بررسی تاثیر عوامل اجتماعی بر رفتار سرمایه گذاران در بازار سرمایه ایران
الموضوعات : خطمشی‌گذاری عمومی در مدیریت
آرزو خسروانی
1
(دانشجوی دکتری ، گروه حسابداری، واحد بین الملل کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران)
قدرت الله طالب نیا
2
(دانشیار گروه حسابداری، علوم تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
فاطمه صراف
3
(استادیار گروه حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب ، دانشکده اقتصاد و حسابداری، تهران ، ایران)
الکلمات المفتاحية: تحمل مخاطره و منزلت اجتماعی, رسانه, رفتار سرمایه گذاران, تعاملات اجتماعی,
ملخص المقالة :
در پژوهش حاضر به بررسی تاثیر عوامل اجتماعی بر رفتار سرمایه گذاران در بازار سرمایه ایران پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از جهت بررسی روابط بین متغیرها در میان تحقیقات توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر سرمایه گذاران حقیقی با حجم بالای سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران سرمایه بودند که تعداد 384 نفر برای توزیع پرسشنامه محقق ساخته انتخاب گردیدند و بوسیله شیوه نمونه برداری تصادفی ساده داده ها جمع آوری گردید. در پژوهش حاضر برای گردآوری داده ها از پرسشنامه که روایی و پایایی آن مورد سنجش واقع گردیده استفاده شده است. در این تحقیق تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی انجام شده است. به منظور آزمون های آماری از نرم افزار spssو lisrel استفاده شده است . نتایج به دست آمده از آزمون مدل تحقیق نشان داد که تعاملات اجتماعی بر آینده نگری و تحمل مخاطره تاثیر معناداری دارد. همچنین رسانه بر آینده نگری و تحمل مخاطره موثر است و منزلت اجتماعی بر تحمل مخاطره موثر است. آینده نگری و تحمل نیز بر رفتار سرمایه گذاران تاثیر معناداری دارند هر چند تاثیر و منزلت اجتماعی بر آینده نگری مورد تایید قرار نگرفت.
_||_
بررسی تاثیر عوامل اجتماعی بر رفتار سرمایه گذاران در بازار سرمایه ایران
چکیده
در پژوهش حاضر به بررسی تاثیر عوامل اجتماعی بر رفتار سرمایه گذاران در بازار سرمایه ایران پرداخته شد. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از جهت بررسی روابط بین متغیرها در میان تحقیقات توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماري پژوهش حاضر سرمایه گذاران حقیقی با حجم بالای سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران سرمایه بودند كه تعداد 384 نفر برای توزیع پرسشنامه انتخاب گردیدند و بوسیله شیوه نمونه برداري تصادفی ساده داده ها جمع آوری گردید. در پژوهش حاضر برای گردآوری داده ها از پرسشنامه که روایی و پایایی آن مورد سنجش واقع گردیده استفاده شده است. به منظور آزمون های آماری از نرم افزار spssو lisrel استفاده شده است . نتایج به دست آمده از آزمون مدل تحقیق نشان داد که تعاملات اجتماعی بر آینده نگری و تحمل مخاطره تاثیر معناداری دارد. همچنین رسانه بر آینده نگری و تحمل مخاطره موثر است و منزلت اجتماعی بر تحمل مخاطره موثر است. آینده نگری و تحمل نیز بر رفتار سرمایه گذاران تاثیر معناداری دارند هر چند تاثیر و منزلت اجتماعی بر آینده نگری مورد تایید قرار نگرفت.
واژگان کلیدی: رفتار سرمایه گذاران، تعاملات اجتماعی، رسانه، تحمل مخاطره و منزلت اجتماعی.
مقدمه
اهمیت سرمایه گذاری برای رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی به اندازه ای است که از آن به عنوان یکی از اهرم های قوی برای رسیدن به توسعه یاد می شود. یکی از ارکان مهم اقتصاد هر کشور بازار سرمایه است که محل تجمع سرمایه افراد حقیقی و حقوقی در شرکتهای سهامی عام است(Bellofatto, D’Hondt, & De Winne, 2018). در این بازار سرمایه گذاری از متغیرهای کلیدی هستند. هدف از تشکیل بازار سرمایه، سرمایه گذاری، سودآوری، کاهش ریسک و برطرف کردن نیازهای اقتصادی و اجتماعی بنگاه است(Abreu, 2019). سرمایه گذاری مناسب، از عوامل مهم تداوم فعالیت بنگاههای اقتصادی تلقی گردیده و عامل مهمی برای ادامه فعالیت های عملیاتی بنگاه در آینده است(Teixeira, Matos, da Costa, & Fortuna, 2020). از نگرانی های بنگاه های اقتصادی در جهان، تأمین منابع مطلوب مالی می باشد. هر نوع فعالیت نیاز به منابع مالی دارد. از این رو، منابع مالی را به شریان حیاتی بنگاه های اقتصادی و سازمان های کوچک و بزرگ تشبیه کرده اند. تامین مالی از هر نوع که باشد بر ارزش شرکت اثرگذار است(Yang & Segara, 2019). تامین مالی به عنوان یک متغیر کلیدی در شرکتها که در سمت چپ ترازنامه وجود دارد بر عملکرد شرکتها اثر گذار است. همچنین، هدف اصلی از هر نوع فعالیت اقتصادی سودآوری و عملکرد مالی مناسب است(Wu & Lin, 2017). عوامل زیادی بر رفتار سرمایه گذاران موثر است که عوامل اجتماعی از جمله مهمترین مولفه ها هستند(Beshears, Choi, Laibson, & Madrian, 2018). تصمیمات سرمایه گذاری تنها تحت تاثیر شاخص های اقتصادی و عقلانیت قرار ندارد، بلکه مقوله هایی از قبیل تعاملات اجتماعی، رسانه، ، میزان تحمل مخاطره، منزلت اجتماعی و آینده نگری تاثیر بسزایی در رفتار سرمایه گذاران دارند (Farrell, Fry, & Risse, 2016). تاثیر عوامل اجتماعی، مسئله ای است که در این تحقیق به دنبال بررسی آن هستیم. عوامل اجتماعی مواردی هستند که می توانند بر رفتار سرمایه گذاران تاثیر گذار باشند. با توجه به اینکه به نقش عوامل اجتماعی در تصمیمات سرمایه گذاری سرمایه گذاران در تحقیقات داخلی کمتر پرداخته شده است؛ فلذا در این پژوهش به بررسی عوامل اجتماعی موثر بر رفتار سرمایه گذاران در بازار سرمایه ایران پرداخته می شود. بنابراین سوال اصلی این پژوهش بدین صورت مطرح می گردد که آیا عوامل اجتماعی بر رفتار سرمایه گذاری سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار موثر هستند؟
مباني نظری پژوهش
بر طبق تحقیقات به عمل آمده حدود 41 درصد از مردم کشورهای پیشرفته، سرمایهگذاری مستقیم در سهام دارند و مالکیت مستقیم سهام 20 درصد و به شکل غیرمستقیم 34 درصد کل سرمایه گذاریها در جهان را در برمیگیرد(Malmendier, 2018). گرچه این آمار در ایران کمتر از 20 درصد است ولی این روند رو به افزایش است و زمانی که سرمایه گذاری در صندوقهای قرضالحسنه را نیز در نظر بگیریم با عدد 54 درصد مواجه خواهیم شد(ساعدی & مختاریان, 1388). امروزه سرمایهگذاران برای انتخاب سرمایهگذاری دامنه بسیار وسیعی دارند، اما تا به حال پژوهشهای محدودی در خصوص رفتار سرمایه گذاری و روش انتخاب از بین سرمایهگذاریهای مختلف انجام گرفته است. تصمیمات مالی مردم روز به روز پیچیدهتر و پرمخاطرهتر میشود در حالی که نتایج این تصمیمات بر شیوه زندگي مردم بسیار موثر است(Haguet, 2017). بیشتر نظریههای مالی فرض میکنند که سرمایهگذاران منطقاً به افزایش سرمایه خود میاندیشند و به نشانههای مالی توجه می کنند. سرمایهگذاران هنگام انتخاب سرمایهگذاری به طور اولیه ریسک و بازده آن را با سرمایهگذاریهای بالقوه دیگری که میتوانند انجام دهند، مقایسه میکنند. ضمن اینکه سطح ریسکی که سرمایهگذاران حاضر به تحمل آن هستند بستگی به خصوصیات و ویژگیهای روانی آنها دارد(Barber & Odean, 2013). به هرحال یک سرمایهگذار منطقی در صورت تشابه ریسک دو سرمایهگذاری، سرمایهگذاری با ریسک کمتر را انتخاب نخواهد کرد. بیشتر پژوهشهای اخیر در مورد روانشناسی مالی بیان کردهاند که تصمیمات سرمایهگذاران ممکن است تحت تاثیر عوامل رفتاری داخلی از قبیل خودشناسی و عوامل رفتاری خارجی مانند نحوه انتخاب یک سرمایهگذاری قرار گیرد(Statman, 2019). در طول دهه هاي اخير، حوزه مالي وارد دوران فكري جديدي شده است كه برخي مفروضات اقتصاد و مالي مدرن را مورد انتقاد قرار مي دهد. يكي از اين مفروضات منطقي بودن رفتار سرمايه گذاران است كه به طور جدي به چالش كشيده شده و مطالعات متعددي به بررسي اين موضوع اختصاص يافته اند(Aney, Appelbaum, & Banerji, 2019). امروزه اين موضوع قوت گرفته كه قيمت ها بيشتر توسط نگرش ها و فاكتورهاي رواني تعيين مي شوند تا متغيرهاي بنيادي و بنابراين مطالعه روانشناسي بازار اهميت بيشتري پيدا كرده است(Beshears et al., 2018). اندیشمندان حوزه مطالعات مالی که همواره در صدد شناخت و تبیین رفتارها و علل وقایع بازارهای مالی بودند، تلاش نمودند با کمک گرفتن از علوم رفتاری و اجتماعی در صدد تشریح رفتار تصمیم گیرندگان در بازارهای مالی برآیند(Fan & Chatterjee, 2018). رفتار سرمایه گذاران از چگونگی تفسیر افراد از اطلاعات برای اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری آگاهانه نشات می گیرد (Hellmann, 2016). در این پژوهش به دنبال تاثیر عوامل اجتماعی در تصمیم گیری هستیم. مباحث اجتماعی تاثیرگذار در رفتار سرمایه گذاران میتواند به عنوان یک الگو راهنما که نشان دهنده تصمیم گیری در بازارهای مالی با استفاده از الگوی مرکب از علوم اجتماعی، روانشناسی، مالی و چند رشته دیگر میباشد، مورد مطالعه قرار گیرد.
تعاملات اجتماعی: تصمیمات مالی بر اساس اطلاعات بدست آمده صورت می پذیرد که در این بین اطلاعات حاصل از تعاملات اجتماعی نقش مهمی ایفا می نمایند(Shanmugham & Ramya, 2012) به نظر می رسد تعاملات اجتماعی بر آینده نگری و تحمل مخاطره سرمایه گذاران موثر باشد.
رسانه: تصمیمات مالی بر اساس اطلاعات بدست آمده صورت می پذیرد که در این بین رسانه ها نقش مهمی ایفا می نمایند(Liu & Li, 2019) به نظر می رسد رسانه و مطالب عنوان شده در آن بر آینده نگری و تحمل مخاطره سرمایه گذاران موثر باشد.
منزلت اجتماعي: منزلت اجتماعي ارزش يا مقامي است كه افراد از جهت شأن، حيثيت و اعتبار در جامعه از آن برخوردارند. هر كس ميكوشد از منابع خود براي افزايش منزلت خود بهره برداري كند(Mirowsky, 2017).. بنابراین افراد تلاش میکنند با سرمایه گذاری وجهه خود را حفظ نمایند(Shahzad, 2019). به نظر می رسد منزلت اجتماعی بر آینده نگری و تحمل مخاطره سرمایه گذاران موثر باشد.
آینده نگری: کسب سود آتی انگیزه اصلی سرمایه گذاری است و علت در اولویت قرار گرفتن برخی سرمایه گذاری ها نسبت به سایر موارد آینده نگری در مورد منفعت آن است(Lai & Wang, 2014). به نظر می رسد آینده نگری بر رفتار سرمایه گذاران موثر باشد.
تحمل مخاطره: ریکارد(2012) به این نتیجه رسـیده است که رفتارهای مخاطره‌آمیز افراد میتواند در زمینه‌های مالی و سرمایهگذاری افراد تأثیر زیادی داشته باشد(Kannadhasan, 2015). به نظر می رسد تحمل مخاطره بر رفتار سرمایه گذاران موثر باشد.
پيشينة تحقيق
نیکروی (1398) در تحقیقی با عنوان آزمون رفتار جمعی سرمایه گذاران و تاثیر آن بر نوسانات بازار سهام در دوره کوتاه مدت در بورس اوراق بهادار تهران به این نتیجه رسید که رفتار جمعی در حالت افزایشی و کاهشی در بازار بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد. سپس با بررسی تاثیر وجود رفتار جمعی بر نوسانات بازار سهام با رویکرد حجم معاملات و تعداد معاملات به این نتیجه رسید که رفتار جمعی بر نوسانات بازار بورس اوراق بهادار تهران تاثیر مثبت و معنادار دارد.
نصرت آبادی (1398) در تحقیقی با عنوان بررسی ادراک شهرت شناختی و عاطفی سرمایه گذاران از شرکت و تاثیر آن بر رفتار سرمایه گذاران در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به این نتیجه رسید که شهرت شناختی بر شهرت عاطفی شرکت، اعتماد و تعهد عاطفی سرمایه گذار به شرکت تأثیر مثبت و معنادار داشته و بر پیامدهای رفتاری سرمایه گذاری تأثیر معناداری را نشان نمی دهد. شهرت عاطفی شرکت بر اعتماد و تعهد عاطفی سرمایه گذار تأثیر معنادار و مثبتی داشته و این در حالی است که بر پیامدهای رفتاری سرمایه گذاری تأثیر معناداری ندارد. تعهد عاطفی و اعتماد سرمایه گذار بر شرکت نیز بر پیامدهای رفتاری سرمایه گذاری دارای تأثیر مثبت و معناداری می باشد.
قلی زاده (1398) در تحقیقی تحت عنوان بررسی تاثیر عوامل رفتاری و رفتار توده ای بر تصمیم گیری مالی سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار به این نتیجه رسید که عوامل رفتاری(شامل؛ احساسات سرمایه گذاران و اطمینان بیش ازحد سرمایه گذاران و واکنش بیش از حد سرمایه گذاران) بر تصمیم گیری مالی سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تاثیر مثبت معنادار دارد. همچنین رفتار توده ای بر تصمیم گیری مالی سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تاثیر مثبت معنادار دارد.
میرزایی نسب فهادان(1398) در تحقیقی با عنوان عوامل شناختی موثر بر رفتار سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران با رویکرد fcm به این نتیجه رسید که بعد عوامل فردی و روانی در جایگاه اول و دوم و عوامل اقتصادی و مالی در جایگاه سوم تاثیر گذاری بر رفتار سرمایهگذاران در بورس اوراق بهادار تهران قرار دارد.
سوبحان و همکاران1(2020) در تحقیق خود با عنوان بهینه سازی عملکرد سرمایه گذاری مرتبط با عوامل انسانی به این نتیجه رسیدند که عوامل انسانی و رفتاری و توجه به آن نقش بسزایی در سرمایه گذاری مناسب مالی دارد. همچنین توجه به بهداشت محیطی بر سرمایه گذاری بهینه تاثیرگذار است.
پاینو2 و همکاران(2019) در تحقیقی تحت عنوان مدل سازی رفتار ناکارآمد: عوامل فردی و تصمیمات مالی اخلاقی به این نتیجه رسیدند که عوامل فردی و ادبیات روانشناسی صنعتی مبنایی است برای توسعه و آزمایش یک مدل عوامل فردی بر رفتار سرمایه گذاری ناکارآمد. همچنین مکانیزم کنترل عملیاتی و مدیریت انسان بر سرمایه گذاری تاثیرگذار است.
بورگرز3 و همکاران(2020) در تحقیقی با عنوان آیا عوامل اجتماعی بر رفتار و عملکرد سرمایه گذاری تأثیر می گذارند؟ شواهد از دارایی های صندوق های سرمایه گذاری به این نتیجه رسیدند که عوامل مذهبی بر بازپرداخت مالی مرتبط با بازده سهام مرتبط بوده و همچنین عوامل محلی و سیاسی سرمایه گذاری را متاثر می نماید.
شانموقام و رامیا4(2019) در تحقیق خود تحت عنوان تأثیر عوامل اجتماعی بر رفتار سرمایه گذاری سرمایه گذاران حقیقی به این نتیجه رسیدند که عوامل اجتماعی مانند تعاملات اجتماعی، رسانه ها و اینترنت بر سرمایه گذاری سرمایه گذاران حقیقی تاثیرگذار هستند.
با بررسی پیشینه مشخص گردید که در خصوص ارتباط برخی متغیرهای اجتماعی موثر بر رفتار سرمایه گذاران که در این پژوهش به آن پرداخته شده تحقیقاتی صورت نپذیرفته است. فلذا ارتباط بین متغیرهای مدل این پژوهش در بازار سرمایه ایران مورد سنجش قرار می گیرد.
مدل مفهومی تحقیق
با توجه به چارچوب نظری، مدل مفهومی تحقیق حاضر به شرح زیر میباشد:
شکل 1: مدل تحقیق
روش پژوهش
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات کاربردی است و با توجه به اینکه برای سنجش فرضیات اطلاعات یک بار جمع آوری شده پژوهش حاضر از لحاظ افق زمانی مقطعی بوده که بدان بررسي‌هاي مقطعي گويند . از نظر روش جمع آوری اطلاعات نیز جزء تحقیقات توصیفی- پیمایشی میباشد و از نظر نوع داده ها نیز کمی میباشد. روش نمونه گیری در تحقیق حاضر نمونه گیری تصادفی ساده بوده است. زمان اجرای تحقيق حاضر اسفند ماه سال98 بوده و جامعه آماری پژوهش حاضر سرمایه گذاران حقیقی با حجم بالای سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران سرمایه بودند كه با توجه به تعداد اعضای جامعه که نامحدود بودند با استفاده از جدول كرجسي و مورگان تعداد 384 نفر برای توزیع پرسشنامه به شیوه نمونه برداری تصادفی ساده انتخاب گردیدند و بوسیله پرسشنامه اطلاعات لازم برای آزمون فرضیات از آنها جمع آوری گردید و در پرسشنامه از مقیاس لیکرت پنج نقطه‌ای برای سنجش هر یک از مؤلفه‌ها استفاده شده است. برای تست روابط بین متغیرهای مدل بدلیل درنظر گرفتن همزمان تاثیرات کلیه متغیرها از روش مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شده و جهت آزمون های آماری از نرم افزارهای Lisrel و Spss20 استفاده شده است.
جدول1- متغیرهای اصلی تحقیق و روایی و پایایی
متغیر | تعداد سوالات | پایایی کل 891/0 | میانگین واریانس استخراجیAVE |
تعاملات اجتماعی | 6 سوال | 906/0 | 52/0 |
رسانه | 5 سوال | 969/0 | 52/0 |
منزلت اجتماعی | 8 سوال | 842/0 | 51/0 |
آینده نگری | 4 سوال | 841/0 | 52/0 |
تحمل مخاطره | 4 سوال | 899/0 | 51/0 |
رفتار سرمایه گذاران | 3 سوال | 892/0 | 50/0 |
تجزیه و تحلیل نتایج تحقیق
براي ارزيابي پايايي پرسشنامه از ضريب آلفاي کرونباخ استفاده شده که این ضریب برای کا پرسشنامه 891/0 بدست آمده است. همچنين براي تك تك متغيرها نیز آلفاي كرونباخ و پایایی ترکیبی محاسبه شده است كه مقدار همگی بالاتر از 7/0 میباشند (جدول1) که با توجه به اين كه حداقل ضريب پايايي لازم در پرسشنامه‌هاي پژوهشی7/0 میباشد لذا مي توان چنين نتيجه گيري كرد كه پرسشنامه مورد استفاده در اين تحقيق از پايايي بالايي برخوردار مي باشد. جهت تخمين اعتبار؛ پرسشنامه تحقيق در ميان جمعي از خبرگان توزيع و سپس با استفاده از سنجش شاخص روایی محتوا و نسبت روایی محتوا مورد بررسي و تاييد قرار گرفت(نوندورف ، 2016). در مطالعه حاضر براي سنجش اعتبار محتوا از 15 ارزياب استفاده شد؛ حداقل مقدار قابل قبول سي وي آر با اين تعداد ارزياب بر اساس جدول لاوشه 49/0 و سی وی آی 79/0مي باشد که مقدار CVR برای تمام متغیرها بالای 49/0 و مقدار CVI بالای 79/0 بوده است. پس از تحليل پاسخ‌هاي خبرگان، پرسشنامه نهايي تنظيم و تاييد گرديد. همچنین برای سنجش روایی همگرا و روایی تشخصی از تحلیل عاملی در لیزرل استفاده گردید(نوندورف، 2016). مقدار کلیه بارهای عاملی سوالات و همینطورمیانگین واریانس استخراج شده هر مفهوم همانطور که در جدول1 آمده است بزرگتر از 5/0 بوده که نشان از وجود روایی همگرا است و هینطور میزان جذر واریانس استخراج شده هر سازه در حالت تخمین استاندارد (شکل1) بیشتر از همبستگی میان سازه‌ها بوده که نشان از وجود روایی تشخصی دارد. همچنین میزان ارتباط هر متغیر با سازه مربوطه بیش از ارتباط آن متغیر با دیگر سازه‌ها در تحلیل عاملی اکتشافی بوسیله نرم افزار اس پی اس اس بوده است که نشان از وجود روایی واگرا دارد. همچنین ضریب شاخص KMO ، 892/0 بدست آمده که نشان از کافی بودن تعداد نمونه برای تحلیل عاملیست. به منظور بررسي پاسخ سوالات تحقيق از نظر معناداري آماري، نخست توزيع نمرات به لحاظ نرمال بودن مورد آزمون قرار گرفت . براي بررسي نرمال بودن توزيع‌ها از آزمون اسميرنف - کولموگروف استفاده شد که با توجه به بالای 05/0 بودن سطح معناداری خروجی کلیه متغیرهای پژوهش مشخص گردید که کلیه متغيرها از توزيع نرمال برخوردارند(حبیب پور، صفری، 1388). در این پژوهش از روش مدل يابي معادلات ساختاري با استفاده از نرم افزار لیزرل براي تعيين برازندگي مدل ساختاري و آزمون فرضيه هاي پژوهش استفاده شده است که شاخصهاي برازش در جدول زیر آمده است.
جدول2- شاخص های برازش مدل
نام شاخص | مقدار بدست آمده | حد مجاز |
Χ2/df | 18/2 | کمتر از 3 |
GFI | 91/0 | بالاتر از 9/0 |
AGFI | 94/0 | بالاتر از 9/0 |
CFI | 94/0 | بالاتر از 9/0 |
NFI | 93/0 | بالاتر از 9/0 |
NNFI | 90/0 | بالاتر از 9/0 |
RMSEA | 076/0 | کمتر از 1/0 |
با توجه به شاخص هاي ارائه شده در جدول بالا مي توان گفت كه مدل پژوهش از برازش مناسبي برخوردار است. مدل نهايي معادلات ساختاري نیز در دو حالت تخمین ضرایب و معناداری ضرایب در شكل های زیر ارائه شده است.
شکل2 : مدل تحقیق در حالت استاندارد
شکل3 : مدل تحقیق در حالت معناداری
یافته های تحقیق
نتایج حاصل از آزمون فرضیات پژوهش در جدول زیر ارائه می‌گردد:
جدول3: ضرايب مسير اثرات متغیرها و معني داري پارامترهاي برآورد شده
فرضیات | ضریب مسیر | معناداری | تائید یا رد |
1. تعاملات اجتماعی بر آینده نگری سرمایه گذاران موثر است؛ | 0.58 | 2.46 | تائید |
2. تعاملات اجتماعی بر تحمل مخاطره سرمایه گذاران موثر است؛ | 0.40 | 2.01 | تائید |
3. رسانه بر آینده نگری سرمایه گذاران موثر است؛ | 0.47 | 2.91 | تائید |
4. رسانه بر تحمل مخاطره سرمایه گذاران موثر است؛ | 0.43 | 2.14 | تائید |
5. منزلت اجتماعی بر آینده نگری سرمایه گذاران موثر است؛ | 0.15 | 0.49 | عدم تائید |
6. منزلت اجتماعی بر تحمل مخاطره سرمایه گذاران موثر است؛ | 0.52 | 4.72 | تائید |
7. آینده نگری بر رفتار سرمایه گذاران موثر است؛ | 0.68 | 6.72 | تائید |
8. تحمل مخاطره بر رفتار سرمایه گذاران موثر است؛ | 0.60 | 4.14 | تائید |
[1] Sobhan& et al
[2] paino
[3] Borgers& et al
[4] Shanmughama, Ramya
فرضیه اول: با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل داده‌ها که ضریب مسیر و معناداری به ترتیب 0.58 و 2.46میباشند؛ عامل « تعاملات اجتماعی » بر « آینده نگری » تاثیر مستقيم، مثبت و معنی داری دارد. البته نتایج این تحقیق با یافته‌های فارل و همکاران (2016) و کیماز و همکاران (2016) نیز همسو میباشد.
فرضیه دوم: با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل داده‌ها که ضریب مسیر و معناداری به ترتیب 0.40 و 2.01 میباشند؛ عامل « تعاملات اجتماعی » بر « تحمل مخاطره » تاثیر مستقيم، مثبت و معنی داری داشته است. البته نتایج این تحقیق با یافته‌های فارل و همکاران (2016) و کیماز و همکاران (2016) نیز همسو میباشد.
فرضیه سوم: با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل داده‌ها که ضریب مسیر و معناداری به ترتیب 0.47 و 2.91 میباشند؛ عامل « رسانه » بر « آینده نگری » تاثیر مستقيم، مثبت و معنی داری دارد. البته نتایج این تحقیق با یافته‌های فارل و همکاران (2016) و کیماز و همکاران (2016) نیز همسو میباشد.
فرضیه چهارم: با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل داده‌ها که ضریب مسیر و معناداری به ترتیب 0.43 و2.14 میباشند؛ عامل « رسانه » بر « تحمل مخاطره » تاثیر مستقيم، مثبت و معنی داری داشته است. البته نتایج این تحقیق با یافته‌های فارل و همکاران (2016) و کیماز و همکاران (2016) نیز همسو میباشد.
فرضیه پنجم: با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل داده‌ها که ضریب مسیر و معناداری به ترتیب 0.15 و0.49 میباشند؛ عامل « منزلت اجتماعی » بر « آینده نگری » تاثیر معنی داری نداشته است. البته نتایج این تحقیق با یافته‌های شیرز و همکاران (2018) همسو نمی‌باشد. به نظر می رسد منزلت اجتماعی تاثیری بر آینده نگری نداشته باشد و بر تحمل مخاطره موثر باشد.
فرضیه ششم: با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل داده‌ها که ضریب مسیر و معناداری به ترتیب 0.52 و 4.72 میباشند؛ عامل « منزلت اجتماعی » بر « تحمل مخاطره » تاثیر مستقيم، مثبت و معنی داری دارد. البته نتایج این تحقیق با یافته‌های شیرز و همکاران (2018) نیز همسو میباشد.
فرضیه هفتم: با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل داده‌ها که ضریب مسیر و معناداری به ترتیب 0.68 و 6.72 میباشند؛ عامل « آینده نگری » بر « رفتار سرمایه گذاران » تاثیر مستقيم، مثبت و معنی داری داشته است. البته نتایج این تحقیق با یافته‌های دسمیت (2016) و دیویس (2008) همسو میباشد.
فرضیه هشتم: با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل داده‌ها که ضریب مسیر و معناداری به ترتیب 0.60 و 4.14 میباشند؛ عامل « تحمل مخاطره » بر « رفتار سرمایه گذاران » تاثیر مستقيم، مثبت و معنی داری داشته است. البته نتایج این تحقیق با یافته‌های موریچی و تاکاهاشی (2016)، ژائو و همکاران (2017) نیز همسو میباشد.
نتيجه گيری و پیشنهادات
در پژوهش حاضر به بررسی تاثیر عوامل اجتماعی بر رفتار سرمایه گذاران در بازار سرمایه ایران پرداختیم. نتایج به دست آمده از آزمون مدل تحقیق نشان داد که تعاملات اجتماعی بر آینده نگری و تحمل مخاطره تاثیر معناداری دارد. همچنین رسانه بر آینده نگری و تحمل مخاطره موثر است و منزلت اجتماعی بر تحمل مخاطره موثر است. آینده نگری و تحمل نیز بر رفتار سرمایه گذاران تاثیر معناداری دارند هر چند تاثیر و منزلت اجتماعی بر آینده نگری مورد تایید قرار نگرفت. با توجه به تحقیق صورت گرفته نتیجه گیری میشود که برای تصمیم گیرندگان بازار سرمایه ایران ارزنده است که متغیرهای اجتماعی موثر بر رفتار سرمایه گذاران را مورد توجه قرار دهند. هر یک از این متغیرها بصورت مستقیم و یا غیرمستقیم تعیین کننده رفتار سرمایه گذاران در بازار سرمایه هستند که می توانند میزان سرمایه گذاری در بازار سرمایه و عملکرد بازار سرمایه را متاثر سازند. پيشنهادهاي كاربردي ذيل براي بهبود عملکرد بازار سرمایه کشور ارائه می‌گردد:
تعاملات اجتماعی
· در خرید و فروش سهام، رفتار سایر سرمایه گذاران را بر عقاید و پیش بینی های خود ترجیح میدهم
· به عکس العمل سرمایه گذاران توجه شود.
· به اطلاعات رد و بدل شده در بازار و میان سرمایه گذاران توجه شود.
· رفتارهای جمعی سرمایه گذاران مورد توجه قرار گیرد.
رسانه
· به نقش رسانه ها در تصمیم گیری سرمایه گذاری توجه شود
· به کانال های مرتبط با سرمایه گذاری اهمیت بیشتری داده شود.
· راههای ارتباطي چندگانه با سرمایه گذاران ایجاد شود
منزلت اجتماعی
· با انجام اقدامات مناسب در جامعه، سرمایه گذاران در بین مردم دارای احترام ویژه باشند
· با انجام اقدامات مناسب در جامعه تلاش شود سرمایه گذاران از روی تمایل و علاقه مندی به سرمایه گذاری اقدام نمایند و به آن علاقه مند باشند
· تلاش شود با انجام اقدامات مناسب سرمایه گذاری برای یک فرد اقناع کننده و راضی کننده باشد.
· با انجام اقدامات مناسب در جامعه سرمایه گذاری یکی از شغلهای با ارزش تلقی شود
آینده نگری
· سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار میبایست با توجه به شرایط بازار صورت پذیرد.
· به وضعیت آتی بازار سرمایه توجه شود.
· به سرمایه گذاران تفهیم گردد که در شرایط مناسب سرمایه گذاری بیشترین تاثیر در سوددهی را دارد.
تحمل مخاطره: در خصوص این متغیر پیشنهاد می شود به تحلیل ریسک و بازده توجه گردد.
رفتار سرمایه گذاران
· تلاش شود هنگام تصمیم برای سرمایه گذاری، سرمایه گذاری در بازار سرمایه ایران مرجح باشد
· سرمایه گذاری در بازار سرمایه ایران تصمیم مناسبی باشد.
· تلاش شود اشخاص حقیقی مایل به سرمایه گذاری در بورس باشند.
REFRENCES
استراوس، انسلم. و کربین, جولیت. (1395). مبانی پژوهش کیفی فنون و مراحل تولید نظریه مینه ای ( ترجمه ابراهیم افشار، چاپ پنجم). تهران: نشرنی.
حبیب پور، کرم و صفری، رضا. (1388)،راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل دادههای کمی)، چاپ دوم، تهران: انتشارات متفکران.
محمدپور، احمد (1392). روش تحقیق کیفی ضد روش (ویرایش دوم)، تهران: جامعه شناسان.
ساعدی, ر., & مختاریان, ا. (1388). بررسی عوامل موثر بر تصمیم گیری سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مالی, 3(1), 147-168.
Abreu, M. (2019). How biased is the behavior of the individual investor in warrants? Research in International Business and Finance, 47, 139-149. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0275531918301843. doi:https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2018.07.006
Aney, M. S., Appelbaum, E., & Banerji, S. (2019). Firm boundaries and financing with opportunistic stakeholder behaviour. Journal of Corporate Finance, 56, 437-457. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0929119917307290. doi:https://doi.org/10.1016/j.jcorpfin.2018.12.003
Apartsin, Y., Maymon, Y., Cohen, Y., & Singer, G. (2013). Nationality and risk attitude: Testing differences and similarities of investors' behavior in selected financial markets. Global Finance Journal, 24(2), 114-118. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1044028313000240. doi:https://doi.org/10.1016/j.gfj.2013.07.005
Barber, B. M., & Odean, T. (2013). Chapter 22 - The Behavior of Individual Investors. In G. M. Constantinides, M. Harris, & R. M. Stulz (Eds.), Handbook of the Economics of Finance (Vol. 2, pp. 1533-1570): Elsevier.
Bellofatto, A., D’Hondt, C., & De Winne, R. (2018). Subjective financial literacy and retail investors’ behavior. Journal of Banking & Finance, 92, 168-181. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378426618300980. doi:https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2018.05.004
Bertelli, R. (2017). Chapter 13 - Doctor Jekyll and Mr. Hyde: Stress Testing of Investor Behavior. In F. Economou, K. Gavriilidis, G. N. Gregoriou, & V. Kallinterakis (Eds.), Handbook of Investors' Behavior During Financial Crises (pp. 219-239): Academic Press.
Beshears, J., Choi, J. J., Laibson, D., & Madrian, B. C. (2018). Chapter 3 - Behavioral Household Finance✶✶We thank Doug Bernheim, Stefano DellaVigna, and audience participants at the Stanford Institute for Theoretical Economics for helpful comments. Ross Chu, Sarah Holmes, Justin Katz, Omeed Maghzian, and Charlie Rafkin provided excellent research assistance. We acknowledge financial support from the National Institute on Aging (grant R01AG021650) and the Eric M. Mindich Research Fund for the Foundations of Human Behavior. In B. D. Bernheim, S. DellaVigna, & D. Laibson (Eds.), Handbook of Behavioral Economics: Applications and Foundations 1 (Vol. 1, pp. 177-276): North-Holland.
Bhatia, A., Chandani, A., & Chhateja, J. (2020). Robo advisory and its potential in addressing the behavioral biases of investors — A qualitative study in Indian context. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 25, 100281. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214635019302394. doi:https://doi.org/10.1016/j.jbef.2020.100281
Borgers, A., Derwall, J., Koedijk, K., & ter Horst, J. (2015). Do social factors influence investment behavior and performance? Evidence from mutual fund holdings. Journal of Banking & Finance, 60, 112-126.
Duxbury, D., Hudson, R., Keasey, K., Yang, Z., & Yao, S. (2015). Do the disposition and house money effects coexist? A reconciliation of two behavioral biases using individual investor-level data. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 34, 55-68. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1042443114001292. doi:https://doi.org/10.1016/j.intfin.2014.11.004
Fan, L., & Chatterjee, S. (2018). Application of situational stimuli for examining the effectiveness of financial education: A behavioral finance perspective. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 17, 68-75. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214635017301119. doi:https://doi.org/10.1016/j.jbef.2017.12.009
Farrell, L., Fry, T. R. L., & Risse, L. (2016). The significance of financial self-efficacy in explaining women’s personal finance behaviour. Journal of Economic Psychology, 54, 85-99. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S016748701500094X. doi:https://doi.org/10.1016/j.joep.2015.07.001
Haguet, D. (2017). Chapter 20 - The Behavior of Individual Online Investors Before and After the 2007 Financial Crisis: Lessons From the French Case. In F. Economou, K. Gavriilidis, G. N. Gregoriou, & V. Kallinterakis (Eds.), Handbook of Investors' Behavior During Financial Crises (pp. 363-379): Academic Press.
Hellmann, A. (2016). The role of accounting in behavioral finance. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 9, 39-42. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214635016000071. doi:https://doi.org/10.1016/j.jbef.2015.11.004
Joo, B. A., & Durri, K. (2018). Impact of Psychological Traits on Rationality of Individual Investors. Theoretical Economics Letters, 8(11), 1973.
Kannadhasan, M. (2015). Retail investors' financial risk tolerance and their risk-taking behaviour: The role of demographics as differentiating and classifying factors. IIMB Management Review, 27(3), 175-184. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0970389615000658. doi:https://doi.org/10.1016/j.iimb.2015.06.004
Kim, A., Yang, Y., Lessmann, S., Ma, T., Sung, M. C., & Johnson, J. E. V. (2020). Can deep learning predict risky retail investors? A case study in financial risk behavior forecasting. European Journal of Operational Research, 283(1), 217-234. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0377221719309099. doi:https://doi.org/10.1016/j.ejor.2019.11.007
Kourtidis, D., Šević, Ž., & Chatzoglou, P. (2011). Investors’ trading activity: A behavioural perspective and empirical results. The Journal of Socio-Economics, 40(5), 548-557. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1053535711000394. doi:https://doi.org/10.1016/j.socec.2011.04.008
Lai, H.-C., & Wang, K.-M. (2014). Relationship between the trading behavior of three institutional investors and Taiwan Stock Index futures returns. Economic Modelling, 41, 156-165. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264999314001746. doi:https://doi.org/10.1016/j.econmod.2014.05.007
Liu, C., & Li, X. (2019). Media coverage and investor scare behavior diffusion. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 527, 121398. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378437119308180. doi:https://doi.org/10.1016/j.physa.2019.121398
Malmendier, U. (2018). Chapter 4 - Behavioral Corporate Finance✶✶I thank Alexandra Steiny, Marius Günzel, and Woojin Kim for excellent research assistance. In B. D. Bernheim, S. DellaVigna, & D. Laibson (Eds.), Handbook of Behavioral Economics: Applications and Foundations 1 (Vol. 1, pp. 277-379): North-Holland.
Mirowsky, J. (2017). Education, social status, and health: Routledge.
Shahzad, F. (2019). Does weather influence investor behavior, stock returns, and volatility? Evidence from the Greater China region. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 523, 525-543. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0378437119301682. doi:https://doi.org/10.1016/j.physa.2019.02.015
Shanmugham, R., & Ramya, K. (2012). Impact of Social Factors on Individual Investors’ Trading Behaviour. Procedia Economics and Finance, 2, 237-246. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212567112000846. doi:https://doi.org/10.1016/S2212-5671(12)00084-6
Statman, M. (2019). A Second Generation Behavioral Finance. Behavioral Finance: The Coming Of Age, 1.
Tauni, M. Z., Fang, H. X., Rao, Z.-u.-R., & Yousaf, S. (2015). The influence of Investor personality traits on information acquisition and trading behavior: Evidence from Chinese futures exchange. Personality and Individual Differences, 87, 248-255. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0191886915005310. doi:https://doi.org/10.1016/j.paid.2015.08.026
Teixeira, J. C. A., Matos, T. F. A., da Costa, G. L. P., & Fortuna, M. J. A. (2020). Investor protection, regulation and bank risk-taking behavior. The North American Journal of Economics and Finance, 51, 101051. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1062940818304546. doi:https://doi.org/10.1016/j.najef.2019.101051
Wu, C.-H., & Lin, C.-J. (2017). The impact of media coverage on investor trading behavior and stock returns. Pacific-Basin Finance Journal, 43, 151-172. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0927538X17301877. doi:https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2017.04.001
Yang, J. Y., & Segara, R. (2019). Foreign investors’ trading behaviors around merger and acquisition announcements: Evidence from Korea. Finance Research Letters, 101375. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1544612319304404. doi:https://doi.org/10.1016/j.frl.2019.101375
The Effect Of Social Factors On The Behavior Of Investors In The Iranian Capital Market
ABSTRACT
In the present study, the effect of social factors on the behavior of investors in the Iranian capital market was investigated. The present study is an applied research in terms of purpose and to examine the relationships between variables among descriptive-survey research. The statistical population of the present study was real investors with a high volume of investment in the Tehran Stock Exchange. 384 people were selected for distribution of the questionnaire and data were collected by simple random sampling method. In the present study, a questionnaire whose validity and reliability were assessed was used to collect data. SPSS and lisrel software were used for statistical tests. The results of the research model test showed that social interactions have a significant effect on foresight and risk tolerance. The media also influences futurism and risk tolerance, and social status affects risk tolerance. Foresight and tolerance also have a significant effect on investor behavior, although the impact and social status on foresight was not confirmed.
Keywords: Investor behavior, social interactions, media, risk tolerance and social status.
