نقش فضای بینابین در هویت بخشی به گستره ی فضایی بافتهای تاریخی ایران

الموضوعات :

لیدا بلیلان اصل ¹ ( استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، گروه هنر و معماری، تبریز، ایران )
ایرج اعتصام ² ( استاد دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران )
سید غلامرضا اسلامی ³ ( دکتر سید غلامرضا اسلامی، استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران. )

تاريخ الإرسال : 07 السبت , شوال, 1430 تاريخ التأكيد : 10 السبت , شعبان, 1430 تاريخ الإصدار : 23 الثلاثاء , رمضان, 1432

الکلمات المفتاحية: Iranian Architecture, بینابینی, فضای بینابین, Historical Context, بافتهای تاریخی, گسترۀ فضائی معماری ایران, : In between- Space, In between,

ملخص المقالة :

در بافتهای تاریخی شهرهای کهن ایرانی فضاهای رابطی با شکل، کارکرد ومعانی متعدد میان عناصر مختلف وجود داشته است که عامل مهم پیوند فضائی عناصر معماری و شهری به یکدیگر با هویتی واحد محسوب می شده است. در این رابطه هدف از ارائۀ این مقاله شناسایی و تعیین نقشِ فضاهای بینابین در هویت بخشی به گسترۀ فضائی بافت های تاریخی ایران است. بر اساس تحقیقات انجام شده، فضای بینابین نقش سازماندهی اجزاء و عناصر را در هر بنا و فضای شهری بر عهده داشته و ظرفی برای عملکردهای مختلف محسوب می شده است.لذا چنین فضاهایی به واسطه اهداف سازنده اش ماهیت دو وجهی یافته، هم فرآیند و هم محصولِ فرآیند می باشد. فضای بینابین هم زمان با فرایند شکل دادن، به درجه بندی و جهت گیری مفاهیم متمایز نیز کمک می نماید و از این طریق در نهایت کلی واحد ظهور می نماید

المصادر:

1. اردلان، نادر و بختیار، لاله (1380)، حس وحدت، سنت عرفانی در معماری ایرانی، ترجمه حمید شاهرخ، اصفهان، نشر خاک.


2. استرلین، هانری (1377)، اصفهان تصویر بهشت، ترجمۀ ج. ارجمند، تهران؛ فرزان روز.


3. اهری، زهرا (1381)، تحلیل دستور زبان طراحی در شالودۀ شهری اصفهان، پیایان نامه دکتری شهرسازی، به راهنایی دکتر سید محسن حبیبی، دانشگاه تهران.


4. بلیلان، لیدا (1386)، بررسی عوامل تأثیر گذار در سازماندهی فضائی عناصر معماری و شهری تبریز با تأکید بر نقشه دارالسلطنه قراجه داغی 1297 ه.ق، طرح پژوهشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز.


5. بلیلان، لیدا (1387)، تأثیر فضای بینابین بر پیوستگی فضائی عناصر معماری و شهری در ایران، پایان نامۀ دکتری معماری، دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات، واحد تهران، استاد راهنما؛ دکتر ایرج اعتصام، استاد مشاور؛ دکتر سید غلامرضا اسلامی.


6. توسلی، محمود (1381)، ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم و خشک ایران، تهران؛ انتشارات پیام نو.


7. توسلی، محمود؛ بنیادی، ناصر (1369)، طراحی فضای شهری2- فضای شهری و جایگاه آن در زندگی و سیمای شهری، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات معماری و شهرسازی.


8. تی. هال، ادوارد (1385)، بعد پنهان، ترجمه منوچهر طبیبیان، تهران؛ دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ، 1376.


9. حبیبی، سید محسنی ( 1375)، از شار تا شهر، تحلیلی تاریخی ار مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن، تفکر و تأثر تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.


10. حبیبی، سید محسنی (1385)، شرح جریانهای فکری معماری و شهرسازی در ایران معاصر، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی.


11. حکمتی، شیوا (1381)، تحقق معنا، کیفیت فضایی رابطه شکل/ زمینه در معماری، به راهنمایی دکتر علی غفاری و مشاوره دکتر مهدی حجت، پایان نامه دکتری معماری، دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا.


12. رضایی، رضا ( 1377)، معماری در فضای بینابین، مجله معمار، شماره 2، پاییز 1377.


13. سید صدر، ابوالقاسم( 1377)، فلسفه فضاهای معماری، تألیف و ترجمه ابوالقاسم صدر، تهران، بیابانی.


14. فرخ زنوزی، عباس (بی تا)، شهر قدیمی، زندگی امروزی؛ گفت گو با فرخ زنوزی، مجله شهرداریها، شماره 7.


15. قاسمی،مریم و معماریان, غلامحسین (1389)، گونه شناسی خانه دوره قاجار در اصفهان، دو فصلنامه هویت شهر، سال چهارم، پاییز و زمستان 1389، شماره 7.


16. الکساندر، کریستوفر؛ چرمایف، سرج (1371)، عرصه های زندگی جمعی و خصوصی، ترجمۀ منوچهر مزینی، تهران؛ دانشگاه تهران.


17. گروتر، یورگ کورت (1383)، زیبایی شناسی در معماری، ترجمه جهانشاه پاکزاد؛ عبدالرضا همایون، تهران؛ دانشگاه شهید بهشتی، چاپ دوم.


18. لنگ، جان (1386)، آفرینش نظریۀ معماری، نقش علوم رفتاری در طراحی محیط، ترجمۀ دکتر علیرضا عینی فر، تهران، دانشگاه تهران؛ مؤسسه انتشارات و چاپ، چاپ اول 1381.


19. مجتبوی، سید جلال الدین (1375)، مراتب و درجات وجود، مؤلف؛ محمد نقیب عطاس، مترجم؛ جلال الدین مجتبوی، تهران؛ انتشارات مطالعات اسلامی.


20. مدنی پور، علی، (1379)، طراحی فضای شهری، نگرشی بر فرآیند اجتماعی و مکانی، ترجمة فرهاد مرتضایی، تهران، انتشارات شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری.


21. معماریان، غلامحسین (1384)، سیری در مبانی نظری معماری،تهران؛ سروش دانش.


22. مکارم شیرازی، ناصر (1386)، تفسیر نمونه، تهیه و تنظیم؛ احمد علی بابائی و علی رضا داورزنیزیر نظر آیت ا... مکارم شیرازی، تهران؛ دارالکتاب الاسلامیه، ج 14 و 20.


23. ملاصدرا، (1302)، رسائل اخوند ملاصدرا، مشتمل بر 9 رساله ، چاپ تهران .


24. نصر، سید حسین (1365 ب)، صدرالدین شیرازی (ملاصدرا)، گردآورنده م.م.شریف، تاریخ فلسفه اسلامی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.


25. نوربرگ شولتز، کریستیان (1353)، هستی، فضا و معماری، ترجمۀ محمد حسن حافظی، انتشارات و کتابفروشی تهران.


26. همایی، جلال الدین (1369)، مقالات ادبی، تهران؛ انتشارات هما.

 

27. Altman, Irwin (1975), Environment and Social Behavior, Monterey, Ca: Brooks/Cole.


28. Hillier, Bill and Hanson, Julienne (1984), The Social Logic of Space, Cambridge: Cambridge University Press.


29. Moholy-Nagy, Sibyl (1957), Architecture: Art or Design.


30. Nooraddin, Hoshiar( 1996), Al Fina' A study of " in-between" spaces along streets as an urban concept in Islamic cities of the middle east with a case study in Cairo, Department of Town and Regional planning, Faculty of Architecture, Trondheim – Norway.


31. Norberg-Schulz, Christian (1965), Intentions in Architecture.


32. Norberg-Schulz, Christian (1980b), Genius Loci: Towards a new Phenomenology of Architecture, London: Academy Editions.


33. Pastalan, Leon (1970) Privacy as an Expression of Human Territoriality, in Leon A. Pastalan and Daniel H. Carson, eds, Spatial Behavior of Older People,


34. Perez-Gomez, Alberto (1983), Architecture and the Crisis of Modern Science, Cambridge: MIT Press.


35. Rapaport, Amos (1977), Human Aspects of Urban Form, New York: Pergamon.


36. Simmel, George (1994), Bridg and door, In leach, Neil. ed. Rethinking Architecture, London: Routledge, 1997.


37. The Metapolis dictionary of advanced architecture (City, technology and society in the information age), (2003), Printed and assembled in European Union, Barcelona.


38. Tschumi, Bernard (1975), The Architectural Paradox, In Michael Hays, K.ed. Architectural Theory Since 1968, Cambridge: MIT Press, 1998.


39. Venturi, Robert (1966), Complexity and Contradiction in Architecture, New York: Museum of Modern Art.


40. bartlett.ucl.ac.uk