ارائه روشی برای تولید یا بومی‌کردن علم شهرسازی ایرانی با استفاده از متون اخلاق عرفانی

الموضوعات :

مریم نجفی ¹ (دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.)
محمد نقی زاده ² (استادیار دانشکده عمران، هنر و معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
شیرین طغیانی ³ (استادیار گروه شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.)
محمود محمدی ⁴ (دانشیار دانشکده هنر، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران)

تاريخ الإرسال : 24 الخميس , شعبان, 1439 تاريخ التأكيد : 02 السبت , ربيع الأول, 1440 تاريخ الإصدار : 18 الأربعاء , جمادى الأولى, 1443

الکلمات المفتاحية: شهرسازی, متون اخلاق عرفانی, نظریه پردازی,

ملخص المقالة :

ورود و گسترش مبانی دانش‌ شهرسازی در این دوران از خارج ایران و به کار بستن آن بدون ملاحظات، منجر به آشفتگی شهرهای معاصر ایران شده است. این موضوع انگیزه شده تا تلاش‌هایی برای بومی‌سازی دانش شهرسازی و معماری و به‌ویژه مبانی این دانش آغاز شود. برخی از این تلاش‌ها با رجوع به متون ارزشمند ایرانی و با برگرفتن بخش‌هایی از آن‌ها، وجهه‌ی بومی به نوشتارهای شهرسازی یا معماری ایرانی بخشیدند. این مقاله نیز بر این روش برای بومی‌سازی دانش و نوشتارهای شهرسازی تأکید کرده و در میان مراحل تولید علم، مرحله‌‌ی نظریه را که مرحله آسیب‌پذیرتر علم شهرسازی ایران در برابر دانش وارداتی بوده، موردتوجه قرار داد. سپس با انتخاب متون کهن با موضوع اخلاق عرفانی، روشی عام برای نظریه‌پردازی و یا بومی‌سازی نظریات در حوزه شهرسازی پیشنهاد کرد. این روش تلفیقی از دو شیوه نظریه‌پردازی و هرمنوتیک البته نوع موردقبول آن نزد عالمان مسلمان است.

المصادر:

1. ابوزید، حامد نصر. (1380). معنای متن: پژوهشی در علوم قرآن. (مرتضی کریم‌نیا، مترجم). تهران: طرح نو.


2. الهی راد، صفدر. (1395). آشنایی با هرمنوتیک. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.


3. امامی، نصرالله. (1386). درآمدی بر هرمنوتیک در ادبیات. اهواز: نشر رسش.


4. ایرانمنش، محمد. (1384). جستارهایی در تعریف، شرح و مراتب نظریه. مجله صفه.41، 4-20.


5. ایمان، محمدتقی؛ و کلاته ساداتی، احمد. (1392). روش‌شناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان (ارائه مدلی روش شناختی از علم اسلامی). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.


6. پریمی، علی. (1392). هرمنوتیک و تاثیر آن بر فهم متون. اصفهان: آسمان نگار.


7. جمشیدی، محمدحسین. (1385). رخ اندیشه: روش‌شناسی شناخت اندیشه‌های سیاسی. تهران: کلبه معرفت.


8. جوادی آملی، عبدالله. (1378). معرفت‌شناسی در قران. قم: نشر اسراء.


9. خامنه‌ای، سید محمد. (1385). ملاصدرا (هرمنوتیک و فهم کلام الهی). تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.


10. خانمحمدی، علی اکبر. (1371). فتوت نامه بنایان. نشریه صفه، 2(1)، 10-15.


11. دانایی فرد، حسن. (1389). نظریه‌پردازی، مبانی و روش‌شناسی‌ها. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، مرکز تحقیق و علوم انسانی.


12. دهخدا، علی اکبر. (1377). لغت‌نامه دهخدا (جلد 14). تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.


13. رستگار مقدم گوهری، هادی. (1389). روش فهم متن. قم: موسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).


14. رفیع پور، فرامرز. (1384). کندوکاوها و پنداشته‌ها: مقدمه‌ای بر روش‌های شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی. تهران: انتشار.


15. روحانی نژاد، حسین. (1387). رویکردها و مشارب در اخلاق اسلامی (اخلاق عرفانی, فلسفی, نقلی و تلفیقی). قم: همایش بین‌المللی اخلاق اسلامی در دانشگاه‌ها. بازیابی 25 اسفند، 1396، از  http://www.ensani.ir/fa/content/69457/default.aspx


16. سلطان‌زاده، حسین. (1377). معماری و شهرسازی ایران به روایت شاهنامه فردوسی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.


17. سیاح، عبدالحمید. (1373). فرهنگ جامع (فارسی به فارسی). تهران: انتشارات اسلام.


18. صدر، سید محمدباقر. (1394). دروس فی علم اصول الحلقه الاولی و الثانیه در نگارشی جدید (ترجمه و شرح فارسی). (باقر ایروانی، شارح؛ حامد دلاوری آرتیمانی، مترجم). قم: نصایح.


19. طباطبائی، محمدحسین. (1370).  المیزان فی تفسیر القرآن (جلد 1). تهران: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، مرکز نشر فرهنگی رجاء، امیرکبیر.


20. علوی مهر، حسین. (1381). روش‌ها و گرایش‌های تفسیری. قم: انتشارات اسوه.


21. عمیدزنجانی، عباسعلی. (1366). مبانی و روش‌های تفسیر قران. بی‌جا: سازمان چاپ و انتشارات وزارات فرهنگ و ارشاد اسلامی.


22. فلامکی، محمدمنصور. (1391). اصل ها و خوانش معماری ایرانی. تهران: نشرفضا.


23. فلامکی، محمدمنصور. (1387). ریشه‌ها و گرایش‌های نظری معماری. تهران: نشرفضا.


24. قیومی، مهرداد. (1384). ساختار نظریه و الفبای نظریه‌پردازی. نشریه صفه، (40)، 122-138.


25. قیومی بیدهندی، مهرداد. (1390). گفتارهایی در مبادی و تاریخ معماری و هنر. تهران: شرکت انتشارت علمی و فرهنگی.


26. قیومی بیدهندی، مهرداد. (1394). ده حکایت معماری. تهران: روزنه.


27. معماریان، غلامحسین. (1384). سیری در مبانی نظری معماری. تهران: سروش دانش.


28. ملکیان، مصطفی. (1396). مروری بر مکاتب اخلاقی در گفتاری از مصطفی ملکیان. روزنامه اعتماد ایران،(3782)، صفحه 7 (سیاستنامه)، بازیابی 26 فروردین، 1396، از بانک اطلاعات نشریات کشور www.magiran.com/npview.asp?ID=3541669


29. نقی‌زاده، محمد. (1395 الف). شهر علوی (شهر آرمانی تحقق‌پذیر در دنیا). تهران: انتشارات خورشید باران.


30. نقی‌زاده، محمد. (1395 ب). شهر آرمانی اسلام یا فضای حیات طیبه (با پیشگفتار سید حسین نصر). تهران: نشر شهر.


31. نقی‌زاده، محمد. (1393). اصول و برنامه‌ریزی شهر عقل مدار. اصفهان: شهرداری اصفهان.


32. نقی‌زاده، محمد. (1392). شهر اسلامی و روش بهره‌گیری از متون مقدس. کتاب ماه هنر. (177)، 34-24.


33. نقی‌زاده، محمد. (1388). پی‌جویی بارزه‌های شهر از منظر حافظ. هویّت شهر. (5)، 136-123.


34. نقی زاده، محمد؛ و محتشم امیری، سعیده. (1391). توسعه پایدار شهری از منظر عبدالرحمن بن خلدون. دوفصلنامه علمی پژوهشی نظریة اجتماعی متفکران مسلمان، 2(1)، 2-29.


35. یزدان‌پناه، یدالله. (1382). تاویل عرفانی و اسرار شریعت. بازیابی 12 اسفند، 1396، از مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س) www.imam-khomeini.ir/fa/c78_64050


36. Altman, I. (1975).The Environment and Social Behavior :Privacy, Personal Space and Territory. California: Cole Publishing Company.


37. Hall, E.T. (1966).The Hidden Dimension. Michigan: Doubleday.


38. Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. New York: Random House.


39. Kelling, G. L., & Wilson, J. Q.) 1982). Broken windows :the police and neighborhood safety, Atlantic Monthly, Retrieved Mar, 1982, from www.theatlantic.com/magazine/archive/1982/03/broken-windows/4465/?single_page=true.


40. Sardar, Z. (1988). Argument for Islamic Sience. Aligrah: center for study on sience (CSOS).


41. Zubair, H. (1988). Islamizaition of knowledge in economics: Issue and agenda. IIUM. Journal of Economic & management, 6(2), 1-40.