مهمترین مسائل شبکه‌های اجتماعی مجازی در افق 1404 ایران بر مبنای آینده پژوهی مرکز ترند وان (با تأکید بر مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی)
الموضوعات :
هومن الوندی
1
,
شهناز هاشمی
2
,
افسانه مظفری
3
1 - دانشجوی دکترای علوم ارتباطات اجتماعی ، واحد علوم وتحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران
2 - عضو هیات علمی/ گروه مشارکت ها و ارتباطات، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی
3 - دانشیار واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی
الکلمات المفتاحية: شبکه‌های اجتماعی, مسائل, فضای مجازی, ایران,
ملخص المقالة :
در سال‌های اخیر و همگام با توسعه وب 3، و گسترش شبکه‌های اجتماعی در سطح وب موضوع میزان نفوذ و اثرگذاری این شبکه‌های بر ابعاد مختلف جامعه به یکی از مباحث مهم در سیاست‌ها و خط مشی‌های کشورهای مختلف از جمله ایران تبدیل شده است. این توسعه و نفوذ بیش از پیش نسبت به رسانه‌های سنتی محدودیت‌های مکانی و زمانی ارتباطات و تعاملات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را درنوردیده است. هدف این مقاله استخراج مهمترین آثار اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ناشی از تحولات آتی شبکه‌های اجتماعی مجازی و دسته‌بندی آن‌ها از نظر اهمیت و عدم قطعیت در آینده است. برای این منظور مراکز آینده پژوهی، مقالات، پایان نامه‌ها، مصاحبه‌ها و شبکه تلگرام مهمترین منابع مورد بررسی در مورد موضوع مورد نظر بودند. از این رو از روش کمی و کیفی و و ابزار فیش برداری به گردآوری مهمترین آثار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شبکه‌های اجتماعی مجازی در افق 1404 در ایران پرداخته شد. چارچوب نظری احصاء آثار مبتنی بر ترسیم تطورات وب تا سال 2025 از سوی مرکز ترند وان بوده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که مهمترین مسائل شبکه‌های اجتماعی مجازی در افق 1404 ایران اینگونه است: در حوزه سیاسی به مسائلی چون میزان مطالبات سیاسی بیشتر- شکل‌گیری تجمعات سیاسی مجازی- افشاگری و اطلاع از روابط پنهانی و زیرپوستی؛ در حوزه اجتماعی ظهور روابط جدیدی از روابط بین جنسیتی، ظهور هویت دیجیتالی، رشد سرگرمی دیجیتالی از جمله مسائل اصلی پیش رو خواهد بود و در حوزه اقتصادی مسائلی چون رشد کارآفرینی دیجیتال و فرصت‌های شغلی، ایجاد نیاز کاذب در مشتریان، افزایش تبادلات تجاری اینترنتی و ایحاد فضای رقابت تجاری مهمترین مسائل شناسایی شده می‌باشد.
اجاق، سیده زهرا. کتاب نقشه مفهومی آینده پزوهی و آینده نگاری در حوزه جوانان، برگرفته از: http://www.farda.ir
البرزی، هادی. (1391). "پایان‌نامه آینده پژوهی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در فضای اینترنت"، کارشناسی ارشد، دانشگاه صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران.
امیرزاده، سارا. (1393). "پایان‌نامه بررسی رأی‌گیری اینترنتی براساس مدل توسعه‌یافته گسترش فناوری اطلاعات (UTAUT) مورد مطالعه: دانشجویان"، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
انتظاری، مهدیه. (1392). "پایان‌نامه بررسی نگرش کاربران ایرانی فیسبوک به عناصر ناسیونالیسم و امکان شکل‌گیری آرمان شهر مجازی"، کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
اولین و دومین همایش ملی آینده پژوهی (26/11/1391- 30/11/1392).
بابایی، حامد. "کارکردهای سایبر و انقلاب دیجیتالی بر تحول هندسه جهانی قدرت (با تأکید بر رویکرد دفاعی و امنیتی ج.ا.ایران)"، فصلنامه محیط راهبردی سال دوم، شماره 2.
داتتر، جیم. (1990). "چشم‌انداز بین فرهنگی در واقعیت‌های جغرافیایی برای سمپوزیوم سوم مطالعات مصرف کننده و تجارتی بین فرهنگی دسامبر 17، 1990، برگرفته از: http:// www. futures.hawaii.edu/ Hawaii Research Center for Futures Studies
داتتر، جیم. (1990). "اندیشه‌های اولیه در مورد فرهنگ و فرهنگ ارتباطات برای جلسه برنامه ریزی یونسکو"، پاریس 9-10 ژانویه 1990. برگرفته از: -http://www.futures.hawaii. edu/Hawaii Research Center for Futures Studies
داتتر، جیم. (1986). "برخی از محصولات برای فرهنگ، کنفرانس آینده فرهنگ ها، انجمن چینی برای مطالعات آینده،آکادمی علوم اجتماعی چین"، پکن، چین، نوامبر 1986، برگرفته از: http:// www.futures.hawaii.edu/ Hawaii Research Center for Futures Studies
صادقی جقه، سعید. (1393). "چالش‌های مهم فضای مجازی در ایران، ماهنامه دیده‌بان امنیت ملی"، شماره 30، ۳۰ مهر ۱۳۹۳.
مجتهدی نجفی، محمود. (1394). "پایان‌نامه تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر مسائل سیاسی - اجتماعی کشور از سال 1387 تا 1393"، کارشناسی‌ارشد، دانشگاه صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران.
محمدی، حسین. (1392). "پایان‌نامه تأثیر سایبر دیپلماسی درافزایش قدرت نرم آمریکا در ابتدای هزاره سوم (2000–2012)"،کارشناسی ارشد، دانشگاه صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران.
مظاهری، سلیمی؛ امیرمسعود، مریم. (1390). "مقاله تحول وسایل ارتباطی در سال 210-2011 و آینده نگری آن"، 1390.
ملکی‌فر، عقیل، "موج چهارم و صنایع فرهنگی خلاق در شکل بخشیدن به آینده‌ی مطلوب کشور و شهر‌های مستعد آن"، برگرفته از: http://www.iranasef.org
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، روند انسجام فعالیت‌های سایبری ایالات متحده آمریکا، ماهنامه آینده پژوهی، شماره 15، ۳۰ آذر ۱۳۹۳.
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، چالش‌های ایران در مواجهه با آیندۀ فضای سایبری، ماهنامه آینده پژوهی، شماره 10، 1تیر 1393.
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، وکیلیان، آرش؛ اصنافی، محمدرضا؛/رسانه‌های اجتماعی، تغییر الگوهای ارتباطی کاربران و آسیب‌های فرهنگی آینده، ماهنامه نامه آینده‌پژوهی، شماره 33، ۳۱ خرداد ۱۳۹۵.
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، ظرفیت‌های شبکه‌های اجتماعی مجازی در آینده انتخابات، ماهنامه نامه آینده‌پژوهی، شماره 18، اسفند 1393.
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، سناریوهای سبک زندگی در افق 1404، ماهنامه نامه آینده‌پژوهی، شماره 23، مرداد 1394.
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، تأثیر فضای سایبری بر آینده کسب‌وکار، ماهنامه نامه آینده‌پژوهی، شماره 15، آذر 93.
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، آینده اینترنت در سال 2025/تصور ما از آینده اینترنت چیست؟، ماهنامه نامه آینده‌پژوهی، شماره 9، خرداد 93.
نظیفی نائینی، نازنین. (1391). "پایان‌نامه تبیین تأثیر جهانی شدن بر جنبش‌های دموکراسی خواهی نوین در مصر و لیبی"،کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
Amrish Chourasia Dan Nordstrom Gregg Vanderheiden/ State of the science on the Cloud, accessibility, and the future/ Universal Access in the Information Society/ November 2014, Vol. 13(4), PP. 483-495.
Ana Maria Fernandez-Maldonado/ Virtual cities as a tool for democratization in developing countries/Knowledge, Technology & Policy/Delft University of Technology the Netherlands/ March 2005, Vol. 18(1), PP. 43-61.
Andrew Hudson-Smith Stephen Evans Michael Batty/ Building the virtual city: Public participation through e-democracy/ Knowledge, Technology & Policy/ March 2005, Vol. 18(1), PP. 62-85.
Eleni Michailidou Antigoni Parmaxi Panayiotis Zaphiris/ Culture effects in online social support for older people: perceptions and experience/ Universal Access in the Information Society/ June 2015, Vol. 14(2), PP. 281-293.
Kevin, Curran؛ Meintyre, Steven, Electronic monitoring and civil rights, Information Science Reference 3D, 2008.
Ines Kožuh Manfred Hintermair Andreas Holzinger/ Enhancing universal access: deaf and hard of hearing people on social networking sites/ Universal Access in the Information Society/ November 2015, Vol. 14(4), PP. 537-545.
Martin Stempfhuber Michael Liege/ Intimacy Mobilized: Hook-Up Practices in the Location-Based Social Network Grindr/ Österreichische Zeitschrift für Soziologie/ March 2016, Vol. 41(1), PP. 51-70.
Ori Schwarz Guy Shani/ Culture in mediated interaction: Political defriending on Facebook and the limits of networked individualism/ American Journal of Cultural Sociology/ October 2016, Vol. 4(3), PP. 385-421.
Styliani Kleanthous Loizou Vania Dimitrova/ Adaptive notifications to support knowledge sharing in close-knit virtual communities/ User Modeling and User-Adapted Interaction/ April 2013, Vol. 23(2), PP. 287-343.
http://www.iftf.org/home/- The Future of Social Networks is Storytelling Part 2Feb 18, 2010 By Anthony Townsend/-A model WORLD: Simulation Literacy and the Future of Virtuality.
http://www.brookings.edu/-Can Students Learn Virtually? An Evaluation of the Florida Virtual School Joshua Bleiberg Monday, October 13, 2014.
Humanizing an inhuman future Kemal Derviş Tuesday, January 12, 2016.
https://www.chathamhouse.org-Cyber Security Series: Securing Elections and Reclaiming Democratic Processes 3 September 2018 /-Cyber and International Law in the 21st Century 23 May 2018.
کانال‌های تلگرامی: @ ITDMC - @mediamgt_ir @ mediatheory - @ MLiteracy
_||_
اجاق، سیده زهرا. کتاب نقشه مفهومی آینده پزوهی و آینده نگاری در حوزه جوانان، برگرفته از: http://www.farda.ir
البرزی، هادی. (1391). "پایان‌نامه آینده پژوهی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در فضای اینترنت"، کارشناسی ارشد، دانشگاه صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران.
امیرزاده، سارا. (1393). "پایان‌نامه بررسی رأی‌گیری اینترنتی براساس مدل توسعه‌یافته گسترش فناوری اطلاعات (UTAUT) مورد مطالعه: دانشجویان"، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
انتظاری، مهدیه. (1392). "پایان‌نامه بررسی نگرش کاربران ایرانی فیسبوک به عناصر ناسیونالیسم و امکان شکل‌گیری آرمان شهر مجازی"، کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
اولین و دومین همایش ملی آینده پژوهی (26/11/1391- 30/11/1392).
بابایی، حامد. "کارکردهای سایبر و انقلاب دیجیتالی بر تحول هندسه جهانی قدرت (با تأکید بر رویکرد دفاعی و امنیتی ج.ا.ایران)"، فصلنامه محیط راهبردی سال دوم، شماره 2.
داتتر، جیم. (1990). "چشم‌انداز بین فرهنگی در واقعیت‌های جغرافیایی برای سمپوزیوم سوم مطالعات مصرف کننده و تجارتی بین فرهنگی دسامبر 17، 1990، برگرفته از: http:// www. futures.hawaii.edu/ Hawaii Research Center for Futures Studies
داتتر، جیم. (1990). "اندیشه‌های اولیه در مورد فرهنگ و فرهنگ ارتباطات برای جلسه برنامه ریزی یونسکو"، پاریس 9-10 ژانویه 1990. برگرفته از: -http://www.futures.hawaii. edu/Hawaii Research Center for Futures Studies
داتتر، جیم. (1986). "برخی از محصولات برای فرهنگ، کنفرانس آینده فرهنگ ها، انجمن چینی برای مطالعات آینده،آکادمی علوم اجتماعی چین"، پکن، چین، نوامبر 1986، برگرفته از: http:// www.futures.hawaii.edu/ Hawaii Research Center for Futures Studies
صادقی جقه، سعید. (1393). "چالش‌های مهم فضای مجازی در ایران، ماهنامه دیده‌بان امنیت ملی"، شماره 30، ۳۰ مهر ۱۳۹۳.
مجتهدی نجفی، محمود. (1394). "پایان‌نامه تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر مسائل سیاسی - اجتماعی کشور از سال 1387 تا 1393"، کارشناسی‌ارشد، دانشگاه صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران.
محمدی، حسین. (1392). "پایان‌نامه تأثیر سایبر دیپلماسی درافزایش قدرت نرم آمریکا در ابتدای هزاره سوم (2000–2012)"،کارشناسی ارشد، دانشگاه صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران.
مظاهری، سلیمی؛ امیرمسعود، مریم. (1390). "مقاله تحول وسایل ارتباطی در سال 210-2011 و آینده نگری آن"، 1390.
ملکی‌فر، عقیل، "موج چهارم و صنایع فرهنگی خلاق در شکل بخشیدن به آینده‌ی مطلوب کشور و شهر‌های مستعد آن"، برگرفته از: http://www.iranasef.org
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، روند انسجام فعالیت‌های سایبری ایالات متحده آمریکا، ماهنامه آینده پژوهی، شماره 15، ۳۰ آذر ۱۳۹۳.
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، چالش‌های ایران در مواجهه با آیندۀ فضای سایبری، ماهنامه آینده پژوهی، شماره 10، 1تیر 1393.
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، وکیلیان، آرش؛ اصنافی، محمدرضا؛/رسانه‌های اجتماعی، تغییر الگوهای ارتباطی کاربران و آسیب‌های فرهنگی آینده، ماهنامه نامه آینده‌پژوهی، شماره 33، ۳۱ خرداد ۱۳۹۵.
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، ظرفیت‌های شبکه‌های اجتماعی مجازی در آینده انتخابات، ماهنامه نامه آینده‌پژوهی، شماره 18، اسفند 1393.
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، سناریوهای سبک زندگی در افق 1404، ماهنامه نامه آینده‌پژوهی، شماره 23، مرداد 1394.
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، تأثیر فضای سایبری بر آینده کسب‌وکار، ماهنامه نامه آینده‌پژوهی، شماره 15، آذر 93.
مؤسسه افق آینده پژوهی راهبردی، آینده اینترنت در سال 2025/تصور ما از آینده اینترنت چیست؟، ماهنامه نامه آینده‌پژوهی، شماره 9، خرداد 93.
نظیفی نائینی، نازنین. (1391). "پایان‌نامه تبیین تأثیر جهانی شدن بر جنبش‌های دموکراسی خواهی نوین در مصر و لیبی"،کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
Amrish Chourasia Dan Nordstrom Gregg Vanderheiden/ State of the science on the Cloud, accessibility, and the future/ Universal Access in the Information Society/ November 2014, Vol. 13(4), PP. 483-495.
Ana Maria Fernandez-Maldonado/ Virtual cities as a tool for democratization in developing countries/Knowledge, Technology & Policy/Delft University of Technology the Netherlands/ March 2005, Vol. 18(1), PP. 43-61.
Andrew Hudson-Smith Stephen Evans Michael Batty/ Building the virtual city: Public participation through e-democracy/ Knowledge, Technology & Policy/ March 2005, Vol. 18(1), PP. 62-85.
Eleni Michailidou Antigoni Parmaxi Panayiotis Zaphiris/ Culture effects in online social support for older people: perceptions and experience/ Universal Access in the Information Society/ June 2015, Vol. 14(2), PP. 281-293.
Kevin, Curran؛ Meintyre, Steven, Electronic monitoring and civil rights, Information Science Reference 3D, 2008.
Ines Kožuh Manfred Hintermair Andreas Holzinger/ Enhancing universal access: deaf and hard of hearing people on social networking sites/ Universal Access in the Information Society/ November 2015, Vol. 14(4), PP. 537-545.
Martin Stempfhuber Michael Liege/ Intimacy Mobilized: Hook-Up Practices in the Location-Based Social Network Grindr/ Österreichische Zeitschrift für Soziologie/ March 2016, Vol. 41(1), PP. 51-70.
Ori Schwarz Guy Shani/ Culture in mediated interaction: Political defriending on Facebook and the limits of networked individualism/ American Journal of Cultural Sociology/ October 2016, Vol. 4(3), PP. 385-421.
Styliani Kleanthous Loizou Vania Dimitrova/ Adaptive notifications to support knowledge sharing in close-knit virtual communities/ User Modeling and User-Adapted Interaction/ April 2013, Vol. 23(2), PP. 287-343.
http://www.iftf.org/home/- The Future of Social Networks is Storytelling Part 2Feb 18, 2010 By Anthony Townsend/-A model WORLD: Simulation Literacy and the Future of Virtuality.
http://www.brookings.edu/-Can Students Learn Virtually? An Evaluation of the Florida Virtual School Joshua Bleiberg Monday, October 13, 2014.
Humanizing an inhuman future Kemal Derviş Tuesday, January 12, 2016.
https://www.chathamhouse.org-Cyber Security Series: Securing Elections and Reclaiming Democratic Processes 3 September 2018 /-Cyber and International Law in the 21st Century 23 May 2018.
کانال‌های تلگرامی: @ ITDMC - @mediamgt_ir @ mediatheory - @ MLiteracy
