منتج از نظریه قابلیت‌های محیطی گیبسون (افردنس) برای کاربرد در راستای مسئلۀ‌ یادشده است که با بازبینی نظریه‌ها و رویکردهای مرتبط با آن به حدود مطلوب و نامطلوب، همراه با شناسایی وجه‌های پنهان و آشکار قابلیت‌ها، پرداخته‌شده است. بر این پایه، ویژگی‌های به‌کاررفته از نظریۀ‌ مذکور، دربرگیرندۀ‌ محدودیت‌های شناختی، فرهنگی، منطقی، معنایی، ادراکی، کالبدی، طبیعی و انسانی است. روش در این پژوهش به‌کارگیری ره‌آوردهای برآمده از بررسی‌های توصیفی- استنتاجی به منظور دسترسی به نوعی تحلیل استنتاجی مدل‌سازی سازمان‌دهی شده است و سرانجام به ارائۀ الگویی (مدل) فراگیر برای آموزشِ فرایند طراحی در کارگاه معماری پرداخته شده است.

المصادر:

1. اژدری، علیرضا ؛و بهرامی پناه، امیر. (1387). به سوی رهیافت مشترک در آموزش طراحی، امکان سنجی به کارگیری نظریۀ بسایند (افردنس) در شیوۀ آموزش معماری و طراحی صنعتی در امیر سعید محمودی. (ویراستار). مجموعه مقالات سومین همایش آموزش معماری. 1-2 آبان.(ص 48-55) دانشگاه تهران: تهران.


2. اسلامی، سید غلامرضا. (1392). درسگفتار مبانی نظری معماری. تهران: علم معمار.


3. اسلامی، سید غلامرضا؛ و نقدبیشی، رضا. (1390). توسعۀ کیفی آموزش معماری در افق 1404. مجموعه مقالات اولین همایش ملی آموزش در 1404. 7-8 آبان. (ص 124-136) .تهران: دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام و پژوهشکدۀ سیاستگزاری علم، فناوری و صنعت دانشگاه صنعتی شریف.


4. امامی، سید جواد. (1382). طراحی معماری به مثابه یک الگوی رفتاری در امیر سعید محمودی. (ویراستار). مجموعه مقالات دومین همایش آموزش معماری. 26-27 آذر. (ص 39-44) .تهران: نگاه امروز و دانشکده هنرهای زیبا.


5. برق جلوه، شهیندخت. (1383). برنامه شناسایی و تحلیل محیط‌های کالبدی. هنرهای زیبا، 19، 48-39.


6. ترابی، زهره؛ و اسلامی، سیدغلامرضا. (1392). آموزش خلاق. هویت شهر، 7 (14)، 48-37.


7. جونز، جان کریستوفر. (1390). روش‌های طراحی. (فرشید سرمست، مترجم). تهران: نشر دانشگاهی.( نشر اصلی1970)


8. دانشگر مقدم، گلرخ؛ و اسلامپور، مرمر. (1391). تحلیل نظریه قابلیت محیط از دیدگاه گیبسون و بازخورد آن در مطالعات انسان و محیط انسان ساخت. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 5 (9)، 86-73.


9. سرمد، زهره؛ و هرندی بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه. (1391). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری.(چاپ سیزدهم). تهران: آگاه.


10. عزیزی، شادی. (1389). ضرورت نظام منعطف آموزش معماری در راستای پاسخگویی به چالش­های جهانی و بومی پایداری. هویت شهر، 5(7)، 52-43.


11. کامل نیا، حامد. (1383). دانش‌های پایه در طراحی معماری. (متن انتشار نیافته). دورۀ دکتری تخصصی معماری، دانشکده معماری. تهران: دانشگاه تهران.


12. لنگ، جان. (1386). آفرینش نظریه معماری، نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. (علیرضا عینی فر، مترجم). تهران: دانشگاه تهران. (نشر اصلی1987)


13. مرتضوی، شهرناز. (1380). روان‌شناسی محیط و کاربرد آن. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.


14. مطلبی، قاسم. (1390). درسگفتار کارگاه تخصصی معماری و علوم رفتاری. (متن انتشار نیافته) در چهارمین همایش آموزش معماری. دانشکده معماری. پردیس هنرهای زیبا. تهران: دانشگاه تهران.


15. مک اندرو، فرانسیس تی. (1387). روان‌شناسی محیطی. (غلامرضا محمودی، مترجم). تهران: زرباف اصل.


16. وورت، ون در؛ و وگان، ون. (1392). معماری کیفیت گرا. (مهیار باستانی، مترجم). مشهد: کتابکده کسری.

17. Gibson, J. J. (1976). TheTheory of Affordance and the Design of the Environment in E. Reed and R. Jones. (Eds.). Symposium on Perception in Architecture. American Society for Esthetics. Toronto. October. Republished ac Chapter 4.9. Part VIII Reasons for Realism: Selected essays of James J. Gibson., (1982).

18. Gibson, J. J. (1986). The Ecological A roach to Visual Perception. New York: Psychology Press, Taylor & Francis.

19. Gibson, J. J. (1982). Notes on affordances in E. Reed and R. Jones. (Eds.), Reasons for realism: selected essays of James J. Gibson. (pp. 401 – 418). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

20. Good, J. M.M. (2007). The Affordance for Social Psychology of the Ecological A roach to Social Knowing. Theory and Psychology, 17 (2), 265-295.

21. Hershberger, R. (2002). Behavioral – Based Architectural Programming in Robert B. Bechtel and Azar Churchman (Eds.). Handbook of Environmental Psychology. New York: John Wiley & Sons.

22. Hertzberger, H. (1991). Lessons for Students in Architecture. Rotterdam: 010.

23. Ittelson, W. H., Rivlin, L.G., & Proshansky, H. M. (1976). The Use of Behavioral Maps in Environmental Psychology. In Proshansky, H. M., Ittelson, W. H., & Rivlin, L. G. (Eds.). Environmental psychology: People and their physical settings. (Pp.340-351.) New York: Holt, Rinehart & Winston.

24. Jones, J. C. (1970). Design Methods.New York: John Wiley & Sons.

25. Maier, J., Fadel, R. A., & Georges, M. (2009 a). Affordance Based design: a Relational theory of Design. Research in Engineering Design. 20. 13-27.

26. Maier, J., Fadel R. A., & Georges, M. (2009 b). Affordance Based Design Methods for Innovation Design, Redesign and Reverse Engineering. Research in Engineering Design. 20. 225-239.

27. Maier, J., Fadel R. A., Georges, M. & Battisto, D. (2009). AnAffordance–Based a roach to Architectural Theory, Design and Practice. Design Studies. 30, 393-414.

28. Moore, G. T., Marans, R. W. (1997). Advances in Environmental Behavior and Design. New York: Plenum Press.

29. Norman, D. A. (1988). The Design of Everyday Things. New York: Currency Doubleday.

30. Norman, D. A. (1999). Affordance, Conventions and Design. Interactions, 5 (3), 38-42.

31. Pols, Auke J. K. (2012). Characterizing affordance: The descriptions-of-affordance-model. Design Studies, 33, 113-125.

32. Smets, Greta J.F. (1989). Perceptual Meaning. Design Issues, 5 (2), 86-99.

33. Still, J. D. Dark, V. J. (2013). Cognitively Describing and Designing Affordance. Design Studies, 34, 285-301.

34. Withagen, R., J.de Poel, H., Araujo, D. & Pepping, G-J. (2012). Affordance Can Invite Behavior: Reconsidering the Relationship between Affordance and Agency. New Ideas in Psychology, 30, 250-258.

35. Wurster, W. (1949). New Direction in Architectural Education. (The Regional Meeting of the Southeastern Schools of Architecture). Journal of Architectural Education, 4, 1-4.

36. Xenakis, I., & Arnellos, A. (2013). the Relation between Interaction Aesthetics and Affordances. Design Studies. 34, 57-73.

37. Zhang, J., & Patel, V. L. (2006). Distributed Cognition, Representation and Affordance. Cognition & Pragmatics, 14, 333-341.