• الصفحة الرئيسية
  • تحلیل ارتباط پراکنده‌رویی شهری و آسیب‌پذیری اجتماعی (موردپژوهی: نواحی شهر قزوین)

شارک

عنوان URL للمقالة


رقم المقالة : HOVIATSHAHR-1810-11353 (R5) زيارة : 272 الصفحة: 5 - 20

10.30495/hoviatshahr.2023.14215

نوع المخطوط: ابحاث

تحلیل ارتباط پراکنده‌رویی شهری و آسیب‌پذیری اجتماعی (موردپژوهی: نواحی شهر قزوین)

الموضوعات :

اسفندیار زبردست 1 , حسین قانونی 2

1 - استاد تمام گروه برنامه ریزی شهری و منطقه ای- پردیس هنرهای زیبا- دانشگاه تهران
2 - دانش‌آموخته دکتری برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 15 الأربعاء , صفر, 1440 تاريخ التأكيد : 17 الإثنين , شعبان, 1440 تاريخ الإصدار : 01 الجمعة , شوال, 1444

الکلمات المفتاحية: تحلیل عاملی, قزوین, پراکنده‌رویی شهری, آسیب‌پذیری اجتماعی, تحلیل رگرسیونی,

ملخص المقالة :

یکی از ابعاد مهم مخاطرات طبیعی، آسیب‌پذیری اجتماعی است. همچنین افزایش جمعیت شهرها باعث ظهور اثرات مختلفی همچون پراکنده‌رویی شهری شده است. در پژوهش حاضر پس از مرور متون نظری، شاخص‌های منتخب برای سنجش پراکنده‌رویی و آسیب‌پذیری اجتماعی انتخاب و با کمک آمار سرشماری و GIS، داده‌های شهر قزوین استخراج گردید. سپس با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی (نرم‌افزار SPSS)، این شاخص‌ها برای پراکنده‌رویی در 4 عامل تراکم، پیکربندی، کاربری و دسترسی (تبیین 22/70 درصدی) و برای آسیب‌پذیری اجتماعی در 1 عامل (تبیین 9/66 درصدی) قرار گرفتند. تحلیل همبستگی رابطه معنادار میان عامل تراکم (801/0) و پدیده پراکنده‌رویی (440/0) با آسیب‌پذیری اجتماعی را نشان داد. رابطه آسیب‌پذیری با تراکم/پراکنده‌رویی، مثبت/منفی است، بدین معنا که با افزایش تراکم/کاهش پراکنده‌رویی، آسیب‎‌پذیری اجتماعی افزایش می‌یابد. در پایان نقشه‌های پراکنده‌رویی و آسیب‎پذیری اجتماعی و نقشه پتانسیل توسعه نواحی شهر قزوین بر اساس رابطه میان این دو پدیده ارائه شده است.

المصادر:


  1. احدنژاد روشتی، محسن. (1389). ارزیابی آسیب‌پذیری اجتماعی شهرها در برابر زلزله. نمونه موردی: شهر زنجان. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای. 2 (7)، 90- 71.
    2.
  2. افتخاری، عبدالرضا؛ قدیری، محمود؛ پرهیزکار، اکبر؛ و شایان، سیاوش. (1388). تحلیلی بر دیدگاه‌های نظری آسیب‌پذیری جامعه نسبت به مخاطرات طبیعی. فصلنامه مدرس علوم انسانی، 13 (1)، 62-29.
    3.
  3. زارع چاهوکی، محمدعلی. (1389). روش‌های تحلیل چند متغیره در نرم افزار SPSS، تهران: دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران.
    4.
  4. زبردست، اسفندیار. (1390). درسنامه روش‌های برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای 2، تهران: دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
    5.
  5. زبردست، اسفندیار؛ وحبیبی، سارا. (1388). بررسی پدیده پراکنده‌رویی و علل آن در شهر زنجان. هنرهای زیبا، 38، 124- 115.
    6.
  6. زنگی‌آبادی، علی ؛ و تبریزی، نازنین. (1385). زلزله‌های تهران و ارزیابی آسیب‌پذیری مناطق شهری. پژوهش‌های جغرافیایی، 56، 130- 115.
    7.
  7. شماعی، علی؛ عظیمی، آزاده؛ و فرجی ملایی، امین. (1390). بررسی و تحلیل سلسله مراتب آسیب‌پذیری محلات شهر بابلسر به منظور کاهش خطرات زلزله. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20، 128-107.
    8.
  8. شمس، مجید؛ معصوم‌پور سماکوش، جعفر؛ سعیدی، شهرام؛ و شهبازی، حسین. (1390). بررسی مدیریت بحران زلزله در بافت‌های فرسوده شهر کرمانشاه. مطالعه موردی: محله فیض‌آباد. آمایش محیط، 4 (13)، 66-41.
    9.
  9. عزیزی، محمدمهدی؛ و اکبری، رضا. (1387). ملاحظات شهرسازی در سنجش آسیب‌پذیری شهرها از زلزله، هنرهای زیبا، 34، 36-25.
    10.
  10. فرج زاده اصل، منوچهر؛ احدنژاد، محسن؛ و امینی، جمال. (1390). ارزیابی آسیب‌پذیری مساکن شهری در برابر زلزله، مطالعه موردی : منطقه 9 تهران، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 3 (9)، 38-19.
    11.
  11. قدیری، محمود؛ و رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا (1392). رابطه ساخت اجتماعی شهرها و میزان آسیب‌پذیری در برابر خطر زلزله. مطالعه موردی: محلات کلانشهر تهران. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 24 (2)، 174-153.
    12.
  12. قدیری، محمود؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، شایان، سیاوش؛ و پرهیزکار، اکبر (1391). تبیین تمرکز اجتماعی-فضایی آسیب‌پذیری شهر تهران در برابر زلزله. برنامه‌ریزی و آمایش فضا،16 (3)، 54-31.
    13.
  13. منزوی، مهشید؛ سلیمانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ و چاووشی، اسماعیل (1389). آسیب پذیری بافت‌های فرسوده بخش مرکزی شهر تهران در برابر زلزله (مورد: منطقه 12)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 42 (73)، 18-1.
    14.
  14. مهندسین مشاور شهر و برنامه. (1384). طرح توسعه و عمران و حوزه نفوذ شهر قزوین. قزوین.
    15.
  15. Adger, W.N. (2006). Vulnerability. Global Environmental Change, 16(3), 268-81.
    16.
  16. Anderson, M.B. (2000). Vulnerability to Disaster and Sustainable Development: A General Framework for Assessing Vulnerability In R. Jr., Pielke, & R. Sr., Pielke (Eds.), Storms (Vol. 1, pp. 11-25). London: Routledge.
    17.
  17. Angel, Sh. (2007). Urban Sprawl Metrics: An Analysis of Global Urban Expansion Using GIS. ASPRS Annual Conference, Florida.
    18.
  18. Bengston, D. N., Potts, R. S., Fan, D. P., & Goetz, E. G. (2005). An analysis of the public discourse about urban sprawl in theUnited States: Monitoring concern about a major threat to forests, Forest Policy and Economics 7, 745-756.
    19.
  19. Birkmann, J. (2009). New Systemic Risks and High Vulnerability of Megacities: What We Can Learn from Recent Disasters?, United Nations University & University of Bonn Workshop in Taipei.
    20.
  20. Birkmann, J. (2007). Risk and vulnerability indicators at different scales: Applicability, usefulness and policy implications. Environmental Hazards, 7 (1), 20-31.
    21.
  21. Blaikie, P., Cannon, T., Davis, I., & Wisner, B. (1994). At Risk: Natural Hazards, People's Vulnerability and Disasters. London: Routledge.
    22.
  22. Bogart, W. T. (2006). Don’t call it Urban Sprawl: Metropolitan structure in the 21st century. New York: Cambridge University Press.
    23.
  23. Borden, K. A., Schmidtlein, M. C., Emrich, C. C., Piegorsch, W. W. & Cutter, S. L. (2007). Vulnerability of U.S. Cities to Environmental Hazards. Journal of Homeland Security and Emergency Management, 4 (2), 1-21.
    24.
  24. Burchell, R. W., Shad, N.A., Listokin, D., Phillips, H., Downs, A., Seskin, S., Davis, J.S., Moore, T., Helton, D., & Gall, M. (1998). The Costs of Sprawl-Revisited. Transportation Research Board. Washington D.C: National Academy Press.
    25.
  25. Burchfield M., Overman, H. G., Puga, D., & Turner, Matthew A. (2006). Causes of Sprawl: A Portrait from Space. Quarterly Journal of Economics, 121(2): 587-633.
    26.
  26. Cannon, T. (2008). Reducing People’s Vulnerability to Natural Hazards. United Nations University, UNU-WIDER, Research Paper No. 2008/34.
    27.
  27. Cardona, O.D., Carreno, M., & Barbat A.H. (2007). Urban Seismic Risk Evaluation: A Holistic Approach. Natural Hazards, 40, 137-172.
    28.
  28. Cardona, O. D. (2005). Indicators of Disaster Risk & Risk Management: Program for Latin America & the Caribbean. Summary Report for WCDR, Manizales – Colombia.
    29.
  29. Carreno M.L., Cardona, O.D., & Barbat, A.H. (2007). A Disaster Risk Management Performance Index. Natural Hazards, 41(1), 1-20.
    30.
  30. Cutsinger J., & Galster, G. (2006). There is No Sprawl Syndrome: A New Typology for Metropolitan Land Use Patterns. Urban Geography, 27, 228-252.
    31.
  31. Cutter, S.L., Mitchell, J.T., & Scott, M.S. (2000). Revealing the Vulnerability of People and Places: A Case Study of Georgetown Country, South Carolina. Annals of the Association of American Geographers, 90(4), 713-737.
    32.
  32. Cutter, S. L., & Emrich, C. T. (2006). Moral Hazard Social Catastrophe: The Changing Face of Vulnerability along the Hurricane Coasts. ANNALS, AAPSS, 604.
    33.
  33. Cutter, S. L., Boruff, B. J., & Shirley, W. L. (2003). Social Vulnerability to Environmental Hazards. Social Science Quarterly, 84, 242-281.
    34.
  34. Cutter, S. L., Burton, C. G., & Emrich, C. T. (2010). Disaster Resilience Indicators for Benchmarking Baseline Conditions. Journal of Homeland Security and Emergency Management 7 (1), 1-22.
    35.
  35. Deal, B., & Schunk, D. (2004). Spatial dynamic modeling and urban land use transformation: A simulation approach to assessing the costs of urban sprawl. Ecological Economics, 51(1):79-95.
    36.
  36. Dunning, M. C. (2009). Social Vulnerability Analysis Methods for Corps Planning. Draft Report.
    37.
  37. El Nashai, A. S., Jefferson, T., Friedrich, F., Cleveland, L. J., & Gress, T. (2009). Impact of New Madrid Seismic Zone Earthquakes on the Central USA. Mid America Earthquake Center Report No. 09-03.
    38.
  38. Ewing, R., Brownson, R., & Berrigan D. (2006). Relationship between Urban Sprawl and Weight of U.S. Youth. American Journal of Preventive Medicine, 31, 464-474.
    39.
  39. Ewing, R. H. (1994). Characteristics, Causes, and Effects of Sprawl: A Literature Review. Research for Florida Department of Community Affairs (DCA). Florida, US.
    40.
  40. Ewing, R., Pendall, R., & Chen, D. (2002). Measuring Sprawl and Its Impacts. Washington D. C.: Smart Growth America Institte.
    41.
  41. Frenkel, A., & Ashkenazi, M. (2008). The integrated sprawl index: Measuring the urban landscape in Israel. Annals of Regional Science, 42(1), 99-121.
    42.
  42. Gaillard, J. C., & Cadag, J. D. (2009). From marginality to further marginalization: Experiences from the victims of the July 2000 Payatas trashslide in the Philippines. Journal of Disaster Risk Studies, 2(3), 197-215.
    43.
  43. Galster, G., Hanson, R., Ratcliffe, M.R., Wolman, H., Coleman, S., & Freihage, J. (2001). Wrestling Sprawl to the Ground: Defining and measuring an elusive concept. Housing Policy Debate, 12(4), 681-717.
    44.
  44. Habibi, S., & Asadi N. (2011). Causes, Results and Methods of Controlling Urban Sprawl. International Conference on Green Buildings and Sustainable Cities.
    45.
  45. Hajibabaee, M., Amini Hosseini, K., & Ghayamghamian, M.R. (2014). Assessing the Risk of Earthquake Engineering and Seismology. Seconnd European Conference on Earhquake Engineering & Seismology. Istanbul, Aug. 25-29.
    46.
  46. Hall, S. G., & Walker, S. A. (2009). Effects of Urban Sprawl on the Vulnerability to a Significant Tornado Impact in Northeastern Illinois. Natural Hazards Review, ASCE, 209-219.
    47.
  47. Hewitt, K. (1997). Regions of Risk: A Geographical Introduction to Disasters, London: Longman.
    48.
  48. Jaret, Ch., Ghadge, R., Williams Reid, L., & Adelman, R. M. (2009). The Measurement of Suburban Sprawl: An Evaluation. City & Community, 8(1), 65-84.
    49.
  49. Kahn, M. E. (2001). Does Sprawl Reduce the black/white Housing Consumption Gap?. Housing Policy Debate, 12(1), 77-86.
    50.
  50. Khazaei, B., Kilic, O., Basmaei, A., Konukcu, B., Sungay, B., Zeidan, A., & Wenzel, F. (2008). Megacity Indicators System for Disaster Risk Management-Implementation in Istanbul. Megacity Istanbul Project Reports Municipality Disaster Management Center (AKOM), Istanbul, Turkey.
    51.
  51. Lang, R. E. (2000). Office Sprawl: The Evolving Geography of Business. Washington DC: Brookings Institution.
    52.
  52. Nechyba, T. J., & Walsh, Randall P. (2004). Urban Sprawl. Journal of Economic Perspectives, 18(4), 177-200.
    53.
  53. Newman, P.W.G., & Kenworthy, J.R. (1989). Cities and Automobile Dependence: An International Sourcebook. Aldershot, Uk: Gower.
    54.
  54. Patacchini, E., & Zenou, Y. (2009). Urban Sprawl in Europe. Brookings-Wharton Papers on Urban Affairs.
    55.
  55. Schmidtlein, M. C., Deutsch, R. C., Piegorsch, W. W., & Cutter, S. L. (2008). A sensitivity analysis of the social vulnerability index. Risk Analysis ,28 (4), 1099-1114.
    56.
  56. Tapsell, S., McCarthy, S., Faulkner, H., & Alexander, M. (2010). Social Vulnerability to Natural Hazards. CapHaz-Net WP4 Report, Flood Hazard Research Centre – FHRC, Middlesex University, London (available at: http://caphaz-net.org/outcomes-results/CapHaz-Net_WP4_Social-Vulnerability.pdf).
    57.
  57. Terzi, F., & Bolen, F. (2009). Urban Sprawl Measurement of Istanbul. European Planning Studies, 17(10), 1559-1570.
    58.
  58. Torrens, P. M. (2006). Simulating Sprawl. Annals of Association of American Geographers ,96(2), 248-275.
    59.
  59. Vincent, K., & Cull, T. (2010). A Household Social Vulnerability Index (HSVI) for Evaluating Adaptation Projects in Developing Countries. PEGNet Conference: Policies to foster and sustain equitable development in times of crises, Midrand, 2-3rd September 2010.
    60.
  60. Zhang, T. (2001). Community features and urban sprawl: the case of the Chicago metropolitan region. Land Use Policy ,18(3), 221-232.
    61.
_||_

سند

Sanad is a platform for managing Azad University publications

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية

حقوق هذا الموقع الإلكتروني مملوكة لنظام SANAD Press Management. © 1442-1446

الصفحة الرئيسية| دخول| معلومات عنا| اتصل بنا|
[English] [فارسی] [en] [fa]