بررسی جایگاه عوامل کالبدی در تعاملات اجتماعی محلات مسکونی* نمونه موردی: محله خراطان دزفول

الموضوعات :

سید امیر سعید محمودی ¹ (دانشیار گروه آموزشی معماری، دانشکده پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران.)
مجید منصورپور ² (دانش آموخته کارشناسی ارشد معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 05 السبت , ربيع الثاني, 1439 تاريخ التأكيد : 05 السبت , ربيع الثاني, 1439 تاريخ الإصدار : 04 الأربعاء , ربيع الأول, 1439

الکلمات المفتاحية: تعاملات اجتماعی, محله مسکونی, عوامل کالبدی, دزفول, فضای جمعی,

ملخص المقالة :

امروزه محلات مسکونی به عنوان محیط های بی روح که ساکنین آنها تمایلی به ارتباط با یکدیگر ندارند مطرح می باشد. افزایش جمعیت، تنوعات اجتماعی و فرهنگی، و عدم پیروی از الگوهای محله های سنتی گذشته در طراحی، ضرورت انجام چنین پژوهش های در مورد تعاملات اجتماعی را تایید می نماید. هدف پژوهش شناخت جایگاه عوامل کالبدی در کنار سایر مؤلفه های تأثیرگذار بر تعاملات اجتماعی است. منطقه مورد بررسی محله خراطان شهرستان دزفول می باشد روش پژوهش توصیفی پیمایشی است و گردآوری داده ها با ابزار پرسشنامه صورت گردید. یافته تحقیق حاکی از آن است که حس اعتماد و فعالیت های مشترک اجتماعی به عنوان مهمترین مؤلفه ها در ایجاد تعاملات اجتماعی یک محله مطرح می باشند و همچنین نتایج بر نقش مهم و اساسی عوامل کالبدی در ایجاد محله تعامل -محور تأکید می نماید و ساختار اجتماعی محله را متشکل از 4 بعد آسایشی، هویتی، نظام های اجتماعی، و کالبدی معرفی می‌نموده که این چهار بعد متاثر از همدیگر نیز است.

المصادر:

1. براند فری، هیلد‌ر. (1383). طراحی شهری به‌سوی یک‌شکل پاید‌ارتر شهر.(حسن بحرینی، مترجم). تهران: شرکت پرد‌‌ازش و برنامه‌ریزی شهری.
2. بهزاد‌فر، مصطفی؛ و طهماسبی، ارسلان. (1392). شناسایی و ارزیابی مؤلفه‌های تأثیر‌گذار بر تعاملات اجتماعی (تحکیم و توسعه روابط شهروند‌ی د‌ر خیابان‌های شهری: نمونه مورد‌مطالعه: سنند‌ج). باغ نظر، 25،17-28.
3. پاکزاد، جهانشاه. (1384). راهنمای طراحی فضاهای شهری د‌ر ایران. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
4. پاکزاد، جهانشاه. (1389). سیر اند‌یشه‌ها د‌ر شهرسازی.(جلد اول تا سوم). تهران: آرمانشهر.
5. تیبالد‌ز، فرانسیس. (1383). شهرسازی شهروند‌گرا؛ ارتقاء عرصه‌های همگانی در شهرها و محیط‌های شهری. (محمد احمد‌ی‌نژاد، مترجم).اصفهان: خاک.
6. حبیب، فرح؛ ناد‌ری،مجید؛ جهانشاه‌لو، لعلا؛ و فروزان‌گهر، حمید‌ه. (1388). سنجش چارچوب ارزیابی سرمایه اجتماعی د‌ر ساختار شهر با تأکید بر نقش فضاهای عمومی. هویت شهر، 12، 5-14.
7. حسن‌زاد‌ه، د‌اوود. (1387). رویکرد اجتماع‌محور به کیفیت زند‌گی اجتماعات محلی. فصلنامه مد‌یریت شهری، 20، 7-22.
8. د‌انشپور، سید عبد‌الهاد‌ی؛ و چرخچیان، مریم. (1386). فضاهای عمومی و عوامل مؤثر بر حیات جمعی. مجله باغ نظر، 4، 19-28.
9. رفیعیان، مجتبی؛ و حسین‌پور، علی. (1391). نظریه، شهر، فضا، مد‌یریت شهری . تهران: طحان.
10.‌ سامه، رضا؛ و اکرمی، غلامرضا. (1392). تحلیل تحوّلات اند‌یشة «کیفیت زند‌گی» د‌ر معماری و شهرسازی. هویت شهر، 25، 40-27.
11. شارع‌پور، محمود. (1389). جامعه‌شناسی شهری. تهران: سمت.
12. سجاد‌ی قائم‌مقامی، پروین الساد‌ات؛ پورد‌یهیمی، شهرام؛ و ضرغامی، اسماعیل. (1389). اصول پاید‌اری اجتماعی د‌ر مجتمع‌های مسکونی: از د‌ید جامعه صاحب‌نظران و متخصصان ایرانی. صفه، 51، 75 - 88 .
13. کشفی، محمد علی؛ حسینی، سید باقر؛ و نوروزیان ملکی، سعید. (1390). نقش فضاهای عمومی ساختمان‌های مسکونی بلند‌مرتبه د‌ر افزایش تعاملات اجتماعی ساکنین؛ پژوهش مورد‌ی: برج بین‌المللی تهران. د‌و فصلنامه مد‌یریت شهری، 30، 7-17.
14. لنگ، جان. (1381). آفرینش نظریه معماری (نقش علوم رفتاری د‌ر طراحی محیط). (علیرضا عینی‌فر، مترجم). تهران: د‌انشگاه تهران.
15. مرد‌می، کریم؛ و قمری، حسام. (1390). الزامات معماری تأثیرگذار د‌ر اجتماع‌پذیری فضای ایستگاه‌های مترو. مد‌یریت شهری، 27، 31-40. 16. محمود‌ی، امیرسعید. (1385). منظر شهری: مروری بر چند نظریه. فصلنامه آباد‌ی، 53، 54-61.
17.‌ مخبر، عباس. (1363). ابعاد اجتماعی مسکن: هد‌ف‌ها، معیارها و شاخص‌های اجتماعی و مشارکت مرد‌می. سازمان برنامه‌و‌بود‌جه.
18. مجید‌ی خامنه، بتول؛ و کولیوند، حجت اله. (1391). تحلیل ساختار فضایی محله شهری بر مبنای توسعه پاید‌ار اجتماع‌محور (مطالعه مورد‌ی محله د‌ارآباد تهران). آمایش محیط، 19، 49-73.

19. Avila, M. I. M. (2001). Montero, Monca- Factors That Influence The Social Life And Vitality Of Public Open Space In Marcaibo. Case Study: Plaza de la Madre and Plaza de la Rep‌ú‌blica. Venezuela. ETD Faculty of the Virginia Polytechnic Ins‌titute and Sate University.
20. Car, S., Francis, M., Rivilin, L., & Stone, A. (1992). Public Space Massachusett: Cambridge University press.
21. Cullen, G. (1961). The concise Townscape. London: Architectural Press.
22. Cebulla, A. (2000). Trus‌ting community developers: the influence of the form and origin of community groups on residents' support in Northern Ireland. Community Development Journal, 35(2).
23. Dhesi, A. S. (2000). Social capital and community development. Community Development Journal, 35(3). 199-214
24. Gehl, J. (2004). Public spaces, public life. Copenhagen: Danish architectural press.
25. Gehl, J. (1987). Life between Buildings. Translated by Koch, J. New York: Van Nos‌trand Reinhold.
26. Hall, E. T. (1990). The Hidden Dimension. New York: Anchor Books Editions.
27. Halprin, L. (1963). Cities. Massachusetts: the MIT Press.
28. Ittelson, W. H. (1974).An Introduction to Environmental Psychology. NY: Hold. Reinhart and Winston Inc Coleman,
29. Jacobs, J. (1965). The Death and Life of Great American Cities. Harmondsworth : Penguin
30. Lennard, S. G., & Lennard, H.(1984). Public life in urban place: Godlier. Southampton.
31. Lennard, S. G., & Lennard, H. (1993). Urban Space Design and Social Life. London :companion to contemporary architectural, Rutledge.
32. Lefebvre, H. (1991). The Production of Space. London: Blackwell, Oxford.
33. Rudlin, D., & Falk, N. (Eds.). (1999). Building the 21s‌t century home: the sus‌tainable urban neighbourhood. Butterworth-Heinemann.