تأثیر خط مشی رفتاری مدیران بر معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته
الموضوعات : خطمشی‌گذاری عمومی در مدیریت
نازنین بشیری منش
1
(استادیار گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، اقتصاد و حسابداری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
زهره عارف منش
2
(استادیار گروه حسابداری، دانشکده مدیریت، اقتصاد و حسابداری، دانشگاه یزد، یزد، ایران)
محمد سوری
3
(کارشناسی ارشد حسابداری، دانشکده مدیریت، اقتصاد و حسابداری، دانشگاه پیام نور، تهران غرب، ایران)
الکلمات المفتاحية: معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته, خودشیفتگی مدیران, بیش اطمینانی مدیران, کوته بینی مدیران,
ملخص المقالة :
زمینه: نقش اصلی مدیران در شرکتها، تصمیمگیری در حوزههای مختلف نظیر سرمایهگذاری، سیاست تقسیم سود، معاملات با اشخاص وابسته میباشد. یکی از عوامل موثر بر رویکردهای تصمیمگیری مدیران، خط مشی رفتاری آنها میباشد. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر ویژگیهای رفتاری مدیران بر معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته است.روش تحقیق: نمونه پژوهش شامل 146 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده که بین سالهای 1392 تا 1398 بررسی شدند. جهت سنجش معاملات با اشخاص وابسته از دو شاخص اعتبار خالص غیرعادی و فروش خالص غیرعادی استفاده شد. همچنین از سه ویژگی خودشیفتگی، بیش اعتمادی و کوته بینی مدیران به عنوان شاخصهای ویژگیهای رفتاری مدیران بهره گرفته شد. تحلیل فرضیههای پژوهش با استفاده از مدلهای رگرسیون چند متغیره با دادههای پنل و نرم افزار استتا صورت گرفتهاست.یافتهها: نتایج نشان میدهد که خودشیفتگی مدیران بر اعتبار خالص غیرعادی و فروش خالص غیرعادی تاثیر معکوس دارد. ولی، بیش اطمینانی و کوته-بینی مدیران بر اعتبار خالص غیرعادی و فروش خالص غیرعادی تاثیر مستقیم دارد و میزان معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته را افزایش می دهد.نتیجهگیری: معاملات با اشخاص وابسته امکان تبادل منابع، خدمات و یا تعهدات با شخصیت هایی نظیر سهامداران عمده،شرکتهای وابسته و واحدهای فرعی فراهم می سازد.
_||_
Ahmed, A. S., & Duellman, S. (2013). Managerial Overconfidence and accounting Conservatism. Journal of Accounting Research, 51(1). 1-30.
Amiri, E., Khodamipour, A., & Kamyabi, Y. (2019). The Impact of Myopic and Optimistic Management Behaviors on the Transparency of Financial Information. Applied Research in Financial Reporting, 7(2), 141-177.(in Persian).
Anderson, T. W. & Hsiao, C. (1982). Formulation and estimation of dynamic models using panel data. Journal of econometrics, 18(1), 47-82.
Arabsalehi, M., & Hashemi, M. (2015). The Effect of Managerial Overconfidence on Tax Avoidance, Accounting and Auditing Review, 22(1), 85-104. (in Persian).
Barandak, S., jamshidi, N., mohammad panah, L., & amini, M. (2020). The effect of financial factors on Managers Myopia in companies listed on Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Management Vision, 2(17), 63-78. (in Persian).
Blue, G., & Hasani Alghar, M,. (2015). Examining Managerial Overconfidence Effect on Earnings Smoothing in Companies Listed in Tehran Stock Exchange, Journal of Accounting Knowledge, 6(21), 33-56. (in Persian).
Chen, Y., Lin, F., & Yang, S. Y. (2015). Does institutional short-termism matter with managerial myopia?. Journal of Business Research, 68: 845-854.
Didar, H., Mansourfar, G., & Kafami, M. (2019). The impact of corporate governance mechanisms on the tax gap of listed companies in Tehran Stock Exchange. Accounting and Auditing Review, 21(4), 409-430. (in Persian).
Farah Mita, A., & Utama, S. (2015). The Influence of Corporate Governance Mechanism on the Relationship between Related Party Transactions and Earnings Management. International Research Journal of Business Studies, 7(1): 1-12.
Habib, A., Jiang, H, & Zhou, D. (2015). Related party transactions and audit fees: Evidence from China. Journal of International Accounting Research, 14 (1): 59-83.
Habib, A., & Muhammadi, A., & Jiang, H.,(2017). "Political Connections and Related Party Transactions: Evidence from Indonesia," The International Journal of Accounting, Elsevier, vol. 52(1), pages 45-63.
Hamidian, M., Jannat Makan, H., & Ben Goriz, F. (2018). The impact of kind of attitude executives on Information Asymmetry, Financial Leverage and Firm's Value. Management accounting and auditing knowledge, 7 (25), 163-180. (in Persian).
Healy, P. M. and. Wahlen J. M. (1999). A Review of the Earnings Management. Literature and Its Implications for Standard Setting, Accounting Horizons, 13, 365-383.
Hendratama, T. D., & Barokah, Z. (2020). Related party transactions and firm value: The moderating role of corporate social responsibility reporting. China Journal of Accounting Research. 13 (2). 1-14.
Huang, W., Jiang F., Liu, Z. and Zhang, M. (2011). “Agency cost, top executives' Overconfidence, and Investment-cash Flow Sensitivity- Evidence from Listed Companies in China”. Pacific-Basin Finance Journal, 19: 261-277.
Kholbeck, M. J., & Mayhew, B. W. (2004a). Related Party Transactions. Social Science Research Network, www.ssrn.com, Working Paper Series.1-40.
Maskani, M., & Abdoli, M. (2020). Investigating the Effectiveness of Tournament incentive on Relationship between CEO Behavioral Bias with Internal Control Weakness in Companies listed in the Tehran Stock Exchange. Financial Management Strategy, 8(2), 135-155. (in Persian).
Mehrabanpour, M., Jandaghi Ghomi, M., & Mohammadi, M. (2017). Political Connections and Abnormal Transactions by Related Parties, journal of Value & Behavioral Accounting, 2(3): 147-168 . (in Persian).
Moradi, J., & Bagheri, H. (2014). A comparative investigation into the Effects of Management Myopia and Earnings Management on Stock Return. Accounting and Auditing Review, 21(2), 229-250. (in Persian).
Moscariello N. (2010). Related Party Transaction: Opportunistic or Efficient Behavior? Evidence from the Italian Listed Company. International Journal of Disclosure and Governance .Vol. 9, 2, 126–147
Myung, G. L., Minjung, K., & Ho, Y. L. (2016). Related Party Transactions and financial statement comparability: evidence from south korea. Isia-pacific journal of accounting and economics, 23(2):224-252.
O’Reilly III, C. A., Doerr, B., Caldwell, D. F., & Chatman, J. A. (2014). Narcissistic CEOs and executive compensation. The Leadership Quarterly, 25 (2), 218–231.
Posen, H. E., Leiblein, M. J., & Chen, J. S. (2018). Toward a behavioral theory of real options: Noisy signals, bias, and learning, Strategic Management Journal 39(4): 1112-1138.
Ridge, J., & White, M. (2014). The influence of managerial myopia on firm strategy. Management Decision, 52: 602-623.
Rubin A(٢٠٠٧). "Ownership Level, Ownership Concentration and Liquidity". Journal of Financial Markets. 10 (3), 219-248.
Sheri, S., & Hamidi, E. (2012). Identifying Motives of Related Party Transactions. Empirical Research in Accounting, 2(4), 49-64. (in Persian).
Srinivasan, R., & N. Ramani. (2019). With Power Comes Responsibility: How Powerful Marketing Departments Can Help Prevent Myopic Management. Journal of Marketing, Vol. 83, No. 3, Pp. 108–125.
Srinivasan, R., & Ramani, N. (2019). With Power Comes Responsibility: How Powerful Marketing Departments Can Help Prevent Myopic Management. Journal of Marketing, Vol. 83, No. 3, Pp. 108–125.
Taghizadeh Khanqah, V., & Badavar Nahandi, Y. (2020). Relationships between Managerial Overconfidence, Internal Financing and Investment Efficiency. Journal of Accounting Knowledge, 11(2), 209-238. (in Persian).
Tehrani, R., & Delshad, A. (2018). Investigation of Managerial Myopia on Future Financial Performance in Companies Listed on Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Social Interests, 8(2), 23-46. (in Persian).
Vaez, S. A., Anvari, E., & Banafi, M. (2016). the effect of ownership structure on the relationship between related party transactions and investment efficiency. quarterly financial accounting journal. 8 (31) :101-132. (in Persian).
Vaghfi, S., Salmanian, M., Manian, F., & Fayaz, A. (2018). The Relation of Related Party Transactions To Disclosure Quality, Earnings Management and Profitability. Empirical Research in Accounting, 8(2), 71-94. (in Persian).
Winifred, H., Neophytes, L., and M,H. James. (2016). Motives for Corporate Cash Holdings: the CEO Optimism Effect. Review of Quantitative Finance and Accounting. Vol. 47 No. 3, Pp. 669-732.
Zadparvar, F. (2017). Fraud and misbehavior of managers in financial reporting: A review of research from a financial perspective. Journal of horizons Humanities 1(10). 31-43. (in Persian).
تأثیر خط مشی رفتاری مدیران بر معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته
چکیده
زمینه: نقش اصلی مدیران در شرکتها، تصمیمگیری در حوزههای مختلف نظیر سرمایهگذاری، سیاست تقسیم سود، معاملات با اشخاص وابسته میباشد. یکی از عوامل موثر بر رویکردهای تصمیمگیری مدیران، خط مشی رفتاری آنها میباشد.
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر ویژگیهای رفتاری مدیران بر معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته است.
روش تحقیق: نمونه پژوهش شامل 146 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده که بین سالهای 1392 تا 1398 بررسی شدند. جهت سنجش معاملات با اشخاص وابسته از دو شاخص اعتبار خالص غیرعادی و فروش خالص غیرعادی استفاده شد. همچنین از سه ویژگی خودشیفتگی، بیش اعتمادی و کوته بینی مدیران به عنوان شاخصهای ویژگیهای رفتاری مدیران بهره گرفته شد. تحلیل فرضیههای پژوهش با استفاده از مدلهای رگرسیون چند متغیره با دادههای پنل و نرم افزار استتا صورت گرفتهاست.
یافتهها: نتایج نشان میدهد که خودشیفتگی مدیران بر اعتبار خالص غیرعادی و فروش خالص غیرعادی تاثیر معکوس دارد. ولی، بیش اطمینانی و کوتهبینی مدیران بر اعتبار خالص غیرعادی و فروش خالص غیرعادی تاثیر مستقیم دارد و میزان معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته را افزایش می دهد.
نتیجهگیری: معاملات با اشخاص وابسته امکان تبادل منابع، خدمات و یا تعهدات با شخصیت هایی نظیر سهامداران عمده،شرکتهای وابسته و واحدهای فرعی فراهم می سازد. لذا خط مشی رفتاری مدیران بر بهره برداری از معاملات با اشخاص وابسته بمنظور تامین مقاصد شخصی یا ارتقای سودآوری تاثیر میگذارد.
واژگان کلیدی: خودشیفتگی مدیران، بیش اطمینانی مدیران، کوته بینی مدیران، معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته.
مقدمه
بحرانهای مالی شرکتها و رسواييهاي حسابداري، موجب نگراني سرمایهگذاران، سایر فعالان بازار و قانونگذاران شده است. معاملات با اشخاص وابسته میتواند به عنوان یکی از ابزارهای تقلب مالی شرکتها و تصاحب منابع سهامداران محسوب شود. از اين رو معاملات با اشخاص وابسته، توجه پژوهشگران و افراد حرفهای را به خود جلب کرده است. بر اساس بند 6 استاندارد حسابداری شماره 12، معامله با اشخاص وابسته، انتقال منابع، خدمات یا تعهدات و الزامات بین اشخاص وابسته صرفنظر از مطالبه یا عدم مطالبه بهای آن است. همچنین بر اساس همین بند استاندارد، یک شخص در صورتی وابسته به واحد تجاری است که بهطور مستقیم یا غیرمستقیم از طریق یک یا چند واسطه، واحد تجاری را کنترل کند، یا توسط واحد تجاری کنترل شود، یا با آن تحتکنترل واحد قرار داشته باشد (شامل واحدهای تجاری اصلی، واحدهای تجاری فرعی و واحدهای تجاری فرعی هم‌گروه)، در واحد تجاری نفوذ قابلملاحظه داشته باشد، يا بر واحد تجاری کنترل مشترک داشته باشد. واحد تجاری وابسته و یا مشارکت خاص آن واحد باشد، از مديران اصلی واحد تجاری يا واحد تجاری اصلی آن باشد و یا از خويشاوند نزديک اشخاص اشاره شده در فوق باشد و طرح بازنشستگی خاص کارکنان واحد تجاری، یا طرح بازنشستگی خاص کارکنان اشخاص وابسته به آن و همچنین واحدهای تجاری تحت کنترل اینگونه طرحها باشد. بر اساس بندهای 7 تا 10 استاندارد حسابداری شماره 12، رابطه با اشخاص وابسته از ویژگيهای معمول فعاليتهای تجاری است. برای مثال، برخی واحدهای تجاری بخشی از فعالیتهای خود را از طریق واحدهای تجاری فرعی، مشارکتهای خاص و واحدهای تجاری وابسته انجام میدهند. در این شرایط، واحد تجاری با داشتن کنترل، کنترل مشترک يا نفوذ قابلملاحظه ميتواند بر سياستهای مالی و عملياتی واحد سرمايه‌پذير تأثير بگذارد. رابطه با شخص وابسته میتواند بر وضعيت مالی، عملکرد مالی و انعطاف‌پذيری مالی واحد تجاری تأثیر داشته باشد. اشخاص وابسته ممکن است معاملاتی انجام دهند که اشخاص غیر وابسته انجام نمی‌دهند. برای مثال، يک واحد تجاری فرعی ممکن است کالاهای خود را به قيمت يا شرايطی متفاوت با ساير مشتريان به واحد تجاری اصلی بفروشد. همچنین مبالغ معاملات بین اشخاص وابسته ممکن است با مبالغ مشابه بين اشخاص غير وابسته يکسان نباشد. همچنین باید توجه داشت حتی اگر معامله‌ای با اشخاص وابسته صورت نگيرد، وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف‌پذيری مالی واحد تجاری ممکن است تحت تأثیر رابطه با اشخاص وابسته واقع شود. وجود رابطه به تنهايی ممکن است برای تأثیرگذاری بر معاملات واحد تجاری با سایر اشخاص کافی باشد. برای مثال، پس از اين كه يك واحد تجاری توسط واحد تجاري ديگر تملك شد، ممكن است به‌سبب رقابت بين واحد تجاری طرف معامله و يكی از واحدهای تجاری گروه، به روابط تجاری با واحد تجاری طرف معامله خود خاتمه دهد. همچنين، صرف‌وجود رابطه با اشخاص وابسته ممكن است سبب گردد يكی از دو طرف، به علت نفوذ قابلملاحظه طرف ديگر، از پرداختن به امری اجتناب كند. برای مثال، ممكن است يك واحد تجاری فرعی طبق دستور واحد تجاری اصلی از انجام فعاليتهای تحقيق و توسعه منع شود. به دلایل مذکور، آگاهی از معاملات، ماندهحسابهای فيمابين و رابطه با اشخاص وابسته ممکن است بر ارزيابی استفاده‌کنندگان صورتهای مالی از عمليات واحد تجاری شامل ارزیابی ريسک و فرصتهای پیشروی واحد تجاری، تأثیر بگذارد. لذا بررسی عواملي از جمله ویژگیهای رفتار مدیران كه میتواند بر معاملات با اشخاص وابسته موثر باشد ضروری بنظر میرسد.
معاملات با اشخاص وابسته امکان تبادل منابع، خدمات و یا تعهدات با شخصیتهایی نظیر سهامداران عمده، شرکتهای وابسته و واحدهای فرعی فراهم میسازد. انتظار میرود ویژگیهای رفتاری مدیران بر بهرهبرداری از معاملات با اشخاص وابسته به منظور تامین مقاصد شخصی یا ارتقای سودآوری تاثیر گذارد. تفاوتهای مدیران از لحاظ شخصیت و طرز تفکر، سبب ادراک متفاوت آنها در مورد عملکرد شرکت میشود و این امر باعث ایجاد ویژگیهای ادراکی مدیران میشود (پوسن، لبلین و چن1، 2018: 1116). بر اساس تئوری نمایندگی، ویژگیهای ادراکی مدیران عبارت است از مجموع خطاهای احتمالی که منشا آن ویژگیهای متفاوت شخصیتی مدیران است که سبب میشود این افراد قضاوتهای متفاوتی در ارتباط با آینده بازار سرمایه، رفتار سهامداران و... داشته باشند. ویژگیهایی نظیر خودشیفتگی، اعتماد بیش از حد به انتظارات و پیشبینیهای خود و تمرکز بر اهداف کوتاهمدت و کوته بینی مدیران از جمله ویژگیهای رفتاری مدیران است که بر تصمیمات سرمایهگذاری و سطح معاملات با اشخاص وابسته تاثیر میگذارد. از این رو با توجه به مطالب ارایه شده، هدف این پژوهش پاسخ به این سوال است که آیا ویژگیهای رفتاری مدیران بر معاملات با اشخاص وابسته تاثیر دارد؟ بعبارت دیگر در پژوهش حاضر تاثیر ویژگیهای رفتاری مدیران بر معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته مورد بررسی قرار میگیرد. پژوهشهای پیشین از جمله هندراتاما و باروکاه2 (2020: 7) ، حبیب، محمدی و ژیانگ3 (2017: 49)، مییانگ، مینجانگ و هو4 (2016: 228) حبیب، ژیانگ و ژو 5(2015: 63) و وقفی و همکاران (1397: 76 )، برخی از پیامدهای معاملات با اشخاص وابسته ازجمله ارزش شرکت، مدیریت سود و قابلیت مقایسه صورتهای مالی را بررسی کردند. همچنین عدهای از پژوهشگران از جمله فرح میتا و اوتاما6 (2015: 5) ، چن، لین و یانگ7 (2015: 849)، واعظ، انواری و بنافی(1395: 105 )، شعری و حمیدی (1391: 54) برخی از عوامل موثر بر معاملات با اشخاص وابسته از جمله ضعف در سیستم کنترل داخلی و یا ساختار مالکیت را مورد بررسی قرار دادند. همچنین تعدادی از محققین از جمله ریدج و وایت8 (2014: 607) تقیزاده و بادآورنهندی (1399: 214) تهرانی و دلشاد (1397: 29)، امیری، خدامیپور و کامیابی(1397: 146) بعضی از پیامدهای ویژگیهای رفتاری مدیران از جمله استراتژی شرکت، عملکرد آتی شرکت، شفافیت اطلاعات حسابداری، کارایی سرمایه گذاری و تامین مالی داخلی را بررسی کردند. بر اساس بررسیهای نگارندگان تاکنون پژوهشی در ارتباط با نقش ویژگیهای رفتاری مدیران بر معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته در ایران انجام نشده است. لذا انجام این پژوهش علاوه بر پر کردن خلا تحقیقاتی در این حوزه و بهبود غنای ادبیات پژوهش میتواند برای تصمیمگیری قانونگذاران، سرمایهگذاران و سایر فعالان بازار مفید واقع شود.
2- مبانی نظری و پیشینه پژوهش
در چارچوب تئوری نمایندگی، مدیران به عنوان نمایندگان سهامداران که مالکان اصلی شرکتها هستند، عمل میکنند. مدیران با این انتظار که در تصمیمات قابل درک مدیریت ارزشهای مورد انتظار سهامداران را حداکثر کنند، تعیین میشوند. مبانی تئوریک بیان میدارند که نگرش و ادراک مدیران رده بالا بر روی نحوه تصمیمگیری آنها تاثیر گذار است (حمیدیان، جنت مکان و بنگریز، 1397؛ هوانگ و همکاران9، 2011). همه مدیران به حکم آنکه مدیرند به یک شیوه عمل نمیکنند و مانند سایر افراد جامعه تفاوتهای فردی، استعدادها، انگیزهها، رغبتها و تمایلات مخصوص به خود دارند و از ادراک، دانش و نظام ارزشی متفاوتی برخوردار هستند. چنین تفاوتهایی عمدتاً از تفاوتهای ناشی از نگرش هر یک از افراد سرچشمه می گیرد (زادپرور، 1396: 35). مطالعات زیادی در حوزه روان‌شناسی تصمیمگیری و اقتصاد رفتاری صورت گرفته است که نشان میدهد مدیران در همه موارد لزوماً تصمیمات منطقی نمی‌گیرند و تحت تأثیر سوگیریهای تصمیمگیری هستند. در این پژوهش سوگیریهای کوتاه بینی، بیشاطمینانی و خودشیفتگی مدیران و مورد بررسی قرار میگیرند.
کوته بینی، شکلی از سوگیری یا پیشداوری پایدار است که در رابطه با دید افراد و سازمان‌ها به دنیا ثابت شده است. کوتهبینی مدیریت عبارت است از تمایل مدیران به سرمایهگذاری کوتاهمدت و تغییر مسیر منابع از پروژه‌های باارزش‌آفرینی در بلندمدت به پروژه‌های کوتاهمدت افزاینده قیمت سهام که معمولاً این افزایش ارزش، موقتی است (مرادی و باقری، 1393: 233). سرینویسان و رامانی10 (2019: 112) به نقل از آرتور لویت، رئیس هیئت بورس اوراق بهادار ایالات متحده، بیان کردند که مدیران در مدیریت سود واقعی شرکت میکنند و شیوه‌های کسب‌وکار خود را تغییر میدهند تا با نتایج کوتاهمدت بر هزینه عملکرد بلندمدت تأکید کنند. از نشانه‌های کوتهبینی می‌توان از کاهش هزینه‌های بازاریابی و اعطای نسیۀ کم به مشتریان برای بهبود نتایج کوتاهمدت نام برد. فعالیتهای کوته‌بینانه، نتایج موقت مطلوبی دارند و پیامدهای منفی آن در بلندمدت نمایان میشود؛ زیرا بازارهای سرمایه، درک صحیحی از پیامدهای کوتهبینی در زمان وقوع ندارند (برندک و همکاران، 1398: 68). بیش اعتمادی بهعنوان يكي از تورشهاي رفتاري بوده و از خوش‌بینی افراد نسبت به دانش، توانایی‌ها و پیش‌بینی‌هایشان نشأت میگیرد. روان‌شناسان معتقدند بیشاطمینانی موجب میشود افراد از به دست آوردن دانش غافل شوند، خطرهای خود را کم‌ارزش و توانایی‌شان برای کنترل حوادث را بیش از حد ارزیابی کنند و گزینه‌های غیرمتعارف را برگزینند؛ درنتیجه، ارزش شرکت به‌علت تصمیم‌های ایشان کاهش یابد. مدیران بیش‌اطمینان اعتقاد دارند بازار، شرکت آنها را کمتر از واقع ارزش‌گذاری میکند و موجب میشود تأمین مالی خارجی پرهزینه شود؛ از اینرو، در صورتی‌که شرکت، منابع داخلی داشته باشد، ممکن است مدیران بیش‌اطمینان، تمایل بیشتری به بیش‌سرمایه‌گذاری (پذیرش پروژه‌های با خالص ارزش فعلی منفی)، ادغام و اکتساب کاهندۀ ارزش (بازده عملیاتی منفی) از خود نشان دهند؛ اما در صورتی که تأمین مالی پروژه‌ها مستلزم منابع خارجی باشد، ممکن است که سرمایهگذاری کم (رد پروژه‌ها با خالص ارزش فعلی مثبت)، ادغام و اکتسابات افزایندۀ ارزش (بازده عملیاتی مثبت) انجام شود (احمد و دوئلمن11؛ 2013: 5).
مدیران خودشیفته با ویژگیهای شخصیتی مانند خودخواهی، بهرهبرداری از دیگران، سلطه‌جویی و خودبرتربینی، به گزارشگری نادرست، تمایل بیشتری نشان میدهند. افراد خودشیفته، احساسات بیش از اندازه خودخواهانه دارند که موجب تأثیر منفی در توانایی و دستاوردهای آنها میشود. چنین رهبرانی فقط به اطلاعات مدنظرشان گوش میدهند، به‌راحتی از دیگران یاد نمی‌گیرند و اغلب، سخنرانی‌کردن را ترجیح میدهند. به‌علت نداشتن همدلی، چنین رهبرانی به‌ندرت به دیگران اعتماد میکنند و ارزش و اعتباری برای برنامه‌های آموزشی و یا داشتن مشاور برای بهبود خود بهعنوان رهبر قائل نیستند؛ از اینرو، چنین مدیرانی از پذیرش سخنان دیگران مبنی بر بحرانی‌شدن وضعیت شرکت امتناع میکنند و اینگونه شرکت در سرمایه‌گذاری‌هایی باارزش فعلی منفی سرمایهگذاری میکند و علاوه بر اینکه سهامداران خود را از دست میدهد، اعتبار آن نیز کاهش مییابد و ناتوانی در پرداخت بدهی‌ها، آن را به درماندگی مالی می‌کشاند (اوریلی و همکاران، 2014: 223 ). نتایج مطالعات قبلی از جمله هیلی و والن12 (1999: 369) حاکی از آن است که مدیران با سوگیریهای رفتاری خود میتوانند سودهای گزارش شده خود را از طریق ساماندهی معاملات با اشخاص وابسته مدیریت نمایند.
معاملات با اشخاص وابسته میتواند فرصتی برای سوءاستفاده توسط مدیران اجرایی شرکت، انجام معاملات شخصی توسط مدیران و تضعیف مالکیت منافع اقلیت شود. همچنین، استدلالی دیگر در این زمینه مطرح است که به موجب آن، معاملات با اشخاص وابسته میتواند برای تأمین نیازهای اقتصادی منطقی باشد (کوهلبک و مایهو13، 2014: 8) در تئوری‌های موجود دو نگرش نسبت به معاملات با اشخاص وابسته وجود دارد که عبارتند از نگرش رفـتار فـرصت‌طلبانه (تئوری تضاد منافع) و نگرش رفتار کارا (فرضیه معاملات کارا). بر اساس فرضیه معاملات کارا معاملات با اشخاص وابسته ميتواند در شركتهاي گروه به عنوان يك راه بهينهسازي تخصيص منابع داخلي، كاهش هزينة معاملات و بهبود بازده داراييها استفاده شود. در طرف ديگر، اين معاملات توسط مديران يا ساير سهامداران بهطور فرصتطلبانه استفاده ميشود كه ميتواند نتايج عمليات را گمراه كند يا اثر نامساعدي بر ثروت سهامداران اقليت بگذارد. وجود یا عـدم وجـود هـریک از این رفتارها تابعی از راهبری شرکتی، قوانین حفاظت از سرمایهگذاران و بهطور کلی فضای کسب و کار کـشورها مـی‌باشد. در اقتصادهای نوظهور، که انتصاب و ابقای مدیران، با نفوذ سهامداران عمده انجام میگیرد، تـصاحب مـنابع شـرکتها رواج دارد و بین سهامداران عمده و خرد، عدم تقارن اطلاعاتی و تضاد منافع به وجود می‌آید. فرصتطلبانه بودن مـعاملات بـا اشخاص وابسته، یکی از چالشهای راهبری شرکتی، بخصوص در کشورهای آسیایی است. بنابراین، نـظارت مـؤثر بـر این معاملات و محدودسازی آنها، طلایه‌دار اصلاحات راهبری شرکتی در آسیا است. یکی از موضوعات مهم مربوط بـه مـعاملات بـا اشخاص وابسته، محافظت از سرمایهگذاران خرد است. وجود حفاظتهای قانونی از سرمایهگذاران، تا 73 درصـد تـصمیمات سرمایهگذاری آنها را توضیح میدهد، اما ویژگیهای شرکت، توضیح‌دهنده تنها 4 تا 22 درصد تصمیمات سرمایهگذاران است. یعنی حـفاظت از سـهام‌داران خرد، با فعالیتهای بازار سرمایه ارتباط دارد (سازمان همکاری‌ها و توسعه اقتصادی، 2009).
با توجه به پیامدهای معاملات با اشخاص وابسته در مادة 11 فصل دوم دستورالعمل كنترلهاي داخلي ایران افشاي مناسب و كامل اطلاعات اشخاص وابسته طبق استانداردهاي حسابداري و ضوابط لازم الاجرا اجباری شده است. بنابراين افشاي معاملات با اشخاص وابسته طبق استانداردهاي حسابداري ايران مي تواند اطلاعاتي دربارة انگيزه هاي معاملات با اشخاص وابسته را به دنبال خود داشته باشد. روشهاي تشخيص معاملات با اشخاص وابسته توسط حسابرسان در جدول 1 آورده شده است.
جدول (1) روشهاي تشخيص معاملات با اشخاص وابسته
روش کلی | چگونگی ارتباط با موضوع با رسیدگی معاملات با اشخاص وابسته |
بررسی کاربرگهای سالهای گذشته | تشخیص اسامی وابسته مشخص شده |
بررسی صورت جلسههای هیات مدیره و هیات اجرایی یا عامل | کسب اطلاعات درباره معاملات اجرایی یا عامل مهمی که تصویب یا درباره آنها مذاکره شده است. |
بررسی تاییدیههای مانده های متقابل | تعیین اینکه این ماندهها در دفاتر اشخاص وابسته وجود دارند یا قبلا وجود داشتهاند |
برررسی صورتحسابهای موسسات مشاورره حقوقی در ارتباط با استفاده از خدمات آنها در موارد خاص یا به صورت مداوم | تشخیص قرآین وجود اشخاص وابسته یا معامات با آنها |
بررسی تاییدیههای وام های دریافتی و پرداختنی | تشخیص وجود ضمانتنامه و ماهیت روابط با ضمانت کننده |
بررسی معاملات سرمایهگذاری با اهمیت | تشخیص قرآین به وجود آمدن شخص وابسته در اثر سرمایهگذاریها |
بررسی اسناد حسابداری به منظور اطلاع از معاملات عمده، غیرعادی و غیر مستمر یا مانده ها، به ویژه در (یا نزدیک به) پایان دوره گزارشگری | بررسی وجود معاملات با اشخاص وابسته |
کسب اطلاع از حسابرس قبلی، حسابرسان اصلی یا سایر حسابرسان در ارتباط با اشخاص وابسته | کسب اطلاع در ارتباط با اشخاص وابسته یا معاملات با آنها |
* منبع : فرقاندوست حقیقی (1379)
بعد از تشخیص کلاسیک "کوته بینی بازاریابی" در سال 1960 توسط تئودور لویت14، توجه بیشتری به مشکل رفتار کوته بینانه مدیران در عرصه علمی و شرکتهای بزرگ شد. در دهه 1960، محققان نگران کوته بینی در مورد مجموعه محصولات شرکت بودند. بعدها در دهه ۱۹۸۰، تمرکز بر کوته بینی روابط مستقیم با مشتریان معطوف شد. در حالحاضر به کوته بینی مدیران اجرایی و تأثیر آن بر قابلیتها و سرانجام سازمان توجه میشود.
ریدج و وایت15 (2014) به بررسي تأثیر کوته بیني زماني و کوته بیني فاصله اي بر روي استراتژي شرکت پرداختهاند. نتایج نشان ميدهند که کوته بیني زماني و فاصله اي بر اتخاذ استراتژي مناسب تأثیرگذار است، اما اثرات کوته بیني زماني و کوته بیني فاصلهاي بر استراتژي شرکت متفاوت خواهد بود.
چن و همکاران16 (2015) تأثیر وجود سرمایهگذاران نهادي در بروز پدیده کوته بیني مدیران را در بازارهاي نوظهور (تایوان) بررسی کردند. نتایج نشان مي دهد که مدیران در بازارهاي نوظهور، به منظور دستیابي به اهداف کوتاه مدت عایدات، هزینه هاي تحقیق و توسعه را کاهش ميدهند. سرمایهگذاران نهادي داخل سازماني، کوته بیني مدیریت را تشدید ميکنند. ولی سرمایهگذاران نهادي خارج سازماني مانند یک سپر، ازکوته بیني مدیریت و کاهش هزینههاي تحقیق و توسعه جلوگیري ميکنند.
فرح میتا و اوتاما17 (2015) به بررسی تأثیر سازوکارهای حاکمیت شرکتی بر روی رابطه بین معاملات با اشخاص وابسته و مدیریت سود پرداختند. در این پژوهش داده های مربوط به دوره زمانی 2005-2007 را مورد تجزیه وتحلیل قرار دادند. نتایج نشان میدهد که مدیریت سود از آنکه تحت تأثیر سلب مالکیت و سازوکارهای حاکمیت شرکتی باشد، متأثر از معاملات با اشخاص وابسته است و ارتباطی با اندازه و ارزش شرکت ندارد. انتظار میرود شرکتهای درگیر در معاملات با اشخاص وابسته پیش از آنکه منجر به سلب مالکیت با سازوکارهای حاکمیت شرکتی ضعیف شوند، تمایل به افزایش مدیریت سود داشته باشند.
حبیب و همکاران (2015) در پژوهشی به بررسی رابطه معاملات با اشخاص وابسته و حقالزحمه حسابرسی در شرکتهای چینی طی سالهای 2004 تا 2013 پرداختند. نتایج پژوهش آنان نشان داد که معاملات با اشخاص وابسته رابطه مثبت و معناداری با حقالزحمه حسابرسی دارد. همچنین نتایج نشان داد که رقابت بازار محصول موجب تعدیل این رابطه میشود.
می یانگ و همکاران18 (2016) ارتباط بین معاملات با اشخاص وابسته و قابلیت مقایسه صورتهای مالی را در شرکتهای کره جنوبی مورد بررسی قرار دادند. آنان پس از بررسیهای خود به این نتایج دست یافتند که 1- بین مقدار کلی معاملات با اشخاص وابسته و قابلیت مقایسه صورتهای مالی رابطه منفی و معناداری وجود دارد 2- بین نوسانات معاملات با اشخاص وابسته و قابلیت مقایسه صورتهای مالی رابطه منفی و معناداری وجود دارد 3- بین معاملات با اشخاص وابسته غیر نقدی و قابلیت مقایسه صورتهای مالی رابطه منفی و معناداری وجود دارد.
حبیب و همکاران19 (2017) به بررسی ارتباط شرکتهای با ارتباطات سیاسی و معاملات با اشخاص وابسته در اندونزی پرداختند آنها بررسی کردند که آیا پدیده تونل زنی مدیران را مجبور می کند تا سود را مدیریت کنند؟ مطالعه آنها در مورد نقش ارتباطات سیاسی و معاملات شخصي به این نتیجه منتهی شد که این دو متغیر با هم ارتباط دارند. با استفاده از داده های اندونزی، آنها دریافتند که از لحاظ سیاسی شرکت های متصل به استفاده از وام برای تونل زنی استفاده می کنند و این اثر بیشتر مشخص می شود. برای شرکت های با ارتباطات دولتی که از لحاظ سیاسی مرتبط شده اند، دریافتند که شرکت ها سود را مدیریت می کنند تا فعالیت های تونل زنی خود را پنهان کنند. نتیجه نهایی اینکه معاملات با اشخاص وابسته با يك كانال خاص كه از طريق شركت هاي متصل به آن كسب شده است با ارتباطات سیاسی رابطه دارد.
هندراتاما و باروکاه20 (2020) در پژوهشی تأثیر معاملات با اشخاص وابسته بر ارزش شرکت با تاکید بر نقش گزارش مسئولیت اجتماعی شرکت را بررسی کردند. بر اساس مشاهدات از 274 شرکت در اندونزی، نتایج نشان می دهد که معاملات با اشخاص وابسته با ارزش شرکت رابطه منفی دارند. بعلاوه، در صورت ارائه گزارشات مسئولیت اجتماعی بهتر، رابطه بین معاملات با اشخاص وابسته و ارزش شرکت مثبت تر می شود.
در بین تحقیقات داخلی اولین تحقیق مرتبط با تحقیق حاضر مربوط به شعری و حمیدی (1391) است که انگیزه‌های معاملات با اشخاص وابسته با استفاده از مدل مسکاریلو (2010: 132) را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه دست یافتند که بین میزان معاملات با اشخاص وابسته و متغیرهای سطح تمرکز مالکیت، نسبت مدیران غیرموظف و اهرم مالی رابطه معنادار مورد انتظار وجود دارد. یافتهها نشان میدهد فرضیه وجود رفتار فرصت طلبانه در معاملات با اشخاص وابسته رد نمی‌شود و نشانه‌هایی از فرصت طلبانه بودن این معاملات در محیط کسب و کار ایران قابل مشاهده است.
واعظ و همکاران (1395) به بررسی تأثیر ساختار مالکیت بر رابطه‌ی بین معاملات با اشخاص وابسته و کارایی سرمایهگذاری پرداختند. نتایج پژوهش نشان داد که بین معاملات با اشخاص وابسته و کارایی سرمایهگذاری رابطه منفی و معناداری وجود دارد، همچنین نتایج حاکی از آن است که ساختار مالکیت (مالکیت مدیریتی و مالکیت نهادی) بر رابطه‌ی بین معاملات با اشخاص وابسته وکارایی سرمایهگذاری تأثیر مثبت و معناداری دارد. نتیجه کلی پژوهش نشان میدهد که معاملات با اشخاص وابسته، فرصت طلبانه بوده و با بکارگیری مکانیزمهای نظارتی مناسب یا بکارگیری چنین مکانیزم‌هایی حداقل در مورد معاملات با اشخاص وابسته می‌توان تضاد منافع و رفتارهای فرصتطلبانه مدیران را به حداقل رساند.
تهرانی و دلشاد (1397) به بررسی تاثیر کوتهبینی بر عملکرد مالی آتی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. در این پژوهش معیار سنجش عملکرد نرخ بازده دارایيها در سال بعد بر اساس دو معیار بازده غیرعادي اصلاح شده بر اساس بازده بازار و اندازه شرکت ميباشد. همچنین شرکتهایي که مدیریت کوتهبین داشتهاند، با داشتن عملکرد مثبت مالي و افزایش بازده دارایيها، هزینههاي بازاریابي و تحقیق و توسعه آنها کاهش یافته است. نتایج پژوهش تأثیر مثبت و معنادار کوتهبیني مدیران بر عملکرد مالي آتي شرکتهاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان ميدهد. به بیان دیگر در صورت وجود کوته بیني مدیران، عملکرد مالي آتي شرکتهاي نمونه بهبود یافته است.
امیری و همکاران (1397) به بررسی اثر رفتارهاي کوته بینانه و خوشبینانه مدیریت بر شفافیت اطلاعات مالی شرکتها پرداختند. نتایج پژوهش نشان داد که رفتار خـوش بینـی مـدیران باعث کاهش شفافیت اطلاعات مالی شرکتها می شود. این یافته نشان می دهد که مدیران بر اثر تعصبات، بیش از حد خوشبین هستند و به دلیل مغرضـانه بودن، به شفافیت سازي اطلاعات مالی نمی پردازند. نتایج دیگر پژوهش نشان داد که رفتار کوته بینانه مدیران بر شفافیت اطلاعات مالی شرکتها اثر منفی می گذارد.
وقفی و همکاران (1397) در پژوهشی به بررسی رابطه بین معاملات با اشخاص وابسته باکیفیت افشا، مدیریت سود و سودآوری پرداختند. یافتهها نشان میدهد، که بین معاملات با اشخاص وابسته با رتبه افشاء رابطه منفی و با مدیریت سود رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. اما نتایج تحقیق وجود ارتباط معنادار بین معامله با اشخاص وابسته و سودآوری را تأیید نکرده است.
مسکنی و عبدلی (1398) در پژوهشی به بررسی انگیزه رقابتی مدیرعامل بر ارتباط سوگیری های رفتاری مدیران با ضعف سیستم کنترل داخلی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج پژوهش نشان داد انگیزه های رقابتی مدیرعامل تاثیر مثبت سوگیری های رفتاری و ادراکی مدیرعامل بر ضعف سیستم کنترل داخلی را تعدیل می کند و به ارتقای سطح کیفیت مکانیزمهای کنترل داخلی شرکتها می افزاید.
تقیزاده و بادآورنهندی (1399) به بررسی ارتباط بین بیشاطمینانی مدیریت، تأمینمالی داخلی و کارایی سرمایهگذاری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج نشان داد که بین بیشاطمینانی مدیریت و تأمین مالی داخلی، ارتباط مثبت وجود دارد. همچنین بین بیشاطمینانی مدیریت با سطح سرمایهگذاری و سرمایهگذاری بیشتر از حد، ارتباط مثبت و با سرمایهگذاری کمتر از حد، ارتباط منفی وجود دارد. از سوی دیگر، نتایج نشان داد که بین تأمین مالی داخلی با سطح سرمایهگذاری و سرمایهگذاری بیشتر از حد ارتباط مثبت و با سرمایهگذاری کمتر از حد ارتباط منفی وجود دارد. در نهایت یافتهها حاکی از آن بود که تأمین مالی داخلی بر رابطه بین بیشاطمینانی مدیریت و سطح سرمایهگذاری تأثیر مثبت دارد و تأثیر تعاملی تأمین مالی داخلی بر رابطه بین بیشاطمینانی مدیریت و سرمایهگذاری بیشتر از حد مثبت و معنادار است، در حالیکه این رابطه برای شرکتهای کم سرمایه‌گذار معنادار نیست.
بررسی پیشینه تحقیقات خارجی و داخلی نشان میدهد که برخی از پیامدهای معاملات با اشخاص وابسته ازجمله ارزش شرکت، مدیریت سود، قابلیت مقایسه صورتهای و برخی از عوامل موثر بر معاملات با اشخاص وابسته از جمله ضعف در سیستم کنترل داخلی و یا ساختار مالکیت و بعضی از پیامدهای سوگیری رفتاری مدیران از جمله استراتژی شرکت، عملکرد آتی شرکت، شفافیت اطلاعات حسابداری و تامین مالی داخلی و کارایی سرمایهگذاری توسط محققین بررسی شده اند اما تاکنون پژوهشی در ارتباط با نقش سوگیری رفتاری مدیران بر معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته در ایران انجام نشده است. بنابراین با توجه به متغیرهای تحقیق و ابعاد آنها مدل مفهومی تحقیق بصورت زیر ارائه میگردد:
شکل (1) مدل مفهومی تحقیق
3. فرضیه های پژوهش
با توجه به اینکه در این پژوهش سوگیری رفتاری مدیران با سه شاخص، خودشیفتگی، بیشاطمینانی مدیران و کوته بینی مدیران اندازه گیری میشود، در تبیین تاثیر سوگیری رفتاری مدیران بر معاملات غیر عادی با اشخاص وابسته به تحلیل این سه نوع سوگیری بر معاملات با اشخاص وابسته پرداخته می شود و فرضیه های پژوهش تبیین می شود.
مدیران خودشیفته در مجموعه‌ای از ابعاد هم چون هوش، خلاقیت، شایستگی و قدرت رهبری امتیاز بالایی به خود میدهند. آنان نیاز شدیدی به تصدیق دیگران از برتری خود دارند و اگر چه خودشان خود را تحسین میکنند اما مشتاق تحسین دیگران به اشکال گوناگون از جمله تصديق، کف زدن و ستایش هستند. شرکتهایی که از مدیران خودشیفته برخوردار هستند، شهرتطلبی و برتربینی این دسته از مدیران، میتواند بر تمایل به فعالیت و معاملات غیر عادی با اشخاص وابسته موثر باشد. بنابراین فرضیه اول این پژوهش به شرح زیر تدوین میشود:
فرضیه 1: خودشیفتگی مدیران بر اعتبار خالص غیرعادی با اشخاص وابسته تاثیر دارد.
فرضیه 2: خودشیفتگی مدیران بر فروش خالص غیرعادی با اشخاص وابسته تاثیر دارد.
وجود خصیصه بیشاعتمادی در مدیران موجب تخمین بیش از حد دانش و توانایی آنها در ایجاد بازده و جریان‌های نقدی آتی و ناديدده گرفتن مهارت رقبا میشود. این مدیران هنگام تصميم گيري و قضاوت، به اطلاعات آينده كه با باورهاي موجودشان سازگار است، وزن بيشتري مي دهند. آنها به اخباري كه از ديدگاه خودشان درست مي پندارند، بدون توجه به موثق بودن منبع، اطمينان ميكنند و بر اساس آن تصمیمگیری میکنند. معمولا این مدیران از فرصتهای لازم برای به دست آوردن دانش بیشتر غافل شده و ریسک و خطرهای خود را کم‌ارزش و توانایی‌شان برای کنترل شرایط محیطی و درون سازمانی بیش از حد ارزیابی کنند و گزینه‌های غیرمتعارف را برگزینند. این مساله منجر میشود تا مدیران برای مطلوب جلوه دادن شرکت دنبال راهکار باشند و یکی از راهکارها، معاملات با اشخاص وابسته می باشد. بنابراین فرضیه دوم پژوهش به شرح زیر تدورین می شود:
فرضیه 3: بیش اطمینانی مدیران بر اعتبار خالص غیرعادی با اشخاص وابسته تاثیر دارد.
فرضیه 4: بیش اطمینانی مدیران بر فروش خالص غیرعادی با اشخاص وابسته تاثیر دارد.
شناختهای مدیریت در تعیین و شناسایی تصمیمها و اقدام های مدیریتی بسیار حیاتی است اگر مدیران دیدگاه کوته بینانه داشته باشند این دیدگاه آنها با جهتگیری بازار که بر بلندمدت تمرکز میکند، در تضاد است. شرکتهایی که مدیران آنها اقدامات خودخواهانه و ناشی از کوته بیتی دارند فعالیت هایی را مدنظر قرار میدهند که شرکت در کوتاه مدت خوب به نظر برسد، اما برای سلامت شرکت در بلندمدت سودمند نیست. کوته بینی مدیریت می تواند اشکال مختلفی داشته و با توجه به شرایط و موقعیتهای مختلف ایجاد شود. این پدیده میتواند در یک سرمایهگذاری کمتر از واقع در دارایی های بلندمدت، ارائه سرمایه گذاری بیشتر از واقع در دارایی کوتاه مدت و یا انتخاب پروژه‌های خاص جهت انطباق با وضعیت مطلوب بازار تظاهر یابد. مدیران کوتهبین با در نظر گرفتن منافع شخصی خود، می‌کوشند تصویر مطلوبی از عملکرد شرکت در کوتاهمدت به سهامداران ارائه دهند. بنابراین اقدام به کسب سود از طریق فروش غیرعادی با اشخاص وابسته می کنند. لذا فرضیه سوم به شرح زیر تدوین می شود:
فرضیه 5: کوته بینی مدیران بر اعتبار خالص غیرعادی با اشخاص وابسته تاثیر دارد.
فرضیه 6: کوته بینی مدیران بر فروش خالص غیرعادی با اشخاص وابسته تاثیر دارد.
روش پژوهش
این تحقیق از لحاظ روش همبستگی و از لحاظ هدف کاربردی می باشد و از این جهت که از اطلاعات تاریخی برای این تحقیق استفاده می شود لذا از تحقیقات پس رویدادی به شمار می رود همچنین از آنجا که این نوشتار به توصیف آنچه که هست یا توصیف شرایط موجود بدون دخل و تصرف (و نه به الزام و توصیه خاص) و با توجه به آن که قضاوت های ارزشی در این تحقیق کم رنگ است، پژوهش حاضر در زمره تحقیقات توصیفی حسابداری به شمار می رود. ازجهت نوع طرح تحقیق، تحقیق حاضر از نوع تحقیقات پس رويدادي است. در اين نوع تحقیق‌ها، هدف بررسی روابط موجود بین متغیرها است و دادهها از محيطي كه به گونه‌اي طبيعي وجود داشتهاند و يا از وقايع گذشته كه بدون دخالت مستقيم پژوهشگر رخ داده است، جمعآوري و تجزيه و تحليل ميشود. روش بررسي دادهها به صورت مقطعي و سال به سال (داده های تابلویی) است.
براي انتخاب جامعه آماري به شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رجوع شده است، چرا كه؛ اطلاعات شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران توسط حسابداران رسمي، حسابرسي ميشود، لذا نسبت به اطلاعات ساير شرکتها از قابليت اتكاء بالاتري برخوردار است. دسترسي به اين اطلاعات نسبت به ساير شركتها راحتتر است. به منظور انجام تحقيق، در هر سال از سالهاي 1392 تا 1398، اطلاعات شركتهاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادار، كه داراي ويژگيها به شرح جدول 2 ميباشند جمعآوري ميگردد:
جدول (2) انتخاب نمونه آماری با اعمال محدودیتها و شرایط جامعه
محدودیتها و شرایط | تعداد | تعداد |
کل شرکتهای موجود در پایان سال 1398 |
| 543 |
حذف شرکتهای غیر از دوره منتهی به تاریخ 29 اسفند ماه و خارج شده از بورس، شرکتهایی که دوره مالی خود را تغییر دادهاند | 123 |
|
حذف شرکتهایی بعد از بازه زمانی پژوهش وارد بورس شده اند | 56 |
|
حذف شرکتهای هلدینگ، بانکها و سرمایهگذاری21 | 121 |
|
حذف شرکتهایی اطلاعات مالی آنها قابل دسترس نیست. | 23 |
|
حذف شرکتهای داری وقفه عملیاتی بیش از سه ماه | 74 |
|
تعداد شرکتهای موجود در جامعه آماری بعد از اعمال محدودیتها و شرایط |
| 146 |
با توجه به رعایت شرايط ياد شده بالا تعداد 146 شرکت به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند.
در این پژوهش معاملات با اشخاص وابسته به عنوان متغیر وابسته است. به منظور اندازه گیری این متغیر دو شاخص اعتبار خالص غیرعادی (ABN.CREDIT) و فروش خالص غیرعادی (ABN.SALES) استفاده شده است. معاملات با اشخاص وابسته می تواند ناشی از عرف معمول کسب و کار باشد. بر این اساس به منظور محاسبه معاملات غیرعادی اشخاص وابسته، باید جز معمول این رویدادها کنار گذاشته شود. اندازه شرکت، نسبت بدهی، فرصتهای رشد و صنعت، مهمترین عواملی هستند که معاملات عادی اشخاص وابسته را تحت تاثیر قرار میدهند. از اینرو این موارد به عنوان متغیر کنترلی بکار گرفته میشوند. باقیمانده مدل رگرسیونی حاصل از این متغیرها، بیانگر معاملات با اشخاص وابسته خواهد بود. بعلاوه به منظور محاسبه اعتبار غیرعادی اشخاص وابسته، ابتدا نسبت خالص اعتبار اشخاص وابسته (وام به اشخاص وابسته پس از کسر استقراض از اشخاص وابسته) بر اندازه (لگاریتم طبیعی کل دارایی ها)، اهرم (نسبت کل بدهی ها بر کل داراییها) و رشد (نسبت ارززش بازار شرکت به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام) برای هر سال و با کنترل مدل بر حسب اثرات صنعت و سال برازش می شود. باقیمانده این مدل بیانگر اعتبار غیرعادی اشخاص وابسته خواهد بود. در این راستا اگر مقدار اعتبار غیرعادی اشخاص وابسته بیش از صفر باشد، نشان دهنده انجام بهره برداری فرصتطلبانه از منابع شرکت خواهد بود. به همین ترتیب نیز، فروش غیرعادی به اشخاص وابسته با بکارگیری نسبت فروش اشخاص وابسته (نسبت فروش به اشخاص وابسته بر کل فروش) و متغیرهای کنترلی مذکور برازش میشود، اگر مقدار فروش به اشخاص وابسته بیش از صفر باشد مجدداً نشان دهنده انجام بهره برداری از معاملات با اشخاص وابسته می باشد (مهربان پور، جندقی قومی و محمدی، 1396: 151).
متغیر مستقل این پژوهش سوگیری رفتاری مدیران است. سه سوگیری رفتاری به شرح زیر مورد بررسی و اندازه گیری می شود:
1) کوته بینی مدیران (SHNO)
انتظار می رود زمانی که شرکت ها به موفقیت مالی چشمگیری دست می یابند، فرصت و منابع لازم را برای سرمایه گذاری در دارایی های بلند مدت را در آینده داشته باشند. بنابراینف شرکت هایی که بطور همزمان بازده دارایی بیش از حد مورد انتظار و هزینه بازاریابی و تحقیق و توسعه کمتر از حد مورد انتظار را گزارش می کنند، به احتمال زیاد درگیر مدیریت کوتاه بین هستند. برای شناسایی و تعیین شرکت های کوتاه بین ابتدا لازم است، سطح مورد انتظار بازده دارایی هزینه بازاریابی و هزینه تحقیق و توسعه را برای هر شرکت در هر دوره زمانی برآورد کرد. در این راستابه پیروی از اندرسون و سیائو22 (1982: 52) ، از روابط زیر استفاده می شود.
𝑅𝑂𝐴𝑖t = 𝛽0 + 𝛽1 𝑅𝑂𝐴𝑖𝑡−1 + 𝜀𝑖𝑡
𝑀𝐾𝑇𝐺𝑖t = 𝛽0 + 𝛽1 𝑀𝐾𝑇𝐺𝑖𝑡−1 + 𝜀𝑖𝑡
𝑅&𝐷𝑖t = 𝛽0 + 𝛽1 𝑅&𝐷𝑖𝑡−1 + 𝜀𝑖𝑡
که در آن:
𝑅𝑂𝐴𝑖t: نرخ بازده دارایی های سال جاری، 𝑅𝑂𝐴𝑖t−1 : نرخ بازده دارایی های سال قبل، 𝑀𝐾𝑇𝐺𝑖t: هزینه های بازاریابی سال جاری، 𝑀𝐾𝑇𝐺𝑖t−1: هزینه های بازاریابی سال قبل، 𝑅&𝐷𝑖t : هزینه های تحقیق و توسعه سال جاری و 𝑅&𝐷𝑖t−1 : هزینه های تحقیق و توسعه سال قبل.
برآورد مقادیر بازده دارایی ها، هزینه بازاریابی و هزینه تحقیق و توسعه با استفاده از الگوهای فوق انجام می گیرد و مقادیر پیش بینی شده حاصل از این سه الگو، شرکت ها در دو گروه اصلی تقسیم بندی می شود. از انجایی که اندازه گیری متغیرهای کوتاه بینی مدیریتی بصورت کیفی استف بنابراین شرکتهایی که دارای ویژگی های کوتاه بینی مدیریتی هستند عدد یک و در غیر اینصورت عدد صفر تعلق میگیرد (دیدار، منصورفر و کفعمی، 1397: 414).
2) بیش اطمینانی مدیران (OVERCON)
بیانگر اطمینان بیش از حد مدیریتی شرکت i در سال t است. با توجه به اینکه تصمیم های سرمایه گذاری شرکت، حاوی اطلاعاتی درباره میزان اطمینان بیش از حد مدیریتی است، در این پژوهش مطابق با پژوهش احمد و دویلمن23 (2013: 5) برای اندازه گیری اطمینان بیش از حد مدیریتی (overcon) از معیار over Inv(مازاد سرمایه گذاری) استفاده شده است. بدن منظور ابتدا مدل رگرسیونی بطور مقطعی برآورد می شود و پس از آن در هر سال باقی مانده محاسبه شده خواهد شد. چنانچه باقی مانده مدل برای شرکتی بزرگتر از صفر باشد به این معناست که در ان شرکت بیش از حد سرمایه گذاری شده است.
رشد دارایی های شرکت i در سال t است که از تفاوت میزان تغییرات دارایی ها نسبت به سال گذشته شرکت محاسبه می شود.
: رشد فروش شرکت i در سال t است که از تفاوت میزان تغییرات فروش نسبت به سال گذشته شرکت محاسبه می شود.
این متغیر اگر باقی مانده مدل بزرگتر از صفر باشد برابر با یک، و در غیر اینصورت صفر در نظر گرفته خواهد شد (عرب صالحی و هاشمی، 1394؛ بولو و حسنی القار، 1394).
3) خودشیفتگی مدیران (NARC)
از نسبت پاداش مدیران به کل حقوق و دستمزد کارکنان اندازه گیری می شود.
همچنین در این پژوهش متغیرهای زیر بهعنوان متغیرهای کنترلی تحقیق انتخاب شدند:
SIZE (اندازه شرکت) : لگاریتم طبیعی ارزش داراییها
ROA (بازده داراییها) : سود خالص تقسیم بر کل داراییها
IO (مالکیت نهادی): برای محاسبه میزان مالکیت نهادی مجموع سهام در اختیار بانک ها و بیمه ها، هلدینگ، شرکت های سرمایه گذاری، صندوق های سرمایه گذاری، سازمان ها و نهاد های دولتی و شرکت های دولتی بر کل سهام منتشره شرکت، تقسیم شده و درصد یا میزان مالکیت نهادی به دست می آید (روبین، 2007: 225 ).
AUDIT (نوع حسابرس): اگر حسابرسان گروه الف معتمد بورس اوراق بهادار باشد عدد یک و در غیر این صورت عدد صفر
IND (استقلال هیات مدیره): درصد مدیران غیر موظف هیات مدیره
DIVERSITY (تنوع جنسیتی هیات مدیره): حضور زنان در هیات مدیره عدد یک و در غیراین صورت عدد صفر
EXPERT (تخصص مالی کمیته حسابرسی): درصد افراد دارای تحصیلات مالی در کمیته حسابرسی
در اين تحقیق براي آزمون فرضيه‌‌ها از روش رگرسيون استفاده خواهد شد. باتوجه به اینکه برای متغیر معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته دومعیار در نظر گرفته شده است بنابراین هر فرضیه دوبار مورد آزمون قرار گرفته و 6 مدل گرسیونی برازش شده است.
مدل 1)
مدل 2)
مدل 3)
مدل 4)
مدل 5)
مدل 6)
به منظور تحلیل دادههای بدست آمده از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی استفاده میگردد. مانند آزمون جارک برا، آزمون والدریچ، اف لیمر و هاسمن استفاده خواهد گردید. بدین ترتیب که برای توصیف دادهها (آمار توصیفی) از جدول توزیع فراوانی و در سطح آمار استنباطی و ارتباط و همبستگی و تعیین رابطه و تاثیر متغیرهای تحقیق بر هم و همچنین برای آزمون (رد یا پذیرش فرضیههای پژوهش) از آزمون رگرسیون چندگانه استفاده میشود. به این منظور پس از جمعآوری داده و مرتب کردن آنها در Excel جهت آزمون فرضیهها از نرمافزار spss و نرمافزار 10Eveiws استفاده خواهد شد.
یافتههای پژوهش
آمار توصیفی متغیرهای پژوهش در جدول 3 ارائه شده است. این یافته ها مربوط به 146 شرکت نمونه طی دوره زمانی 7 ساله (1392 تا 1398) میباشد.
جدول (3) نتایج آمار توصیفی متغیرهای کمی
نام متغیر | نماد | میانگین | انحراف معیار | چولگی | کشیدگی | میانه | بیشینه | کمینه |
خودشیفتگی مدیران | NARC | 0.0307 | 0.0179 | 0.8781 | 1.8633 | 0.0196 | 0.0652 | 0.017 |
اندازه شرکت | SIZE | 14.6905 | 1.5905 | 0.8865 | 3.8926 | 14.4091 | 20.1833 | 11.1615 |
بازده داراییها | ROA | 0.1345 | 0.1486 | 0.6029 | 4.0271 | 0.1133 | 0.7089 | 0.4044- |
مالکیت نهادی | IO | 0.6975 | 0.1867 | 1.0437- | 3.739 | 0.739 | 0.9999 | 0.0906 |
استقلال هیات مدیره | IND | 0.657 | 0.1829 | 0.048- | 2.6379 | 0.6000 | 1.0000 | 0.2000 |
تخصص مالی کمیته حسابرسی | EXPERT | 0.2808 | 0.2786 | 0.3022 | 1.4964 | 0.3333 | 0.6666 | 0.0000 |
پارامترهای پراکندگی، معیاری برای تعیین میزان پراکندگی از یکدیگر یا میزان پراکندگی آنها نسبت به میانگین است. انحراف معیار از مهمترین پارامترهای پراکندگی است. انحراف معیار اندازه شرکت برابر با 1.5905 و برای خودشیفتگی مدیران برابر است با 0.0179 میباشد که بیشترین و کمترین انحراف معیار متغیرها می باشند. بزرگترین مقدار متغیرها مربوط به مالکیت نهادی است که 0.9999 می باشد و بیشترین مقدار میانگین مربوط به بازده داراییها است که برابر با 0.1345 میباشد. همچنین جدول 4 آمارهای توصیفی متغیر کیفی را نشان می دهد:
جدول (4) نتایج آمار توصیفی متغیرهای کیفی
متغیر | توضیحات | تعداد | درصد |
نوع حسابرس | 0 | 201 | 19.67 |
1 | 821 | 80.33 | |
جمع | 1022 | 100 | |
تنوع جنسیتی هیئت مدیره | 0 | 980 | 95.89 |
1 | 42 | 4.11 | |
جمع | 1022 | 100 | |
اعتبار خالص غیرعادی | 0 | 449 | 43.93 |
1 | 573 | 56.07 | |
جمع | 1022 | 100 | |
فروش خالص غیرعادی | 0 | 496 | 48.53 |
1 | 526 | 51.47 | |
جمع | 1022 | 100 | |
کوتاه بینی مدیران | 0 | 511 | 50 |
1 | 511 | 50 | |
جمع | 1022 | 100 |
بر اساس جدول 4، تعدا کل مشاهدات 1022 ميباشد که از بین آنها تعداد 821 شرکت سال یعني 80.33 درصد شركت ها دارای حسابرسان گروه الف معتمد بورس اوراق بهادار هستند. همچنین از بین مشاهدات، تعداد 42 شرکت سال یعني 4.11 درصد شركت ها دارای تنوع جنسیتی هیات مدیره هستند. بعلاوه تعداد 573 شرکت سال یعني 56.07 درصد شركت ها دارای اعتبار خالص غیرعادی و تعداد 526 شرکت سال یعني 51.47 درصد شركت ها دارای فروش خالص غیرعادی هستند. در نهایت از بین مشاهدات تعداد 511 شرکت سال یعني 50 درصد شركت ها دارای کوتاه بینی مدیران هستند. جدول 5 نتایج آزمون فرضیه های پژوهش را نشان می دهد:
نتایج آزمون فرضیههای پژوهش در جدول (3) ارائه شده است.
جدول(5) نتایج آزمون فرضیه های پژوهش | |||||||
|
| فرضیه اول | فرضیه دوم | فرضیه سوم | فرضیه چهارم | فرضیه پنجم | فرضیه ششم |
متغیر | نماد | ضرایب | ضرایب | ضرایب | ضرایب | ضرایب | ضرایب |
خودشیفتگی مدیران | NARC | **042/9- | ***452/0- |
|
|
|
|
بیش اطمینانی مدیران | OVERCON |
|
| ***1887/0 | ***152/0 |
|
|
کوتاه بینی مدیران | SHNO |
|
|
|
| ***2453/0 | ***297/0 |
اندازه شرکت | SIZE | ***212/0 | ***2633/0 | ***2417/0 | ***253/0 | ***2963/0 | ***302/0 |
بازده داراییها | ROA | ***436/6 | ***6651/7 | ***391/6 | ***635/7 | ***4876/6 | ***6672/7 |
مالکیت نهادی | IO | ***11/1- | ***361/1- | ***0677/1- | ***33/1- | ***059/1- | ***329/1- |
نوع حسابرس | AUDIT | 00226/0- | 1445/0- | 0025/0- | 1463/0- | 0111/0 | 1396/0- |
استقلال هیات مدیره | IND | ***27/0- | 0396/0- | ***299/0- | 0661/0- | ***328/0- | 0797/0- |
تنوع جنسیتی هیات مدیره | DIVERSITY | *6328/0- | **7767/0- | *6371/0- | **784/0- | *6306/0- | **7831/0- |
تخصص مالی کمیته حسابرسی | EXPERT | 0546/0- | 1559/0- | 0759/0- | 168/0- | 0761/0- | 1677/0- |
عرض از مبدا | 5418/0 | 4759/0 | 2244/0 | 2401/0 | 4519/0 | 3782/0 | |
آماره LR | 319/165 | 1672/219 | 3045/161 | 491/218 | 9101/162 | 8136/216 | |
سطح معنی داری LR (Prob.) | 0000/0 | 0000/0 | 0000/0 | 0000/0 | 0000/0 | 0000/0 | |
ضریب مک فادن | 64 درصد | 57 درصد | 64 درصد | 49 درصد | 67 درصد | 70 درصد | |
درصد صحت پیش بینی مدل | 79/67% | 49/67% | 49/67% | 96/69% | 59/68% | 47/69% | |
آماره آزمون هاسمر لمشو | 3797/10 | 5039/11 | 7334/5 | 1785/6 | 831/7 | 8639/7 | |
سطح معنی داری | 2394/0 | 1747/0 | 6771/0 | 6272/0 | 4502/0 | 4469/0 | |
آماره آزمون آندروز | 3865/10 | 5942/15 | 0057/8 | 3162/10 | 7355/9 | 7342/10 | |
سطح معنی داری | 4073/0 | 1119/0 | 6283/0 | 4132/0 | 464/0 | 3786/0 | |
***: معنی داری در سطح 99% **: معنی داری در سطح 95% *: معنی داری در سطح 90% | |||||||
* منبع: یافتههای پژوهشگر
جدول (3) حاکی از این است که متغیر خودشیفتگی مدیران دارای سطح معنی داری کمتر از 5 درصد است و ضریب آن عددی منفی است. بنابراین خودشیفتگی مدیران بر اعتبار خالص غیرعادی تاثیر 3192/165 دارد و فرضیه اول در سطح اطمینان 95 درصد مورد پذیرش قرار میگیرد. ضریب مک فادن برابر با 64 درصد میباشد که نشان میدهد متغیرهای مستقل و کنترلی موجود در مدل توانسته‌اند 64 درصد از تغییرات متغیر وابسته را توضیح دهند. آماره LR برابر با 3192/165و سطح معناداری آن کمتر از 1 درصد میباشد. ازاین‌رو می‌توان گفت که مدل برازش شده از اعتبار کافی برخوردار است. نتایج نشان می دهد که متغیر خودشیفتگی مدیران بر فروش خالص غیرعادی تاثیر معکوس دارد و فرضیه دوم در سطح اطمینان 99 درصد مورد پذیرش قرار میگیرد. همچنین متغیر بیش اطمینانی مدیران بر اعتبار خالص غیرعادی تاثیر مستقیم دارد و فرضیه سوم در سطح اطمینان 99 درصد مورد پذیرش قرار میگیرد و این متغیر بر فروش خالص غیرعادی تاثیر مستقیم دارد و فرضیه چهارم در سطح اطمینان 99 درصد مورد پذیرش قرار میگیرد. بعلاوه متغیر کوته بینی مدیران بر اعتبار خالص غیرعادی تاثیر مستقیم دارد و فرضیه پنجم در سطح اطمینان 99 درصد مورد پذیرش قرار میگیرد و این متغیر بر فروش خالص غیرعادی تاثیر مستقیم دارد و فرضیه ششم در سطح اطمینان 95 درصد مورد پذیرش قرار میگیرد. یکی از معیارهای نیکویی برازش که صرفاً برای مدلهای لاجیت و پرابیت کاربرد دارد، درصد صحت پیش‌بینی است. این درصد برای تمام مدلها در سطخ مطلوب میباشد. یکی دیگر از معیارهای نیکویی برازش آزمون هاسمر لمشو و آندروز می باشد. چنانچه در این آزمون ها سطح معناداری بیشتر از 5 درصد باشد بیانگر برازش مطلوب مدل رگرسیونی است در غیر این صورت مدل برازش شده از اعتبار کافی برخوردار نخواهد بود. نتایج این آزمون ها مندرج درجدول 5 نشان دهنده برازش مطلوب مدل می باشد.
بحث و نتیجهگیری
با توجه به اثرگذاری سوگیری های رفتاری مدیران بر تصمیمات درون سازمانی، پژوهش در حوزه پیامدهای سوگیری های رفتاری مدیران برای شناخت و درک بهتر تاثیر ابعاد رفتاری بر کیفیت تصمیم گیری سازمانی اهمیت و ضرورت دارد. این پژوهش به بررسی تاثیر سوگیری رفتاری مدیران بر معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد. برای رفتار سوگیرانه ﻣﺪﯾﺮﺍن، از خودشیفتگی، کوتاه بینی و بیش اطمینانی مدیران استفاده شد و برای سنجش معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته، از اعتبار خالص غیرعادی و فروش خالص غیرعادی استفاده گردید. با توجه به نتایج به دست آمده از فرضیه اول و دوم این پژوهش، مشخص شد که بین خودشیفتگی مدیران با اعتبار خالص غیرعادی و فروش خالص غیرعادی رابطه‌ی معکوس ومعناداری وجود دارد. در تبیین این دو فرضیه می‌توان گفت که در شرکتهایی که از مدیران خودشیفته برخوردار هستند، بدلیل شهرت طلبی و برتربینی این دسته از مدیران، تمایل به فعالیت و معاملات غیر عادی از طریق اعتبار غیرعادی و فروش خالص غیرعادی کاهش مییابد نتیجه آزمون با پژوهش وینیفرد، نئوفیتز و جیمز24 (2016: 674) مرتبط بوده ولی با پژوهش برهان و همکاران (2019) مرتبط نیست. نتایج فرضیه سوم و چهارم نشان می دهد بین بیشاطمینانی مدیران با اعتبار خالص غیرعادی و فروش غیرعادی به اشخاص وابسته رابطه‌ی مستقیم و معناداری وجود دارد. وجود خصیصه بیشاعتمادی در مدیران موجب تخمین بیش از حد دانش و توانایی آنها در ایجاد بازده و جریان‌های نقدی آتی و ناديدده گرفتن مهارت رقبا میشود. این روند میتواند بر تصمیمگیری آنها در خصوص اعتبار خالص غیرعادی تأثیرگذار باشد. زيرا با توجه شرایط محیط اقتصادی ایران، مدیران بیش اطمینان، تمايل بیشتری به اعتبار خالص غیرعادی دارند. با توجه به اینکه بیشاطمینانی موجب میشود مدیران از فرصتهای لازم برای به دست آوردن دانش بیشتر غافل شده و ریسک و خطرهای خود را کم‌ارزش و توانایی‌شان برای کنترل شرایط محیطی و درون سازمانی بیش از حد ارزیابی کنند و گزینه‌های غیرمتعارف را برگزینند این مساله منجر می شود تا مدیران برای مطلوب جلوه دادن شرکت دنبال راهکار باشند و یکی از راهکارها، معاملات با اشخاص وابسته از طریق اعتبار غیرعادی می باشد. بنابراین در شرکتهایی که مدیران بیش اطمینانی دارند، میزان معاملات اعتبار خالص غیرعادی افزایش می یابد. همچنین مديران بيش اطمینان، عملكرد، مهارت و توانايي هاي خود را در خوب انجام دادن وظايف، بيش از اندازه برآورد مي كنند. اين گونه افراد هنگام تصميم گيري و قضاوت، به اطلاعات آينده كه با باورهاي موجودشان سازگار است، وزن بيشتري مي دهند. آنها به اخباري كه از ديدگاه خودشان درست ميباشد، بدون توجه به موثق بودن منبع، اطمينان مي كنند و بر اساس آن، به نتيجه گيريهاي با اطمينان دست مي زنند و اطمينان بيش از حد مديران و نگرش مثبت آنها به آينده، موجب فروش غیرعادی با اشخاص وابسته مي شود. نتیجه آزمون این دو فرضیه با پژوهش برهان و همکاران (2019) مرتبط است.
یافته های حاصل از آزمون فرضیه های پنجم و ششم نشان داد،کوته بینی مدیران براعطای اعتبار غیرعادی و فروش خالص غیرعادی به اشخاص وابسته تاثیر مثبت و معناداری دارد. کوته بینی مدیران به عنوان شکلی از تعصب و سوگیری است که تصمیم های سرمایه گذاری را تحت تأثیر قرار می دهد. کوته بینی مدیریت می تواند اشکال مختلفی داشته و با توجه به شرایط و موقعیتهای مختلف ایجاد شود. این پدیده می تواند در یک سرمایهگذاری کمتر از واقع در دارایی های بلندمدت، ارائه سرمایه گذاری بیشتر از واقع در دارایی کوتاه مدت و یا انتخاب پروژه‌های خاص جهت انطباق با وضعیت مطلوب بازار تظاهر یابد. اگر مدیران دیدگاه کوته بینانه داشته باشند این دیدگاه آنها با جهت گیری بازار که بر بلندمدت تمرکز می کند، در تضاد است. شرکتهایی که مدیران آنها اقدامات خودخواهانه و ناشی از کوته بینی دارند فعالیت هایی را مدنظر قرار میدهند که شرکت در کوتاه مدت خوب به نظر برسد، اما برای سلامت شرکت در بلندمدت سودمند نیست. با توجه به محیط اقتصادی ایران، شرکتها و مدیران آنها بیشتر بر موفقیت کوتاه مدت متمرکز می شود و اکثر مدیران کوته بین هستند. مدیران کوته بین برای تحقق اهداف کوته مدت شرکت و کسب منافع شخصی، اعتبار بیشتری به معاملات با اشخاص وابسته اعطا می کنند. همچنین مدیران کوتهبین با در نظر گرفتن منافع شخصی خود، می‌کوشند تصویر مطلوبی از عملکرد شرکت در کوتاهمدت به سهامداران ارائه دهند. بنابراین اقدام به کسب سود از طریق فروش غیرعادی با اشخاص وابسته می کنند. نتیجه آزمون این دو فرضیه با پژوهش برهان و همکاران (2019) مرتبط است. بر اساس یافتههای نتایج به دست آمده این پژوهش، مبنی بر رابطه‌ی مستقیم و معنی‌دار بیش اطمینانی و کوته بینی مدیران بر میزان معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته، سازمان‌های قانون‌گذار (چون سازمان بورس و اوراق بهادار و سازمان حسابرسی) برای پیشگیری از مخاطرات ناشی از بیش اطمینانی و کوته بینی مدیران و کمک به بهبود عملکرد شرکتها و برای اتخاذ تصمیم‌گیری‌های بهینه، میتوانند با انتشار دستورالعمل‌های مرتبط، شرکتهای پذیرفته شده را ملزم به ارائه صورت عملکرد مالی فصلی حسابرسی شده کنند. طبق یافتههای به دست آمده از این پژوهش مبنی بر ارتباط معکوس و معنادار بین خودشیفتگی مدیران با معاملات غیرعادی غیرعادی، به سرمایهگذاران و تحلیلگران پیشنهاد میشود، سطح عادی معاملات با اشخاص وابسته در چنین شرکتهایی را مورد توجه قرار داده و به معاملات عملیاتی با اشخاص وابسته دقت بیشتری داشته باشند. همچنین به اعضای هیات مدیره شرکتها پیشنهاد میشود در انتخاب مدیران دقت زیادی داشته باشند. زیرا سوگیری رفتاری مدیران در بلند مدت به ارزش شرکت آسیب می‌رساند و به منافع سرمایهگذاران لطمه زیادی وارد میکند.
با توجه به نتايج اين پژوهش به اعضای کمیته حسابرسی شرکتها پبشنهاد می شود به منظورافزايش انعطاف پذيري مالي و جلب نظر سهامداران و اعتباردهندگان، توجه ويژه اي به نگرشهای کوتاه مدت و اعتماد به نفس کاذب مدیران داشته و با استفاده از ابزارهای کنترلی، بر عملکرد مدیران دقت نظر مناسبی داشته ومعاملات مدیران با اشخاص وابسته در سطوح عملیاتی، غیرعملیاتی و غیرعادی را کنترل کنند. به پژوهش گران پیشنهاد میگردد جهت پژوهش های آتی به بررسی تاثیر سوگیری رفتاری مدیران بر معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته در مراحل مختلف تصدی مدیرعامل پرداخته شود. همچنین محققین می توانند به بررسی تاثیر سایر ویژگیهای رفتاری مدیران نظیر ماکیاولیستی، انعطاف پذیری و ... بر معاملات غیرعادی با اشخاص وابسته بپردازند. بعلاوه پیشنهاد میگردد تاثیر سوگیری رفتاری مدیران بر انواع معاملات با اشخاص وابسته در سطح عملیاتی و غیرعملیاتی بررسی گردد.
References
Ahmed, A. S., & Duellman, S. (2013). Managerial Overconfidence and accounting Conservatism. Journal of Accounting Research, 51(1). 1-30.
Amiri, E., Khodamipour, A., & Kamyabi, Y. (2019). The Impact of Myopic and Optimistic Management Behaviors on the Transparency of Financial Information. Applied Research in Financial Reporting, 7(2), 141-177.(in Persian).
Anderson, T. W. & Hsiao, C. (1982). Formulation and estimation of dynamic models using panel data. Journal of econometrics, 18(1), 47-82.
Arabsalehi, M., & Hashemi, M. (2015). The Effect of Managerial Overconfidence on Tax Avoidance, Accounting and Auditing Review, 22(1), 85-104. (in Persian).
Barandak, S., jamshidi, N., mohammad panah, L., & amini, M. (2020). The effect of financial factors on Managers Myopia in companies listed on Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Management Vision, 2(17), 63-78. (in Persian).
Blue, G., & Hasani Alghar, M,. (2015). Examining Managerial Overconfidence Effect on Earnings Smoothing in Companies Listed in Tehran Stock Exchange, Journal of Accounting Knowledge, 6(21), 33-56. (in Persian).
Chen, Y., Lin, F., & Yang, S. Y. (2015). Does institutional short-termism matter with managerial myopia?. Journal of Business Research, 68: 845-854.
Didar, H., Mansourfar, G., & Kafami, M. (2019). The impact of corporate governance mechanisms on the tax gap of listed companies in Tehran Stock Exchange. Accounting and Auditing Review, 21(4), 409-430. (in Persian).
Farah Mita, A., & Utama, S. (2015). The Influence of Corporate Governance Mechanism on the Relationship between Related Party Transactions and Earnings Management. International Research Journal of Business Studies, 7(1): 1-12.
Habib, A., Jiang, H, & Zhou, D. (2015). Related party transactions and audit fees: Evidence from China. Journal of International Accounting Research, 14 (1): 59-83.
Habib, A., & Muhammadi, A., & Jiang, H.,(2017). "Political Connections and Related Party Transactions: Evidence from Indonesia," The International Journal of Accounting, Elsevier, vol. 52(1), pages 45-63.
Hamidian, M., Jannat Makan, H., & Ben Goriz, F. (2018). The impact of kind of attitude executives on Information Asymmetry, Financial Leverage and Firm's Value. Management accounting and auditing knowledge, 7 (25), 163-180. (in Persian).
Healy, P. M. and. Wahlen J. M. (1999). A Review of the Earnings Management. Literature and Its Implications for Standard Setting, Accounting Horizons, 13, 365-383.
Hendratama, T. D., & Barokah, Z. (2020). Related party transactions and firm value: The moderating role of corporate social responsibility reporting. China Journal of Accounting Research. 13 (2). 1-14.
Huang, W., Jiang F., Liu, Z. and Zhang, M. (2011). “Agency cost, top executives' Overconfidence, and Investment-cash Flow Sensitivity- Evidence from Listed Companies in China”. Pacific-Basin Finance Journal, 19: 261-277.
Kholbeck, M. J., & Mayhew, B. W. (2004a). Related Party Transactions. Social Science Research Network, www.ssrn.com, Working Paper Series.1-40.
Maskani, M., & Abdoli, M. (2020). Investigating the Effectiveness of Tournament incentive on Relationship between CEO Behavioral Bias with Internal Control Weakness in Companies listed in the Tehran Stock Exchange. Financial Management Strategy, 8(2), 135-155. (in Persian).
Mehrabanpour, M., Jandaghi Ghomi, M., & Mohammadi, M. (2017). Political Connections and Abnormal Transactions by Related Parties, journal of Value & Behavioral Accounting, 2(3): 147-168 . (in Persian).
Moradi, J., & Bagheri, H. (2014). A comparative investigation into the Effects of Management Myopia and Earnings Management on Stock Return. Accounting and Auditing Review, 21(2), 229-250. (in Persian).
Moscariello N. (2010). Related Party Transaction: Opportunistic or Efficient Behavior? Evidence from the Italian Listed Company. International Journal of Disclosure and Governance .Vol. 9, 2, 126–147
Myung, G. L., Minjung, K., & Ho, Y. L. (2016). Related Party Transactions and financial statement comparability: evidence from south korea. Isia-pacific journal of accounting and economics, 23(2):224-252.
O’Reilly III, C. A., Doerr, B., Caldwell, D. F., & Chatman, J. A. (2014). Narcissistic CEOs and executive compensation. The Leadership Quarterly, 25 (2), 218–231.
Posen, H. E., Leiblein, M. J., & Chen, J. S. (2018). Toward a behavioral theory of real options: Noisy signals, bias, and learning, Strategic Management Journal 39(4): 1112-1138.
Ridge, J., & White, M. (2014). The influence of managerial myopia on firm strategy. Management Decision, 52: 602-623.
Rubin A(٢٠٠٧). "Ownership Level, Ownership Concentration and Liquidity". Journal of Financial Markets. 10 (3), 219-248.
Sheri, S., & Hamidi, E. (2012). Identifying Motives of Related Party Transactions. Empirical Research in Accounting, 2(4), 49-64. (in Persian).
Srinivasan, R., & N. Ramani. (2019). With Power Comes Responsibility: How Powerful Marketing Departments Can Help Prevent Myopic Management. Journal of Marketing, Vol. 83, No. 3, Pp. 108–125.
Srinivasan, R., & Ramani, N. (2019). With Power Comes Responsibility: How Powerful Marketing Departments Can Help Prevent Myopic Management. Journal of Marketing, Vol. 83, No. 3, Pp. 108–125.
Taghizadeh Khanqah, V., & Badavar Nahandi, Y. (2020). Relationships between Managerial Overconfidence, Internal Financing and Investment Efficiency. Journal of Accounting Knowledge, 11(2), 209-238. (in Persian).
Tehrani, R., & Delshad, A. (2018). Investigation of Managerial Myopia on Future Financial Performance in Companies Listed on Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Social Interests, 8(2), 23-46. (in Persian).
Vaez, S. A., Anvari, E., & Banafi, M. (2016). the effect of ownership structure on the relationship between related party transactions and investment efficiency. quarterly financial accounting journal. 8 (31) :101-132. (in Persian).
Vaghfi, S., Salmanian, M., Manian, F., & Fayaz, A. (2018). The Relation of Related Party Transactions To Disclosure Quality, Earnings Management and Profitability. Empirical Research in Accounting, 8(2), 71-94. (in Persian).
Winifred, H., Neophytes, L., and M,H. James. (2016). Motives for Corporate Cash Holdings: the CEO Optimism Effect. Review of Quantitative Finance and Accounting. Vol. 47 No. 3, Pp. 669-732.
Zadparvar, F. (2017). Fraud and misbehavior of managers in financial reporting: A review of research from a financial perspective. Journal of horizons Humanities 1(10). 31-43. (in Persian).
Effect Of Managers' Behavioral policy On Abnormal Transactions With Affiliates
Abstract:
Background: The main role of managers in companies is to make decisions in various areas such as investment, profit sharing policy, transactions with affiliates. One of the factors influencing managers' decision-making approaches is their behavioral policy.
Objective: The present study investigates the effect of managers' behavioral bias on abnormal transactions with affiliates.
Methods: The statistical population of the study is the companies listed on the Tehran Stock Exchange and using the systematic elimination sampling method, 146 companies were selected as the sample of the research in a period of 7 years between 1392 to 1398. The method used to collect information is a library and the relevant data for measuring variables were collected from the Cadal site and companies' financial statements and in Excel preliminary calculations were performed and then Stata software was used to test the research hypotheses.
Findings: The results show that managers' narcissism has a significant inverse effect on abnormal net credit and abnormal net sales. However, managers' overconfidence has a direct and significant effect on abnormal net worth and abnormal net sales. Also, managers' shortsightedness has a direct and significant effect on abnormal net credit and abnormal net sales.
Conclusion: Transactions with affiliates allow the exchange of resources, services, or liabilities with individuals such as major shareholders, affiliates, and subsidiaries. Therefore, the behavioral policy of managers affects the use of transactions with affiliates in order to achieve personal goals or promote profitability.
Keywords: Managers' narcissism, Managers' overconfidence, Managers' shortsightedness, Abnormal dealings with dependents.
[1] . Posen, Leiblein & Chen
[2] . Hendratama & Barokah
[3] . Habib, Muhammadi & Jiang
[4] .Myung, Minjung & Ho
[5] Habib, Jiang & Zhou
[6] . Farah Mita and Utama
[7] .Chen, Lin& Yang
[8] . Ridge and White
[9] . Huang et al
[10] . Srinivasan & Ramani
[11] . Ahmed, A. , Duellamanm S
[12] . Healy & Wahlen
[13] . Kohlbeck & Mayhew
[14] . Theodor levitt
[15] . Ridge and White
[16] . Chen et al
[17] . Farah Mita and Utama
[18] . Myung et al
[19] . Habib et al
[20] . Hendratama & Barokah
[21] . به دلیل تفاوت در ماهیت و نحوه ارایه صورتهای مالی با شرکتهای دیگر این شرکتها از جامعه آماری حذف می گردند.
[22] . Anderson & Hsiao
[23] . Ahmed & Duellamanm
[24] . Winifred, Neophytes & James
