تحلیل آرامش درونی در تجربه واقعیت مجازی بر اساس پدیدارشناسی ادراک بدن‌مند فضا (نمونه مطالعاتی: طراحی مجتمع مسکونی در جزیره کیش)
الموضوعات :
مینا حسنی
1
,
جمال الدین سهیلی
2
,
علی اکبری
3
,
حمید نجات
4
1 - دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد بین‌الملل کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران.
2 - دانشیار، گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
3 - استادیار، گروه معماری، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4 - استادیار، گروه علوم تربیتی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
الکلمات المفتاحية: معماری مسکونی, طراحی معماری, پدیدارشناسی ادراک, ادراک آرامش درونی, معماری و واقعیت مجازی,
ملخص المقالة :
مسئله نزدیک کردن طراحی فضای سکونت به استانداردهای کیفیت فضا ازجمله چالش‌های طراحی فضاهای مسکونی است. با توجه به حجم بالای ساخت مسکن، مطلوبیت فضاها مسکونی، اهمیت و ضرورت بیشتری دارد. هدف از مطالعه حاضر آزمون کیفیت فضا بر اساس شبه‌تجربة ادراکی حین طراحی و پیش از ساخت، است که به‌عنوان یکی از سازوکارهای نیل به تحقق معماری مطلوب، امروزه به کمک فناوری واقعیت مجازی، امکان‌پذیر شده است. در چارچوب نظری پدیدارشناسی ادراک، به روش تحقیق کمی و با آزمون مقیاس افتراق معنایی، نخست هشت مؤلفه احساس آرامش درونی اعم از خوشایندی، جذابیت، زیبایی، عادی بودن، آرامش، وسعت ادراکی، گشودگی و برخورداری از روشنایی روز، احصا و سپس با طراحی آزمایش ادراک تجربی از طریق آزمودنی‌ها در هشت گروه تجربی، مورد ارزیابی واقع شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که ضمن رابطه معنادار میان متغیرها، خوشایندی، جذابیت و زیبایی فضا بیشترین تأثیر را بر احساس آرامش درونی کاربران داشته است.
1. آرنت، هانا (۱۴۰۲). حیات ذهن. (مسعود علیا، مترجم) چاپ هفتم، تهران: نشر ققنوس. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/9404250
2. اکبری، علی (۱۳۹۷). فهم روایتگری معماری مبتنی بر نسبت دیالکتیک فضا زمان با بدن، فصلنامه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، ۸ (۲): ۹۷- ۷۵. 10.22059/IJAR.2019.71599
3. اکبری، علی؛ و فلامکی، محمدمنصور (۱۳۹۵). بررسی جایگاه ادراکات حسی و احساس در پدیده‌شناسی فضای ساخته‌شده، پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، ۶ (۱): ۲۱- ۷. 10.22059/IJAR.2016.60807
4. اکبری، علی؛ نیرومند شیشوان، مرضیه (139۸). جایگاه تجربه زیسته از منظر فلسفه بدن در فرایند طراحی و خلق مکان، پژوهش‌های فلسفی، ۱۳ (۲۶): ۵۲- ۲۵. 10.22034/JPIUT.2019.8023
5. سجادی زاویه، سید علی؛ و نیلی، رعنا. (1401). ارزیابی نظام اتصال انسان و طبیعت در سیستم واقعیت مجازی باهدف ارائه و بازتاب مدلی در کالبد معماری. معماری و شهرسازی ایران ۱۳ (۱): ۱۹۹-۱۸۱. https://doi.org/10.30475/isau.2022.230954.1415
6. سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ و حجازی، الهه (۱۴۰۲). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، چاپ چهل و هشتم، تهران: نشر آگه. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/555496
7. شکری‌نیا عمرانی، الهام؛ و رستمی، راحله. (1401). تاثیرتکنولوژی واقعیت مجازی (VR) بر نتایج پذیرش بام سبز در ساختمان‌های مسکونی (مطالعه موردی: قائمشهر). معماری و شهرسازی ایران ۱۳ (۱): 3۳۸-3۲۷. https://doi.org/10.30475/isau.2022.229172.1408
8. طاهر طلوع‌دل، محمدصادق؛ ضرغامی، اسماعیل؛ کمالی تبریزی، سینا؛ و حیدری پور، امید. (1398). بررسی قابلیت ادراک محیط در سیستم واقعیت مجازی بر اساس مؤلفه‌های ادراک بصری. نشریه علمی اندیشه معماری، 3(5): 106-124. 10.30479/AT.2019.10665.1194
9. طلایی، سمیه؛ اکبری، علی؛ و حمزه‌نژاد، مهدی (۱۳۹۹). تحلیل پدیدار شناختی مکان قدسی در شهر ایرانی-اسلامی مبتنی بر انحا حضور عناصر چهارگانه در فضا (نمونه موردی: آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی در شهر ماهان)، مطالعات شهر ایرانی-اسلامی ۱۱ (۴۲): ۵۴-۴۳. http://iic.ihss.ac.ir/Article/13559/FullText
10. کاپلستون، فردریک چارلز (۱۳۹۶). تاریخ فلسفه، جلد ۹: از م‍ن دوب‍ی‍ران ت‍ا س‍ارت‍ر.(ع‍ب‍دال‍ح‍س‍ی‍ن آذرن‍گ، م‍ح‍م‍ود ی‍وس‍ف ث‍ان‍ی، مترجمان). تهران: انتشارات علمی فرهنگی. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1719193
11. متیوز، اریک (۱۳۹۹). درآمدی بر اندیشه‌های مرلوپونتی. (رمضان برخورداری، مترجم). تهران: گام نو. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/7511792
12. مهدلیکوا، اوا (۱۳۹۴). در جست‌وجوی تجربیات جدید بدن به‌واسطه فضا: نسبت میان سوژه و فضا، (ترجمه مهرداد پارسا). اطلاعات حکمت و فلسفه، ۱۰ (۱۱۳): ۴۱-۳۸. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1276616
13. Abdelhameed, W. A. (2013). Virtual reality use in architectural design studios: A case of studying structure and construction. Procedia Computer Science, 25, 220–230. https://doi.org/10.1016/j.procs.2013.11.027
14. Abu Alatta, R., & Freewan, A. (2017). Investigating the effect of employing immersive virtual environment on enhancing spatial perception within design process. Archnet-IJARArchnet-IJAR: International Journal of Architectural Research, 11(2), 219–238. https://www.archnet.org/publications/12019
15. Acre, F., & Wyckmans, A. (2014). Spatial quality determinants for residential building renovation: A methodological approach to the development of spatial quality assessment. International Journal of Sustainable Building Technology and Urban Development, 5(3). https://doi.org/10.1080/2093761X.2014.923793
16. Angulo, A. (2013). On the design of architectural spatial experiences using immersive simulation. 11th EAEA Envisioning Architecture: Design, Evaluation, Communication Conference, Track 2, 151-158. https://www.labsimurb.polimi.it/11EAEA/T02/EAEA11-2013_T02_PAPER_004.html
17. Azarby, S., & Rice, A. (2023). Spatial Perception Imperatives in Virtual Environments: Understanding the Impacts of View Usage Patterns on Spatial Design Decisions in Virtual Reality Systems. Buildings, 13(1). https://doi.org/10.3390/buildings13010160
18. Ball, J., Capanni, N., & Watt, S. (2007). Virtual Reality for Mutual Understanding in Landscape Planning. Social Sciences, 1(11), 661–671. https://doi.org/10.5281/zenodo.1084222
19. Bishop, I. D., Wherrett, J. A. R., & Miller, D. R. (2001). Assessment of path choices on a country walk using a virtual environment. Landscape and Urban Planning, 52(4), 225–237. https://doi.org/10.1016/S0169-2046(00)00118-3
20. Bohil, C. J., Alicea, B., & Biocca, F. A. (2011). Virtual reality in neuroscience research and therapy. Nature Reviews Neuroscience, 12(12), 752–762. https://doi.org/10.1038/nrn3122
21. Botella, C., Garcia-Palacios, A., Baños, R. M., & Quero, S. (2009). Cybertherapy: Advantages, limitations, and ethical issues. PsychNology Journal, 7(1), 77–100. https://dblp.org/rec/journals/psychnology/BotellaGBQ09
22. Camporesi, C., Kallmann, M., & Han, J. J. (2013). VR solutions for improving physical therapy. Proceedings - IEEE Virtual Reality. https://doi.org/10.1109/VR.2013.6549371
23. Ceylan, S. (2020). Using Virtual Reality to Improve Visual Recognition Skills of First Year Architecture Students: A Comparative Study. Proceedings of the 12th International Conference on Computer Supported Education - Volume 2: CSEDU, 54–63. https://doi.org/10.5220/0009346800540063
24. Darwish, M., Kamel, S., & Assem, A. (2023). A Theoretical Model of Using Extended Reality in Architecture Design Education. Engineering Research Journal - Faculty of Engineering (Shoubra), 52(1), 36–45. https://doi.org/10.21608/erjsh.2022.168677.1099
25. Diemer, J., Alpers, G. W., Peperkorn, H. M., Shiban, Y., & Mühlberger, A. (2015). The impact of perception and presence on emotional reactions: A review of research in virtual reality. Frontiers in Psychology (Vol. 6, Issue JAN, pp. 1–9). https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.00026
26. du Toit, J. (2020). Introduction – Phenomenology and virtuality. Indo-Pacific Journal of Phenomenology, 20(1), 1–3. https://doi.org/10.1080/20797222.2021.1896236
27. Eloy, S., Andrade, M., Dias, L., & Dias, M. S. (2023). The impact of sound in people’s behaviour in outdoor settings: A study using virtual reality and eye-tracking. Applied Ergonomics, 108. https://doi.org/10.1016/j.apergo.2022.103957
28. Franz, G., Von Der Heyde, M., & Bülthoff, H. H. (2005). An empirical approach to the experience of architectural space in virtual reality-exploring relations between features and affective appraisals of rectangular indoor spaces. Automation in Construction, 14 (2 SPEC. ISS.). https://doi.org/10.1016/j.autcon.2004.07.009
29. Gill, L., Lange, E., Morgan, E., & Romano, D. (2013). An analysis of usage of different types of visualisation media within a collaborative planning workshop environment. Environment and Planning B: Planning and Design, 40(4), 742–754. https://doi.org/10.1068/b38049
30. Häkkilä, J., Colley, A., Väyrynen, J., & Yliharju, A.-J. (2018). Introducing Virtual Reality Technologies to Design Education. Seminar.Net, 14(1), 1–12. https://doi.org/https://doi.org/10.7577/seminar.2584
31. Hansen, A., & MacHin, D. (2013). Researching visual environmental communication. Environmental Communication (Vol. 7, Issue 2, pp. 151–168). https://doi.org/10.1080/17524032.2013.785441
32. Horváthová, D., Voštinár, P., & Mitter, M. (2020). Extended Reality in Education. DIVAI 2020, 13th International Scientific Conference on Distance Learning in Applied Informatics, 327–337. https://www.researchgate.net/publication/344547701_Extended_Reality_in_Education
33. Jackson, R. L., & Fagan, E. (2000). Collaboration and learning within immersive virtual reality. Proceedings of the Third International Conference on Collaborative Virtual Environments. https://doi.org/10.1145/351006.351018
34. Juliantino, C., Nathania, M. P., Hendarti, R., Darmadi, H., & Suryawinata, B. A. (2023). The development of virtual healing environment in VR platform. Procedia Computer Science, 216, 310–318. https://doi.org/10.1016/j.procs.2022.12.141
35. Luo, L., & Zhang, W. (2017). Phenomenological Reflection on Architectural VR Technology. https://doi.org/10.3390/is4si-2017-04061
36. Merleau-Ponty, M. (2013). Phenomenology of Perception (D. Landes, T. Carman, & C. Lefort (eds). Routledge. https://doi.org/https://doi.org/10.4324/9780203720714
37. Milgram, P., Takemura, H., Utsumi, A., & Kishino, F. (1995). Augmented reality: a class of displays on the reality-virtuality continuum. Telemanipulator and Telepresence Technologies, 2351. https://doi.org/10.1117/12.197321
38. Paar, P. (2006). Landscape visualizations: Applications and requirements of 3D visualization software for environmental planning. Computers, Environment and Urban Systems, 30(6), 815–839. https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2005.07.002
39. Perez-Gomez, A. (2002). Phenomenology and Virtual Space. Alternative Tactics for Architectural Practice. OASE, 58, 35–58. https://www.oasejournal.nl/en/Issues/58/PhenomenologyAndVirtualSpace#035
40. Portman, M. E., Natapov, A., & Fisher-Gewirtzman, D. (2015). To go where no man has gone before: Virtual reality in architecture, landscape architecture and environmental planning. Computers, Environment and Urban Systems, 54, 376–384. https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2015.05.001
41. Prabawa, M. S. (2022). DIGITAL ARCHITECTURE AS A MEANS OF NATURE-BASED THERAPY FOR DISABILITY COMMUNITIES. Journal of Architectural Research and Education, 4(2), 133–140. https://ejournal.upi.edu/index.php/JARE/article/view/51736
42. Reffat, R. M. (2006). Computing in architectural design: Reflections and an approach to new generations of CAAD. Electronic Journal of Information Technology in Construction, 11. 655-668 https://www.itcon.org/paper/2006/45
43. Rose, G. (2016). Visual methodologies: an introduction to researching with visual materials. Sage Publication. https://us.sagepub.com/en-us/nam/visual-methodologies/book277282
44. Schnabel, M. A., & Kvan, T. (2003). Spatial Understanding in Immersive Virtual Environments. International Journal of Architectural Computing, 1(4), 435–448. https://doi.org/10.1260/147807703773633455
45. Schubert, T., Friedmann, F., & Regenbrecht, H. (2001). The experience of presence: Factor analytic insights. Presence: Teleoperators and Virtual Environments, 10(3), 266–281. https://doi.org/10.1162/105474601300343603
46. Schuemie, M. J., Van der Straaten, P., Krijn, M., & Van der Mast, C. A. P. G. (2001). Research on presence in virtual reality: A survey. Cyberpsychology and Behavior, 4 (2): pp. 183–201. https://doi.org/10.1089/109493101300117884
47. Seichter, H. (2007). Augmented Reality and Tangible Interfaces in Collaborative Urban Design. Computer-Aided Architectural Design Futures (CAADFutures) 2007: 3–16. https://doi.org/10.1007/978-1-4020-6528-6_1
48. Seth, A. K., Suzuki, K., & Critchley, H. D. (2012). An interoceptive predictive coding model of conscious presence. Frontiers in Psychology, 3(JAN). https://doi.org/10.3389/fpsyg.2011.00395
49. Sheridan, T. B. (1999). Descartes, Heidegger, Gibson, and God: Toward an eclectic ontology of presence. Presence: Teleoperators and Virtual Environments 8 (5): 551–559. https://doi.org/10.1162/105474699566468
50. Ware, C. (2020). Information Visualization: Perception for Design. Morgan Kaufmann. https://doi.org/10.1016/C2016-0-02395-1
51. Witmer, B. G., & Singer, M. J. (1998). Measuring presence in virtual environments: A presence questionnaire. Presence: Teleoperators and Virtual Environments, 7(3), 225–240. https://doi.org/10.1162/105474698565686
52. Zhu, C., Jin, S., Zhang, J., & Zhang, H. (2023). Construction of residential quality assessment system using factor analysis method based on residents’ satisfaction survey: case study of Beijing, China. Journal of Asian Architecture and Building Engineering. https://doi.org/10.1080/13467581.2023.2204918
