بررسی تأثیر «نوع نحو فضا» بر «میزان اجتماع‌پذیری» مراکز اجتماعی از منظر فلسفه اخلاقی «رو-در-روییِ» لویناس

الموضوعات :

علی اصغر ملک افضلی ¹ (استادیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران)
ناهید امینی سودکلائی ² (دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 05 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 23 الإثنين , ربيع الأول, 1442 تاريخ الإصدار : 18 الأربعاء , جمادى الأولى, 1443

الکلمات المفتاحية: اجتماع‌پذیری, نحو فضا, مرکز اجتماعی, لویناس,

ملخص المقالة :

تشدید روزمرگی و کاهش حیات اجتماعی، توجه به بستر مناسب برای حضور طیف وسیعی از گروه های مختلف اجتماعی در طراحی فضاهای عمومی را ضروری می‌سازد. هدف تحقیق کشف کیفیات فرمی است که در طراحی مرکز اجتماعی بتواند کیفیت اجتماع‌پذیری فضا را افزایش دهد. برای پرداختن به این هدف، لویناس به‌عنوان فیلسوفی مطرح در حوزۀ اخلاق در کنار نظریات تخصصی مطرح در معماری و شهرسازی انتخاب‌شده است. در این راستا، پس از شناسایی مؤلفه‌های اجتماع‌پذیری و نحو فضا، مبتنی بر موافق و غیر موافق با دیدگاه لویناس سه سناریو مختلف از مؤلفه‌های نحو فضا در محیط مجازی طراحی شد. سپس داده ها در سطح ترتیبی از میان گروهی که در سناریو های مجازی پیمایش کرده اند جمع‌آوری و با نرم‌افزار spss تحلیل شدند. نتایج نشان می دهد سناریوی دارای کیفیات ارتجال، پیچیدگی، بی‌نظمی و کنترل ناپذیری، ظرفیت بیشتری برای اجتماع‌پذیری موردنظر لویناس در طراحی مرکز اجتماعی دارند.

المصادر:

. پوگام، سرژ. (1395). جامعه شناسی رابطه اجتماعی. (عبدالحسین نیک گهر، مترجم). تهران: انتشارات هرمس.

2. جعفری بهمن، محمدعلی؛ و خانیان، مجتبی. (1391). مشکل یابی طرح نای جامع از دیدگاه رفتاری و مقایسه آن با وضع موجود به روش چیدمان فضا (Syntax Space)، مطالعه موردی محله کبابیان شهر همدان. معماری و شهرسازی آرمانشهر. 5(9)، 285- 295.


3. حیدری، احمد؛ و فرهادی، مریم. (1397). واکاوی ارتباط بین نقشه نای شناختی و مدلسازی نای رایانه ای نرم‌افزار نحو فضا در شناخت محیط نای اجتماع‌پذیر (مطالعه موردی: بستر عمومی دانشکد ه نای هنر و معماری دانشگاه بوعلی سینا و دانشگاه شهید بهشتی). نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. 23(2)، 17- 30.


4. حیدری، علی اکبر؛ قاسمیان اصل، عیسی؛ و کیایی، مریم. (1396). تحلیل ساختار فضایی خانه نای سنتّی ایران با استفاده از روش نحو فضا، مطالعة موردی: مقایسه خانه نای یزد، کاشان و اصفهان. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 7(28)، 21- 33.


5. دانشگرمقدم، گلرخ؛ بحرینی، سید حسین؛ و عینی فر، علیرضا. (1390). تحلیل اجتماع‌پذیری محیط کالبدی متأثر از ادراک طبیعت در محیط انسان‌ساخت، مطالعه موردی نمونه نای مسکونی شهر همدان. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. 3(45)، 27- 38.


6. دهناد، نازنین؛ و کریمی، باقر. (1398). ارزیابی نقش مؤلفه‌های مؤثر در فضای باز مجتمع‌های مسکونی بر ایجاد تعاملات اجتماعی. نشریه هویت شهر. 13(1)، 87- 104.


7. دیویس، کالین. (1386). درآمدی بر اندیشه لویناس. (مسعود علیا، مترجم). تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.


8. شجاعی، دلارام؛ و پرتوی، پروین. (1394). عوامل مؤثر بر ایجاد و ارتقاء اجتماع‌پذیری در فضاهای عمومی با مقیاس نای مختلف شهر تهران (مطالعه موردی: فضاهای عمومی دو محله و یک ناحیه در منطقه 7 تهران). فصلنامه علمی پژوهشی باغ نظر. 12(34)، 93- 108.


9. صالحی نیا، مجید؛ و معماریان، غلامحسین. (1388). اجتماع‌پذیری فضای معماری، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 1(40)، 5- 17.


10. علیا، مسعود. (1388). کشف دیگری همراه با لویناس. تهران: نشر نی.


11. قلمبر دزفولی، مهندس مریم؛ و نقی زاده، دکتر محمد. (1393). طراحی فضای شهری به‌منظور ارتقاء تعاملات اجتماعی (مطالعه موردی: بلوار بین محله‌ای). نشریه هویت شهر. 8 (17)، 15- 24.


12. کربلایی حسینی غیاثوند، ابوالفضل؛ و سهیلی، جمال الدین. (1397). بررسی نقش مؤلفه‌های کالبدی محیط در اجتماع‌پذیری فضاهای فرهنگی با استفاده از تکنیک چیدمان فضا، مورد مطالعاتی: مجتمع نای فرهنگی دزفول و نیاوران. معماری و شهرسازی آرمانشهر. 11(25)، 361- 373.


13. لویناس، امانوئل. (1392). از وجود به موجود. (مسعود علیا، مترجم). تهران: انتشارات ققنوس.


14. مداحی، سید مهدی؛ و معماریان، غلامحسین. (1395). تجزیه و تحلیل پیکره‌بندی فضایی خانه‌های بومی با رویکرد نحو فضا (مطالعه موردی : شهر بُشرویه). فصلنامه مسکن و محیط روستا. 35(156)، 49- 66.


15. مدنی پور، علی. (1387). طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرآیندی اجتماعی- مکانی. (فرهاد مرتضایی، مترجم). تهران: شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری.


16. معماریان، غلامحسین. (1381). نحو فضای معماری. صفه. 12(35)، 75- 83.


17. نظرپور، محمدتقی؛ سعادتی وقار، پوریا؛ و حیدری، احمد. (1396). بهبود کالبد سکونتگاه نای دانشجویی در جهت افزایش اجتماع‌پذیری با تکیه بر روش نحو فضا، مطالعه موردی: خوابگاه دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار. معماری و شهرسازی آرمانشهر. 10(21)، 247- 265.


18. همدانی گلشن، حامد. (1394). بازاندیشی نظریه «نحو فضا»، رهیافتی در معماری و طراحی شهری؛ مطالعه موردی: خانه بروجردی ها، کاشان. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. 20(2)، 85- 92.


19. AL Sayed, K. (2014). Space Syntax methodology. Bartlett School of Architecture, UCL.


20. Barker, R.G. (1968). Ecological Psychology: Concepts and Methods for Studying the Environment of Human Behavior. Stanford: Stanford University Press.


21. Bettina, B. (2011). Emmanuel Levinas, The Stanford Encyclopedia of philosophy. San Francisco: Stanford University Press.


22. Dondis, D.A. (1973). A Primer of Visual Literacy. Cambridge, Mass., MIT Press.


23. Efroymson, D., Ha, T. T. K. T., & Ha, P. T. (2009). Public Spaces: How They Humanize Cities. Dhaka: HealthBridge - WBB Trust.


24. Lange, S.H. & Lange, E (2017). Virtual Environments, In A.van den. Brink., D.Bruns., H. Tobi., & S. Bell (Ed). Research in Landscape Architecture, Method and Methodology. (vol 10, pp. 161-178). London: Routledge, Taylor & Francis Group.


25. Lenard, K. & Lenard, S. (1998). Urban design and public life. (R. Mojtabapoor, Trans..( Journal of Architecture and urbanism, (44, 45).


26. Gans, HJ. (2002). The Sociology of Space: A Use-Centered View. City & Community, American Sociological Association, 1)4(, 329-339.


27. Gehl, J. (1987). Life Between Buildings: Using Public Space. New York: Van Nostrand Reinhold.


28. Montello, D. (2007). The Contribution of Space Syntax to a Comprehensive Therory of Environment Psychology.6th International Space Syntax Symposium, Istanbul, June 12-15, (pp.1-12).


29. Van Nes, A., Yamu, C. (2018). Space Syntax: A method to measure urban space related to social, economic and cognitive factors, In C.Yamu., A. Poplin., O. Devisch., & G. de. Roo(Ed). The virtual and real in planning and urban design: Perspectives, Practices and Applications. (vol 7, pp. 136-150). London: Routledge, Taylor and Francis group.


30. Osmand, H. (1957). Function as the basis of psychiatric ward design. Psychiatric Services, 8(4), 23-27.


31. Whyte, W. (1980). Social Life of Small Space: Conservation Foundation. Washington DC. Project for Public Space in 2001.


32. wiszniewski, D. (2008). “The Space of Communicativity”: Levinas and Architecture. Journal of Chinese Philosophy, 35.