بررسی کارکرد روابط عمومی سازمانها در مدیریت بحران بلایای طبیعی مطالعه موردی عملکرد روابط عمومی بنیاد مسکن استان تهران در بازسازی مناطق زلزله زده قصر شیرین

الموضوعات :

حامد حاجی ¹ ()
افسانه مظفری ² (دانشیار و مدیر پژوهش و عضو هیئت علمی و مدیر گروه علوم ارتباطات و دانش شناسی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی)

تاريخ الإرسال : 23 الإثنين , شوال, 1441 تاريخ التأكيد : 27 السبت , ذو القعدة, 1441 تاريخ الإصدار : 28 الخميس , رمضان, 1441

الکلمات المفتاحية: روابط عمومی, بلایای طبیعی, مدیریت بحران,

ملخص المقالة :

چکیده تـاریخ حـوادث رخ داده درکشور پهناور ایـران حاکی از بلا خیز بودن این کشور دارد که نحوه رویارویی با این بلاها بسیار مهم و حائز توجه می باشدو این نحوه مقابله با حوادث اثرات بسیار مهمی در ابعا د فرهنگی اقتصادی سیاسی و ... دارد . بررسی تجارب بدست آمده از این حوادث کمک شایانی در جهت شـیوه های مقابله با حوادث و مدیریت خواهد داشت . علی رغم اینکه در کشور ما در هر چند سال یا چند ماه شـاهد بلایـای طبیعـی بوده و تجارب بسیار تلخ و مفید را کسب کرده و خواهد کرد . متاسفانه هزینه های اختصاص داده شده به مدیریت بحران اندک بوده و کارهای تحقیقاتی وعلمی آنگونه که باید و شاید در این مورد صـورت نپذیرفتـه اسـت در صـورتیکه ایـن کمبـود کـاملا محسوس بوده و شایسته است. در این راستا باتوجه به اهمیت موضوع این تحقیق به بررسی نقش روابط عمومی در مدیریت بحران بلایای طبیعی مطالعه موردی عملکرد روابط عمومی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان تهران در بازسازی مناطق زلزله زده قصر شیرین پرداخته است. نتایج تحقیق حاکی از این می باشد که روابط عمومی نقش موثری در پیشگیری از ایجاد بحران می کند. کلیدواژه: مدیریت بحران، روابط عمومی، بلایای طبیعی

نص كامل:



بررسی کارکرد روابط عمومی سازمانها در مدیریت بحران بلایای طبیعی

مطالعه موردی عملکرد روابط عمومی بنیاد مسکن استان تهران در بازسازی مناطق زلزله زده قصر شیرین

 

چکیده

تـاریخ حـوادث رخ داده درکشور پهناور ایـران حاکی از بلا خیز بودن این کشور دارد که نحوه رویارویی با این بلاها بسیار مهم و حائز توجه می باشدو این نحوه مقابله با حوادث اثرات بسیار مهمی در ابعا د فرهنگی – اقتصادی – سیاسی و ... دارد . بررسی تجارب بدست آمده از این حوادث کمک شایانی در جهت شـیوه های مقابله با حوادث و مدیریت خواهد داشت . علی رغم اینکه در کشور ما در هر چند سال یا چند ماه شـاهد بلایـای طبیعـی بوده و تجارب بسیار تلخ و مفید را کسب کرده و خواهد کرد . متاسفانه هزینه های اختصاص داده شده به مدیریت بحران اندک بوده و کارهای تحقیقاتی وعلمی آنگونه که باید و شاید در این مورد صـورت نپذیرفتـه اسـت در صـورتیکه ایـن کمبـود کـاملا محسوس بوده و شایسته است. در این راستا باتوجه به اهمیت موضوع این تحقیق به بررسی نقش روابط عمومی در مدیریت بحران بلایای طبیعی مطالعه موردی عملکرد روابط عمومی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان تهران در بازسازی مناطق زلزله زده قصر شیرین پرداخته است. نتایج تحقیق حاکی از این می باشد که روابط عمومی نقش موثری در پیشگیری از ایجاد بحران می کند.

کلیدواژه: مدیریت بحران، روابط عمومی، بلایای طبیعی

1.                      بیان مساله

گسترش شهر و شهرنشینی و افزایش تدریجی تعداد شهرهای بزرگ در جهان به خصوص در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران، از یک طرف و رشد شهرها، تمرکز و تجمع جمعیت و افزایش بارگذاری های محیطی و اقتصادی بر بستر آنها از طرف دیگر، ضمن توجه بیشتر به شهرها، منجر به پذیرش نقش ها و عملکردهای متعدد شده است. یکی از موضوع هایی که بیشتر شهرهای بزرگ جهان با آن دست به گریبان هستند، موضوع حوادث طبیعی است. با توجه به ماهیت غیر مترقبه بودن غالب حوادث طبیعی و لزوم اتخاذ سریع و صحیح تصمیم ها و اجرای عملیات، مبانی نظری و بنیادی، دانشی را تحت عنوان مدیریت بحران به وجود آورده است. این دانش به مجموعه فعالیت هایی اطلاق می شود که قبل، بعد و هنگام وقوع بحران جهت کاهش اثرات این حوادث و کاهش آسیب پذیری انجام گیرد. این موضوع ارتباط خاصی با مباحث برنامه ریزی شهری و مدیریت شهری و جغرافیا دارد. با به کارگیری اصول و ضوابط شهرسازی و تبیین مفاهیم موجود در این دانش مانند فرم، بافت و ساختار شهر، کاربری اراضی شهری، شبکه های ارتباطی و زیرساخت های شهری و غیره می توانیم تا حد زیادی اثرات و تبعات ناشی از حوادث طبیعی را کاهش دهیم.[1] گسترۀجغرافیایی ایران از نظر احتمال وقوع این حوادث به ویژه زلزله، از آسیب پذیرترین بخش های کرۀزمین است که هر ساله وقوع این حوادث موجب خسارت های جانی و مالی فراوان می شود و گستره های شهری نیز همواره تجربۀتلخی از بروز این گونه بلایا داشته اند و به نظر می رسد انجام برنامه ریزی خاص جهت مصون سازی هرچه بیشتر فضاهای شهری ضرورت دارد. شهرها به دلیل تمرکز جمعیت و سرمایه گذاری های اقتصادی به شدت آسیب می بینند و این فضاها از آغاز تشکیل خود، فرم و ساختار خاصی جهت رشد انتخاب نموده و در گذر زمان نیز گسترش یافته اند. دانش شهرسازی با تکیه بر داده های جغرافیایی می تواند با تبیین اصول و مفاهیم خود و با استفاده از این داده ها، اثرات این گونه بلایا را تا حد زیادی تقلیل دهد و مدیریت شرایط بحرانی، می توانند با استفاده از این داده ها، اصول مدیریتی لازم جهت کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر این حوادث را به اجرا درآورند. شهرها دارای کالبدی هستند که این کالبدها هرکدام یک فعالیت را در خود جای داده اند و مجموع آنها فضای شهری را می سازند و به آن هویت می بخشند. شهر با مرکزهای تجمع و تراکم انسان، فعالیت های انسانی و ساختمان ها تعریف می شود. فضای شهری در درون خود، تأسیسات و تجهیزات زیربنایی با انواع کاربری ها اعم از مسکونی، اداری، خدماتی، بهداشتی و غیره را جای داده است. [2] همۀمقوله های فوق، جمعیت وابسته ای را به دنبال خواهد آورد که در صورت وقوع بلایای طبیعی به شدت از آنها تأثیر پذیرفته و باعث لجام گسیختگی نظام زندگی و وارد آمدن ضررهای جانی و مالی فراوان در شهرها می گردد. از جمله عوامل مهمی که باعث توجه فراوان به این موضوع در نقاط شهری می شود. سرمایه گذاری ها و بارگذاری های محیطی فراوان و تراکم جمعیت زیاد می باشد که در صورت بروز این گونه بلایا باید برنامه ریزی های لازم برای پیشگیری و یا کاهش ضررهای احتمالی آنها اندیشیده شود. امروزه نیازهای شهری و تقاضای مسکن و مهاجرت روستائیان به شهرها باعث رشد و توسعۀبیش از حد شهرها به خصوص شهرهایی چون قصرشیرین شده است. عدم توجه به مکان یابی صحیح شهرها، رشد و توسعۀشهرهای بنیان نهاده شده، همچنین عدم برنامه ریزی های لازم جهت جلوگیری از رشد لجام گسیخته شهرها، مسائل و مشکلات فراوانی از جهت مصونیت شهرها به بار می آورد. [10]

رشد شهری باعث شده است شهرها روی مسیرهای اصلی گسل و یا در حریم رودخانه ها و مسیل ها ساخته شوند. بلایا حدومرز نمی شناسند و چه بسا اگر وقوع بعضی از آنها مانند زلزله در نقاطی دور از شهر اتفاق بیفتد، اثرات آن بر روی شهرها، خسارت های زیادی را به بار خواهد آورد. باید توجه داشته باشیم جنبه هایی از این ضررها نیز محصول و دست اندازی و تعریض بشر به حریم رودخانه ها و مسیل ها جهت استفادۀبی رویه از اراضی شهری است و هنگام طغیان رودخانه ها و یا در فصول پر آب، موجب می شود تمام ساخت سازهای موجود در مسیر مسیل در معرض تخریب و خسارت قرار گیرد و این مسئله در مورد زلزله نیز صادق است. با توجه به موقعیت ایران در خصوص بلایای طبیعی که همواره اثرها و ضررهای زیادی از این بلایا متحمل شده است. همچنین آسیب پذیری اکثر شهرهای کشور در برابر این بلایا و ابعاد مهم اثرگذاری شرایط بحرانی در شهرها و تبعات ویران گر آنها، در این مقاله سعی می شود نقش شهرسازی(برنامه ریزی شهری و طراحی شهری)در مدیریت بحران زلزله، به عبارتی دیگر رهنمودهای کلی جهت کاهش اثرات بلایای طبیعی در نقاط شهری و برنامه ریزی ها و طراحی های لازم جهت مصون سازی شهرها در برابر این بلایا (و در این جا عمدتا زلزله) ارائه گردد.[10] عدم انطباق بین نیازها و منابع؛ تغییر ناگهانی ، بروز حوادث غیرمنتظره و خطرناک و نداشتن اطمینان از اوضاع و بر هم خوردن تعادل را بحران می نامیم. به عبارت دیگر تغییر ناگهانی، شدیدتر از حالت عادی و غافل گیری تهدیدآمیز، از جمله معیارهای تعریف بحران هستند.براساس این تعریف در شرایط عادی، توازن بین نیازهای جامعه از یک طرف و توانمندیها و منابع موجود از طرف دیگر برقرار است اما با بروز شرایط بحرانی که می تواند نتیجه بروز هر اتفاق غیرعادی و پیش بینی نشده طبیعی و غیرطبیعی مانند زلزله، سیل و... باشد، به دلیل شرایط خاصی که بر جامعه تحمیل می شود دیگر توازن بین نیازها و منابع برقرار نخواهد بود.چنانچه بخواهیم تعریفی دقیق از بحران ارایه دهیم باید آن را با توجه به تناسب شرایطی که افراد در آن قرار دارند تعریف کرد. به طور کلی، باید پذیرفت که ارایه یک تعریف مشخص از بحران، کار بسیار دشواری است و تعاریف ارایه شده نیز همگی نسبی هستند چرا که ممکن است موضوعی برای یک فرد، سازمان یا جامعه بحران باشد اما در جامعه دیگر بحران محسوب نشود. اما این نکته که در شرایط بحرانی باید اقدامات اساسی و جدی انجام شود تا شرایط، بحرانی تر نشود مورد پذیرش همه کشورها و مردم است زیرا شرایط بحرانی از شرایط عادی متمایز است.پس می توان گفت هنگامی که مجموعه شرایط خاصی، روال متداول و پیش بینی شده جریان کار، فعالیت، تولید، خدمت رسانی ، زندگی، ارتباطات، تامین نیازهای عمومی، سلامت، محیط زیست و یا افکارعمومی را تغییر یکباره می دهد، در این حالت شرایط بحرانی بروز کرده است. [5]

2.پیشینه پژوهش:

2-1. مهدی یاری فر و احمد باصری در مقاله ای با عنوان نقش روابط عمومی دیجیتال در مدیریت بحران که در بهار سال 1395 تهیه شده است می گویند:ارتباطات در بحران، بخشی از روابط عمومی است و پیدایی آن به صورت مستقیم با شیوه اطلاع‌رسانی رسانه‌های خبری ارتباط دارد. از طرفی امروزه رسانه‌های اجتماعی در عرصه فضای مجازی بلافاصله پس از وقوع بحران سازمانی، شاهد حضور و مشارکت گسترده و فعالانه‌ی مخاطبان هستند. لذا این تحقیق با هدف شناسایی وضع موجود روابط عمومی دیجیتال در سپاه انجام گرفته و سؤالات تحقیق ابعاد مختلف روابط عمومی دیجیتال را بررسی می‌کند. روش تحقیق توصیفی و با استفاده از پرسشنامه، اطلاعات لازم جمع آوری شد. جامعه آماری کلیه نخبگان و متخصصان عرصه فضای مجازی و روابط عمومی‌های سازمان می‌باشند و نمونه آماری به شیوه هدفمند و تعداد 60 نفر انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد در شش حوزه « اهمیت و جایگاه روابط عمومی در فضای مجازی با میانگین 3.08، برنامه ریزی برای مقابله با تهدیدات در فضای مجازی با میانگین 2.07، مخاطب شناسی با میانگین 2.74، تهدیدشناسی با میانگین 3.08، سازماندهی و اجرا با میانگین2.92و بازخورد اقدامات در فضای مجازی با میانگین 2.91» وضعیت کلی روابط عمومی سازمان در فضای مجازی مناسب ارزیابی نمی‌شود. لذا این وضعیت نشان می‌دهد برای روابط عمومی در فضای مجازی چه از نظر ساختاری و چه از نظر مالی و نیروی انسانی اهمیت لازم داده نشده و با توجه به این که بی اعتبار کردن موقعیت سازمان‌های انقلابی در عرصه فضای مجازی از سوی رسانه‌های دشمن به‌عنوان یک تاکتیک، در برنامه‌های آنها می‌باشد، ضروری است این موضوع در دستور کار فرماندهان و مسئولین سازمان قرار گیرد. در پایان تحقیق پیشنهاد می‌شود برای رسیدن به جایگاه مطلوب روابط عمومی در فضای مجازی نیاز به ایجاد ساختار و پیش‌بینی بودجه، جذب نیروی انسانی متخصص و نیاز به دستیابی به تکنولوژی‌های بومی و جذاب در این حوزه می‌باشد.

 

2-2. زﻟﺰﻟﻪ و ﻧﻘﺶ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ، ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎﻟﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﺎﺳﻤﻦ ﻓﺮخ ﭘﺎرﺳﻲزاده و اﺳﺘﻮار اﻳﺰدﺧﻮاه در ﺳﺎل 1374 در دوﻣﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ زﻟﺰﻟﻪﺷﻨﺎﺳﻲ و ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ زﻟﺰﻟﻪ اراﻳﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ.

در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﻤﻌﻲ در ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آﺳﻴﺐﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از زﻟﺰﻟﻪ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ. از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻮرد ﺗﺎﻛﻴﺪ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ، ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي رواﻧﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ زﻟﺰﻟﻪزدﮔﺎن اﺳﺖ. ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﺒﺮرﺳﺎﻧﻲ ﺻﺤﻴﺢ و ﻣﺴﺘﻤﺮ، ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺷﺎﻳﻌﺎت، از اﻗﺪاﻣﺎت اﺳﺎﺳﻲ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺟﻤﻌﻲ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ. از ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ  ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎره ﻛﺮد:

− اﻳﺠﺎد ﻣﺸﺎرﻛﺖ و ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮاي ﻣﻬﺎر ﺑﺤﺮان از ﻃﺮﻳﻖ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ؛ 

− اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﺧﺒﺮي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺬب ﻛﻤﻚﻫﺎي ﻣﺮدﻣﻲ و ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺎﻳﻌﺎت؛ 

− آﻣﻮزش از ﻃﺮﻳﻖ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎيﺟﻤﻌﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم رﻓﺘﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﻫﻨﮕﺎم زﻟﺰﻟﻪ و ﭘﺲ از آن.

2-3. محمودرضا مرتضوی در مقاله ای علمی پژوهشی در سال1390 با عنوان ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺧﺒﺮرﺳﺎﻧﻲ و رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ در ﺑﺤﺮان ﺳﻴﺎﺳﻲ میگوید:

ﺳﺎزﻣﺎن  ﻫﺎ از آن ﺟﻬﺖ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ در ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻄﻠﻮب (ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف) ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﺧﻮد  اداﻣﻪ  دﻫﻨﺪ . ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ و ﺧﻄﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻨﺸﺎء درون ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﺑﻴﺮون  (ﻣﺤﻴﻄﻲ) داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺗﻌﺎدل ﺧﻮدرا ﺑﺎزﻳﺎﺑﻨﺪ و ﻫﺪف ﻫﺎي ﻛﺎرﻛﻨﺎن و ﻣﺪﻳﺮان را ﺑﺎ آﻧﭽﻪﻣﻘﺼﻮد و ﻣﻄﻠﻮب ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ، ﻫﻤﺴﻮ و ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻛﻨﻨﺪ .

 رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﺷﺘﺮاﻛﺎت و ﻫﻤﺴﻮﻳﻲ در اﺗﺨﺎذﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎ و راﻫﺒﺮدﻫﺎ، ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ، ﺑﺪون ارﺗﺒﺎﻃﺎت اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻣﻴﺎن اﺟﺰاي ﺗﺸﻜﻴﻞ  دﻫﻨﺪه ﺳﺎزﻣﺎن و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﭘﻴﺮاﻣﻮن، اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد. روابط ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺳﺎزﻣﺎن رﺳﺎﻧﻪ ﺟﻤﻌﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺸﻜﻞ از واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام داراي وﻇﺎﻳﻒ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺧﺎص ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﻣﺤﻴﻂ ﭘﻴﺮاﻣﻮن در ﻣﺴﻴﺮ اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﻫﺎ و راﻫﺒﺮدﻫﺎ، ﺑﻪ اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ  ﻫﺎ ﻣﻲ  ﭘﺮدازﻧﺪ. ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻮزﻳﻊ ﭘﻴﺎم ﻳﺎ ﻣﺤﺘﻮي، ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﺿﺮورت و ﻋﻠﺖ وﺟﻮدي رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺳﺎزﻣﺎن رﺳﺎﻧﻪ ﺟﻤﻌﻲ اﺳﺖ     .

 ﻣﺤﺘﻮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺳﺎزﻣﺎن رﺳﺎﻧﻪ ﺟﻤﻌﻲ درﺣﻮزه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﺎه ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲآﻣﻴﺰﻧﺪ: اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ، آﻣﻮزش، اﻧﺴﺠﺎم دﻫﻲ، ﺳﺮﮔﺮمﻛﻨﻨﺪﮔﻲ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت . ﺧﺒﺮرﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﮔﺎﻫﻲ ﺑﺨﺸﻲ و ﺟﻬﺖ دﻫﻲ ﺑﻪ اﻓﻜﺎر، ﻛﺎرﻛﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن رﺳﺎﻧﻪ ﺟﻤﻌﻲ (ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ: ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت، ﺧﺒﺮﮔﺰاري ﻫﺎ، ﺳﻴﻨﻤﺎ، رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ) و رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد.

اﻃﻼع  رﺳﺎﻧﻲ ﺧﺒﺮي در ﺧﺼﻮص روﻳﺪادﻫﺎ و وﻗﺎﻳﻊ ﻣﻬﻢ و ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ، ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻤﻲ از ﭘﻴﺎمﻫﺎ ﻳﺎ  ﺗﻮﻟﻴﺪات رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺳﺎزﻣﺎن رﺳﺎﻧﻪ ﺟﻤﻌﻲ را درﺑﺮﻣﻲﮔﻴﺮد واﺣﺪ ﺗﺤﺮﻳﺮﻳﻪ ﻳﺎ اﺗﺎق ﺧﺒﺮ در ﻳﻚرﺳﺎﻧﻪ ﺟﻤﻌﻲ، ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ، ﭘﺮدازش و ﺗﻮزﻳﻊ اﺧﺒﺎر را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ در ﻣﻘﺎﻃﻊﺑﺤﺮان ﺳﻴﺎﺳﻲ، در ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻬﺎر ﺟﻨﮓ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ، ﻧﺎاﻣﻨﻲ رواﻧﻲ و اﻳﺠﺎد ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ و اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ  ﮔﻴﺮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺧﺒﺮرﺳﺎﻧﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻌﻴﻴﻦ وﻇﺎﻳﻒ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ  ﻫﺎي ﺧﺒﺮﻧﮕﺎران در ﮔﺮدآوري، ﭘﺮدازش و ﺗﻮزﻳﻊ اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺒﺮي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ  ﻛﻨﻨﺪه ارﺗﺒﺎﻃﺎت درون و ﺑﺮون ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ، ﺑﻴﺎن  ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺒﺎدل اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻦ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺤﻴﻂ ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﺳﺖ . ﺑﺤﺮان ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮﻗﻴﻌﺖ ﻧﺎاﻣﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻋﻮاﻣﻞ داﺧﻠﻲ ﻳﺎ ﺧﺎرﺟﻲ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪد.

 ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ پژوهش یاد شده ﺑﺮ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ:

  رﺳﺎﻧﻪ  ﻫﺎي ﺟﻤﻌﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻳﻔﺎي ﻧﻘﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. ﻟﺬا ﻧﮕﺎرﻧﺪه در این نحقیق با روش تحلیل محتوای کیفی تولیدات روابط عمومی سازمانهای سیاسی و به نتایج زیر دست یافت:

1- ﻧﻘﺶ ﻣﺸﻮرﺗﻲ رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲﻫﺎ در ﺟﻠﺴﺎت ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﻣﺪﻳﺮان ﺧﺒﺮ در ﺣﻞ ﺑﺤﺮانﻫﺎ، ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ.

 2- ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﺮوز ﺷﺎﻳﻌﺎت در ﺳﻄﺢ ﺳﺎزﻣﺎن و ﻣﺤﻴﻂ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺑﺮ اﺛﺮ ﻓﻘﺮ اﻃﻼﻋﺎت و اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و روﻳﺪادﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﺑﺤﺮانﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﻮتﻣﻲﮔﻴﺮد، از وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺪﻳﺮان ﺧﺒﺮ اﺳﺖ.

 3- در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان ﺳﻴﺎﺳﻲ، اﺳﺘﻔﺎده از «رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ» اﻣﺮوزه ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﺑﺰار اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺎﻫﻴﺖ، ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي رﺳﺎﻧﻪ اي و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﺻﺤﻴﺢ از رﺳﺎﻧﻪ  ﻫﺎ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺑﺤﺮان، اﻣﺮوز ﻳﻜﻲ از ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﺿﺮورت ﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ  اﺳﺖ.

 4- ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮات اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن، ﻣﺪﻳﺮان ﺧﺒﺮ ﺑﺎﻳﺪ  ﺑﺤﺮان ﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز آن ﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ. ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺣﻮادث اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻃﺮﺣﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﻮد و ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻗﺪاﻣﺎت ﺧﺒﺮي، ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد. در اﻳﻦﻃﺮح اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﭼﻪ اﻗﺪاﻣﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﺎزﻣﺎن رﺳﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﺪﮔﺮﻓﺖ و ارﺗﺒﺎط رﺳﺎﻧﻪ اي ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺤﺮانزده ﺑﻪ ﭼﻪ ﺻﻮرت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻮد، ﻟﺤﺎظ ﻣﻲﮔﺮدد.

 5- در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺤﺮاﻧﻲ، ﻫﻤﻮاره ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﻤﺒﻮد وﻗﺖ داراي اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ  رﻳﺰي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺤﺮان ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺎربﮔﺬﺷﺘﻪ، ﻗﺒﻞ از وﻗﻮع ﺑﺤﺮان اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد. اﻟﺰاﻣﺎً ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي   ﻫﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ از ﻗﺒﻴﻞ ﭘﺮﺳﻨﻞ و وﺳﺎﻳﻞ، از ﻗﺒﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد   . ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻘﺪم و ﺗﺎﺧﺮ ﺣﺮﻛﺖ و ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻪ ﻣﺤﺾ وﻗﻮع ﺑﺤﺮان، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﻣﻲﺗﻮان ﭘﺲ از ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻳﺎ ﺗﻜﻤﻴﻞ اﻧﺠﺎم داد.

2-4- علیرضا یعقوبی، در سال ۱۳۹۱، در مقاله نقش روابط عمومی ورسانه ها در مدیریت بحران مدیریت بحران بدون رسانه هاو روابط عمومی تشدید بحران که در دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران- تهران ارائه نموده است، می گوید کشورپهناور جمهوری اسلامی ایران همچون برخی کشورهای دیگر برروی کمربندزلزله قرارگرفته و تقریبا هر 5 سال یک حادثه بزرگ زلزله دراین کشور با تلفات انسانی وخسارت مالی بسیارزیادی اتفاق افتاده است علاوه بر آن از 43 نوع حادثه و یا بلیه های طبیعی شناخته شده درجهان 34 نوع آن درایران اتفاق افتاده است که این مساله ضریب خطرپذیری ایران را افزایش داده و پرداختن به موضوعات مدیریت حوادث و بلاهای طبیعی را درایران ضروریت تر می سازد دراین بین تنها دانش جدیدی که بصورت علمی به مدیریت بحران و حل مسائل پیرامونی آن کمک شایانی می کند علم و یا دانش مدیریت بحران است اما دراین فرایند با توجه به چرخه مدیریت بحران و یا مراحل اساسی مدیریت بحران پیش بینی و پیشگیری آمادگی و تجهیز مقابله بازسازی و بازتوانی و ارزیابی عملکرد واقدامات نقش روابط عمومی و رسانه ها بعنوان ابزاری مهم و تعیین کننده درمدیریت بحران از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

3.ادبیات نظری تحقیق

3-1.روابط عمومی

روابط عمومی مجموعه ای از اقدامات و تلاش های آگاهانه ، ‏سنجیده و برنامه ریزی شده به منظور جلب مشاركت عمومی و كسب تفاهم متقابل بین یك سازمان و گروه های مورد ‏نظر آن سازمان است ، باید پذیرفت كه روابط عمومی دانش، فن، ‏هنر و تخصص است كه دارای اصول فلسفی خاصی بوده و از ‏انگیزه بالایی برای خدمتگزاری به مردم و جامعه برخوردار ‏است.

روابط عمومی در اغلب موارد نقش مغز متفكر، قلب تپنده، دست اجراء، پای پیشرفت، گوش شنوا، چشم بینا و زبان گویای دستگاه را ایفا می کند كه زیرنظر بالاترین مقام دستگاه و سازمان انجام وظیفه می نماید. [13] روابط عمومی در حقیقت شبكه هوشیار، بانك اطلاعات، و پل ارتباطی سازمان با افكار عمومی و مخاطبان خاص و عام و با نگرش ها و تمایلات و عادات و سلایق متفاوت است و باید در جهت توسعه خصلت¬هایی چون قانون¬مداری، نظم، شجاعت، ابراز عقیده، تحمل شنیدن آرای مخالفان، احترام به حقوق فردی و اجتماعی دیگران و صداقت گام بردارد. مهارت¬های علمی، احساس مسئولیت اخلاقی، آگاهی از سازمان، آگاهی از جامعه، نوآوری و خلاقیت، آشنایی با علوم اجتماعی و روزنامه¬نگاری و قدرت نویسندگی، گوش دادن مؤثر و همدلی و ایمان به حقانیت مخاطب از جمله ویژگی¬های بارز روابط عمومی است. روابط عمومی‌ ضمن‌ اینکه با مشكلات‌ و مسائل‌ زیادی‌ روبرو میباشد با بهره‌گیری‌ از دانش‌ و تكنیك‌های‌ مؤثر اطلاع‌رسانی‌ و ‌بهره‌گیری از ابزارهای‌ نوین‌ ارتباطی‌ (از جمله‌ اینترنت‌، انتشارات و ارسال ایمیل و پیام کوتاه‌و...) وظایف‌ بنیادی‌ و اساسی‌ خویش‌ را در زمینه‌های‌ مختلف ارتباطات‌ درون‌ سازمانی و برون ‌سازمانی‌ پیش‌ خواهد برد. این وظایف، در قالب مجموعه ای از فعالیتهای ارتباطی صورت می گیرد که تحت عناوین "ارتباط با رسانه ها و سازمانها"، "ارتباط مردمی"، "پژوهش و سنجش افکار"، "برنامه ریزی" ، "انتشارات" ، "امور فرهنگی و نمایشگاهها" و... از آنها یاد می شود. [12]

روابط عمومی با تعریف امروزی آن در کشور ما قدمت چندانی ندارد .تا سال 1345 واحد روابط عمومی در وزارت خانه ها وجود نداشت و فقط اداره ای به نام « اداره انتشارات و تبلیغات » فعالیت های نسبتاً شبیه آنچه امروز روابط عمومی انجام می دهد را سازماندهی می کرد و بر سیاست های اداره کل انتشارات و تبلیغات رادیوئی ایران و فعالیت های انتشاراتی و تبلیغاتی وزارتخانه ها نظارت داشت . تنها ادداره کل روابط عمومی در شرکت نفت ایران فعالیت داشت که ریاست آن بر عهده ی مرحوم ابوالقاسم حالت بود .در سال 1345 وزارت اطلاع رسانی تأسیس شد که حکم اطلاع رسانی و پی گیری فعالیت های فرهنگی را داشت . همزمان با تأسیس وزارت اطلاع رسانی شورای عالی روابط عمومی ایران به ریاست دکتر منوچهر اقبال شکل گرفت و اعضای آن مصطفی مصباح زاده رئیس وقت مؤسسه کیهان و چند تن از وزرا و سیاستمداران همان دوره تشکیل می شدند . پس از تأسیس شورای عالی روابط عمومی مقرر شد به منظور تأمین کادر ادارات روابط عمومی « مدرسه عالی مطبوعات » تأسیس شود که این مؤسسه در سال 1346 تأسیس شد که در سال های بعد این مؤسسه به دانشکده ی علوم ارتباطات اجتماعی تغییر نام داد .افکار عمومي براي نخستين بار در قرن هجدهم ميلادي معنا و مفهوم امروز خود را به دست آورد. براي نخستين بار سيسرون سياستمدار رومي که در سال 51 قبل از ميلاد مسيح در سيسيل اقامت داشت از دوست خود خواست وي را در آنچه در شهر مي گذرد در جريان قرار دهد. ماکياولي در قرن پانزدهم در کتاب شهريار توجه به افکار عمومي را در خصوص هنر تصاحب قدرت و حفظ آن مطرح کرد. [6] اما اختراع چاپ و پيدايش پروتستان ها در قرن شانزدهم توجه به افکار عمومي را افزايش داد. اما به طور مستقيم افکار عمومي اختراع دموکرات هاي پارلماني جديد است.  

3-2.بحران - مدیریت بحران

بحران پیشامدی است که به صورت ناگهانی و گاهی فزاینده رخ می‌دهد و به وضعیتی خطرناک و ناپایدار برای فرد، گروه یا جامعه می‌انجامد. بحران باعث به وجود آمدن شرایطی می‌شود که برای برطرف کردن آن نیاز به اقدامات اساسی و فوق‌العاده است. بحران‌ها بر حسب نوع و شدت متفاوتند. بحران یک فشارزایی بزرگ و ویژه است که باعث در هم شکسته شدن انگاره‌های متعارف و واکنش‌های گسترده می‌شود و آسیب‌ها، تهدیدها، خطرها و نیازهای تازه‌ای به وجود می‌آورد. 

واژه چینی که برای «بحران» وجود دارد، تصویر بهتری از مولفه‌های سازنده بحران را به نمایش می‌گذارد. واژه بحران در زبان چینی از همان حروفی تشکیل شده‌است که «خطر» و «فرصت» را شکل داده‌اند. بحران همچنان که نشانگر یک مانع، آسیب، ضایعه یا تهدید است، نشانگر فرصت برای رشد یا افول نیز می‌باشد

مدیریت بحران به معنای سوق دادن هدفمند جریان پیشرفت امور به روالی قابل کنترل و انتظار برگشت امور در اسرع وقت به شرایط قبل از بحران است. این موضوع از عواملی است که معمولاً از بیرون به مسوولان مدیریت بحران فشار می آورد و خود یکی از مهمترین عوامل تصمیم گیری های غلط و گسترش دامنه بحران محسوب می شود.مدیریت بحران از سه بخش تشکیل می شود: نخست پیش بینی و پیشگیری، دوم برنامه ریزی و آموزش، سوم هدایت و کنترل. زمانی که بحران رخ میدهد کار زیادی جز هدایت و کنترل نمی توان انجام داد و مهمترین اقدامات در این زمان اتخاذ تصمیم های صحیح است[6]

3-3.ویژگیها و انواع بحران

ویژگیهای بحران عبارتست از :

1-معمولاً غیرقابل پیش‌بینی است (یعنی نمی‌توان پیش‌بینی کرد که کی و در کجا اتفاق می‌افتد) اما معمولاً غیرمنتظره نیست بجز بلایای طبیعی که باعث بحران میشود.

2-بیشتر یک وضعیت اضطراری و آنی است تا یک حالت ماندگار

3-پویا و متغیراست

نخستین تقسیم بندی بحران را می توان در ابعاد فردی، گروهی، سازمانی و اجتماعی دانست، درباره کنترل آثار منفی بحرانها در یک سازمان و نحوه برخورد مدیران می توان گفت، چون سازمان، اجتماع کوچکی است پس تمام انواع بحران را می تواند در ابعاد کوچکتر داشته باشد. اما آنچه بیشتر مورد نظر است بحرانهایی است که به طور خاص در زمینه حرفه یا تخصص سازمان ایجاد می شود. مسلماً برحسب حرفه و صنعت، نرخ بروز بحران در سازمانها متفاوت است.آثار منفی بروز بحران در سازمانها زمانی حاد می شود که هیچ اقدامی قبل از بروز بحران انجام نشده باشد. به این ترتیب هرج و مرج به حد اعلای خود می رسد و شیرازه همه کارها از دست می رود . برنامه ریزی بحران کمک بزرگی به کوچک نگهداشتن دامنه بحران و کنترل سریع آن می کند. [9]

فعالیت های درون سازمانی در مدیریت بحران

اقدامات درون سازمانی مدیریت بحران شامل موارد زیر است:

1. شناخت دقیق فرایند کار از آغاز تا پایان

2. شناخت نقاط بحرانزا یا مقاطعی که احتیاج به بازرسی و کنترل دارد.

3. توسعه و تکمیل راهکارهای اجرایی تدوین شده برای مدیریت و کنترل بحران

4. ارایه راهکارها به مجریان، مسئولان و تمامی کسانی که با فرآیند منشاء بحران آشنایی دارند.

5. مانور یا تمرین عملی چگونگی مدیریت بحران

6. استفاده از قوه تصور و تخیل افراد برای تکمیل هر چه بیشتر برنامه (فیلم هایی چون زلزله در نیویورک، آتش سوزی های بزرگ،

7. تهیه و نگهداری نسخه های کپی از اسناد و مدارک مهم در خارج از محیط

8. برقراری ارتباط درست و لازم با خارج از محیط به وسیله انتشار اخبار صحیح ومتناسب.

- بحرانها از لحاظ ماهیت، بزرگی و شدت، متفاوت هستند، اما تمامی آنها مسایلی را به بار می آورند که می تواند به طور جدی توانایی کارکردی سازمان را مختل کند. یک بحران معمولاً زیربنای شرکت را تحت تأثیر قرار داده، با ارزش ترین دارایی هایش یعنی اعتبار و شهرتش را از بین می برد.

اعلام وجود بحران، یک خبر نامطلوب است، اما تصمیم گیران یک شرکت نباید این حوادث را با مدیریت نامطلوب برابر بدانند. یک بحران می تواند بهترین شرکتها با ورزیده ترین مدیریت را نیز مورد حمله قرار دهد. این مشکلات ممکن است از عوامل طبیعی – فنی یا انسانی نشأت بگیرند که به سیستم مدیریت یک سازمان بستگی ندارد.بزرگترین اشتباه این است که تصور شود سازمان یا مؤسسه از بحران مصون می ماند. [19]

موضوع مهمی که در ارتباط با وقوع بحرانها در شرایط گوناگون و چگونگی برخورد با آنها توسط افراد وجود دارد این است که تمامی بحرانها به طور چشمگیری با یکدیگر مشابه بوده و ویژگیهای مشترکی دارند. این ویژگیها به شرح زیر است:- خسارت: هر بحرانی به طریقی باعث خسارت می شود حتی اگر نتوان آن را به راحتی با آمار و ارقام برحسب دلار محاسبه کرد. این خسارت می تواند به صورت عدم اعتماد در گروه ها، از دست دادن انگیز ه در کارمندان و یا اثراتی بر روی سلامت انسانها بروز کند. [7]

- جریان فزاینده وقایع: زمانی که وقایع یکی پس از دیگری اتفاق می افتند تنها می توانید امیدوار باشید که قدم اول را شما برخواهید داشت آن هم به شرط این که مدتها پیش از وقوع بحران، برنامه ریزی کرده باشید. - زمان به نفع شما نیست: باید بحران را به سرعت و به طور کارآمدی کنترل کرد. در غیر این صورت شرکت بحران زده، اعتماد حیاتی مشتریان و سرمایه گذاران را از دست خواهد داد. علاوه بر این، خطر بدتر شدن روحیه کارمندان، مسایل و روابط کاری و مشکلات استخدامی را در پیش رو دارد.

- مساله رسانه های خبری: به محض اینکه دچار بحران نسبتاً بزرگی شوید، مسلما در یک چشم به هم زدن خبرنگاران از همه طرف برای انعکاس خبر، هجوم می آورند. موشکافی رسانه ها یکی از وقایع زندگی امروز است.

- شایعات و حدسیات: ماهیت عمومی بودن شایعه، برخورد با آن را مشکل می کند، این یک حقیقت ساده است که مردم، سخن چینی و شایعه را دوست دارند. [1]

- واکنش های روانی: چگونگی واکنش مردم زمانی که ناگهان با یک وضعیت بحرانی روبرو می شوند نیز معمو لاً بسیار مشابه است . موارد زیر جزء معمولترین واکنش ها هستند.

- ناباوری: فشار عصبی گرفتار شدن در یک بحران می تواند برای مدیری که آمادگی کنترل گرداب وقایع و همچنین واکنش های هیجانی خود را ندارد فاجعه آمیز باشد.

- قبول شکست: افراد ممکن است به این نتیجه برسند که دیگر همه چیز تمام شده است در این صورت آنها عقب می کشند و هیچ کاری نمی کنند. هیچ حرفی نمی زنند و تقریباً فلج می شوند.

- وحشت زدگی: حالتی است که به تبع قبول شکست پدید می آید. بعد از اینکه شکست آشکار شد کارمندان و مسؤولان شرکت و وابستگان خارج از شرکت همگی دچار وحشت می شوند.

- مقصر دانستن دیگران: اینکه یک سپر بلای واقعی و یا خیالی داشته باشیم، وسوسه بزرگی است، اما به بهبود وضعیت حاد بحرانی کمکی نمی کند. [9]

3-4.روابط عمومی بحران

روابط عمومی ها با جمع آوری اطلاعات محیطی خارج از سازمان و سپس تجزیه و تحلیل آن می توانند در تصمیم سازی مدیران ارشد تأثیرگذار باشند.روابط عمومی ها با کار علمی و نگرش دقیق به تغییر و تحولات محیطی می توانند زمینه های بروز بحران و عوامل شکل گیری آن را شناسایی کنند و ضمن هشدارهای لازم در پیشگیری از بروز آن همکاری کنند.همچنین بعد از بوجود آمدن بحران، روابط عمومی می تواند نقش موثری در عادی سازی شرایط و بازسازی محیط داشته باشد و با ارتباط مناسب بین سازمان، محیط و منطقه درهنگام بحران، نقش مثبتی در عادی سازی ایفا کند. روابط عمومی در همه جای دنیا تاکنون به عنوان منبع علمی در بخشهای ویژه ارتباطات مورد بررسی قرار گرفته است.بررسی کارکرد روابط عمومی در مدیریت بحران بهترین راه شناسایی ، محک و ارزیابی آن است . دراین زمان است که روابط عمومی ها می توانند توانایی خود را عرضه کنند.روابط عمومی نباید فقط نقش اطلاع دهی را انجام دهد، بلکه در کنار آن باید نقش اطلاع یابی را نیز داشته باشد و با تجزیه و تحلیل اطلاعات و عملیاتی کردن آن و شرکت در جلسات راهبردی و سازمانی، تصمیم سازی کند و با اقداماتی مناسب به وضع مطلوب دست یابد. [14]

3-5.روابط عمومی و اطلاع رسانی در بحران

برای روابط عمومی ها، وظایف مختلفی تعیین شده است که پژوهش، افکارسنجی، بازاریابی و مشتری مداری، تبلیغات و اطلاع رسانی از آن جمله هستند. در بین این کارکردها، نقش خبری و اطلاع رسانی عملکرد روابط عمومی ها آثار و پیامدهای سریع و بارزی در جامعه دارد تا جایی که توفیق و یا عدم موفقیت سازمان براساس رویکردها و اقدامات روابط عمومی آن سازمان، مورد ارزیابی و قضاوت قرار می گیرد.این نقش با توسعه سازمانهای خبری، اهمیت یافتن افکار عمومی و ضرورت آگاهی مردم از فعالیتهای جاری و آتی سازمانها، بیش از گذشته اهمیت یافته است. از این رو، روابط عمومی ها، براساس اهداف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و آموزشی سازمانهای خود، چگونگی تولید و توزیع اخبار را برنامه ریزی می کنند، آنها برای تحقق اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت، درصدد اثرگذاری موردنظر بر مخاطبان هستندکه احتمال دارد به منظور مهار بحران جلوه گر شود. ارتباط را می توان فرایندی دانست که در جریان آن، فرستنده (فرستندگان) با گیرنده (گیرندگان) از طریق نشانه های کلامی وغیرکلامی قابل فهم میان خود، به صورت مستقیم و غیرمستقیم به تبادل افکار، نظرات، احساسات ، عقاید ، اطلاعات و اخبار می پردازند.بحران از درون فرایند ارتباط به محیط و از محیط به درون فرآیند وارد می شود. این بحث در تئوری سیستمی به صورت ارتباط متقابل سازمان و محیط پیرامون آن مطرح می شود.برحسب عناصر تشکیل دهنده ارتباط و اختلالات، بحران در کارکرد خبری روابط عمومی از ابعاد زیر بررسی می شود: [16]

1- فرستندگان خبر: شامل خبرنگاران، گزارشگران، دبیران، ویراستاران، سردبیران و مدیران امور تحریریه روابط عمومی ها هستند؛ عاملان یا ارتباط گرانی که در جریان تولید خبر اقدام می کنند. فرستندگان خبر در مورد اهداف و طبیعت پیام خبری تصمیم می گیرند و از طریق تعیین وقایع ، صحت خبر و گزینش خبری اعمال مدیریت می کنند، اینکه چه واقعه ای درباره سازمان به خبر تبدیل میشود و کدام یک از رویدادهای خارج از سازمان در چرخه تولید و توزیع قرار بگیرد.دراین مرحله، هرگونه خطا (عمدی یا غیرعمدی) که موجب اعلام اخبار غیردقیق، مبهم، فاقد اطلاعات لازم و حاوی اشتباه در تشخیص اولویت های خبری باشد، در نهایت موجب بروز تعارض شدید میان «واقعه، سازمان، روابط عمومی و جامعه» است. تکرار چنین خطاهایی ضمن آسیب به اعتبار سازمان در نزد افکارعمومی، رابطه بین مخاطب و روابط عمومی را دچار بحران و چالش میکند. وقتی این فضای بحران زده با التهابات جامعه تقارن یابد، آسیب پذیری عناصر ارتباط ، تشدید خواهد شد.

2- رمزگذاری خبر: ستاد خبر یا همکاران امور خبری در روابط عمومی ، محصول خبر را رمزگذاری می کنند و معانی خاصی – که احتمال دارد صرفاً بازتاب دهنده چشم اندازی مثبت از سازمان باشد – به صورت کلامی و غیرکلامی در پیام خبری جای  می دهند . [11]

 در مرحله رمزگذاری ، از طریق کاربرد نمادها و نشانه ها در قالب کلمات و تصاویر خبری، کدگذاری انجام می شود. به این صورت که موقعیت هر یک از اجزای متن نوشتاری یا تصویری خبری بر حسب تقدم و تأخر اجزای تشکیل دهنده پیام خبری، استفاده از تشبیهات و صفات، سوق دادن خبر به سوی تبلیغ و تأکید روی اسامی و آمارها از عوامل مهم در رمزگذاری خبری است .

3- انتقال خبر: تازگی از مهمترین ویژگیهای پیام خبری است، این ویژگی در شرایط رقابت خبری و هنگامی که کنجکاوی جامعه نسبت به واقعه در برانگیختگی شدید است بسیار پراهمیت می شود. نکته اصلی در این مرحله به حداقل رساندن فاصله میان زمان وقوع رویداد و زمانهای مربوط به گسترش آن از یک سو و آگاهی مدیران، کارکنان، رسانه های جمعی و جامعه، از سوی دیگر است.

4- گیرنده خبر: دریافت کننده خبر یا متقاضی پیام خبری (رسانه های جمعی، خبرگزاری ها و... ) براساس خط مشی خبری، تجربیات قبلی از عملکرد روابط عمومی و ویژگیهای سازمانی و شخصیتی، به صورت گزینشی اقدام به رمزگشایی، ادراک و اعلام خبر می کند.

 لذا، هنگامی که جریان با اخبار متناقض نسبت به موضوع، تصورات قالبی و پایین بودن سطح درک گیرنده از منبع (روابط عمومی) همراه شود، به ادراک نادرست از منظور فرستنده خبر و محتوای آن می انجامد. این مشکل به ویژه در زمان بحران (شرایط توأم با ترس، ابهام و تردید) شدت می یابد.

 شایعه نیز که در شرایط آشفته اجتماعی، زمینه ظهور می یابد به عنوان نیروی مخرب، به بحران وسعت می بخشد و می تواند نگرش گیرنده خبر را تحت تأثیر منفی قرار دهد و او را از تشخیص درست از نادرست بازدارد. روابط عمومی ها می توانند با رسانه های جمعی به اشتراکات مختلفی دست یابند تا واکنش مناسب در بر ابر بحران انجام شود . [13]

3-6.کارکردهای روابط عمومی در مدیریت بحران

1- روابط عمومی یکی از مهمترین منابع اطلاعاتی و خبری است که در شکل گیری نگرش افراد نسبت به سازمان و تصمیمات مدیران نقش اساسی دارد.

2- مدیران و کارکنان روابط عمومی به ویژه کارشناسانی که در بخش ارتباط با رسانه های گروهی فعالیت می کنند، باید شناخت و آگاهی کاملی از ماهیت، کارکرد و خط مشی آنها داشته باشند.

3- مسؤولیت تهیه گزارش و یا اطلاعیه های خبری و هماهنگی با رسانه های گروهی برعهده بالاترین مقام روابط عمومی شرکت است.

4- ارایه اطلاعات خبری شفاف، دقیق و کامل از بروز شایعه پیرامون واقعه می کاهد.

5- مشورت با کارشناسان امور روان شناسی در هنگام تولید اخبار در خصوص آثار روانی پیام در جامعه، بسیار اهمیت دارد.

6- پرداختن به عناصر اصلی واقعه و پرهیز از اخبار شخصیت مدار و حواشی کم اهمیت به افزایش آگاهی مردم کمک می کند.

7- جلب نظر عمومی مبنی بر صحت و درستی اطلاعات و اخبار و اطمینان دادن به جامعه مبنی بر اینکه منبع اخبار موثق است، به رفع ابهامات کمک می کند.

8- جامعه و حتی کارکنان درون سازمان در وضعیت بحرانی، آمادگی بیشتری برای پذیرش و ترویج شایعات دارند . لذا شایعه زدایی از محورهای اصلی فعالیت اطلاع رسانی روابط عمومی در دوران بحران است.

9- روابط عمومی به عنوان مرجع، مورد استناد مدیران درون سازمان و رسانه های جمعی قرار می گیرد لذا نحوه رمزگذاری و انتقال اخبار در دوران بحران باید براساس رفع تنش و برنامه ریزی بر مبنای اطلاعات دقیق باشد.

10- خبرنگاران در شرایط بحران با موانع متعدد مواجه می شوند. بنابراین، هماهنگی های قبلی برای همکار یهای خبری اهمیت دارد.

11- تشکیل کمیته مدیران امور خبر برای هدایت و نظارت بر عملکرد خبرنگاران در حوزه های خبری، پیشگیری از کارهای موازی، دستیابی به منابع موثق خبری، ضروری است.

12- توجه به بازتاب اخبار، بازخورد رسانه ها و مردم، در اختیار داشتن کانال های ارتباطی برای دریافت دیدگاههای مردم از طریق نظرسنجی توسط روابط عمومی ، بسیار ضروری است.

13- پیشگیری از تعارضات و تناقضات خبری به خصوص در ارایه آمار و ارقام، اسامی اشخاص و دلایل واقعه، توسط روابط عمومی با تشکیل ستاد خبری منسجم، لازم است.

14- تنظیم اخبار در حجم کم با بیان اصلی ترین و مهمترین عناصر خبری تا قابلیت بیشتری برای پخش از سوی رسا نه های جمعی رادیو و تلویزیون، همچنین انتشار در روزنامه ها را داشته باشند.

15- استفاده از افعال معلوم به جای افعال مجهول در متن اخبار و اطلاعیه های خبری.

16- صدور به موقع اصلاحیه ها، اطلاعیه ها، تکذبیه ها و تاییدیه های خبری که از نظر تنظیم و بیان موضوع ، مناسب باشد.

17- به دنبال اعلام وضعیت بحران با شرایط اضطرار و لزوم تشکیل کمیته اطلاع رسانی از سوی سرپرست ستاد بحران و تا زمان عادی شدن شرایط، لازم است اطلاعیه ها و گزارشها از سوی روابط عمومی شرکت، تهیه و پس از تایید توسط سرپرست ستاد مدیریت بحران از طریق روابط عمومی شرکت و با بهره گیری از ابزار اطلا ع رسانی در اختیار رسانه های گروهی قرار گیرد. [17]

18- در هنگام ارایه گزارش از وضعیت اضطراری باید از عبارات ساده استفاده شود به صورتی که قابل فهم برای عامه مردم باشد در ضمن از بکارگیری لغات تخصصی و غیرقابل فهم برای غیرمتخصصان پرهیز شود.

19- اطلاعات کمتر، تأثیر بیشتری دارد. مردم و افکارعمومی جامعه به عمق مطالب و خبر توجه می کنند نه اندازه و کمیت آن، بیانیه های خبری نباید بیش از دو صفحه باشد زیرا پیامهای طولانی باعث می شود که شنونده یا خواننده آن را دنبال نکند و در نتیجه قسمتی از پیام از بین خواهد رفت.

20- باید به نیاز رسانه های گروهی برای تهیه خبر و اطلاعات در زمان بحران توجه داشت. رسانه های نوشتاری، شنیداری و تصویری هر یک نیازهای خبری جدا دارند.

رسانه های تصویری به دنبال تهیه عکس، فیلم، نوار مصاحبه و... هستند و رسانه های نوشتاری به دنبال مصاحبه های طولانی همراه با جزییات و....

21- در هنگام بروز حادثه و شرایط بحرانی، رسانه های خبری در پی کسب پاسخ به برخی سوالات هستند از جمله:

الف) چه اتفاقی افتاده، پیامدهای حادثه چیست؟

ب ) چه عواملی موجب بروز حادثه بوده و چه سازمان و واحدهایی مسؤول رفع حادثه و پیامدهای احتمالی است؟

ج) میزان خسارتهای وارده چقدر است و چه سازمانی مسؤول جبران خسارتهای مالی است؟

22- پس از عادی شدن شرایط و بنا به تشخیص سرپرست ستاد بحران گزارشهای تکمیلی برای ارسال به رسانه های گروهی در اختیار روابط عمومی ها قرار گیرد.

23- روابط عمومی شرکت پس از عادی شدن شرایط، گزارش مستند از نحوه انعکاس اخبار و اطلاعات مربوط به هر بحران در رسانه ها را تهیه و در اختیار سرپرست کمیته بحران قرار دهد. [18]

یکی از معضلات بشر عصر حاضر، رویدادهای غیرمترقبه است. این رویدادها چه انسانها در ایجاد آن نقش داشته باشند و چه طبیعت آنها را ایجاد کند، خسارات و ضایعات گسترده ای را همراه می آورند.همچنین بروز هر رویدادی از این قبیل، علاوه بر ایجاد خسارات و ضایعات جانی و مالی، ناپایداری ساختارهای اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی را نیز سبب می شود.به عبارت دیگر، هر رویدادی که به این ترتیب به وقوع بپیوندد و بحران زا باشد تلاش امدادی وسیعی را طلب می کند تا از میزان خسارات و ضایعات آن تا حد ممکن کاسته شود. به همین ترتیب، فعالیت دستگاه هماهنگ کننده عملیات امدادی در صورتی از بالاترین بازده برخوردار خواهد شد که به یک روابط عمومی مبتنی بر پایه های علمی متکی باشد.نقشی که چنین روابط عمومی به عنوان بازوی مشاوره اصلی وامین مدیریت کل عملیات ایفا می کند، نه تنها باعث تسهیل وظایف اجرایی مدیریت خواهد شد، بلکه این امکان را هم به وجود خواهد آورد تا حتی از پیامدهای ناگوار سیاسی، اجتماعی، حقوقی و اقتصادی بالقوه بعدی نیز جلوگیری شود.وجود چنین روابط عمومی در کنار دستگاه هماهنگ کننده عملیات امدادی، به توسعه پایدار کمک می کند. چرا که کار روابط عمومی در این رابطه قبل از وقوع هر رویداد شروع و تا مدت ها بعد از خاتمه عملیات امدادرسانی ادامه خواهد داشت. [10]

3-7.طراحي برقراري ارتباط در يك بحران 

بمنظور رفع بحران ها لازمست قبل از وقوع در رابطه با رفع بحرانهاي احتمالي طراحي صورت پذيرفته و پروژه و اهداف لازمه تعريف شود لذا ضرورت دارد در هنگام بحران شناخت موضوع بسيار مهم تلقي شود و براي مهار و هدايت آن آماده بايد بود و به نكات زير توجه نمود

1- واكنش در برابر بحران و ارتقاي كيفيت توليدات و خدمات و هزينه صرف شده براي مديريت و مواظبت از فعاليتهاو بحران اهميت دارد

2- معمولاً نظارت پر خطر است و از اتفاق هايي كه در گذشته افتاده بايد عبرت گرفته شود لذا برنامه ريزي براي آينده نمودن امري اجتناب ناپذير بوده و شناسايي بحران و خطرات آن نيز مي بايستي مهم تلقي شود شناسايي عوامل تهديد كننده با درنظر گرفتن اولويت بندي بحران مد نظر قرار گيرد و توجه به افراديكه مبارزه با بحران مي نمايند بعنوان امري مهم در نظر گرفته شود

3- توسعه روشهاي مطلوب براي مبارزه يا بحران و عدم استفاده از نقشه هاي پيچيده نيز در بحرانها طراحي شده و ضروري است كه در ارتباطات سازماني لحاظ گردد. [15]

4- فرضیه ها و روش تحقیق

4-1.فرضیه های این تحقیق عبارتنتد از:

فرضیه اول:کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در کاهش آسیب پذیری در وقوع زلزله تاثیر دارد.

فرضیه دوم:کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در امدادرسانی سریع در وقوع زلزله تاثیر دارد.

فرضیه سوم:کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در تخلیه سریع در وقوع زلزله تاثیر دارد.

فرضیه چهارم: کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در فرهنگ سازی برای مقابله با زلزله تاثیر دارد.

4-2.روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش از جنبه­های مختلفی قابل بررسی است. این پژوهش از لحاظ گرد آوری داده ها توصیفی- پیمایشی و از لحاظ هدف کاربردی می باشد زیرا به منظور حل سريع مسائل، مشكلات و اتخاذ تدابير لازم انـجام شده است. این تحقیق از نظر شيوه جمع­آوری اطلاعات، توصيفي است. زيرا پژوهشگر سعي دارد تا رابطه بین متغیر مستقل را با متغیر وابسته را بیابد. در ادامه فرایند اجرای تحقیق نشان داده شده است.

 

شکل 1-فرایند اجرای تحقیق

 جامعه آماری شامل خبرگان مدیریت بحران و روابط عمومی شاغل در ادارات استانداری و فرمانداریها و خبرنگاران استان کرمانشاه و شهرستان های قصر شیرین و سرپل ذهاب و به تعداد 290 نفر می باشند که باتوجه به محدود بودن جامعه آماری از کلیه افراد جهت نظرسنجی استفاده شده است. در این تحقیق گردآوري اطلاعات را به طور کلي مي توان به دو طبقه روش هاي کتابخانه اي و روش هاي ميداني تقسيم نمود. در اين پژوهش براي جمع آوري اطلاعات مربوط به پاسخ گويي به سوالات پرسشنامه به طور عمده از روش ميداني استفاده شده است و هم چنين در ارائه مدل اوليه و جمع آوري اطلاعات اوليه از روش هاي کتابخانه اي (مطالعه کتاب ها، مقالات، مجلات، طرح هاي پژوهشي و بانک هاي اطلاعاتي اينترنتي ) استفاده شده است. جهت کسب اطلاعات مورد نظر از جامعه آماري و با هدف پاسخ گويي به سوالات پژوهش از تکنيک ها و ابزارهاي مختلفي مثل پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده مي شود، که پژوهش حاضر هر سه روش را براي جمع آوري اطلاعات مورد استفاده قرار داده است.  

5-يافته ها 

در بخش اول یافته های توصیفی تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد و سپس تحلیل های آماری براساس معادلات ساختاری صورت خواهد گرفت.

5-1.یافته‌های توصیفی

در اين قسمت به توصيف داده‌هاي مربوط به ويژگي‌هاي عمومي‌پاسخ دهندگان مانند جنسيت، سن، تحصيلات و سابقه کاری پاسخ دهندگان  پرداخته مي‌شود، و براي هر مورد، وضعيت پاسخ دهندگان شامل تعداد فراواني، درصد و درصد تجمعي آن بيان شده و در پايان به تجزيه و تحليل آنها پرداخته شده است. بر اساس داده‌هاي به دست آمده حاصل از پرسشنامه عمومي، اطلاعات تفصيلي در خصوص مشخصات و ويژگي‌هاي عمومي‌نمونه به دست آمده که به صورت مرتب در جداول زير به آنها اشاره مي‌شود. 

توزيع فراواني متغير جنسيت در نمونه

جدول 1- توزيع فراواني متغير جنسيت در نمونه

		Frequency	Percent	Valid Percent	Cumulative Percent
Valid	مرد	193	66.6	66.6	66.6
	زن	97	33.4	33.4	100.0
	Total	290	100.0	100.0

جدول بالا، توزيع فراواني متغير جنسيت را نشان مي‌دهد. بر اساس نتايج به دست آمده از اين جدول، 193 نفر از جامعه 290 نفري مرد مي­باشند که 66.6 درصد از کل نمونه را تشکيل مي­دهند. 97 نفر زن مي­باشند که 33.4 درصد از کل نمونه را در بر مي‌گيرند.

توزيع فراواني متغير سن در نمونه

جدول 2- توزيع فراواني متغير سن در نمونه

		Frequency	Percent	Valid Percent	Cumulative Percent
	کمتر از 30	93	32.1	32.1	32.1
	30 تا 40	150	51.7	51.7	83.8
	40 تا 50	40	13.8	13.8	97.6
	بیشتر از 50	7	2.4	2.4	100.0
	Total	290	100.0	100.0

جدول فوق، توزيع فراواني متغير سن را نشان مي‌دهد. بر اساس نتايج به دست آمده در جدول فوق، تعداد فراواني افرادي بین کمتر از 30 سال سن دارند تعداد 93 نفر می باشند که 32.1 درصد، بين 30 تا 40 سال سن دارند، 150 نفر در نمونه مي‌باشند که 51.7 درصد از کل نمونه را تشکيل مي­دهند. تعداد فراواني افرادي بین 440 تا 50 سن دارند تعداد 40 نفر می باشند که 40 درصد، تعداد فراواني افرادي که بالای 5 سال سن دارند، 7 نفر در نمونه مي‌باشند که 2.4 درصد از کل نمونه را تشکيل مي­دهند.

 

 

 

 

 

 

 

توزيع فراواني متغير ميزان تحصيلات در نمونه

جدول 3- توزيع فراواني متغير ميزان تحصيلات در نمونه

		Frequency	Percent	Valid Percent	Cumulative Percent
	دیپلم و پاییین تر	116	40.0	40.0	40.0
	کاردانی	93	32.1	32.1	72.1
	کارشناسی	66	22.8	22.8	94.8
	ارشد	13	4.5	4.5	99.3
	دکترا	2	.7	.7	100.0
	Total	290	100.0	100.0

جدول فوق، توزيع فراواني متغير ميزان تحصيلات را نشان مي‌دهد. بر اساس نتايج به دست آمده در جدول فوق تعداد فراواني افرادي که مدرک دیپلم یا پایین تر دارند 116 نفر می باشند که 40 درصد کل نمونه هست و تعداد فراواني افرادي که مدرک کاردانی دارند 93 نفر می باشند که 32.1 درصد نمونه می باشد، تعداد فراواني افرادي که مدرک کارشناسي دارند،66 نفر در نمونه مي­باشند که 22.8 درصد از کل نمونه را تشکيل مي­دهند، تعداد فراواني افرادي که مدرک کارشناسي ارشد دارند، 13 در نمونه مي­باشند که 4.5 درصد از کل نمونه را تشکيل مي­دهند. تعداد فراواني افرادي که مدرک دکترا دارند، 2 در نمونه مي­باشند که 0.7 درصد از کل نمونه را تشکيل مي­دهند

توزيع فراواني متغير سابقه

جدول 4- توزيع فراواني متغير ميزان سابقه در نمونه

		Frequency	Percent	Valid Percent	Cumulative Percent
Valid	کمتر از 5 سال	93	32.1	32.1	32.1
	6 تا 10 ساال	112	38.6	38.6	70.7
	11 تا 15 سال	45	15.5	15.5	86.2
	بیشتر از 15 سال	40	13.8	13.8	100.0
	Total	290	100.0	100.0

جدول فوق، توزيع فراواني متغير شاخه سابقه را نشان مي‌دهد. بر اساس نتايج به دست آمده در جدول فوق تعداد فراواني افرادي که سابقه کمتر از 5سال سابقه دارند 93 نفر هستند که 32.1 درصد از کل نمونه می باشد. تعداد فراواني افرادي که بین 6 تا 10 سال سابقه دارند 112 نفر هستند که 38.6 درصد از کل نمونه می باشد. تعداد فراواني افرادي که بین 11 تا 15 سال سابقه دارند 45 نفر هستند که 15.5 درصد از کل نمونه می باشد. تعداد فراواني افرادي که بیشتر از 15سال سابقه دارند 40 نفر هستند که 13.8 درصد از کل نمونه می باشد.

5-2.بررسی توزیع نمونه

آزمون اسمیرانف یک نمونه‌ای و برای ارزیابی همقوارگی متغیرهای رتبه‌ای در دو نمونه (مستقل و یا غیر مستقل) و یا همقوارگی توزیع یک نمونه با توزیعی که برای جامعه فرض شده‌است، به کار می‌رود.این آزمون در مواردی به کار می‌رود که متغیرها رتبه‌ای باشند و توزیع متغیر رتبه‌ای را در جامعه بتوان مشخص نمود. این آزمون از طریق مقایسه توزیع فراوانی‌های نسبی مشاهده شده در نمونه با توزیع فراوانی‌های نسبی جامعه انجام می‌گیرد

H0: متغير مورد نظر داراي توزيع نرمال است.

H1: متغير مورد نظر داراي توزيع نرمال نيست.

با استفاده از آزمون كولموگروف اسمیرنوف نتیجه گرفتیم كه متغیرهای پژوهش نرمال می باشند. باتوجه به خروجی نرم افزار مقدار sig مربوط به متغیرهای بالاتر از مقدار 0.05 می باشد که نشان دهنده نرمال بودن توزیع متغیرها می باشد.

بررسی توزیع نرمال

		روابط عمومی	مدیریت بحران
Normal Parametersa	Mean	3.7320	3.4000
	Std. Deviation	.27647	.30414
Most Extreme Differences	Absolute	.143	.149
	Positive	.061	.149
	Negative	-.143	-.109
Kolmogorov-Smirnov Z		.717	.744
Asymp. Sig. (2-tailed)		.683	.437

5-3.آزمون همبستگی پیرسون

همبستگی پیرسون که به آن همبستگی گشتاوری پیرسون نیز گفته می شود و با علامت r همواره با کنار نوشت آن که معرف متغیرهایی است که ضریب همبستگی آنها محاسبه می شود (برای نمونه، rxy که همبستگی بین متغیرهای x و y را نشان می دهد) نمایش داده می شود به منظور بررسی رابطه بین دو متغیر پیوسته  فاصله ای یا نسبی) نظیر قد، وزن، نمره آزمون یا درآمد مورد استفاده قرار می گیرد و میزان تغییرپذیری مشترک بین دو متغیر یا اشتراک آنها را نشان می دهد. مقدار ضریب همبستگی بین 1+ و 1- در نوسان است. اگر تغییر متغیرها همسو باشد (هر دو متغیر در یک جهت تغییر کنند و با هر گونه افزایش یا کاهش در یک متغیر، مقدار دیگر نیز به ترتیب و همسو با آن افزایش یا کاهش یابد)،همبستگی یا قدار r مثبت بوده و به آن همبستگی مستقیم یا مثبت می گویند. اما اگر تغییر متغیرها همسو نباشد ( هردو متغیر در جهت عکس هم تغییر کنند و با افزایش مقدار یک متغیر، مقدار متغیر دیگر کاهش یابد و بر عکس)، همبستگی یا مقدار r منفی بوده و به آن همبستگی غیرمستقیم یا منفی می گویند. اگر مقدار به دست آمده برای ضریب همبستگی صفر باشد این بدان معناست که دو متغیر مورد نظر مستقل از هم هستند و هیچگونه رابطه ای بین آنها وجود ندارد. باید توجه داشت که مقدار مطلق ضریب همبستگی نشانگر قوت همبستگی است و علامت مثبت یا منفی تاثیری در این زمینه ندارد. در ادامه ضریب همبستگی پیرسون برای هریک از فرضیات تشریح می گردد.

فرضیه اول: : کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در کاهش آسیب پذیری در وقوع زلزله تاثیر دارد.

در اين آزمون فرضيه آماري به صورت زير بيان مي گردد : 

براي آزمون فرضيه ، فرضيه H1  به اين صورت بيان مي گردد که بین کارکرد مناسب روابط عمومی با کاهش آسیب پذیری همبستگی وجود دارد و فرض H0  به اين صورت که بین کارکرد روابط عمومی با کاهش آسیب پذیری همبستگی وجود ندارد، بيان مي گردد.

متغیرها	شاخصه ها	روابط عمومی	کاهش اسیب پذیری
روابط عمومی	ضریب همبستگی پیرسون	1	0.344
	Sig	0	0.000
	تعداد	290	290
کاهش اسیب پذیری	ضریب همبستگی پیرسون	0.344	1
	Sig	0.000	0
	تعداد	290	290

همانطور که از خروجی نرم افزار مشخص می باشد ضریب همبستگی پیرسون 0.344 بدست آمده و از آنجایی که مقدار معیار تصمیم(Sig) 0.000 بدست آمده و کوچکتر از نیم می باشد، می توان گفت که این ضریب همبستگی معنادار می باشد و در نتیجه بین کارکرد روابط عمومی سازمان در  کاهش آسیب پذیری تاثیر دارد.

فرضیه دوم: کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در امدادرسانی سریع در وقوع زلزله تاثیر دارد.

در اين آزمون فرضيه آماري به صورت زير بيان مي گردد :

براي آزمون فرضيه ، فرضيه H1  به اين صورت بيان مي گردد که بین کارکرد روابط عمومی با امدادرسانی سریع در وقوع زلزله همبستگی وجود دارد و فرض H0  به اين صورت که بین کارکرد وابط عمومی با امدادرسانی سریع در وقوع زلزله همبستگی وجود ندارد، بيان مي گردد.

متغیرها	شاخصه ها	روابط عمومی	امدادرسانی سریع
روابط عمومی	ضریب همبستگی پیرسون	1	0.455
	Sig	0	0.000
	تعداد	290	290
امدادرسانی سریع	ضریب همبستگی پیرسون	0.455	1
	Sig	0.000	0
	تعداد	290	290

همانطور که از خروجی نرم افزار مشخص می باشد ضریب همبستگی پیرسون 0.455 بدست آمده و از آنجایی که مقدار معیار تصمیم(Sig) 0.000 بدست آمده و کوچکتر از نیم می باشد، می توان گفت که این ضریب همبستگی معنادار می باشد و در نتیجه بین کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در امدادرسانی سریع تاثیر دارد.

فرضیه سوم: کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در تخلیه سریع در وقوع زلزله تاثیر دارد.

در اين آزمون فرضيه آماري به صورت زير بيان مي گردد :

براي آزمون فرضيه ، فرضيه H1  به اين صورت بيان مي گردد که بین کارکرد روابط عمومی با تخلیه سریع در وقوع زلزله همبستگی وجود دارد و فرض H0  به اين صورت که بین کارکرد روابط عمومی با تخلیه سریع در وقوع زلزله همبستگی وجود ندارد، بيان مي گردد.

متغیرها	شاخصه ها	روابط عمومی	تخلیه سریع
روابط عمومی	ضریب همبستگی پیرسون	1	0.488
	Sig	0	0.000
	تعداد	290	290
تخلیه سریع	ضریب همبستگی پیرسون	0.488	1
	Sig	0.000	0
	تعداد	290	290

همانطور که از خروجی نرم افزار مشخص می باشد ضریب همبستگی پیرسون 0.488 بدست آمده و از آنجایی که مقدار معیار تصمیم(Sig) 0.000 بدست آمده و کوچکتر از نیم می باشد، می توان گفت که این ضریب همبستگی معنادار می باشد و در نتیجه بین کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در تخلیه سریع تاثیر دارد.

فرضیه چهارم: کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در  فرهنگ سازی برای مقابله با زلزله تاثیر دارد.

در اين آزمون فرضيه آماري به صورت زير بيان مي گردد :

براي آزمون فرضيه ، فرضيه H1  به اين صورت بيان مي گردد که بین کارکرد روابط عمومی با فرهنگ سازی برای مقابله با زلزله همبستگی وجود دارد و فرض H0  به اين صورت که بین کارکرد روابط عمومی با فرهنگ سازی برای مقابله با زلزله همبستگی وجود ندارد، بيان مي گردد.  

متغیرها	شاخصه ها	روابط عمومی	فرهنگ سازی
روابط عمومی	ضریب همبستگی پیرسون	1	0.488
	Sig	0	0.000
	تعداد	290	290
تخلیه سریع	ضریب همبستگی پیرسون	0.488	1
	Sig	0.000	0
	تعداد	290	290

همانطور که از خروجی نرم افزار مشخص می باشد ضریب همبستگی پیرسون 0.488 بدست آمده و از آنجایی که مقدار معیار تصمیم(Sig) 0.000 بدست آمده و کوچکتر از نیم می باشد، می توان گفت که این ضریب همبستگی معنادار می باشد و در نتیجه بین کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان درفرهنگ سازی برای مقابله با زلزله تاثیر دارد.

 

 

 

 

6-نتیجه گیری

وقوع زلزله عارضۀطبیعی زمین است نه قهر خداوندی و ما می باید بسترسازی های لازم را در فرآیند شهرسازی در کشور براساس اصل فنی و مهندسی رعایت نماییم. بستر طبیعی که اکثر شهرهای ایران بر روی آن مکان یابی شده و در ادوار تاریخی نیز رشد و توسعه یافته است، همواره به صورت بالقوه شرایط لازم را برای ابتلا و وقوع حوادث مختلف در خود دارد. با توجه به مکان گزینی بیشتر شهرهای کشور در دامنۀکوه ها و وضعیت زمین ساختی کشور و قرارگیری در کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا و وجود گسل های فراوان در پیکرۀزمین شناسی و بستری که شهرها بر روی آن مکان یابی شده و استقرار یافته است، امکان وقوع زلزله را در ذهن تداعی می کند.

·       پاسخ به فرضیات پژوهش

فرضیه اول: : کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در کاهش آسیب پذیری در وقوع زلزله تاثیر دارد.

با انجام آزمون همبستگی پیرسون برای حکمت و بعد فردي رفتار شهروندي سازمانی مشخص شد که ضریب همبستگی این دو متغیر 0.344 می باشد و باتوجه به مقدار معنی داری که پایین تر از نیم بدست آمده، همبستگی بین روابط عمومی با کاهش آسیب پذیری در وقوع زلزله مورد تایید می باشد.

فرضیه دوم: کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در امدادرسانی سریع در وقوع زلزله تاثیر دارد.

با انجام آزمون همبستگی پیرسون برای حکمت و بعد فردي رفتار شهروندي سازمانی مشخص شد که ضریب همبستگی این دو متغیر 0.455 می باشد و باتوجه به مقدار معنی داری که پایین تر از نیم بدست آمده، همبستگی بین روابط عمومی با امدادرسانی سریع در وقوع زلزله مورد تایید می باشد.

فرضیه سوم: کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در تخلیه سریع در وقوع زلزله تاثیر دارد.

با انجام آزمون همبستگی پیرسون برای حکمت و بعد فردي رفتار شهروندي سازمانی مشخص شد که ضریب همبستگی این دو متغیر 0.488 می باشد و باتوجه به مقدار معنی داری که پایین تر از نیم بدست آمده، همبستگی بین روابط عمومی با تخلیه سریع در وقوع زلزله مورد تایید می باشد.

فرضیه چهارم: کارکرد مناسب روابط عمومی سازمان در فرهنگ سازی برای مقابله با زلزله تاثیر دارد.

با انجام آزمون همبستگی پیرسون برای حکمت و بعد فردي رفتار شهروندي سازمانی مشخص شد که ضریب همبستگی این دو متغیر 0.488 می باشد و باتوجه به مقدار معنی داری که پایین تر از نیم بدست آمده، همبستگی بین روابط عمومی با فرهنگ سازی برای مقابله با زلزله مورد تایید می باشد.

7-محدوديت هاي پژوهش

به مانند هر پژوهش ديگر انجام اين پژوهش نيز با موانع و مشکلات فراواني مواجه بود که بعضاً رفع و برخي ديگر باعث تغيير مسير تحقيق گرديد و يا کاربرد نتايج را محدود مي­سازد.

1-، يافته­هاي اين پژوهش به بعد زماني و مکاني انجام تحقيق محدود مي­باشند. بايستي توجه داشت که اين تحقيق در بنیاد مسکن تهران و در يک دوره زماني معين انجام شده است که در آن پاسخ­دهندگان از نظر دانش، تجربه و نوع فعالیت با دیگر سازمانها ها تفاوت دارند.

2- قلمرو موضوعي اين پژوهش در ارتباط با نقش روابط عمومی در مدیریت بحران مي باشد. حال آنکه اين پژوهش مي تواند در سایر شرکت ها و سازمان های دولتی و خصوصی انجام شود، و نتايج متفاوتي بدست آيد.

4-تعداد معدود افراد خبره و آشنا به ابعاد و مشخصه های مدل مفهومی تحقیق به منظور امتیازدهی به سوالات یکی دیگر از محدودیت ها بوده

5- مقاومت و بي علاقگي برخی از افراد در پاسخ گويي به سوالات و امتناع از همکاري در ارائه پاسخ .لذا پايين بودن نسبت اين طبقه از نمونه ممکن است تاثيري متفاوت در شرايطي که تعداد اين افراد بيشتر باشد، داشته باشد .

8-محدوديت های مربوط به تحقیقات علوم انسانی که نتايج تحقیقات را به صورت احتمالی )نه قطعی( مبدل می سازد. به خصوص شرايط سیاسی و اقتصادی کشور که خارج از کنترل محقق بوده است، افراد پاسخ دهنده را تحت تأثیر قرار داده و اين امر در مواردی بر نتايج پژوهش اثر نهاده است؛ بنابراين توصیه می شود از نتايج پژوهش با احتیاط استفاده شود.

8-پیشنهادات

1-تدوین برنامه استراتژیک مدیریت بحران کشور

زلزله و مدیریت بحران نیازمند یک نگاه برنامه‌ای و توسعه‌ای است و باید برای اصلاح ساختار مدیریت بحران یک برنامه استراتژیک و کلان نگر تهیه شود و بر اساس آن شرح وظایف تمامی دستگاه‌ها و بخش‌ها برای امداد و نجات حادثه دیدگان و بازسازی مناطق آسیب دیده در زیر یک فرماندهی واحد تبیین گردد.

2-ایجاد مدیریت واحد ساختار مدیریت بحران کشور به منظور هماهنگی بین نهاد‌های مختلف ،پاسخ گویی مناسب و مسوولیت پذیری مستقیم .

3-تعیین جایگاه ، وظایف و مسوولیت دولت ، بخش‌های خصوصی ، نهاد‌های مدنی و گروه‌های داوطلب به صورت شفاف و در سطوح مختلف ملی ، استانی، شهری .

4- اصلاح شرح وظایف ستاد‌های ملی ،منطقه‌ای، استانی با هدف بهره مندی از امکانات موجود و واگذاری مسوولیت تخصصی به دستگاه های مربوطه .

5-تاکید بر آموزش همگانی و ارتقا فرهنگ ایمنی در برابر زلزله

اجرای برنامه‌های خاص در مناطق مختلف کشور به منظور آگاهی از چگونگی کاهش اثرات بحران و مقابله صحیح با آن می‌باشد.

6-مدیران و مسوولان باید نسبت به مسائل بحران شناخت کافی پیدا کنند زیرا به عنوان تصمیم گیران و مجریان برنامه‌ها می توانند با کاربرد اطلاعات و دانش تخصصی باعث کاهش آثار بحران شوند .

7-در خصوص معرفی بحران ، روش های مقابله اولیه با بحران و کاهش صدمات و انتقال و آگاهی بخشیدن به گروه‌های مختلف جامعه می توان کارهای زیادی را پیشنهاد نمود

8-تغییر نگرش مهندسی به نگرش مدیریتی در مقابل زلزله

تجربه کشور های موفق درمقابله موید این امر است که به طور کلی تفکرات و روش های نرم افزاری ( مدیریتی ) بر موارد مشابه به سخت افزاری ( مهندسی ) اولویت و برتری دارد.

9-اولویت دادن به تفکر صرف مهندسی مقاوم سازی با توجه به مشکلات عدیده مدیریتی آن ، جزئ در مواقع به خصوصی عملی نبوده و نیازمند ده سال زمان ، هزینه و نیروی انسانی بالایی خواهد بود . اصرار بر این تفکر به عنوان اولویت اصلی مدیریت بحران عواقب بسیاری از نظر تلفات انسانی و خسارات مالی به دنبال خواهد داشت البته مقاوم سازی در جای خود و در نمونه های ممکن و در دراز مدت می‌تواند بسسیار مفید باشد در صورتی که اقدامات اضطراری ، نوسازی مقاوم و پیش بینی و هشدار در کوتاه و میان مدت از اولویت بیشتری نسبت به مقاوم سازی که اقدامی بلند مدت است برخوردار باشند.

9-تهیه نقشه راه و دستورالعمل های ویژه ی روابط عمومی بحران و برگزاری دوره های مدون برای حوزه روابط عمومی سازمانها می تواند نقش بدیعی در تغییر و کنترل بحران و نمود کارکردهای روابط عمومی پیاده نماید.

10-تدوین برنامه جامع برای استفاده از ظرفیت های شبکه های اجتماعی در روابط عمومی سازمانها به گونه ای که مدیران و کارشناسان روابط عمومی بدانند در هنگام وقوع بحران چگونه از این ظرفیت ها بایستی استفاده نمایند.

11-برگزاری نشست های تخصصی برای روابط عمومی سازمانها با هدف آسیب شناسی مدیریت بحران با محوریت کارکرد روابط عمومی سازمانها و به اشتراک گذاری تجربیات سازمانها در این نشست ها می تواند اثر بخشی فراوانی در عملکرد روابط عمومی ها در هنگام وقوع بحران در پی داشته باشد.

12-تدوین رشته ی دانشگاهی روابط عمومی بحران در دوره تحصیلات تکمیلی با انگیزه ی تربیت نیروی متخصص در حوزه روابط عمومی بحران می تواند مورد نظر قرار گیرد.

9.منابع

·       ابراهیمی نژاد و همکاران(1392) بررسی رابطه بین تصمیم گیری خلاق استراتژیک و کنترل بحران سازمانی، دهمین کنفرانس بین المللی مدیریت استراتژیک . انجمن مدیریت راهبردی ایران

·       آقاحسيني اشکاوندي مصطفي، رضايي دولت آبادي حسين,نيلي پورطباطبايي سيداكبر(1394)،شناسايي و اولويت بندي مولفه هاي قابليت هاي آينده نگاري استراتژيك، مديريت بحران و چابكي منابع انساني در سازمان انتقال خون اصفهان با استفاده از تكنيك دلفي و AHP،آینده پژوهی مدیریت، دوره26، شماره102

·       دادستان(1393) نقش مدیریت سازمانی در بحران ناشی از زلزله احتمالی در ناحیه مشهد، پایانامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی تهران

·       رحیمی و همکاران(1392) بررسی مدیریت بحران در زلزله 1931 شهرستان اهر با بکارگیری روش تحلیلی SWOT، دهمین کنفرانس بین المللی مدیریت استراتژیک 

·       رضایی و همکاران(1391) برنامه ریزی راه بردی مدیریت بحران در بافت تاریخی SWOT شهر یزدبا استفاده از مدل، نشریه مدیریت بحران، دوره3، شماره1

·       کهنه روز(1392) بررسی و شناسایی علل بروز بحران های ناشی از تحریم ها با رویکرد مدیریت استراتژیک، پایانامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی

·       محمودزاده (1392) برنامه ریزی استراتژیک مدیریت بحران در بافت تاریخی استارآباد قدیم/ گرگان، پایانامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی

·       محمودزاده(1392) طراحي قابلیت های آینده نگاری استراتژیک سازمان انتقال خون درحوادث وبحرانهای کشور با تاکید بر چابکی منابع انسانی، پایانامه کارشناسی ارشد پژوهشگاه مهندسی بحران های طبیعی شاخص پژوه

·       مقتدایی پور(1392) در تحقیقی به برنامه ریزی سناریویی در مدیریت استراتژیک با کمک فناوری اطلاعات راه حلی برای مدیریت بحران، پایانامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی

·       نجفزاده(1390) برنامه‌ریزی استراتژیک قبل از وقوع بحران‌های طبیعی، در زمینه‌ی شریان‌های حیاتی، پایانامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید باهنر کرمان 

 

·       Gro_selj,P., Zadnik L.,(2015),The environmental management problem of Pohorje, Slovenia: A new group approach within ANP e SWOT framework, Journal of Environmental Management,161(20)

·       Josip Mikulić, Danijela Miloš Sprčić, Hrvoje Holiček, Darko Prebežac(2016),Strategic crisis management in tourism: An application of integrated risk management principles to the Croatian tourism industry,Journal of Destination Marketing & Management, , Available online 25 August 2016

·       Mariel K., Minner a.,(2015),Strategic capacity planning in automotive production networks under duties and duty drawbacks,Int. J. Production Economics,15(7)

·       Moraes, L. E. et al(2014), Modeling the trade-off between diet costs and methane emissions: A goal programming approach, apllied mathematical modeling,25(4)

·       Rachid, G., Fadel, M.,(2013), Comparative SWOT analysis of strategic environmental assessment systems in the Middle East and North Africa region, Journal of Environmental Management, 125(7)

·       Shahabi R. et al,(2014), An ANP–SWOTapproachforinterdependencyanalysisandprioritizing the Iran's steels crap industry strategies, Resources Policy,42(12)

·       Wu W. et al.,(2010),Strategic planning for management of technology of China’s high technology enterprises, Journal of Technology Management in China,21(5)

·       Yan J., et al.,(2015),Strategic planning framework for land consolidation in China: A top-level design based on SWOT analysis, Habitat International, 48(7)

·       Yoon Y., et al.,(2012),Estimating river bathymetry from data assimilation of synthetic SWOT measurements, Journal of Hydrology,21(11)

 

24

 

---