دستاوردهای ابن‌سینا در اخترشناسی ادوار میانه اسلامی ،
الموضوعات : تاریخ و تمدن اسلامی
1 - ندارد
الکلمات المفتاحية: نجوم رصدی, میل کلّی, اقبال و ادبار, معدّل المسیر,
ملخص المقالة :
بررسی انتقادی نجوم ابن سینا در حوزه نظری و نیز کوشش های عملی و رصدی و لو اندک وی در حیطه اخترشناسی بر عهده این مقاله است؛ در جنبه نخست، الگوی حرکات اولیّه و ثانوی افلاک قرار دارد که در دانشنامه علایی و النّجاة مطرح شده است. وی در این الگو نحوه ارتباط بین محرّک اوّل با فلک الأعلی و افلاک کوچکتر سیّارات را به صورت هندسی و با تأکید بر آموزه ارسطویی پیکربندی حرکات افلاک سیّارات (یعنی فقط کاربرد حرکات مستدیر یکنواخت) تببین می‌کند. در جنبه رصدی نجوم وی، به تنها کمیّت رصدی او، یعنی مقداری که ابن‌سینا برای میل کلّی یافته بود (30;33;23)، اشاره می‌شود که در کنار سایر مقادیری که پیشینیان یونانی و اسلامی وی یافته بودند، وی را به تغییر مقدار میل کلّی معتقد کرده بود. جنبه دیگر کارش که ترکیب دو جنبه نخست است، در الگوی خورشیدی وی (در نجوم شفا) هویدا می‌شود، جایی که او تلاش دارد با ترکیب پنج فلکْ الگویی نظری (و ارسطویی) برای حرکت خورشید ارائه کند تا این الگو بتواند شواهد رصدی تغییر میل کلّی را نیز توجیه نماید.
