واکاوی ابعاد رسانه‌ای آیین‌های مذهبی (مطالعه موردی: راهپیمایی اربعین)
الموضوعات :
سید محمد طباطبائی
1
(دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
محمد رضا رسولی
2
(دانشیار، گروه علوم ارتباطات، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،)
سید وحید عقیلی
3
(دانشیار، گروه علوم ارتباطات، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
نسیم مجیدی قهرودی
4
(استادیار، گروه علوم ارتباطات، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
الکلمات المفتاحية: ارتباطات, پیام, مخاطب, راهپیمایی اربعین, رسانه,
ملخص المقالة :
راهپیمایی اربعین یکی از آیین‌های مذهبی جهان است که سالانه میلیون‌ها نفر در آن مشارکت دارند. این پژوهش در حوزه رسانه، دین و ارتباطات است. دستیابی به ابعاد رسانه‌ای راهپیمایی اربعین از اهداف اصلی این پژوهش می‌باشد که با استفاده از روش نظریه مبنایی و انجام مصاحبه با خبرگان، طی فرآیند کدگذاری باز، محوری و انتخابی، مؤلفه‌ها استخراج و ارائه گردیده است. یافته‌های پژوهش نشان داد؛ راهپیمایی اربعین از دو نوع ارتباطات درونی و بیرونی برخوردار است. بعد درونی بیشتر شامل "ارتباطات میان فردی سنتی" و بعد بیرونی مربوط به کسانی است که اخبار و اطلاعات این راهپیمایی را از طریق رسانه‌های مختلف دریافت می‌کنند که به "ارتباطات جمعی" مربوط می‌شود و به دو دسته "ارتباطات رسمی" و "ارتباطات غیررسمی" تقسیم می‌شود. در ارتباطات درونی این راهپیمایی، "فرستندگان" و "گیرندگان" پیام خود "شرکت‌کنندگان" هستند اما در ارتباطات بیرونی میان فرستندگان و گیرندگان پیام تفاوت وجود دارد. فرستندگان به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول "گزارش‌گران" و "خبرنگاران رسمی" هستند که در راهپیمایی شرکت دارند و وظیفه "اطلاع‌رسانی" و "تولید خبر" برای رسانه‌های رسمی را بر عهده دارند. دسته دوم "گزارش‌گران مردمی" هستند که پیام‌هایی از خود و رویدادهای اطراف خود در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند. مخاطبان دارای ویژگی‌های "مخاطبان آیینی" می‌باشند و الگوی آن "مراوده‌ای - تعاملی" ارزیابی می‌شود. "برد رسانه‌ای راهپیمایی اربعین" با عنایت به "مخاطبین فراملی" آن، برد رسانه‌ای فراملی و جهانی قلمداد می‌شود.
اوسولیوان، ت.، هارتلی، ج.، ساندرز، د. و فیسک، ج. (1385). "مفاهیم کلیدی ارتباطات"، (م. رئیس‌زاده، مترجم) تهران: فصل نو.
بهار، م. (1386). "مطالعات فرهنگی: اصول و مبانی"، تهران: سمت.
عاملی، س. (1396). "تحلیل پیمایش راهپیمایی اربعین حسینی: ظرفیت‌ها، چالش‌ها، نمادها و معانی"، تهران: مرکز پژوهشی سیاست‌های فضای مجازی دانشگاه تهران.
مک کوایل، د. (1398). "مخاطب شناسی"، (م. منتظر قائم، مترجم) تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.
میرسعیدقاضی، ع. و اسماعیلی، ح. (1381). "مخاطب‌شناسی و افکارسنجی در رسانه‌های جمعی"، تهران: مرکز برنامه‌ریزی و آموزش نیروی انسانی، آن.
Bell, C. (1992). “Ritual Theory, Ritual Practice”, Oxford University Press (New York).
Deflem, M. (1991). “Ritual, Anti-structure, and Religion: A Discussion of Victor Turner's Processual Symbolic Analysis”, Purdue University, Published in Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 30(1), PP. 1-25.
Durkheim, E. (1965). “The elementary forms of the religious life”, New York: Free Press.
Gerbner, G. (1967). “Mass media and human communication in Dance. F.E.X. (ed)”, Human Communication Theory. New York: Holt, Rine Hart and Winston.
Grimes, R.L. (1995). “Beginnings in Ritual Studies”, Columbia: University of South Carolina Press.
Jaimangal-Jones, D. (2014). “Utilising ethnography and participant observation in festival and event research”, International Journal of Event and Festival Management, Vol. 5, PP. 39-55.
Mcquail, D. (1987). “Mass Communication Theory”, Sage, Vol. 51.
Thampson, J. (1995). “Media and Modernity”, Polity Press, 12,13.
Theodorson, S.A. & Theodorson, A.G. (1969). “A Modern Dictionary of Sociology”, New York: Cassell.
Turner, V.W. (1973). “Symbols in African Ritual”, Science, Vol. 179, PP. 1100-1105.
White, M. & Schwoch, J. (2006). “Questions of method in cultural studies”, Malden: Blackwell Publishing.
_||_
Bell, C. (1992). “Ritual Theory, Ritual Practice”, Oxford University Press (New York).
Deflem, M. (1991). “Ritual, Anti-structure, and Religion: A Discussion of Victor Turner's Processual Symbolic Analysis”, Purdue University, Published in Journal for the Scientific Study of Religion, Vol. 30(1), PP. 1-25.
Durkheim, E. (1965). “The elementary forms of the religious life”, New York: Free Press.
Gerbner, G. (1967). “Mass media and human communication in Dance. F.E.X. (ed)”, Human Communication Theory. New York: Holt, Rine Hart and Winston.
Grimes, R.L. (1995). “Beginnings in Ritual Studies”, Columbia: University of South Carolina Press.
Jaimangal-Jones, D. (2014). “Utilising ethnography and participant observation in festival and event research”, International Journal of Event and Festival Management, Vol. 5, PP. 39-55.
Mcquail, D. (1987). “Mass Communication Theory”, Sage, Vol. 51.
Thampson, J. (1995). “Media and Modernity”, Polity Press, 12,13.
Theodorson, S.A. & Theodorson, A.G. (1969). “A Modern Dictionary of Sociology”, New York: Cassell.
Turner, V.W. (1973). “Symbols in African Ritual”, Science, Vol. 179, PP. 1100-1105.
White, M. & Schwoch, J. (2006). “Questions of method in cultural studies”, Malden: Blackwell Publishing.
