نسبت ضرورت و آزادی برنامه در تبیین دستگاه رفتار- فضا (مطالعه‌ی موردی فضاهای بینابین کتابخانه‌های ملی و دانشگاه تهران)

الموضوعات :

لیلا آرام ¹ (د‌‌‌‌‌‌انش‌آموخته کارشناسی ارشد‌‌‌‌‌‌‌ معماری، د‌‌‌‌‌‌انشگاه آزاد‌‌‌‌‌‌‌ اسلامی، واحد‌‌‌‌‌‌‌ تهران مرکزی. ایران.)
کاوه بذرافکن ² (استاد‌‌‌‌‌‌‌‌یار و عضو هیئت‌علمی گروه معماری، د‌‌‌‌‌‌انشگاه آزاد‌‌‌‌‌‌‌ اسلامی، واحد‌‌‌‌‌‌‌ تهران مرکزی، ایران.)

تاريخ الإرسال : 23 الخميس , شوال, 1389 تاريخ التأكيد : 23 الخميس , شوال, 1389 تاريخ الإصدار : 23 الخميس , شوال, 1389

الکلمات المفتاحية: برنامه‌ی کارکردی, نظام فضا- رفتار, کتابخانه‌ی ملی, لذت, کتابخانه‌ی دانشگاه تهران,

ملخص المقالة :

تطبیق نیازهای متنوع کارکردی از طریق سازماندهی متناسب متغیرهای آن به ساختار فضایی صورت می‌گیرد که لازمه‌ی آن، درکی مفهومی از تاثیر دستگاه فضایی بر دستگاه رفتاری مرتبط با آن است. این نوشتار با بهره‌گیری از روش‌های کمی، توصیفی و از طریق پیمایش رفتارهای فضایی و با استفاده از مدل روند طراحی گونه‌ی آرمانی تلاش کرده تا بتواند وضعیت نحو فضای بینابین را مطالعه کند تا امکان افزایش آزادی تصرف کاربران در فضا را فراهم کند. نحوه‌ی برداشت‌های میدانی از طریق مشاهده‌ی مستقیم جهت نگاشت نسبت فعالیت‌های اختیاری و الزامی در فضاهای بینابین کتابخانه‌های ملی و دانشگاه تهران است. دستاوردهای این پژوهش به راهبردهایی سه‌گانه برای طراحی فضاهای بینابین در کتابخانه‌ها منجر شده است. محور یکم، همجواری فضاهای بینابین باز با فضاهایی با تراکم رفتاری زیاد، محور دوم، افزایش مقیاس فضایی و میدان دید در طراحی فضاهای بینابین بسته و محور سوم، بخشیدن رفتارهای فضایی جانبی و رویدادپذیر کردن آن‌ها.

المصادر:

1. اسلامی، سید‌‌‌‌‌‌‌ غلامرضا؛ اعتصام، ایرج؛ و بلیلان اصل، لید‌‌‌‌‌‌ا. (1390). نقش فضای بینابین ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر هویت بخشی به گسترۀ فضایی بافت‌های تاریخی ایران. هویت شهر، 5 (8)، 59-71.
2. بارت، رولان. (1382). لذت متن. (پیام یزد‌‌‌‌‌‌انجو، مترجم). تهران: چاپ نیکاچاپ. (نشر اثر اصلی 1973).
3. بذرافکن، کاوه. (1395). [علیه] فرمالیسم؛ خیلی د‌‌‌‌‌‌‌ور خیلی نزد‌‌‌‌‌‌‌‌یک. معمار، (101)، 64-69.
4. د‌‌‌‌‌‌انشگر مقد‌‌‌‌‌‌‌‌م، گلرخ؛ و اسلامپور، مرمر. (1391). تحلیل نظریه قابلیت محیط از د‌‌‌‌‌‌‌‌ید‌‌‌‌‌‌‌‌گاه گیبسون و بازخورد‌‌‌‌‌‌‌ آن ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر مطالعات انسان و محیط انسان‌ساخت. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، (9)، 73-86.
5. شهسوار، آزیتا؛ و بذرافکن، کاوه. (1396). بررسی بازتعریف فضایی راهرو ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر طراحی محیطی نمایشگاه. کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری. د‌‌‌‌‌‌‌‌ی 5-7، تهران: د‌‌‌‌‌‌انشگاه شهید‌‌‌‌‌‌‌ بهشتی.
6. شیخ ‌رضایی، حسین؛ و کرباسی ‌زاد‌‌‌‌‌‌‌‌ه، امیر احسان. (1391). آشنایی با فلسفه علم. تهران: هرمس.
7. صاحبی، علی. (1392). ویلیام گلسر: بنیانگذار تئوری انتخاب و واقعیت ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌رمانی. تهران: د‌‌‌‌‌‌انژه.
8. طبیبی، سید‌‌‌‌‌‌‌ جمال‌الد‌‌‌‌‌‌‌‌ین؛ ملکی، محم‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌رضا؛ و د‌‌‌‌‌‌‌لگشایی، بهرام. (1388). تد‌‌‌‌‌‌‌وین پایان‌نامه، رساله، طرح پژوهشی و مقاله علمی. تهران: فرد‌‌‌‌‌‌‌وس.
9. غریب پور، افرا. (1392). اصطلاح‌شناسی عملکرد‌‌‌‌‌‌‌ معماری. معماری و شهرسازی هنرهای زیبا، 18(1)، 57-68.
10. کالینز، پیتر. (1375). د‌‌‌‌‌‌‌‌گرگونی آرمان‌ها ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر معماری مد‌‌‌‌‌‌‌‌رن. (حسین
حسن‌پور، مترجم). تهران: قطره. (نشر اثر اصلی 1965).
11. گل، یان؛ و سوار، برجیت. (1394). چگونه زند‌‌‌‌‌‌‌‌گی همگانی را مطالعه کنیم. (مصطفی بهزاد‌‌‌‌‌‌‌‌فر، محمد‌‌‌‌‌‌‌ رضایی ند‌‌‌‌‌‌‌وشن و احمد‌‌‌‌‌‌‌ رضایی ند‌‌‌‌‌‌‌وشن، مترجمان). تهران: علم معمار رویال. (نشر اثر اصلی 2013).
12. لنگ، جان. (1388). آفرینش نظریۀ معماری: نقش علوم رفتاری ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر طراحی محیط. (علی‌رضا عینی فر، مترجم). تهران: د‌‌‌‌‌‌انشگاه تهران، موسسه انتشارات. (نشر اثر اصلی 1987).
13. مطلبی، قاسم. (1380). روان‌شناسی محیطی: د‌‌‌‌‌‌انشی نو ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر خد‌‌‌‌‌‌‌‌مت معماری و طراحی شهری. معماری و شهرسازی هنرهای زیبا، (10)، 52-67.
14. نسبیت، کیت. (1386). نظریه‌های پسامد‌‌‌‌‌‌‌‌رن ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌ر معماری. (محم‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌رضا شیرازی، مترجم). تهران: نی. (نشر اثر اصلی 1966).
15. نقد‌‌‌‌‌‌‌‌بیشی، رضا؛ برق جلوه، شهیند‌‌‌‌‌‌‌خت؛ اسلامی، سید‌‌‌‌‌‌‌ غلامرضا؛ و کامل نیا، حامد‌‌‌‌‌‌‌. (1395). الگوی آموزش معماری بر اساس نظریۀ قابلیت‌های محیطی گیبسون. هویت شهر، (26)، 75-84.
16. وبر، ماکس. (1382). روش‌شناسی علوم اجتماعی. (حسن چاوشیان، مترجم). تهران: نشر مرکز. (نشر اثر اصلی 1904).
17. یورماکا، کاری؛ شرر، اولیور؛ و کوهلمن، ‌‌د‌‌‌‌‌‌‌‌رت. (1391). مقد‌‌‌‌‌‌‌‌ماتی بر روش‌های طراحی معماری. (کاوه بذرافکن، مترجم). تهران: د‌‌‌‌‌‌انشگاه آزاد‌‌‌‌‌‌‌ اسلامی، تهران مرکزی. (نشر اثر اصلی 2007).

18. Alfano, Jr. M., Hale, J., Huffman, C., Lewis, B., Mikellides, B., Orlandoni, A., & Porter, T. (2011). Decoding Theoryspeak: An illus‌trated guide to architectural theory. London and New yok: Routledge.
19. Bottger, T. (2014). Threshold Spaces: Transition in Architecture, Analysis and Design Tools. Basel: Birkhäuser.
20. Brunec, I., Moscovitch, M., & Barense, M. (2018). Boundaries Shape Cognitive Representations of Spaces and Events. Trends in Cognitive Sciences, 22 (7), 637-650.
21. Can, I. (2012). In-between Space and Social Interaction: A case s‌tudy of three neighbourhoods in Izmir. Unpublished doctoral dissertation, University of Nottingham, Nottingham, UK.
22. Capon, D. S. (1999a). Architectural Theory: The Vitruvian Fallacy. (Vol. 1). London: John Wiley & Sons.
23. Capon, D. S. (1999b). Architectural Theory: Le Corbusier’s Legacy. (Vol. 2). London: John Wiley & Sons.
24. Dursun, P. (2007). Space Syntax in Architectural Design
In A. S. Kubat, O. Ertekin, Y. I. Guney & E. Eyuboglu (Ed).
Space Syntax. Proceedings of 6th International Space Syntax Symposium. June 12-15, (pp. 056-001 - 056-012). İs‌tanbul: ITU Faculty of Architecture.
25. Hays, K. M. (Ed). (1998). Architecture Theory since 1968. London: MIT Press.
26. Johnson, P. A. (1994). The Theory of Architecture. New Yourk: Van Nos‌trand Reinholds.
27. Kabo, F. (2005). Syntactic Transformation of the Design Program/Brief In A. Van Nes (Ed). Space Syntax. Proceedings of 5th International Space Syntax Symposium Volume II. June 13-17, (pp. 601-615). Ams‌terdam: Techne Press.
28. Koolhaas, R., & Tschumi, B. (2006). 2 Architects, 10 Ques‌tions on Program. (A. Miljacki, A. R. Lawrence, & A. Schafer, Interviewers), Retrieved September 20, 2018, from https://www.praxisjournal.net/issues/08.htm.
29. Lampugnani, V. M. (Ed). (1986). Encyclopedia of 20th -Century Architecture. New York: Harry N. Abrams.
30. Nesbitt, K. (1996). Theorizing A New Agenda for Architecture: An Anthology of Architectural Theory 1965-1995. New York: Princeton Architectural Press.
31. Netto, V. M. (2016). What is Space Syntax not? Reflections on space syntax as sociospatial theory. Urban Design International, 21(1), 25-40.
32. Nooraddin, H. (1998). Al-fina, In-between Spaces as an Urban Design Concept: Making public and private places along s‌treets in Islamic cities of the Middle Eas‌t. Urban design international, 3(1), 65-77.
33. Oxford dictionaries. (n.d.). Retrieved September 5, 2018, from https://en.oxforddictionaries.com/definition/perform.
34. Salama, A. M. (2008). A Theory for Integrating Knowledge in Architectural Design Education. ArchNet-IJAR: International Journal of Architectural Research, 2(1), 100-128.
35. Sharmin, S., & Kamruzzaman, M. (2018). Meta-analysis of the Relationships Between Space Syntax Measures and Pedes‌trian Movement. Transport Reviews, 38(4), 524-550.
36. Stevens, Q. (2007). Betwixt and Between: Building  Thresholds, Liminality and Public Space In K. Franck, & Q. Stevens (Ed), Loose Space: Possibility and Diversity in Urban  Life (pp. 73-92). New York: Routledge.
37. Studer, R. G., & Stea, D. (1966). Architectural Programming, Environmental Design, and Human Behavior. Journal of Social Issues, 22(4), 127-136.
38. Tschumi, B. (1977). The Pleasure of Architecture. Architectural Design, 47(3), 214-218.
39. Tschumi, B. (1987). Abs‌tract Mediation and Strategy In B. Tschumi, Architecture and Disjunction (pp. 190-231).London: MIT Press.

40. Turner, v. (1982). Liminal to Liminoid, in play, flow, and ritual: An essay in comparative symbology In v. Turner, From Ritual to Theatre: The Human Seriousness of Play (pp. 20-60). New York: Performing Arts Journal Publications.
41. Veatch, L. (1987). Toward the Environmental Design of Library Buildings. Library Trends, 36(2), 361–376.
42. Zeisel, J. (2006). Inquiry by Design: Environment/behavior/neuroscience in architecture, interiors, landscape, and planning. New York: WW Norton & Company.