باز شناسی ویژگی‌های کالبدی- فضایی بافت قدیم شهر در ایران

الموضوعات :

میرسعید موسوی ¹ , فرح حبیب ² , حمید ماجدی ³

1 - دکترای شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران.
2 - استاد دانشکده هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران.
3 - استاد دانشکده هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 18 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1436 تاريخ التأكيد : 14 الأحد , ربيع الثاني, 1437 تاريخ الإصدار : 22 الأحد , جمادى الأولى, 1438

الکلمات المفتاحية: شهر, بافت قدیم, ساختار, کالبدی- فضایی,

ملخص المقالة :

آنچه که اکنون بافت قدیم شهر نامیده می شود، زمانی به عنوان یک کلیت شهری از حیاتی کامل و کارآمد برخوردار بود که تکامل و کارآمدی آن محصول تعامل انسان و طبیعت بود که در طول قرن‌ها و به واسطه اندیشه عمیق یا آزمون و خطاهایی مکرر به تعادل رسیده بود. هر چند که اکنون بافت قدیم شهر در ایران، با مفاهیمی چون فرسودگی، ناکارآمدی و بلاتکلیفی همراه است، اما بهترین ارزش‌های فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و معماری هر شهر در آن نهفته است. به نظر می‌رسد بیشترین مشکلات مرتبط با بافت قدیم شهر در ایران ناشی از عدم شناخت دقیق ماهیت آن و عدم تلاش برای تطبیق آن ماهیت با شرایط معاصر می باشد. در این راستا، در این مقاله علاوه بر ارائه تعریفی روشن از بافت قدیم، ویژگی‌های کالبدی- فضایی آن در شهر‌های ایران همراه با تأثیر تحولات معاصر به روش تحلیلی- توصیفی بررسی شده است.

المصادر:

توفیقی، مسعود. (1376). توسعه شهری و منطق گریز از بافت قدیم شهر سبزوار. مجموعه مقالاتبافت های شهری. همایش تخصصی بافت های شهری. (29-30 مهر). وزارت مسکن و شهرسازی. مشهد مقدس.

توسلی، محمود. (1381).  ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم و خشک ایران. (ویرایش 4). ، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

 توسلی، محمود؛ و بنیادی، ناصر. (1386). طراحی فضای شهری. (ویرایش 2). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.

حائری، محمد حرضا. (1368). خدمات شهری در بافت های تاریخی. مجموعه مقالات بافت های شهری. همایش تخصصی بافت های شهری، (29-30 مهر). وزارت مسکن و شهرسازی، مشهد مقدس.

حقیقت نائینی، غلامرضا؛ و اشرفی، مهناز. ( 1374). بررسی مفاهیم و ارزشهای معماری و شهرسازی در بافت قدم نائین.مجموعه مقالات تاریخ معماری و شهرسازی ایران. کنگره ملی تاریخ معماری و شهرسازی ایران. (12-7 اسفندماه). کرمان: ارگ بم.

حیدرنتاج، حمید. (1382). خدمات شهری در بافت های تاریخی شهرها. ویژه نامه میراث فرهنگی و مدیریت شهری ضمیمه ماهنامه شهرداریها،54.

خاکساری، علی؛ شکیبامنش، امیر؛ و قربانیان، مهشید. (1385). محله های شهری در ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

سلطان زاده، حسین. (1374). نائین شهر هزاره های تاریخی.تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

سلطان زاده، حسین. (1385). فضاهای شهری در بافت های تاریخی ایران. (ویرایش 3). تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.

شاران، مهندسان مشاور. (1384). راهنمایی شناسایی و مداخله در بافت های فرسوده. تهران: انتشارات ایده پردازان فن و هنر.

شفقی، سیروس. (1376 ). شناخت بافت های قدیم شهر. مجموعه مقالات بافت های شهری. همایش تخصصی بافت های شهری. (29-30 مهر). وزارت مسکن و شهرسازی. مشهد مقدس.

شماعی، علی؛ و پور احمد، احمد. (1384 ). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا. (ویرایش1). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 

فلامکی، محمدمنصور. (1384). نوسازی و بهسازی شهری. (ویرایش2). تهران: انتشات سمت.

فلامکی، محمدمنصور. (1385). فارابی و سیر شهروندی در ایران. (ویرایش2). تهران: نشر فضا.

کلانتری، حسین؛ و پور احمد، احمد. ( 1384). فنون و تجارب برنامه ریزی مرمت بافت تاریخی. تهران: پ‍‍ژوهشگاه علوم انسانی.

صفامنش، کامران. (1376). پیشنهادی برای روش طراحی نوازی در بافت های قدیمی. مجموعه مقالات بافت های شهری. همایش تخصصی بافت های شهری. (29-30 مهر). وزارت مسکن و شهرسازی. مشهد مقدس.

منصوری، بهروز. (1374).تقابل بین منطق ساختاری بافت های سنتی و روش برخورد با آن. مجموعه مقالات تاریخ معماری و شهرسازی ایران. کنگره ملی تاریخ معماری و شهرسازی ایران. کرمان (12-7 اسفندماه) : ارگ بم.