تحلیل نقش حیاط در ساختار فضایی خانه های ایرانی با بهره گیری از روش نحو فضا (Space Syntax)

الموضوعات :

مجتبی مظاهری ¹ (دانش آموخته کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.)
امید دژدار ² (استادیار، گروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.)
سید جلیل موسوی ³ (گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان)

تاريخ الإرسال : 13 الإثنين , ربيع الأول, 1438 تاريخ التأكيد : 19 السبت , شعبان, 1439 تاريخ الإصدار : 12 الخميس , ذو الحجة, 1439

الکلمات المفتاحية: خانه ایرانی, ساختار فضایی, نحو فضا, حیاط,

ملخص المقالة :

استفاده از حیاط الگوی بسیار کهنی در ساخت و ساز مسکن بوده و به طور قابل ملاحظه‌ای در شهرهای مختلف ایران مورد استفاده قرار گرفته است، فضاهای سکونتی با بهره‌گیری از تدابیر مختلفی در اطراف حیاط‌ها شکل گرفته‌اند نتیجه این نگرش، به حیاط جایگاه ویژه‌ای به آن داده است. در این پژوهش ساختار فضایی چند نمونه خانه‌های ایرانی بررسی، وجه اشتراک و مولفه هایی از خانه‌ها که بیانگر بیشترین ویژگی حیاط در فضای معماری این خانه‌ها است تبیین می گردد. باتوجه به موضوع پژوهش که به صورت مطالعه خانه‌ها صورت گرفته است. داده‌های کسب شده با استفاده از روش تفسیری و تطبیقی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و جهت تحلیل و بررسی ساختار فضایی نمونه‌های موردی پژوهش از روش اسپیس سینتکس"نحو فضا" و از نرم افزار‌های Depthmap و Pajek در این راستا استفاده می‌شود. نتایج حاصل از تحلیل در قالب آیتم‌هایی برای معماری حیاط در خانه معاصر بیان می‌گردد.

المصادر:

1. احمدی، فرهاد. (1384). شهر خانه حیاط مرکزی (شهر - خانه پایدار، شهر - خانه آیینی). صفه. 41، 90-113.
2. تابان،محسن؛ پورجعفر،محمدرضا؛ بمانیان،محمد رضا؛ و حیدری،شاهین. (1392). تعیین الگوی بهینه حیاط مرکزی در مسکن سنتی دزفول با تکیه بر تحلیل سایه دریافتی سطوح مختلف حیاط . باغ نظر . 27، 39-48.
3. حمزه نژاد، مهدی؛ دشتی، مینا. (1395). بررسی خانه های سنتی ایرانی از منظر پدیدارشناسان و سنت گرایان معنوی. نقش جهان. 2(6)، 24-35.
4. ریسمانچیان، امید؛ بل، سایمون. (1389). شناخت کاربردی روش چیدمان فضا در درک پیکره بندی فضای شهری. هنرهای زیبا. 43، 49-56.
5. زلفی پور, نیره. (۱۳۹۱). استفاده ازالگوی سلسله مراتب فضایی درمجتمع های مسکونی بارویکرداحیای هویت معماری اسلامی – ایرانی. همایش ملی معماری و شهرسازی ایرانی – اسلامی. مشهد: موسسه آموزش عالی خاوران.
6. زیاری ، کرامت الله. (1378). برنامه ریزی شهرهای جدید (ص36). تهران: سمت.
7. سعیدنیا، احمد. (1382)،کتاب سبز، جلد دوم، کاربری زمین شهری. تهران:

سازمان شهرداری های کشور.
8. صدر، سید ابوالقاسم. (۱۳۸۰). دائرةالمعارف معماری و شهرسازی (مصور). تهران: آزاده.
9. فاضلی، مریم؛ فریدنیا، مهدی ؛ و کرباسچی، محمد. (۱۳۹۴). بررسی نقش فضای باز (حیاط) و پوشیده در ساختار خانه ایرانی. همایش ملی معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی. رشت: دانشگاه پیام نور استان گیلان.
10. کریمی جلودار, سیدیان، الهه؛ و سیدیان، سیدعلی. (۱۳۹۲). ادراک انسانها در فضای معماری با توجه به تجلی مفهوم حرکت در معماری بازارهای ایران. همایش ملی معماری و شهرسازی انسان گرا. قزوین: دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
11. مسعودی نژاد، رضا. (1386). مقدمه‌ای بر تئوری space syntax. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
12. معماریان، غلامحسین؛ هاشمی ظفر الجردی، سید مجید؛ و کمالی پور، حسام. (1389). تاثیر فرهنگ دینی بر شکل خانه: مقایسه تطبیقی خانه در محله مسلمانان، زرتشتیان و یهودیان کرمان. تحقیقات فرهنگی. 3 (2)، 1-25.
13. معماریان، غلامحسین. (1381). نحو فضای معماری. صفه. 35، 75-83.

14. Hillier, B. (2007). Space is the machine, A configurational theory of architecture Space Syntax. London: UK.
15. Pinelo, J., & Turner, A. (2010). Introduction to UCL Depthmap.