بررسی الگوی شکلی- هندسی مجموعه نقش جهان اصفهان به واسطه ساختار حرکتی اقشار مردم از منظر مکتب شکل گرایی

الموضوعات :

هیراد حسینیان ¹ (دانشجوی دکترای معماری، گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.)
جمال الدین سهیلی ² (دانشیار، گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران.)
فریبا البرزی ³ (استادیار، گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران)

تاريخ الإرسال : 26 الجمعة , رجب, 1444 تاريخ التأكيد : 16 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1445 تاريخ الإصدار : 19 الجمعة , ربيع الثاني, 1445

الکلمات المفتاحية: میدان نقش جهان اصفهان, مکتب شکل¬گرایی, الگوی شکلی_هندسی, ساختار شکلی_حرکتی,

ملخص المقالة :

الگوی شکلی-هندسی ترکیب اشکال در مفهوم هندسه¬پنهان را معنا بخشیده که نیاز اقشار به¬واسطه حرکت در میدان نقش¬جهان منجربه شناسایی آن می¬شود. چنانچه از منظر مکتب شکل¬گرایی، عناصر اولیه بصری دوراند تا شناسایی اشکال¬پایه بصری کریر و نیز ابزار نقطه تا حجم هردگ را احصا می¬نماید. شناسایی این ابزار منجربه دسته¬بندی و کدگذاری ساختار شکلی-حرکتی اقشار (فرد،اجتماع،حاکمیت) در مجموعه¬شده که روند ساختار شکلی-هندسی ¬مجموعه نقش¬جهان را در ادوار مختلف توجیه می¬نماید. لذا بهره ¬از روش تفسیری-تاریخی، توصیف مدل مفهومی و جداول شکلی-تحلیلی به فراخور استدلال قیاسی-استقرایی منجربه شناسایی الگوی نام¬برده از طریق ساختار حرکتی اقشار می¬شود که پرسش:«چگونه می¬توان ازطریق بررسی الگوی¬¬هندسی و روش ساختار شکلی-حرکتی اقشار برآمده¬¬از آن به پیشبرد همزمان فرم و عملکرد در مجموعه دست¬¬یافت؟» می¬تواند به ترکیب¬ ابزار بصری و کدگذاری ساختار شکلی-حرکتی از منظر عملکرد لایه¬ای فرد تا حاکمیت به الگوسازی ساختار شکلی-هندسی مجموعه نقش¬جهان دست¬یابد که به پیشبرد همزمان فرم و عملکرد نیز مبدل می¬گردد.

المصادر:

1- آقابزرگ، نرگس؛ و متدین، حشمت الله. (1394). خاستگاه نظری میدان نقش جهان. مرکز پژوهش¬های هنر معماری نظر، 12 (33)، 23_ 40.
2- اهری، زهرا. (1385). مکتب اصفهان در شهرسازی: دستور زبان طراحی شالوده شهری. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
3- بختیاری نصرآبادی، آمنه؛پورجعفر، محمدرضا؛ و تقوایی، علی¬اکبر. (1394). تحلیلی بر نقش زیباشناسانه هندسه در شکل‌گیری فضای شهری چهار باغ عباسی. مطالعات شهری، (17)، 41_ 54.
4- بمانیان، محمدرضا؛ جلوانی، متین؛ و ارجمندی، سمیرا. (1395). بررسی ارتباط میان پیکره¬بندی فضایی و حکمت در معماری اسلامی مساجد مکتب اصفهان (نمونه موردی: مسجد آقانور، مسجد امام اصفهان و مسجد شیخ ¬لطف¬الله). مطالعات معماری ایران، (9)، 141_ 157.
5- پیرداوری، محمد. (1394). کاربرد الگوهای حجمی در آفرینش فرم معماری. تهران: فکر نو.
6- تبریزی، امید؛ مختاباد امریی، سید مصطفی؛ و فیضی، محسن. (1393). اثرات طراحی فضاهای شهری و معماری جمع‌گرا بر تعاملات و ارتباطات اجتماعی. مدیریت شهری، 13 (37)، 271-257.
7- حسنی، کیانوش؛ نوروز برازجانی، ویدا؛ و نصیرسلامی، محمدرضا. (1395). بازخوانی فرم¬ حیاط و فضاهای وابسته آن با استفاده از دستور زبان¬ شکل در معماری در یک¬صد خانه دوره قاجار شهر کاشان. باغ نظر، 13 (14)، 65_ 76.
8- خوشروی، مهران؛ و عسکری زاد، رضا. (1398). تحلیل هندسی پلان مسجد جامع اصفهان با تاکید بر سیر تحول کالبدی آن در دوره های مختلف. شباک، 5 (4)، 53_ 60.
9- دهار، علی؛ و علیپور، رضا. (1392). تحلیل هندسی معماری مسجد شیخ¬ لطف¬الله اصفهان جهت تعیین ارتباط هندسی نمازخانه با جلوخان ورودی بنا. باغ نظر، 10 (26)، 33_ 40.
10- دی. کی. چینگ، فرانسیس. (1391). معماری: فرم، فضا و نظم. علیرضا تغابنی و صدیقه قوی¬دل، تهران: کتاب وارش.
11- سعیدی، علی¬اصغر. (1391). سفرنامه و خاطرات اوژن اوبن سفیر فرانسه در ایران در آستانه جنبش مشروطیت. تهران: علم.
12- سیدیان، سیدعلی؛ علی¬نیا، سعید؛ و حیدرنتاج، وحید. (1396). گونه¬شناسی بافت نمای شهری (با رویکردشکلی) (نمونه موردی: میدان امام خمینی). باغ نظر، 14 (53)، 15_ 32.
13- سیلوایه، سونیا؛ دانشجو، خسرو؛ و فرمیهن فراهانی، سعید. (1391). هندسه در معماری ایرانی پیش از اسلام و تجلی آن در معماری معاصر ایران. نقش جهان، 3 (1)، 55_ 66.
14- شاهزمانی سیچانی، لادن؛ و قاسمی¬سیچانی، مریم. (1396). تحلیل هندسه پلان مسکن¬های آغاز سده معاصر در اصفهان بر پایه سازمان¬دهی فضایی. مدیریت شهری، (49)، 133_ 149.
15- شهابی¬نژاد، علی. (1398). سیر شکل¬گیری میدان نقش جهان اصفهان. مطالعات معماری ایران، (15)، 113_ 131.
16- طباطبایی، ملک. (1393). مبانی نظری معماری. تهران: انتشارات فاطمی.
17- قبادیان، وحید؛ احمدی، حسن؛ و علیمرادی، علی. (1398). تحلیل آموزه های شهرسازی در شکل¬گیری کالبد شهر (مطالعه موردی: دوره صفویه، شهر اصفهان). برنامه¬ریزی شهرسازی، 3 (1)، 33_ 55.
18- قربانی، ابوالفضل؛ و دانشپور، سید عبدالهادی. (1398). تحلیل بصری سازه¬¬های تاقی در منظر میدان¬های تاریخی ایران با تاکید بر میدان¬های دوران صفوی و قاجاری. فصلنامه پژوهش¬های معماری اسلامی، 7 (25)، 21_ 47.
19- مک چسنی، رابرت دی. (1385). چهارمنبع درباره ساخته¬های شاه عباس در اصفهان. مهرداد قیومی ¬بیدهندی، گلستان هنر، (6)، 46_ 75.
20- کاتب، فاطمه. (1396). تصویرشناسی میدان نقش جهان اصفهان از منظر سفرنامه¬های دوره صفوی. مبانی نظری هنرهای تجسمی، (4)، 111-121.
21- کریر، راب. (1396). شکل شناسی فضاهای شهری. (خسرو هاشمی نژاد، مترجم)، اصفهان: خاک.کتاب-فضای-شهری-خاک
22- معماریان، غلامحسین. (1398). سیری در مبانی نظری معماری. تهران: سروش دانش. کتاب-سیری-در-مبانی-نظری-معماری
23- نقره کار، عبدالحمید. (1389). مبانی نظری معماری. تهران: پیام نور. کتاب-مبانی-نظری-معماری-رشته-معماری
24- نورصادقی، حسین. (1353). سفرنامه اوژن فلاندن به ایران. تهران: اشراقی. کتاب-سفرنامه-اوژن-فلاندن-به-ایران
25- هردگ، کلاوس. (1376). ساختارشکل در معماری ¬اسلامی ¬ایران و ترکستان. (محمدتقی مطلق¬زاده، مترجم)، تهران: بوم. کتاب-سفرنامه-اوژن-فلاندن-به-ایران
26- هنرفر، لطف الله. (1390). اصفهان. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

27_ Efroymson, D. (2009). Thi Kieu Thanh Ha, Tran. Thu Ha, Pham. Public Spaces: How They Humanize Cities. Dhaka: HealthBridge - WBB Trust,
28_ Galdieri, E. (1970). Two building phases of the of Shah Abbas 1 in the Maydan-i Shah of Isfahan, Preliminary Note, in: East and West, N.S,
29_ Herdeg, K. (1990). Three Gardens Formal structured in Islamic Architecture of Iran and Turkistan. Preface by Oleg Grabar, Rizzoli International publications, INC United States of America,
30_ Hillier, B. & J. Hanson. (1984). The Social Logic of Space. Cambridge: Cambridge University Press,
31_Krier, R. (1979). Urban Space: Exploring the semantics Brief over-view on various modeles, theories, interpretations and experiential exponents. Published in London: Rizzoli,
32_ Moulay Amine, N. (2017). Ujang, Said Ismail. Legibility of neighborhood parks as a predicator for enhanced social interaction towards social sustainability. Cities, Vol. 61, 2017: pp. 58–64,