زیبایی شناسی خانه سنتی ایرانی: بازشناسایی مؤلفه‌های زیبایی بر اساس تئوری برخاسته از زمینه ( نمونه پژوهی: شهر یزد)
الموضوعات :مریم سلیمانی 1 , کاظم مندگاری 2
1 - کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
2 - استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
الکلمات المفتاحية: زیبایی شناسی, ادراک زیبایی, خانه سنتی, شهر یزد,
ملخص المقالة :
زیبایی خاصیت وجود انسان و تمایل به آن از مختصات آدمی است که همواره مورد توجه خاص گذشتگان بوده است. شهر یزد نیز با توجه به سابقه تاریخی اش دارای معماری غنی است و می تواند زمینه ای برای استخراج معیارهای زیبایی در معماری باشد. در راستای دستیابی به این هدف، سعی شده بر اساس روش تئوری برخاسته از زمینه، شناسایی عناصر زیبایی بخش این خانه ها، بر اساس ادراک مصاحبه شونده‌های حاضر در فضا شکل بگیرد. در این روش به منظور مطالعات ژرف، هفت گونه از خانه های سنتی یزد انتخاب شدند. محقق با حضور مستمر در محیط و مصاحبه های ژرف و نظام مند با ساکنین، اقدام به ارزیابی زیبایی این خانه ها کرده است. به منظور افزایش روایی پژوهش، یافته ها در مقایسه تطبیقی با مبانی موجود قرار داده شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد: زیبایی طبیعت؛ نمود وحدت؛ تأکید بر جلوه فضا در دید ناظر و توجه به معانی نمادین، چهار عامل اصلی زیبایی بخش این خانه ها هستند.
استراوس، انسلم، آ ؛ و کوربین، جولیت. )1385.(اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی؛ رویهها و شیوهها. (بیوک محمودی، مترجم). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اردلان، نادر؛ و بختیار، لاله. (1390). حس وحدت نقش سنت در معماری ایرانی. (ونداد جلیلی، مترجم). تهران: موسسه ی علمی پزوهشی علم معمار رویال.
اردلان، نادر. (1374). معماری ایرانی در سخن چهار نسل از معماران. مجله آبادی، (19)، 15-18.
4.امینزاده، بهناز. (1389). ارزیابی زیبایی و هویت مکان. هویت شهر، (7)، 3-14.
بووی، اندرو. (1385). زیباییشناسی و ذهنیت از کانت تا نیچه. (فریبرز مجیدی، مترجم). تهران: فرهنگستان هنر.
بورکهارت، تیتوس. (1365). هنر اسلامی؛ زبان و بیان. (مسعود رجب نیا، مترجم). تهران: سروش.
تقوایی، ویدا. (1386). نظام فضایی پنهان معماری ایرانی و ساختار آن. هنرهای زیبا، (30)، 43-52.
جعفری، محمد تقی. (1378). زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام. تهران: نشر کرامت.
دورانت، ویل. (1378). لذت فلسفه. (عباس دریاب خویی، مترجم). تهران: نشر علمی فرهنگی.
طوفان، سحر. (1385). بازشناسی نقش آب در حیاط خانههای سنتی ایران. باغ نظر، 6، 72-81.
عینیفر، علیرضا. (1382). الگویی برای تحلیل انعطافپذیری در مسکن سنتی ایران. هنرهای زیبا، (13)، 64-77.
فارابی، ابونصر. (1367). شرح منظومه. (سید جعفر سجادی، مترجم). تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
گروتر، یورگ. (1375). زیباشناختی در معماری. (جهانشاه پاکزاد و عبدالرضا همایون، مترجمان). تهران: نشر دانشگاه شهید بهشتی.
گروت، لیندا؛ و وانگ، دیوید. (1390). روشهای تحقیق در معماری. (علیرضا عینی فر، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
لنگ، جان. (1390). آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. (علیرضا عینیفر، مترجم). تهران: دانشگاه تهران.
مطهری، مرتضی. (1373). فطرت. تهران: انتشارات صدرا.
مسائلی، صدیقه. (1388). نقشه پنهان به مثابه دست آورد باورهای دینی در مسکن سنتی کویری ایران. هنرهای زیبا، (37): 38- 27.
مازلو، آبراهام اچ. (1366). انگیزش و شخصیت. (احمد رضوانی، مترجم). مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
نصر، سیدحسین. (1380). معرفت و معنویت. (انشاالله رحمتی، مترجم). تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
نایبی، فرشته. (1381). حیات در حیاط. تهران: نزهت.
Berlyne, D. E. (1974). Studies in The new Experimental Aesthetics. Washington, d. c.: hemisphere publishing corp.
Dewey, J. (1934). Art as Experience. New York: Putnam.
Eliade, M., & Adams, C.J. (1987). The Encyclopedia of Religion. (2thed). New York: Macmillan.
Gibson, J. J. (1979). An Ecological Approach to visual perception. Boston: Houghton Mifflin.
Helson, H. (1948). Adaptation Level as a Basis for a Quantitative Theory of Frames of Reference. Psychological Review, 55, 297-313.
Halprein, L. (1965). Motation. Progressive Architecture, 46(7), 126- 133.
Morris, C. (1938). Foundations of a theory of signs. Chicago: University of Chicago press.
Moles, A. (1966). Information theory and esthetic perception, urban. ILL.: University of Illinois press.
Nasr, S. H. (1987). Science in Islam. (A. soroush, Trans.). Tehran: Soroush Press, p. 17. 26.
Rappaport, A. (1982). The Meaning of The Built Environment: A nonverbal Communications Approach. Beverly Hills, CA: Sage.
Rainwater, L. (1966). Fear and House as Haven in the Lower Class. Journal of the American Institute of planners, 32(1), 23-31.
Santayana, G. (1896). The Sense of Beauty. Reprinted. New York: Dover.
_||_
