ظهور و سقوط چَکان در کشمیر (962- 993هـ )
الموضوعات : تاریخ و تمدن اسلامیمریم معینینیا 1 , هادی عالمزاده 2
1 - نویسنده مسئول
2 - ندارد
الکلمات المفتاحية: کشمیر, چَکان, تشیع, شمس‌الدین محمد عراقی, بهارستان شاهی,
ملخص المقالة :
خاندان چَک در عهد حکومت راجه سهه دیو (701-720هـ) به این سرزمین مهاجرت کردند و شاخه ای از آنان به رهبری پاندوچک در تراهه گام مقیم شدند و در مقام سپاهی و مناصب اداری به خدمت سلاطین شاهمیری درآمدند و با ورود میرشمس الدین محمد عراقی به کشمیر، به مذهب امامیه گرویدند. این مقاله بر آن است تا چگونگی برآمدن و سقوط شاخه شیعی مذهب این خاندان و نقش و عملکرد آنان را در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشمیر به روش توصیفی تحلیلی و بر اساس متون تاریخی، به‌ویژه بهارستان شاهی، بررسی کند. چکان هر چند دوره کوتاهی (962-993هـ) بر سرزمین کشمیر حکومت کردند؛ اما به رغم تمامی اختلافات و منازعات داخلی و تهاجمات مکرر مغولان هند/ بابریان، توانستند با بسط اقتدار خویش و انجام اقدامات مؤثر، مذهب تشیع را در این سرزمین چنان گسترش دهند، که تا امروز باقی است.
اطهررضوی، سید عباس، شیعه در هند، واحد ترجمه مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، 1376.
الطاف، حسین، کشمیر بهشت زخم خورده، ترجمه فریدون دولتشاهی، اطلاعات، 1372.
بهارستان شاهی، نسخه خطی، لندن، ایندیا آفیس، میکروفیلم شماره 509.
جعفریان، رسول، صفویه از ظهور تا زوال، تهران، کانون اندیشه جوان، 1387.
حیدری کاشمیری، اکبر، بهارستان شاهی (تاریخ کشمیر)، هند، شریعت آباد، صدر انجمن ندا، چاپ سنگی، 1402ه/1982.
دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، 1372.
دیده‌مری، محمداعظم، واقعات کشمیر، نسخه خطی، مشهد، کتابخانه و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، میکروفیلم شماره 19062.
ربیعی، منیژه، «چکها»، دانشنامۀ جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حدادعادل، ج 12، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، 1387.
سید ناصری، حمیدرضا، کشمیر: گذشته، حال، آینده، تهران، ذکر، 1379.
شاه‌آبادی، ملا شاه‌محمد، راج ترنگینی (تاریخ کشمیر)، مقدمه و تصحیح صابر آفاقی، نشر مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، 1394ه/1974.
فرشته، محمدقاسم بن غلامعلی، تاریخ فرشته، (2جلد در یک مجلد) نشر نولکشور، چاپ سنگی، 1290ه/1873.
کویهامی، غلامحسین، تاریخ حسن، هند، سرینگر، چاپ سنگی، 1954.
گلزار، غلام محمد متو، «نقش چکها در ترویج تشیع در کشمیر»، سخن تاریخ، ش 7، زمستان 1388.
هالیستر، جان نورمن، تشیع در هند، ترجمه آزرمیدخت مشایخ فریدنی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1373.
هروی، نظام الدین احمدبن محمد، طبقات‌اکبرى، تصحیح محمد هدایت حسین، بنگال، نشر ایشیانک سوسایتی، 1927- 1931.
Mohibb ul Hasan, K. Kashmir Under the Sultans, Calcuttai, 1959.
Rahman, S,A, The beautiful India: Jammu and Kashmir, NewDelhi, 2005.
Sufi, Ghulam Muhyiddin, Kashir: Being a History of Kashmir from the Earliest Times to our own, The University of the Panjab, Lahore, Pakistan, 1948.
