فضاهای عمومی و زندگی جمعی در شهر تاریخی ورامین

الموضوعات :

سید محسن حبیبی ¹ (استاد دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
نوید پورمحمدرضا ² (دانش¬آموخته¬ی کارشناسی ارشد شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 28 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1432 تاريخ التأكيد : 17 الإثنين , ذو القعدة, 1434 تاريخ الإصدار : 19 الجمعة , محرم, 1435

الکلمات المفتاحية: فضای عمومی, فضای شهری, فضای سبز, فضای مذهبی, فضای بالقوه,

ملخص المقالة :

هدف اصلی نوشتارِ حاضر بررسی و تحلیل فضاهای عمومی و زندگی جمعی در شهر تاریخی ورامین است.با عطف به پژوهش های میدانی، روایتی توصیفی-تحلیلی از محتوا و کالبد فضاها و مکان های ورامین در قالب سه گونه ی اصلی (فضاهای شهری، فضاهای مذهبی، فضاهای سبز) و یک گونه ی فرعی (فضاهای غیررسمی و بالقوه) ارائه شده است. در انتها نیز از طریق مقابله ی یافته های میدانی با مبانی نظری پژوهش، ویژگی ها و مشخصه های فضاهای عمومی شهر ورامین بر مبنای معیارهای سه گانه کالبدی، عملکردی و اجتماعی تعریف و تبیین می گردند. بخش مرکزی و قدیمی ورامین را می توان مهم‌ترین فضای عمومی شهر در نظر گرفت؛ این فضا بازتاب سویه‌های متعدد و متکثر مفهوم فضای عمومی است، نظیر: خرید، استراحت، تفریح، جامعه‌پذیری، خودجوشی و خودانگیختگی اجتماعی و سایر فضاها و مکان‌ها، هم چون میدان عمروآباد،‌ پارک خانواده، و امامزداه حسین‌رضا، هریک، بنابر ماهیت و ویژگی‌های خویش، بیش‌وکم نمایانگر گوشه‌ای از ابعاد و جلوه‌های متکثرِ انگاره ی فضای عمومی هستند.

المصادر:

- آذری دمیرچی، علاءالدین. (1348). جغرافیای تاریخی ورامین. تهران: بینام.

- ابن حوقل. (1345)، صوره الارض. (دکتر جعفر شعار، مترجم). تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.

- اصطخری، ابو اسحاق ابراهیم. (1368). ممالک و مسالک، ترجمه محمدبن اسعدبن عبدالله تستری، به کوشش ایرج افشار. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

- امینی،محمد؛ و رضوان،همایون. (1380). تاریخ اجتماعی ورامین از ابتدا تا عصر پهلوی.

- تاجیک، علیرضا؛ و عطری، سیده زهرا. (1386). آثار تاریخی ورامین باستان. قم: مهرالمومنین.

ـ حبیبی، سیدمحسن. (1378). فضای شهری، حیات واقعه‌ای و خاطره‌های جمعی. مجلة صفه، (28)، 14-24.

ـ حبیبی، سیدمحسن. (1379). جامعه مدنی و حیات شهری. مجلة هنرهای زیبا، ، (7)، 21-33.

ـ حبیبی، سیدمحسن.(1380). فضای شهری: برخوردی نظریه‌ای. مجلة صفه،  (33)،  5-13.

- حبیبی، سید محسن؛ لقمانی، زیبا؛ عرفانی، جواد؛ پورمحمدرضا،  نوید؛ و حمیده، سارا. ( زیر چاپ).  مقایسه تطبیقی شکل­گیری و تکوین عرصه عمومی و فضای شهری در شهرهای حومه­ای جنوب تهران، مطالعه موردی: ورامین، قرچک، اسلامشهر. طرح پژوهشی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، منتشر نشده.

- دیولافوا، مادام ژان. (1385). ایران کلده و شوش، ترجمه علی­محمد فره­وشی. تهران: دانشگاه تهران.

- کلاویخو، روی گونسالس. (1384). سفرنامه کلاویخو. (مسعود رجب­نیا، مترجم). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

- گیدنز، آنتونی.(1385). جامعه شناسی. (منوچهر صبوری، مترجم). تهران: نشر نی.

-  دهخدا.(1373). لغت­نامه دهخدا. دوره 15 جلدی. تهران: با همکاری انتشارات روزبه، دانشگاه تهران.

ـ مدنی‌پور، علی. (1384). فضاهای عمومی و خصوصی شهر، ( بابک محقق، مترجم). فصلنامة اندیشه ایرانشهر، (3)، 26-36.

- مرکز آمار ایران.(1385). سالنامه آماری، تهران: مرکز آمار ایران.

- مستوفی قزوینی، حمدالله.(1388). نزهت القلوب، به تصحیح و تحشیه دکتر محمد دبیر سیاقی. قزوین: نشر حدیث امروز.

• Cybriwsky, R.(1999). Changing patterns of urban public space - Observations and assessments from the Tokyo and New York metropolitan areas. the journal of Cities, 16( 4), 223-231.


• Goodsell, Ch.T. (2003). The Concept of Public Space and It`s Democratic Manifestations. the journal of The American Review of Public Administration, (33), 361-383.


• Mumford, L. (1961). The City In History. New York: Harcourt Brace Jovanovich.


• Pasaogullari, N., & Doratli, N. (2004). Measuring Accessibility and Utilization of Public Spaces in Famagusta. the journal of Cities, 21(3), 225-232.